KRAUTKRAMER
INSTRUKCJA OBSA
UGI
Przenośny defektoskop ultradz
więkowy
U S N  50
Numer identyfikacyjny: 28523
Wersja oprogramowania: 02 , 06 / 94
 2
Prosimy odchylić wewnętrzną stronę kartki.
Znajdą tam Państwo wszystkie grupy funkcyjne i tabele funkcyjne.
W ten sposób mogą Państwo szybciej znalez
ć poszczególne funkcje w czasie czytania instrukcji.
Dodatkowo znajdą Państwo znaczenia poszczególnych symboli rodzaju pracy.
Niniejsze wydanie 02 , 06 / 94 obowiązuje dla następujących wersji oprogramowania:
V . D3
V . E3 TCG ( z dodatkową instrukcją obsługi 28559)
V . F2
 3
V . G4 AVG ( z dodatkową instrukcją obsługi 28560)
Zastrzegamy sobie prawo do zmian technicznych!
BASIS - nastawy podstawowe
ABBILD - zobrazowanie
MESS - pomiary
BLENDE - monitor
JUST - skalowanie
MEMORY - pamięć
Grupy funkcyjne- pierwszy poziom obsługowy.
W celu przejścia z jednego poziomu na drugi należy równocześnie nacisnąć:
- przejście z jednej tabeli do następnej
 lewa tabela funkcyjna  prawa tabela funkcyjna
Tabele funkcyjne- drugi poziom obsługowy
- zmiana z jednej grupy funkcyjnej na innÄ…
SYMBOLE RODZAJU PRACY
Symbol Znaczenie
aktywne zapamiętywanie obrazu;
obraz z ekranu zostanie zapamiętany;
aktywna funkcja pomiarowa  ERSTES (pierwsze echo);
MESS-ART (rodzaj pomiaru) jest ustawiony na FLANKE (zbocz);
aktywna funkcja pomiarowa  MEHRFACH (wielokrotne echo);
MESS-ART jest ustawiony na FLANKE (zbocz);
aktywna funkcja pomiarowa  ERSTES (pierwsze echo);
MESS-ART jest ustawiony na  SPITZE (szczyt echa);
aktywna funkcja pomiarowa  MEHRFACH ;
MESS-ART jest ustawiony na  SPITZE
aktywna funkcja UNTERDR (dyskryminacja-podcięcie);
S-IMPULS (impuls nadawczy) ustawiony na KLEIN (mały);
S-IMPULS ustawiony na GROSS (duży);
S-IMPULS ustawiony na SE (rozdzielony nadajnik-odbiornik);
większość funkcji jest zablokowana;
 4
wskaz
nik baterii podaje aktualne napięcie baterii. Jeżeli wskazanie jest w ostatniej
ćwiartce to należy natychmiast wymienić lub naładować baterie. USN 50 wyłącza
się automatycznie jeżeli napięcie baterii jest za niskie do normalnej pracy defektoskopu.
SPIS TREÅšCI strona
Oryginału tłumaczenia
1. WPROWADZENIE 1-1 7
1.1 ZALECENIA 1-3 7
Założenia wstępne do badania urządzeniami ultradz
więkowymi 1-3 7
Wykształcenie badającego 1-3 8
Wymagania techniczno- badawcze 1-4 8
Ograniczenie badania 1-4 8
Ocena wad metodÄ… ultradz
więkową 1-6 10
1.2 OPROGRAMOWANIE 1-7 11
1.3 ZALECENIA ODNOÅšNIE OBSA
UGI USN- 50 1-8 11
Skalowanie 1-8 11
Ocena w bramkach monitora 1-8 12
Automatyczna ocena wady 1-8 12
1.4 UWAGI DO NINIEJSZEJ INSTRUKCJI 1-9 12
Przed pierwszym uruchomieniem 1-9 12
Nauka czynności obsługowych 1-9 12
Serwis 1-9 12
Dane techniczne i nastawienia podstawowe 1-9 12
System opisu i układ instrukcji 1-9 12
2. ZAKRES DOSTAWY I WYPOSAŻENIE DODATKOWE 2-1 14
2.1 ZAKRES DOSTAWY 2-3 14
2.2 WYPOSAŻENIE KONIECZNE 2-3 14
2.3 WYPOSAŻENIE ZALECANE 2-3 14
2.4 OPCJE 2-4 15
2.5 ZALECANE PRODUKTY OBCE 2-5 15
3. URUCHOMIENIE 3-1 15
3.1 USTAWIENIE US 50 3-2 15
3.2 ZASILANIE 3-2 15
Praca z bateriami 3-4 15
Postępowanie z ładowaczem 3-2 16
3.3 PODA

CZENIE GA
OWIC 3-5 17
3.4 ZAA

CZENIE USN- 50 3-6 18
Załączenie  na ciepło 3-6 18
Załączenie  na zimno 3-6 18
4. ZASADY OBSA
UGI 4-1 18
4.1 EKRAN 4-2 18
Wskazanie obrazu typu- A 4-3 18
Funkcje na ekranie 4-4 19
Wskazania pod obrazem- A 4-5 19
4.2 KLAWIATURA 4-7 19
4.3 KONCEPCJA OBSA
UGI 4-8 20
Zmiana poziomu obsługowego 4-8 20
Wybranie grupy funkcyjnej 4-8 20
 5
Nastawienie funkcji 4-8 20
Nastawienie przyśpieszone 4-8 20
Wybór wartości pomiaru do powiększenia 4-8 20
4.4 PRZYCISKI FUNKCJI SPECJALNYCH 4-9 21
4.5 PRZYCISKI FUNKCYJNE 4-10 21
4.6 WAŻNE NASTAWIENIA PODSTAWOWE 4-10 21
Nastawienie języka 4-10 21
Nastawienie jednostek miary 4-11 22
5. OBSA
UGA 5-1 22
5.1 PRZEGL
D FUNKCJI (pierwszy poziom obsługowy) 5-2 22
5.2 NASTAWIENIE USN- 50 5-3 23
dB  nastawienie wzmocnienia 5-3 23
Wybór nastawień podstawowych 5-4 23
Nastawianie odbiornika i nadajnika 5-6 25
Przygotowanie do pomiarów 5-8 26
Nastawianie bramek monitora 5-10 28
Nastawianie zakresu zobrazowania 5-12 30
Zapamiętywanie danych 5-14 32
5.3 SKALOWANIE USN- 50 5-15 33
Skalowanie zakresu zobrazowania 5-15 33
Skalowanie z głowicą normalną 5-16 34
Skalowanie z głowicami skośnymi 5-18 35
Skalowanie z głowicą dwudzielną 5-20 36
Przygotowanie USN- 50 do pomiarów cyfrowych 5-21 38
Skalowanie czułości 5-22 38
5.4 POMIAR GRUBOÅšCI 5-23 39
5.5 ZAPAMI
TYWANIE WYNIKÓW POMIARÓW
- DATA LOGGER 5-24 40
