BOF / APP
Schemat reakcji ostrej fazy
Zaburzenie homeostazy
(infekcja, uraz tkanki, wzrost nowotworowy..)
Uwalnianie IL-6, IL-1, TNF-Ä…, INF-g
Reakcja lokalna
Reakcja systemowa
Aktywacja komórek:
granulocytów,
monocytów,
Podwzgórze
Przysadka Wątroba Szpik kostny Ukł. Immunologiczny
makrofagów,
fibroblastów, komórek
śródbłonka
gorączka ACTH kortyzol Białka ostrej fazy leukocytoza
proliferacja
limfocytów
Przywrócenie homeostazy
Dlaczego bof?
Chów wielkostadny w znacznym stopniu utrudnia
możliwość obserwacji pojedynczych zwierząt.
Reakcja organizmu na zapalenie w postaci gorÄ…czki,
leukocytozy oraz obniżenia koncentracji cynku jest
szybka i krótkotrwała w porównaniu do wolniej
pojawiających i dłużej utrzymujących się
zmian koncentracji Hp i Fb w surowicy
(Godson i wsp. 1995).
sposób reakcji
czas reakcji
frakcja,
w której się znajdują
funkcje
Kinetyka zmian BOF
CRP
SAA
Hp
Fb
C3
Transferyna
Albumina
Czas po stymulacji (dni)
Zmiany koncentracji w surowicy (%)
Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Wrocław 1998
Fibrynogen
(metoda kapilarowa wg Benjamin,1978)
Zasada metody:
Ogrzanie osocza krwi do temperatury 560 C powoduje
wytrÄ…cenie z niej fibrynogenu. Obliczenie stosunku
objętościowo-objętościowego fibrynogenu do całkowitego
osocza w przeliczeniu na stosunek wagowo-objętościowy,
pozwala na obliczenie koncentracji fibrynogenu
Odczynniki i aparatura:
wersenian sodu, rurki hematokrytowe, Å‚az
nia wodna,
wirówka hematokrytowa
Wykonanie:
Kapilarę hematokrytową wypełnić w 2/3 objętości krwią pobraną na
antykoagulant.
Wolny koniec rurki zatopić nad palnikiem gazowym (nie może być
ubrudzony krwią, ponieważ się nie zatopi). Krew wirować przez 5 min.
w wirówce hematokrytowej (po odwirowaniu określić hematokryt).
Kapilarę hematokrytową z odwirowaną krwią umieścić w łaz
ni
wodnej, tak, aby cały słupek osocza był zanurzony w wodzie i ogrzewać
w temperaturze 560 C przez 3 minuty.
Ponownie odwirować w wirówce hematokrytowej przez 3 minuty.
Sprecypitowany fibrynogen osiada na słupku krwinek białych
i czerwonych. Nad nim znajduje się słupek klarownej surowicy.
Zmierzyć z dokładnością 0.1 mm długość
odcinka BC i BD. Obliczyć koncentrację
fibrynogenu stosując następujące
przekształcenia:
AB
Fb = x100
[g/L]
Fibrynogen
AC
C
B
A
Oznaczenie fb wg Millar i wsp. (1971)
w modyfikacji Brugmans i wsp. (1998)
Do próbki krwi z EDTA w której znajduje się ok.
1,5 - 2 ml krwi należy dodać 1 kroplę roztworu
May-Grunwalda z eozyną i błękitem
metylenowym (STAMAR, nr kat. 98.010.5).
Należy wymieszać ostrożnie krew
z barwnikiem.
Krwinki białe zostają zabarwione na niebiesko
- łatwiej różnicować warstwę fibrynogenu od
warstwy krwinek białych.
Jawor i Stefaniak, Lecznica dużych zwierząt (2008).
