K O M Ó R K A
Organizmy jednokomórkowe (pojedyncza komórka; kolonia jednakowych komórek)
wielokomórkowe (wiele zróżnicowanych komórek wyspecjalizowanych w
pełnieniu określonych funkcji)
Cechy wspólne komórek: %skład chemiczny %podstawowe procesy metabliczne (i energ.)
%mechanizm syntezy białek %sposób zapisu itd. inf. gen.
Cechy różne: %kształt %wielkość %liczba struktur... %i ich aktywność.
CYTOZOL
SIATECZKA
Galaretowata, złożona substancja
ŚRÓDPLAZMATYCZNA
wypełniające wnętrze komórki, w
Wytwarza składniki błon oraz sub- której zachodzi wiele ważnych
stancje wydzielane przez komórkę. procesów.
Gładka  syntezuje lipidy +
detoksykacja.
Szorstka  syntezuje białka.
APARAT GOLGIEGO
Otrzymuje substraty z siat. Śródplazm.,
J
DRO KOMÓRKOWE modyfikuje i uaktywnia, wysyła do miejsc
przeznaczenia. SORTOWNIA.
Zawiera informację genetyczną,
Odpowiada za podział i metabolizm.
MITOCHONDRIUM
Odpowiada za oddychanie
komórkowe. ELEKTROWNIA.
BA
ONA KOMÓRKOWA
Oddziela środowisko zew.,
LIZOSOMY
umożliwia z nim kontakt.
Zawierają enzymy (trawienie).
CYTOSZKIELET
Mikrofilamenty i mikrotubule odpo-
RYBOSOMY
wiadające za kształt komórki, ruch
Synteza białek.
cytoplazmy i struktur komórkowych;
tworzy wrzeciono podziałowe.
B A
O N Y K O M Ó R K O W E
1 . b u d o w a
reszta cukr.
glikoproteina
środowisko zew.
cz. białkowa
glikolipid
dwuwarstwa
lipidowa
cz. hybrofobowa
fosfolipid
cz. hybrofilowa
środowisko wew. cholesterol
białko
Cząsteczki rozmieszczone przypadkowo, w ciągłym ruchu. Cholesterol reguluje właściwości fiz. błon.
Jest rozbudowywana i przebudowywana, ale nigdy nie budowana od nowa i nie traci ciągłości.
2 . s y s t e m b ł o n
System błon biologicznych tworzy w komórce przedziały dzięki czemu wiele różnych reakcji może
zachodzić w tym samym czasie. Błona jest selektywna, czyli działa wybiórczo.
Podczas wymiany substancji między środowiskiem zew. a środowiskiem wew. zachodzi
przemieszczanie się fragmentów błon organelli (za pomocą FUZJI  zlewania błon).
A) Zamykanie substratów z zew. w pęcherzyki i odpączkowywanie do wew. - ENDOCYTOZA.
pinocytoza, czyli picie komórkowe: pobieranie płynu z zawartymi cząsteczkami wielkom.
substrancji.
fagocytoza, czyli jedzenie komórkowe: pobieranie wprost cząsteczek stałych
B) Odwrotny proces to EGZOCYTOZA.
3 . t r a n s p o r t s u b s t a n c j i
Selektywna błona kom. reguluje przepływ cząsteczek.
Dyfuzja to ruch cząsteczek w kierunku ich mniejszego zagęszczenia.
Osmoza to odmiana dyfuzji, gdzie woda przenika przez błonę półprzepuszczalną do miejsc
większego zagęszczenia.
Błony często nie są przepuszczalne, w związku z czym transport jest wspomagany przez specjalne
białka transportujące, tworzące nośniki, kanały i pompy.
Wyróżniany transport:
a) bierny
kierunek: od wyższego do niższego stężenia
CECHA RODZAJE TRANSPORTU
AKTYWNY BIERNY
KIERUNEK
od wyższego do niższego od niższego do wyższego
(wyższe niższe) (niższe wyższe)
TYP
wymaga wydatkowania energii i udziału
" dyfuzja prosta
błonek białkowych (nośnik lub pompa)
" dyfuzja ułatwiona przez kanały lub
nośniki
PRZYKA
ADY
filtracja, dializa pompa sodowo-potasowa
M I T O C H O N D R I U M
Oddychanie komórkowe  utlenianie biologiczne, kontrolowane spalanie. Zachodzi we
wszystkich komórkach ciała.
1. ODŻYWIANIE
2. TRAWIENIE ZWI
ZKÓW W PRZEWODZIE POKARMOWYM -
SUBSTRATY: GLUKOZA, KWASY TA
USZCZOWE, GLICEROL, AMINOKWASY
3. ODDYCHANIE KOMÓRKOWE - SUBSTRAT: ENERGIA W ATP (NIETRWAA
E,
PRZECHOWYWANE W MITOCHONDRIACH)+ CIEPA
O
LICZBA MITOCHONDRIÓW W KOMÓRCE zależy od jej
zapotrzebowania w energię (najwięcej w mięśniowych i
nerwowych, mało w chrząstce, nie mają erytrocyty).
DWIE BA
ONY.
ODDYCHANIE TLENOWE (związane z mitochondrium,
produkuje dużo energii):
1. GLIKOLIZA zachodzi w cytozolu
glukoza poprzez uwolnienie H+ w pirogronian
transport do macierzy mitochondrialnej
2. REAKCJA POMOSTOWA w macierzy
odłączenie CO w acetylo-S-CoA
2
3. CYKL KREBSA w macierzy
utlenianie do CO i H+, który jest przechwytywany
2
przez przenośniki wodoru (NADH+H+ i FADH )
2
3. A
AC
CUCH ODDECHOWY w wew. błonie
przyłączanie tlenu  substraty: woda+ATP
ODDYCHANIE BEZTLENOWE w przypadku gwałtownego
zapotrzebowania na tlen:
1. GLIKOLIZA
odwodorowanie glukozy  do pirogronianu
2. FERMENTACJA w cytozolu
np. mlekowa (substrat: mleczan)
J 
D R O K O M Ó R K O W E
SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA SZORSTKA
SOK J
DROWY  KARIOLIMFA
Zawiera chromatynę (DNA związane z białkami)
BA
ONA OTOCZKI J
DROWEJ
POR
Umożliwia kontakt jądra z cytoplazmą.
J
DERKO
FUNKCJE: zawiera informację genetyczną, umożliwia jej dziedziczenie, kieruje czynnościami
całej komórki.
Metabolizmem steruje za pomocą białek. Za ich syntezę odpowiadają rybosomy. Przepisują
informację genetyczną i opuszczają jądro. Syntezują białka za pomocą tych kopii (wole i związane
z siateczką śródplazmatyczną szorstką).
BIAA
KA DZIELIMY NA:
a) budulcowe
b) pompy transport jonów poza komórką
c) hormony regulacja przemian metabolicznych poza komórką
d) enzymy przemiany metaboliczne w komórce i poza nią
Interfaza cyklu komórkowego:
G1  dojrzewanie i osiągnięcie gotowości do podziału
S  replikacja DNA, synteza białek histonowych
G2  przygotowanie od podziału
Rozluz
niona struktura chromatyny w interfazie ułatwia dostęp do DNA enzymom. Faza M wymaga
skondensowania. Odpowiadające sobie chromosomy od matki i ojca tworzą homologiczna.
Komórki ciała człowieka zawierają 46 chromosomów diploidalnych.
Podziały umożliwiają wzrost i rozmnażanie się człowieka.
MITOZA np. zabliz
nianie ran, tworzenie krwinek.