Ustalenie ilości serii- JOBS 5-24 40
Wybieranie serii- JOB 5-25 41
Kasowanie serii- JOB 5-26 41
Zapamiętywanie wyników pomiarów 5-26 41
Wyświetlenie zapamiętanych wyników pomiarów 5-27 42
Kasowanie wyników pomiaru 5-27 42
5.6 KONFIGUROWANIE USN- 50 5-28 43
Nastawienie złącza RS- 232 5-38 49
5.7 NASTAWIANIE OBLICZANIA POA
OŻENIA WADY 5-39 50
Zablokowanie nastawionych wartości 5-42 52
5.8 KONTROLA DZIAA
ANIA 5-42 52
6. DOKUMENTACJA 6-2 57
6.1 WYDRUK NASTAWIEC
DEFEKTOSKOPU I
ZAWARTOÅšCI EKRANU 6-2 57
Przygotowanie drukarki 6-2 57
6.2 DOKUMENTOWANIE ZA POMOC
PROGRAMU
UŻYTKOWEGO PC-ULTRADOC 6-4 58
7. CZYNNO ÅšCI KONSERWACYJNE 7-1 59
 6
7.1 CZYSZCZENIE USN- 50 7-2 59
7.2 KONSERWACJA AKUMULATORÓW
NIKLOWO- KADMOWYCH 7-2
59
A
adowanie akumulatorów Ni-Cd 7-2 59
Wskazówki odnośnie postępowania z akumulatorami Ni-Cd 7-3 59
A
adowanie akumulatorów rozładowanych częściowo 7-3 60
A
adowanie akumulatorów rozładowanych bardzo mocno 7-3 60
Postępowanie z akumulatorami dłużej składowanymi 7-4 60
Postępowanie z bateriami alkaliczno-manganowymi 7-4 60
8. ZA

CZA, URZ
DZENIA PERYFERYJNE
8.1 ZA

CZA 8-2 61
ZÅ‚Ä…cze szeregowe RS- 232 8-2 61
Obłożenie styków w 7- mio stykowym gniazdku 8-3 62
Obłożenie styków w 4- ro stykowym gniazdku 8-4 62
8.2 PODA

CZENIE URZ
DZEC
PERYFERYJNYCH 8-5 63
8.3 PRZEKAZANIE ZAWARTOÅšCI EKRANU 8-6 63
8.4 WYDRUK PROTOKOA
U Z DATA LOGGER A 8-6 64
Forma protokołu z Data Logger a 8-7 64
8.5 PRZEKAZANIE WARTOÅšCI POMIAROWYCH 8-9 66
Przekazanie wartości z Data Logger a do PC 8-9 66
Wydruk zawartości ekranu i nastawów defektoskopu 8-9 66
Przesłanie wyników pomiaru do pamięci DR 1 8-10 66
8.6 ZDALNA OBSA
UGA DEFEKTOSKOPU USN- 50 8-13 68
9. DANE TECHNICZNE 9-1 73
10. ZAA

CZNIK 10-1 75
10.1 PRZEGL
D FUNKCJI 10-2 75
10.2 ÅšWIADECTWO UNII EUROPEJSKIEJ 10-5 77
10.3 ADRESY PUNKTÓW SERWISOWYCH 10-6 77
11. SKOROWIDZ 11-1 77
 7
1. WPROWADZENIE
Defektoskop USN- 50 jest lekkim i zwartym defektoskopem ultradz
więkowym, nadającym się do:
- lokalizacji wad materiałowych
- pomiarów grubości
Szczególne cechy USN- 50 to:
- mała waga (2,7 kg łącznie z bateriami) i małe gabaryty,
- pole obsługowe łatwe do czyszczenia,
- częstotliwość powtarzania obrazu- A 60 Hz,
- zasilanie sieciowe lub bateryjne, maksymalny czas pracy 8 h,
- zabudowana pamięć ( Data Logger) do zapamiętania 2500 danych z pomiarów grubości i do 99,
dowolnie konfigurowanych, zestawów danych,
- złącze RS- 232 do transmisji danych, zobrazowań typu- A i protokołów lub do zdalnego sterowania
defektoskopem USN- 50,
- zapamiętanie 30 zestawów parametrów do szybkiego skalowania i powtarzalności badania,
- pamięć obrazów- A, zatrzymanie maksymalnej amplitudy i funkcja ZOOM,
- funkcja blokowania zapobiega przypadkowemu przestawieniu parametrów,
- powiększone wskazanie wartości mierzonej ułatwiający odczyt także z większej odległości,
- szybkie przełączanie między dwoma zaprogramowanymi prędkościami rozchodzenia się fali
ultradz
więkowej, np. fala podłużna i poprzeczna w stali.
1.1 ZALECENIA
Przed korzystaniem z defektoskopu należy koniecznie przeczytać poniższe informacje. Informacje te
muszą być zrozumiane i przestrzegane, aby przy obsłudze defektoskopu nie popełnić błędu, który
może spowodować błędną interpretację wyników badania. Błędne wyniki mogą powodować straty
ludzkie i materiałowe....
Założenia wstępne do badania urządzeniami ultradz
więkowymi
W niniejszej instrukcji są zawarte wszystkie istotne zalecenia odnośnie obsługi USN- 50.Oprócz nich
występuje cały szereg czynników wpływających na wynik badania.
Najważniejsze czynniki zapewniające właściwe badanie są poniżej dokładniej opisane:
-wykształcenie badającego,
-znajomość specjalnych wymagań techniczno- badawczych oraz występujących ograniczeń,
-wybór odpowiedniego, dopasowanego urządzenia badawczego.
Wykształcenie badającego
Do obsługi badawczych urządzeń ultradz
więkowych jest wymagane wykształcenie
specjalistyczne z dziedziny badań ultradz
więkowych. Obejmuje ono między innymi znajomość:
- teorii propagacji fal akustycznych,
- prędkości rozchodzenia się fal akustycznych w różnych materiałach,
- zachowania się fal akustycznych na powierzchniach granicznych między dwoma materiałami,
- rozprzestrzeniania siÄ™ wiÄ…zki akustycznej,
 8
- wpływu tłumienia akustycznego w badanym obiekcie,
- wpływu stanu powierzchni badanego obiektu.
Brak tych wiadomości może prowadzić do fałszywych wyników badania a tym samym trudnych
do przewidzenia skutków.