WYKORZYSTANIE BIAA
EK OSTREJ FAZY
W DIAGNOSTYCE WETERYNARYJNEJ
Ostre infekcyjne i aseptyczne stany zapalne (Hp, SAA,
Fb)
Monitorowanie zdrowia zwierzÄ…t w stadzie (Hp, Fb,
pigMAP)
Monitorowanie przebiegu leczenia (Hp, Fb, SAA, Cp)
Różnicowanie między stanem ostrym, a przewlekłym
(Hp, SAA, Fb, a1-AG)
Weterynaryjna inspekcja przed- i poubojowa (Hp,
SAA)
Niektóre zaburzenia metaboliczne, stres (Hp, SAA)
Białka ostrej fazy najczęściej wykorzystywane
w diagnostyce u zwierzÄ…t gospodarskich
Haptoglobina (Hp)  wszystkie gatunki
Fibrynogen (Fb)  wszystkie gatunki
Surowiczy Amyloid A (SAA)  bydło, świnie
Białko C-RP (CRP)  koń, świnie
Pig Major Acute Protein (pigMAP)- świnie
Dwa profile czasowe białek ostrej fazy
w reakcji na bodziec zapalny
Białka szybko reagujące (SAA, a1-AG, C-RP)
wzrost stężenie po 4-6 godzinach od zadziałania
bodz
ca, stężenie maksymalne w 24-48 godzinie,
powrót do normy po 7-8 dniach
Białka wolno reagujące (Hp, a1-AT, Fb, Cp)
wzrost po 12-24 godzinach, stężenie maksymalne
w 3-4 (3-6) dobie, powrót do normy po ok.14
dniach
Sposób reakcji BOF
na bodziec zapalny
Wielokrotny wzrost poziomu Hp, SAA
Wzrost stężenia od Fb, a1 -AG,
kilkudziesięciu do kilkuset a1 -AT, Cp, Sm,
procent LBP
Spadek stężenia Alb, Tf
Profil czasowy SAA, LBP, Ä…1-AG
Hp, Fb, Ä…1-AT
Białka szybko i wolno reagujące na
bodziec zapalny
150 6
100 4
50 2
0 0
"0" 6 12 24 48 3 5 7d 10 12 14 18
h h h h d d d d d d
SAA
czas
Hp
Hp g/l
SAA mg/l
Stężenie Hp i Fb u wybranych gatunków ssaków
Gatunek Haptoglobina Fibrynogen
konie
0,4-1,3 1-5
bydło
<0,05 3-7
kozy
<0,05 1-4
owce
<0,05 1,5-4
psy
0,6-1 1-4
świnie
0,2-0,9 2-4
Stężenie fibrynogenu u koni wg różnych autorów
Wielkość Zakres Metoda
Referencje grupy stężeń Średnia oznaczania
Brugmans i precypitacja
wsp. n=40 3,12  5,89 wg
1998 wiek 3-19 lat g/L 4,32 g/L Millar (1971)
precypitacja
Campbell i wsp. 2,47  6,31 wg
1981 n=100 g/L 3,87 g/L Millar (1971)
n=57 fotometria wg
Dusek 1977 wiek 3-12 lat bd 2,80 g/L Stiland
Gerhards1993 n=50 1,20-2,70 g/L bd bd
Koterba z
rebięta 1,0-3,0 g/L bd bd
i wsp. 1990 noworodki
bd  brak danych
Przykłady możliwych
zastosowań bof podczas
monitorowania zdrowia
u bydła, świń i koni
Cel Grupa Parametry/ilość zwierząt badanych
Ocena zdrowia podczas Cielęta Oznaczenie Hp, SAA i Fb w 2 d.ż oraz
odchowu między 21-28 d.ż. Równocześnie
z ocenÄ… Ig u 25-30% rodzÄ…cych siÄ™
cielÄ…t
Ocena ryzyka u krów Krowy mleczne Hp, SAA, Fb (% krów z podwyższonym
podczas okresu stężeniem oraz koncentracje
przejściowego u pojedynczych zwierząt równocześnie
i w szczycie laktacji z parametrami metabolicznymi
i mineralnymi)
Monitoring zdrowia Krowy w różnych Hp, Fb (% zwierząt o podwyższonym
w stadach bydła fazach laktacji stężeniu oraz średnie stężenie)
mlecznego/programy oraz zasuszeniu
poprawiajÄ…ce
zdrowotność w stadzie
Monitorowanie Krowy w laktacji Hp i SAA w mleku od indywidualnych
zdrowotności gruczołu krów.