Informacje na temat różnych możliwości szkolenia operatorów ultradz
więkowych, wymaganych
kwalifikacji jak i ich poświadczenia mogą Państwo uzyskać w towarzystwie badań nieniszczących w
Waszym kraju ( PTBN w Polsce, DGfZP w Niemczech, ASNT w USA ) lub też w firmie
KRAUTKRAMER- BRANSON.
Wymagania techniczno- badawcze
Każde badanie ultradz
więkowe jest związane z określonymi wymaganiami techniczno-
badawczymi. Najważniejsze to :
-określenie zakresu badań,
-wybór najbardziej przydatnej techniki badania,
-uwzględnienie własności materiałowych,
- określenie  granic rejestrowania oraz oceny.
Osoba odpowiedzialna za badanie jest zobowiązana do pełnego poinformowania operatora o
powyższych wymaganiach. Najlepszym z
ródłem informacji są doświadczenia z przeprowadzonych w
przeszłości badań podobnych obiektów. Jest także niezbędna jasna i pełna informacja o przynależnej
specyfikacji badania.
Firma KRAUTKRAMER prowadzi regularnie kursy szkoleniowe operatorów badań
ultradz
więkowych. W sprawie terminów prosimy o kontakt.
Ograniczenie badania
Wyniki badania ultradz
więkowego dotyczą tylko tych obszarów badanego obiektu, które znajdują
się w zakresie oddziaływania wiązki ultradz
więkowej z zastosowanej głowicy. Zaleca się zachowanie
daleko idącej ostrożności przy interpretacji wyników badania obszaru objętego wiązką na ten obszar
który nie był przebadany.
Taka informacja jest w zasadzie możliwa tylko wtedy, gdy dysponuje się dużym doświadczeniem
i odpowiednimi metodami do statycznej obróbki danych.
Płaszczyzny graniczne w badanym obiekcie mogą całkowicie odbijać wiązkę ultradz
więkową a
tym samym wady oraz elementy odbijające wiązkę a leżące głębiej nie zostaną wykryte. Z tego
powodu należy upewnić się, że wszystkie podlegające badaniu obszary obiektu zostały objęte wiązką
ultradz
więkową.
Pomiary grubości metodą ultradz
więkową
Pomiary grubości metodą ultradz
więkową opierają się na pomiarze czasu przejścia. Warunkiem
dokładnego wyniku pomiaru jest niezmienna prędkość fali ultradz
więkowej w badanym obiekcie. W
przypadku obiektów ze stali, także przy różnych domieszkach stopowych, warunek ten jest spełniony.
W tym przypadku prędkość zmienia się tak nieznacznie, że jest ona widoczna tylko przy pomiarach
precyzyjnych. W przypadku innych materiałów ( np. metale kolorowe oraz tworzywa sztuczne)
prędkość fali ultradz
więkowej podlega większym zmianom, wpływając w widoczny sposób na
dokładność pomiaru.
Wpływ materiału badanego obiektu
Jeżeli materiał, z którego jest wykonany badany obiekt nie jest jednorodny to w różnych obszarach
obiektu mogą występować różne prędkości fal ultradz
więkowych. W takim przypadku przy
skalowaniu należy uwzględnić prędkość średnią. Przeprowadza się to przy pomocy wzorca
porównawczego, w którym prędkość fali ultradz
więkowej odpowiada średniej prędkości w badanym
obiekcie.
 9
Jeżeli mogą występować znaczne zmiany prędkości to skalowanie przyrządu należy przeprowadzać
częściej, dopasowując je do występującej wartości prędkości. Jeżeli nie będzie się postępowało w taki
sposób to w wyniku otrzyma się fałszywe wartości pomiarowe.
Wpływ zmian temperatury
Prędkość fali ultradz
więkowej w badanym obiekcie zmienia się w zależności od temperatury
materiałów. Z tego powodu mogą występować większe błędy pomiarowe jeśli skalowanie przyrządu
przeprowadzono na zimnym wzorcu a pomiary są dokonywane na obiekcie ciepłym. Można uniknąć
takich błędów jeżeli skalowanie przeprowadza się na wzorcu temperowanym lub jeżeli uwzględnia się
tablice korekcyjne wpływu temperatury.
Pomiary grubości ścianek elementów jednostronnie dostępnych
Pomiar grubości ścianek urządzeń, które od wewnątrz podlegają erozji lub korozji, takich jak rury,
zbiorniki, reaktory różnych typów, wymaga specjalnie przygotowanych urządzeń pomiarowych jak i
specjalnego stosowania głowicy pomiarowej. Jeżeli pomiary mają być dokonane specjalnym
grubościomierzem ( bez zobrazowania ech) to należy przeprowadzić próby na obiektach pozwalające
upewnić się że grubościomierz spełnia wymagania. W przypadkach wątpliwych należy zastosować
tradycyjny defektoskop, w którym zobrazowane echa pozwalają wysnuć wnioski o właściwej jakości
badania.
Zawsze jednak należy poinformować badającego o nominalnych grubościach ścianek a także o
przypuszczalnych ubytkach grubości tych ścianek.
Ocena wad metodÄ… ultradz
więkową
Przy dzisiejszej praktyce ultradz
więkowej zasadniczo rozróżnia się dwie metody oceny wad.
Jeżeli średnica wiązki ultradz
więkowej jest mniejsza od wymiarów wady, to obrys obszaru
zalegania wady określa się wiązką ultradz
więkową i w ten sposób ocenia się powierzchnię wady.
Jeżeli średnica wiązki ultradz
więkowej jest większa od wymiarów wady to porównuje się
największą amplitudę echa od wady z największą amplitudą echa od sztucznej wady porównawczej.
Metoda obrysu obszaru wady
Przy określaniu obrysu obszaru wady za pomocą wiązki ultradz
więkowej głowicy ( za pomocą
przesunięcia głowicy) określona powierzchnia wady tym dokładniej odpowiada rzeczywistej
powierzchni wady im stosuje się węższą wiązkę ultradz
więkową.
Przy względnie szerokiej wiązce ultradz
więkowej określona powierzchnia wady może znacznie
odbiegać od powierzchni rzeczywistej.
Z tego powodu przy doborze głowicy należy zwrócić uwagę, aby średnica wiązki ultradz
więkowej
w miejscu zalegania wady była dostatecznie mała.
Amplituda echa  metoda porównawcza
Echo uzyskiwane od małej wady rzeczywistej jest przeważnie mniejsze niż echo od wady
sztucznej ( np. wada kołowa) o tej samej wielkości.
Jest to spowodowane np. nierównością powierzchni wady rzeczywistej lub nie prostopadłym
padaniem wiÄ…zki ultradz
więkowej na jej powierzchni.
Jeżeli powyższe zjawiska nie zostaną uwzględnione przy analizie wad rzeczywistych to istnieje
niebezpieczeństwo ich błędnej oceny. W przypadku dużego skupiska drobnych wad ( np. rzadzizny w
żeliwie) rozproszenie wiązki ultradz
więkowej na powierzchni wad może być tak duże, że nie uzyskuje
się echa od wad. Należy wtedy zastosować inną metodę oceny ( np. stosując ocenę osłabienia echa
dna).
 10
Przy badaniu elementów wielkogabarytowych duże znaczenie ma zależność echa wady od jej
odległości. Należy wybierać takie wady sztuczne, które mają możliwie takie same  warunki
odległościowe jak wady naturalne, które będą podlegać ocenie.
Fala ultradz
więkowa podlega tłumieniu w każdym materiale. Tłumienie to może być bardzo małe
np. w elementach ze stali drobnoziarnistej a także w wielu małych elementach z innych materiałów.
Jeżeli fala ultradz
więkowa przechodzi przez większe odległości to także w przypadku małego
współczynnika tłumienia fali ultradz
więkowej w sumie może wystąpić duże tłumienie. Powstaje
wtedy niebezpieczeństwo uzyskania za małych ech od wady naturalnej. Z tego powodu musi być
określony a w razie konieczności uwzględniony wpływ tłumienia fali ultradz
więkowej na wynik
badania.
Jeżeli powierzchnia badanego obiektu nie jest obrobiona to część energii ultradz
więkowej ulega
rozproszeniu na tej powierzchni i nie bierze udziału w badaniu. Im rozproszenie jest większe tym
mniejsze uzyskuje się echo wady i o tyle większym błędem będzie obarczony wynik badania. Z tego
powodu należy uwzględnić wpływ powierzchni badanego obiektu na wysokość echa ( korekcja
przejściowa).
1.2 OPROGRAMOWANIE
Przy obecnym stanie techniki oprogramowanie może zawierać jakieś błędy. Dlatego przy
urządzeniach sterowanych mikroprocesorowo trzeba koniecznie mieć pewność, że potrzebne funkcje
pracują w przewidzianych kombinacjach bez zastrzeżeń.
Z tego powodu prosimy o sprawdzenie funkcji USN  50 zgodnie z danymi z rozdziału 5.8.
W przypadku niejasności prosimy zwrócić się z pytaniami dotyczącymi sterowania USN  50
do lokalnego przedstawiciela firmy KRAUTKRAMER lub KRAUTKRAMER-BRANSON.
1.3 ZALECENIA ODNOÅšNIE OBSA
UGI USN  50
Skalowanie
Prosimy zwrócić uwagę, aby USN  50 był wyskalowany odpowiednio do zadania
( por. rozdział 5.3 ).
Ocena w bramkach monitora
Obie bramki oceniają echa tylko w widocznym obszarze ekranu. Jeżeli bramka lub jej część
znajduje siÄ™ poza ekranem to w tych miejscach nie jest przeprowadzana ocena.
Automatyczna ocena wady
Jeżeli USN  50 pracuje z automatyczną oceną wad tzn. do oceny są wykorzystane tylko
wyjścia defektoskopu to nie wolno obsługiwać defektoskopu ani przez klawiaturę ani zdalnie przez
złącze RS 232. W momencie ręcznej obsługi może dojść do stanów niezdefiniowanych na wyjściach
przyrządów.
1.4 UWAGI DO NINIEJSZEJ INSTRUKCJI
Przed pierwszym uruchomieniem
Przed pierwszym uruchomieniem USN  50 należy przeczytać rozdział 1 i 3 niniejszej
instrukcji. Są w nich opisane konieczne czynności przygotowawcze do uruchomienia. Dodatkowo są
zawarte informacje na temat najważniejszych możliwości nastawiania na płycie czołowej przyrządu.
Pozwoli to na uniknięcie zakłóceń lub wyłączeń a równocześnie na pełniejsze wykorzystanie
możliwości przyrządu.
 11
Nauka czynności obsługowych
Rozdział 4 i 5 opisują ważne czynności nastawiania w połączeniu z odpowiednim menu.
Wykaz i krótki opis wszystkich funkcji i ich nastawień jest podany w rozdziale 10.
Serwis
W rozdziale10 podano także zestawienie punktów serwisowych, do których mogą się Państwo
zwrócić w przypadku trudności z przyrządem.
Dane techniczne i nastawienia podstawowe
Najważniejsze dane techniczne podano w rozdziale 9.
Dla każdej funkcji nastawczej istnieje nastawienie podstawowe, które można znalez
ć w tabeli
funkcji w rozdziale 8.6. Wartości podstawowe są podane wytłuszczonym drukiem.
System opisu i układ instrukcji
W celu ułatwienia posługiwania się instrukcją obsługi zastosowano zawsze w taki sam sposób
budowy kolejności czynności. W ten sposób można szybko znalez
ć pojedyncze informacje.
Opisy funkcji
W rozdziale 5 funkcje zostały przedstawione w takiej formie w jakiej są one wyświetlane przez
USN  50, np. :
a - START
C
Kroki obsługowe
Kroki obsługowe są podane ta, jak w przykładzie:
- za pomocą oznaczyć drugą grupę funkcyjną w prawej tabeli.
- za pomocą ustawić funkcję PARITAET na EIN.
Przyciski
- oznacza : nacisnąć prawy lub lewy przycisk.
- oznacza : nacisnąć tylko lewy przycisk.
- oznacza : nacisnąć tylko prawy przycisk.
UWAGA:
Pod UWAGA znajdą Państwo np.: odsyłacze do innych rozdziałów lub zalecenia szczególne.
UWAGA:
Taki symbol UWAGA ostrzega przed błędną obsługą w przypadku zagrożenia prawidłowości
wyników badania.
 12
2. ZAKRES DOSTAWY I WYPOSAŻENIE DODATKOWE
Niniejszy rozdział zawiera informacje na temat wszystkich części i opcji do defektoskopu
USN 50.
Opisano m.in.:
- wyposażenie wchodzące w zakres dostawy USN 50,
- wyposażenie konieczne do pracy defektoskopu,
- wyposażenie zalecane,
- produkty obce, które można konfigurować z USN 50 i które okazały się opłacalne i sprawdzone w
połączeniu z USN 50 w naszym Zakładzie.
2.1 ZAKRES DOSTAWY
Oznaczenie produktu Opis Nr.zam.