mlekowego
Badanie przedubojowe Bydło opasowe Potwierdzenie prawidłowych stężeń Hp
i Fb u wszystkich z badanych zwierzÄ…t
(5-10% losowo wybranych z
przeznaczonych na ubój)
Jawor i Stefaniak, Acute Phase Proteins in Cattle, 2011
Poziomy oznaczanych we krwi i surowicy parametrów
Grupa Glukoza Kortyzol Fibrynogen SAA
(mg/dl) (ng/ml) (g/l) (µg/ml)
I 102,75 A 10,09 6,50 63,14
30,14 6,26 0,77 38,39
II 68,6 B 6,69 5,22 1,24
8,95 4,67 1,07 2,60
III 60,14 B 6,96 5,60 5,9
3,38 3,49 20,6 9,98
Ogółem 72,88 7,27 5,64 23,23
19,2 4,87 1,31 36,39
RzÄ…sa i in. 2005
Grupa I  krowy przebywajÄ…ce w stadzie od tygodnia
Grupa II  krowy przebywajÄ…ce w stadzie ponad rok
Grupa III  krowy przebywajÄ…ce w stadzie od 3. tygodni
Odsetek krów z alkalozą wykazujących podwyższone wartości
fibrynogenu
Zakres Grupa I Grupa II Krowy św. Krowy
% % wycielone zasuszone
% %
Powyżej normy 85,71 80 100 80
ponad 7 g/l
Między maksimum, 0 0 0 0
a średnią
5-7 g/l
Między średnią, 14,29 20 0 0
a minimum
3-5 g/l
Poniżej minimum 0 0 0 20
poniżej 3 g/l
Badania własne Katedry
Podwyższone poziomy Hp i Fb u krów
w dużych stadach mlecznych
Stado n Fb Hp
badanych n (%) n (%)
G 70/9 3 (33,3%) 4 (44,4%)
C 360/24 3 (12,5%) 2 (8,3%)
W 200/19 5 (26,3%) 3 (15,8%)
K 1000/33 10 (30,3%) 14 (42,4%)
KG 300/16 1 (6,3%) 0 (0%)
Badania własne Katedry
Stężenie fibrynogenu u 254 krów z grup
reprezentatywnych pochodzÄ…cych z 12 ferm
bydła mlecznego w Polsce
Åšrednie
Åšredni % zwierzÄ…t (rozrzut)
stężenie (g/l)
Grupa
<3 g/l 3-5 g/l 5-7 g/l >7 g/l
PoczÄ…tek 2.7% 31.08% 52.7% 13.51% 5.53
laktacji (n=74) (0-20) (0-77.8) (0-100) (0-33.3)
Szczyt laktacji 3.51% 31.58% 50.88% 14.04% 5.32
(n=57) (0-33.3) (0-66.7) (0-100) (0-66.7)
Schyłek 5.45% 52.73% 27.27% 14.55% 5.16
laktacji (0-33.3) (0-100) (0-100) (0-66.7%)
(n=55)
Krowy 7.35% 45.59% 41.18% 5.88% 5.01
zasuszone (0-50%) (0-100) (0-80) (0-33,3)
(n=68)
A
Ä…cznie 4.74% 37.94% 44.66% 12.65% 5.26
(n=254) (0-29.17) (6.67-55.17) (12.5-80) (0-42.86)
Jawor i Stefaniak, Acute Phase Proteins in Cattle, 2011
Dynamika zmian Fb i Hp u prosiąt w okresie okołoodsadzeniowym
Grupa I pasza z antybiotykiem, II grupa z dodatkiem ziołowym
7
6
5
4
3
2
1
0
Fb Hp Fb Hp Fb Hp
14 28 42
Grupa I Grupa II
RzÄ…sa i wsp. 2007, Arch. Tierz. Dummerstorf
Zmiany koncentracji Fb w czasie 10 tygodni tuczu
6
(g/l)
5
4
immunizowane
nieimmunizowane
3
2
1
0
2 3 4 5
Termin kontroli
Badania własne Katedry
Porównanie wartości Fb grupy kontrolnej oraz średnich
wartości dla koni z nieskomplikowanym okresem
pooperacyjnym po artroskopii (A) i wartości dla
pacjenta, u którego wystąpiły komplikacje.
10
g/l
8
6
4
2
0
1 2 3 5 7 10 14 21 28
Dni od zabiegu
Kontrola Grupa A Pacjent A27
Przewoz
ny 2005.