USN 50 (Lemo) przenośny defektoskop ultradz
więkowy 33662
z przyłączami LEMO 00 z wyposażeniem
INSTRUKCJA OBSA
UGI niemiecka 28523
lub INSTRUKCJA OBSA
UGI angielska 28522
2.2 WYPOSAŻENIE KONIECZNE
UN 645 zasilacz sieciowy-Å‚adowacz 33761
NCA 2-6 komplet akumulatorów NiCd (6szt.) 25812
2.3 WYPOSAŻENIE ZALECANE
UN 777 torba z osłoną przeciwsłoneczną i taśmami 34094
nośnymi
UN 762 osłona przeciwsłoneczna 34093
UN 685 rama do ładowania akumulatorów 33763
UNCH kabel do ładowania zewnętrznego 05300
UNDR kabel do transmisji do DR 1 05299
UNCO przełącznik do zdalnego kopiowania 05301
TGDL/PC kabel do transmisji danych do PC. 13647
LEMO 00 7-styk. na DB25S.
A
Ä…cznie z adapterem DB25P na DB9S dla AT
GCH 1 adapter DB25P (Gender Charger) do podłączenia
kabla USN 50/PC do drukarki ze złączem
szeregowym(EPSON,DICONIX)
U 100 W Ultra DOC2.1 dla USD10,USD15,USK7D, 33829
USN 50-wersja WINDOWS
U 100 D Ultra DOC2.1 dla USD10,USD15,USK7D, 33828
USN 50-wersja DOS
 13
Oznaczenie produktu Opis Nr.zam.
2.4 OPCJE
UNTCG zasięgowa regulacja wzmocnienia TCG 34008
UNAVG zasięgowa regulacja wzmocnienia AVG 34042
2.5 ZALECANE PRODUKTY OBCE
drukarka EPSON FX 850 z RS 232 C 28296
drukarka DICONIX 13737
3. URUCHOMIENIE
Prosimy o bezwzględne przestrzeganie zaleceń niniejszego rozdziału przed uruchomieniem
USN 50.
Dowiedzą się Państwo co należy czynić przed pierwszym załączaniem aby uniknąć
uszkodzenia lub błędnych wyników.
3.1 USTAWIENIE USN 50
W rozdziale 9 podano dopuszczalne temperatury otoczenia oraz wilgotności. Defektoskop
USN 50 należy ustawić na gładkim podłożu w taki sposób, aby można łatwo odczytywać wskazania
na ekranie.
W przypadku wniesienia aparatu z otoczenia z zimnego do ciepłego pomieszczenia należy
odczekać z załączeniem aż do wyrównania się temperatur (eliminacja kondensacji wilgoci).
3.2 ZASILANIE
Warunkiem pracy jest odpowiednie napięcie zasilające. Defektoskop można zasilać z baterii,
akumulatorów lub za pomocą specjalnego ładowacza z sieci.
Praca z bateriami
Do pracy z bateriami jest konieczne 6 szt. Akumulatorów NiCd lub baterii alkaiczno-
manganowych MONO (D). Aktualne napięcie baterii jest na ekranie wskazane symbolem :
UWAGA:
Jeżeli napięcie spadnie poniżej ź to baterie należy wymienić lub w razie akumulatorów naładować,
aby tym samym zapewnić właściwą pracę. Wszystkie nastawienia są zapamiętywane i mogą być
natychmiast wykorzystywane.
UWAGA:
Zużyte lub zdefektowane baterie należy wyrzucić jako odpady specjalne i utylizować zgodnie z
obowiÄ…zujÄ…cymi przepisami.
 14
Wkładanie baterii
W celu założenia nowych baterii należy najpierw zwolnić cztery śruby na tylnej ściance
aparatu (patrz rysunek) i zdjąć pokrywę pojemnika baterii.
Każda bateria jest zamocowana w pojemniku za pomocą oddzielnego uchwytu.
BATTERIEFACH-ANSCHLUSS-KONTAKTE
UWAGA:
Baterie należy włożyć z odpowiednią polaryzacją. Przełącznik w pojemniku baterii musi być
ustawiony na odpowiedni typ!
Niklowo-kadmowe (NiCd) położenie w lewo
Alkaiczno-manganowe położenie w prawo
Odpowiednie położenie zapewnia ładowanie wyłącznie akumulatorów.
Postępowanie z ładowaczem
A
adowacz- zasilacz jest przez producenta ustawiony na napięcie zasilające 220V. Jeżeli w
kraju użytkownika występuje napięcie 110V to należy wbudowany w urządzeniu przełącznik
przestawić na położenie 110VAC (patrz rysunek). W tym celu należy odkręcić tylną ściankę.
 15
UWAGA:
Przed zdjęciem tylnej ścianki należy odłączyć urządzenie z sieci!
FRONSEITE
110VAC
220VAC
Jeżeli ładowacz-zasilacz jest ustawiony na właściwe napięcie sieciowe to można go
podłączyć do USN 50. Przyłącze znajduje się na tylnej ściance defektoskopu (patrz rysunek).
ANSCHLUSS
LADEGER"T
Akumulatory NiCd można ładować zarówno w defektoskopie jak i na zewnątrz. Jeżeli są one
ładowane w przyrządzie to defektoskop można dalej użytkować przy zasilaniu sieciowym. Żółta dioda
LED na płycie czołowej zasilacza świeci się w czasie ładowania. Normalny czas ładowania dla NiCd
wynosi 12 do 14 godzin. Także w przypadku z defektoskopem w czasie procesu ładowania nie
przedłuża się.
 16
Przełącznik znajdujący się na płycie czołowej ładowacza należy ustawić na właściwą
pozycjÄ™:
-HI
następuje ładowanie akumulatorów NiCd o pojemności 5 Ah, jednocześnie jest możliwa praca z
zasilaniem sieciowym;
-O MA
tylko praca z zasilaniem sieciowym bez Å‚adowania;
-STD
następuje ładowanie akumulatorów NiCd o pojemności 4,4 Ah, jednocześnie jest możliwa praca z
zasilaniem sieciowym.
3.3 PODA

CZENIE GA
OWIC
Przyłącza do głowic znajdują się na płycie czołowej z prawej strony u dołu.
Głowice normalne należy przyłączyć do gniazda czerwonego (odbiornik z prawej). Przy
głowicach z rozdzielonym przetwornikiem kabel nadawczy należy podłączyć do gniazda zielonego
(z lewej) a kabel odbiorczy do gniazda czerwonego.
Nastawić energię nadajnika:
- załączyć USN 50 za pomocą
- wybrać za pomocą grupę funkcyjną ABBILD;
- za pomocą lub ustawić w funkcji S-IMPULS energię impulsu. Są możliwe trzy
nastawienia:
KLEIN- głowica jednoprzetwornikowa, mała energia impulsu nadajnika,
GROSS- głowica jednoprzetwornikowa, duża energia impulsu nadajnika,
S/E- głowica dwuprzetwornikowa S/E.
3.4 ZAA

CZANIE USN 50
Załączanie  na ciepło
Jest to normalny sposób załączania USN 50.
- nacisnąć przycisk załączenia na polu obsługowym.
Po chwili nagrzania pojawi siÄ™ obraz startowy na ekranie z uwagami dotyczÄ…cymi zastosowanej wersji
oprogramowania, zastosowanej konfiguracji przyrzÄ…du.
Nastawienia funkcji i podstawowe są identyczne są identyczne jak w momencie wyłączenia
defektoskopu.
Załączanie  na zimno
Jeżeli po załączeniu  na ciepło nie jest możliwe przełączanie funkcji to należy
przeprowadzić załączanie  na zimno :
- jednocześnie nacisnąć przycisk oraz COPY
- przycisk COPY naciskać tak długo jak długo nie ukaże się obraz-A.
UWAGA:
Defektoskop w podstawowym nastawieniu jest ustawiony przez producenta na język angielski.
Wszystkie zapamiętane dane są skasowane.
 17
W rozdziale 4.5 podano w jaki sposób można zmienić, zgodnie z własnymi życzeniami,
nastawienia podstawowe.
4. ZASADY OBSA
UGI
4.1 EKRAN
Rysunek na str.4-2 oryginału.
Wskazanie obrazu typu-A
Ekran USN 50 podaje obraz typu-A w dwóch wersjach:
-stan normalny
z podanymi wartościami  w wierszu pomiarowym jest podana zaznaczona wartość.
Rysunek na str.4-3 oryginału.
-stan powiększony
z podanymi wartościami.
Rysunek na str.4-3 oryginału.
W celu przełączenia należy nacisnąć przycisk
Funkcje na ekranie
Na ekranie sÄ… wskazywane wybrane grupy funkcji:
-w pierwszym poziomi obsługowym
dodatkowo do obrazu typu-A.
Rysunek na str.4-4 oryginału
-w drugim poziomie obsługowym
w jednej tablicy funkcyjnej są każdorazowo podane 3 grupy (patrz odchylana wkładka na początku
instrukcji).
Rysunek na str.4-4 oryginału.
W celu przełączania między poziomami obsługi należy jednocześnie nacisnąć przyciski
Wskazania pod obrazem-A
Wiersz pomiarowy
Są w nim wskazywane aktualne wyniki pomiarów. Zawartość wiersza zależy od nastawienia w grupie
funkcyjnej MESS /MEAS/.
Rysunek na str. 4-5 oryginału.
Wiersz rodzaju pracy
Są w nim wskazywane symbole, które sygnalizują konkretne nastawienia, np. stan naładowania baterii
(patrz przegląd na odchylonej wkładce na początku instrukcji).
Rysunek na str. 4-5 oryginału.
Wiersz menu
Są w nim wskazywane grupy funkcyjne pierwszego lub drugiego poziomu obsługowego.
Każdorazowo wybrana grupa jest wskazywana negatywowo.
Rysunek na str. 4-6 oryginału.
4.2 KLAWIATURA
 18
Przyciski funkcyjne
-do wyboru funkcji
-do zmiany nastawienia defektoskopu oraz zmiany wartości.
Rysunek na str. 4-7 oryginału.
Przyciski specjalne
-do specjalnych funkcji defektoskopu.
Rysunek na str. 4-7 oryginału.
4.3 KONCEPCJA OBSA
UGI
Funkcje USN 50 są podzielone na dwa poziomy obsługowe.
-w pierwszym poziomie obsługowym znajdują się funkcje, które są najczęściej używane, podzielone
na sześć grup funkcyjnych. Można dokonywać dowolnych przełączeń między grupami.
-w drugim poziomie obsługowym znajduje się sześć grup funkcji, które nie mają wpływu na obraz-A.
Dlatego w tej płaszczyz
nie następuje wyłączenie obrazu-A a cały ekran jest wykorzystywany do
wskazania tabel funkcyjnych, które można dowolnie przełączyć.
Zmiana poziomu obsługowego
W celu zmiany pomiędzy poziomami obsługowymi należy jednocześnie nacisnąć przyciski
oraz
Wybranie grupy funkcyjnej
Za pomocą lub można wybrać jedną grupę funkcyjną.
Za pomocą lub można w drugim poziomie obsługowym zmienić poszczególne tablice
funkcyjne.
Nastawienie funkcji
Z prawej strony każdej funkcji znajduje się para przycisków
Za pomocą następuje zmniejszenie a za pomocą zwiększenie wskazywanej wartości.
Nastawienie przyspieszone
Przy wszystkich funkcjach z określonym zakresem nastawienia można przyspieszyć
nastawienie, aby w ten sposób szybko przeskoczyć przyduże różnice w wartościach.
Nacisnąć lub i trzymać go naciśniętym. Przyspieszone nastawienie będzie zakończone w
momencie zwolnienia przycisku.
Przykład: nastawienie prędkości rozchodzenia się fali ultradz
więkowej
-wybrać grupę funkcyjną BASIS.
-nacisnąć przy C przycisk lub ,aby zmienić prędkość.
Wybór wartości pomiaru do powiększenia
Za pomocą wybrać w wierszu pomiarowym tą wartość, która ma być wyświetlona
na ekranie w powiększeniu.
Za pomocą można przełączyć pomiędzy wskazaniem podziałki dla siatki na ekranie w
działkach skali (Skt) i wskazaniem zakresu/przesunięcia zera w wierszu pomiarowym. W tym celu w
 19
grupie funkcyjnej BLENDE musi być załączona funkcja  MESSART lub w drugim poziomie
obsługowym funkcja  BLENDENLOGIK musi być wyłączona  AUS .
4.4 PRZYCISKI FUNKCJI SPECJALNYCH
Szczególnie ważne funkcje i funkcje specjalne można wybierać za pomocą specjalnych
przycisków znajdujących się w prawym polu obsługowym:
Przycisk Funkcja
skok dB zmiana skoku dla nastawienia wzmocnienia
dB
REF dB-REF zapamiętanie echa odniesienia
pamięć obrazu zamrożenie obrazu na ekranie
COPY kopiowanie wydawanie danych przez złącze RS 232
powiększanie powiększanie ech na całą powierzchnię ekranu
lupa rozciągnięcie bramki monitora na całą szerokość
ekranu
blokowanie zał./wył. zablokowanie wartości funkcji
4.5 PRZYCISKI FUNKCYJNE
Za pomocą przycisków funkcyjnych można wybrać funkcje i zmieniać wskazywane
nastawienia:
Przycisk Funkcja
zał./wył. wyłączanie i załączanie USN 50
powrót powrót do pierwszego poziomu obsługowego
i grupy funkcyjnej BASIS
zmiana wybieranie wartości pomiarowych lub tabel
funkcyjnych
grupa wybieranie grupy funkcyjnej. Jednocześnie:
przełączanie poziomów obsługowych
 20
zmiana zmienianie aktualnych nastawień
4.6 WAŻNE NASTAWIENIA PODSTAWOWE
Nastawienie języka
W funkcji dialog w drugim poziomie obsługowym można wybrać język w którym mają
pojawiać się nazwy funkcji na ekranie.
Do dyspozycji są następujące języki:
-niemiecki -francuski
-angielski -hiszpański
-włoski -portugalski
Obsługa:
-za pomocą przejść do drugiego poziomu obsługowego
-za pomocÄ…
-za pomocą oznaczyć środkową grupę funkcyjną
-za pomocą lub ustawić żądany język w DIALOG
-za pomocą powrócić do pierwszego poziomu obsługowego
Nastawienie jednostek miary
W funkcji MASS-EINHEIT w drugim poziomie obsługowym można określić jednostki
miary (milimetry lub cale), w których ma pracować USN 50.
Obsługa:
-za pomocą przejść do drugiego poziomu obsługowego
-za pomocą wybrać lewą tabelę funkcyjną
-za pomocą oznaczyć lewą grupę
-za pomocą lub ustawić żądane jednostki w MASS-EINHEIT
-za pomocą powrócić do pierwszego poziomu obsługowego
5. OBSA
UGA
5.1 PRZEGL
D FUNKCJI (pierwszy poziom obsługowy)
W pierwszym poziomie obsługowym znajdują się wszystkie funkcje, które są konieczne
do podstawowego nastawienia USN 50. SÄ… one zebrane w grupy funkcyjne przyporzÄ…dkowane do
określonych zadań obsługowych.
W celu zmiany między grupami funkcyjnymi należy nacisnąć przycisk lub
Grupa funkcyjna Zawartość
BASIS Możliwość wprowadzenia nastawień podstawowych do pomiarów, np.
BASIC prędkości fali oraz zakresu obserwacji.
ABBILD Możliwość kontroli wszystkich parametrów nadajnika oraz odbiornika.
DISP
 21
MESS W tej grupie można wybrać rodzaj pomiaru dla pomiaru czasu przejścia
MEAS lub pomiaru odległości oraz wybrać metodę pomiaru drogi fali
ultradz
więkowej.
BLENDE Zawiera wszystkie funkcje umożliwiające nastawienie położenia obu
GATE bramek monitora.
Grupa funkcyjna Zawartość
JUST Zawiera wszystkie funkcje do skalowania cyfrowego pomiaru drogi fali
S-CAL ultradz
więkowej.
MEMORY Zawiera funkcje umożliwiające zapamiętywanie danych.
MEM
DGS
5.2 NASTAWIENIE USN 50
dB nastawienie wzmocnienia
Za pomocą tej funkcji można wzmocnić echa od znalezionych reflektorów tak, aby
osiągnęły one żądaną wysokość na ekranie.
W celu umożliwienia zmiany wzmocnienia w każdym momencie funkcja ta jest do
dyspozycji we wszystkich grupach funkcyjnych pierwszego poziomu obsługowego.
Obsługa:
-za pomocą zmienić nastawioną wartość dB.
nastawienie wielkości skoków dB.
Wzmocnienie można regulować skokami o określonej wielkości, którą to wielkość
można wybrać przyciskiem . Jest do dyspozycji 5 skoków:
-6,5-24 dB
(nastawiane za pomocą dB-STUFE w drugim poziomie obsługowym, patrz. rozdział 5.6, str. 5-33
oryginału)
-6,0 dB
-2,0 dB
-1,0 dB
-0,5 dB
Obsługa:
-nacisnąć , aby w ten sposób dokonać zmiany pomiędzy pięcioma skokami.
Każdorazowo nastawiony skok jest wyświetlany w funkcji dB małymi cyframi w górnym
rogu.
Wybór nastawień podstawowych
Funkcja ta służy do nastawienia różnych wartości, które są bazą do pomiarów i
zobrazowania na ekranie.
 22
Za pomocą przejść do grupy funkcyjnej BASIS.
1.0
DB
30.0 dB
JUSTBER.
250.0 mm
C
5920 m/s
NULLP.
0.000 µs
JUSTBER. zakres obserwacji
Za pomocą tej funkcji można nastawić szerokość zobrazowania dla typu A. Można
wybrać między dwoma nastawieniami:
-zgrubne: w skokach
-5 mm
-10 mm
-25 mm
-50 mm
-100 mm
-250 mm
-500 mm
-1000 mm
-5000 mm
-dokładne: płynnie od 5,0 mm do 5000 mm.
Nazwa funkcji jest wtedy wyświetlana małymi literami ( Justber. )
Obsługa:
-nacisnąć lub , aby dokonać zmiany między skokami lub wybrać płynnie żądaną wartość.
-przełączenie zgrubne/dokładne: nacisnąć równocześnie oraz w funkcji JUSTBER.
UWAGA:
Zakres nastawiania jest ograniczony przez nastawioną prędkość rozchodzenia się fali ultradz
więkowej.
Jednostkę miary dla wszystkich nastawień -mm lub cale- można wybrać w drugim poziomie
obsługowym (patrz str. 5-37 oryginału).
C nastawienie prędkości fal
W tej funkcji wprowadza się prędkość rozchodzenia się fali ultradz
więkowej w badanym
elemencie jako wartość odniesienia. Istnieją dwie możliwości:
 23
zgrubna: wybór jednej z dwu prędkości, np.3353 m/s lub 5910
dokładna: płynny wybór jednej z wartości pomiędzy 1000 m/s a 999 m.
Nazwa funkcji jest wtedy wyświetlana małą literą ( c ).
UWAGA:
Wartości dla nastawienia zgrubnego można wybrać w drugim poziomie obsługowym (patrz str. 5-33
oryginału).
Obsługa:
-nacisnąć , aby dokonać zmiany wskazywanej wartości. Nastawiona wartość jest wyświetlana
w funkcji C.
-przełączanie zgrubne/dokładne: nacisnąć równocześnie oraz w funkcji C.
NULLP. nastawienie punktu zerowego
W tej funkcji nastawia siÄ™ punkt zerowy na ekranie.
Obsługa:
-za pomocÄ… w skokach po 0,001 µs ustawić wartość miÄ™dzy  20,00 µs a 785,0 µs
-powrót do wartoÅ›ci 0,000 µs: nacisnąć równoczeÅ›nie oraz w funkcji NULLP.
UWAGA:
W celu uwzględnienia przy pomiarach strefy dobiegowej głowicy należy w grupie funkcyjnej JUST w
funkcji VORLF wyskalować punkt zerowy głowicy.
Nastawienie odbiornika i nadajnika
Wszystkie funkcje służące do nastawiania odbiornika i nadajnika znajdują się w grupie
funkcyjnej ABBILD.
-za pomocą przejść do grupy funkcyjnej ABBILD.
1.0
DB
30.0 dB
S-IMPULS
GROSS
UNTERDR.
0 %
GLEICHR.
VOLL
S-IMPULS impuls nadawczy
Za pomocą tej funkcji można nastawić energię impulsu dla głowicy
jednoprzetwornikowej.
Można dokonać wyboru pomiędzy trzema nastawieniami:
-duża (dla dużej przenikalności)
-mała (dla dużej rozdzielczości w polu bliskim)
-S/E (rozdzielony nadajnik/odbiornik)
Przy nastawieniu S/E jest aktywny rozdział nadajnika od odbiornika.
 24
Położenie to należy wybrać przy badaniu metodą przepuszczania lub przy pracy z głowicą
dwudzielnÄ….
Obsługa:
-za pomocą wybrać w funkcji S-IMPULS żądane nastawienie .
W wierszu rodzaju pracy będzie wskazywany odpowiedni symbol:
duża mała S/E
UNTERDR. dyskryminacja ech na ekranie (podcięcie)
Za pomocą tej funkcji można dyskryminować echa niepożądane, takie jak np. szumy
strukturalne z badanego elementu.
Nastawienie w % podaje jaka musi być minimalna wysokość ech, aby były one
zobrazowane na ekranie.
Obsługa:
-za pomocą nastawić w funkcji UNTERDR. odpowiednią wartość procentową.
UWAGA:
Z funkcją tą należy postępować bardzo ostrożnie ponieważ można także dokonać dyskryminacji ech
od wad materiałowych.
GLEICH. detekcja (prostowanie)
W tej funkcji dokonuje się wyboru rodzaju detekcji impulsów ech w zależności od
potrzeb. Są następujące możliwości:
-VOLL (prostowanie pełne)
Wszystkie połówki są zobrazowane na ekranie ponad linią podstawową.
-NEG-HALB (połówka ujemna)
Na ekranie są zobrazowane tylko połówki ujemne.
-POS-HALB (połówka dodatnia)
Na ekranie są zobrazowane tylko połówki dodatnie.
Obsługa:
-za pomocą wybrać w funkcji GLEICHR. żądane nastawienie.
Przygotowanie do pomiarów
W grupie funkcyjnej MESS można dokonać wyboru metody pomiaru czasu przejścia
oraz amplitudy oraz zestawić wiersz pomiarowy zgodnie z żądaniami użytkownika.
- za pomocą przejść do grupy funkcyjnej MESS.
 25
1.0
DB
30.0 dB
MESSART
ERSTES
MESS-ART
FLANKE
A-BILD
NORMAL
MESSART metoda pomiaru przy pomiarze drogi fali ultradz
więkowej
Za pomocą tej funkcji wybiera się metodę pomiaru drogi fali w obrębie bramki monitora.
Są trzy możliwości:
-AUS: brak pomiaru
-ERSTES: pomiar od punktu zerowego do pierwszego lub najwyższego echa ponad progiem (bramki
monitora)
-MEHRFACH: pomiar pomiędzy dwoma pierwszymi lub pomiędzy dwoma najwyższymi echami
ponad progiem (bramki monitora)
Obsługa:
-za pomocą w funkcji MESSART wybrać żądane nastawienie.
UWAGA:
Wyniki pomiarów są wskazane w wierszu pomiarowym. W wierszu rodzaju pracy będzie wskazywany
odpowiedni symbol:
MESS-ART metoda pomiaru przy pomiarze czasu przejścia
W tej funkcji wybiera się sposób pomiaru czasu przejścia/odległości w bramce monitora.
Są dwie możliwości:
-Flanke: pomiar czasu przejścia do pierwszego echa (przy pierwszym punkcie przecięcia z bramką)
-Spitze: pomiar czasu przejścia do największego echa przy maksymalnej amplitudzie.
Jeżeli występuje jednoznaczne maksimum amplitudy to należy zawsze wybierać
nastawienie Spitze, ponieważ wartość nie jest zależna od nastawionego wzmocnienia. Unika się w ten
sposób wpływu tzw. węzłów HF (np. skoków połówek fali na zboczu echa).
Metoda pomiarowa Spitze jest możliwa tylko wtedy, gdy amplituda ocenianego echa jest mniejsza niż
110% wysokości ekranu. Do skalowania należy wybrać to samo nastawienie MESS-ART.
 26
UWAGA:
Przy nastawieniu Flanke jest mierzony czas przejścia od pierwszego i amplitudy najwyższego echa w
obszarze bramki.
Obsługa:
-za pomącą w funkcji MESS-ART wybrać żądane nastawienie Flanke lub Spitze.
UWAGA:
Wyniki pomiarów są wskazywane w wierszu pomiarowym. W wierszu rodzaju pracy będzie
wskazywany odpowiedni symbol:
A-BILD wybór zobrazowania
Funkcja umożliwia wybór sposobu zobrazowania echa w obrazie typu A. Są dwie
możliwości:
-NORMAL: sÄ… zobrazowane obwiednie echa.
-GEFUELLT: wszystkie echa są wypełnione.
Obsługa:
-za pomocą w funkcji A-BILD wybrać żądane nastawienie NORMAL lub GEFUELLT.
Nastawianie bramek monitora
Wszystkie funkcje do nastawiania bramek a oraz b znajdujÄ… siÄ™ w grupie funkcyjnej
BLENDE.
-za pomocą przejść do grupy funkcyjnej BLENDE.
1.0
DB
30.0 dB
a-SCHWEL
50%
a-START
1.3 mm
a-BREITE
2.5 mm
Bramki majÄ… dwa zadania:
-kontrolę tego obszaru badanego elementu, w którym są spodziewane wady. Jeżeli jakieś echo jest
większe lub mniejsze od progu zadziałania bramki to nastąpi wyzwolenie sygnału ostrzegawczego
(nastawianie patrz str.5-11 oryginału).
-wybór ech do cyfrowego pomiaru czasu przejścia względem amplitudy (patrz 5-9 oryginału).
 27
USN 50 dysponuje dwoma bramkami a oraz b. Bramka b jest wykorzystywana wyłącznie
przy pomiarach lub skalowaniu przy echach wielokrotnych i służy do pomiaru odległości pomiędzy
dwoma echami. Bramka b jest zależna od bramki a i jest odpowiednio ustawiana:
- b-START: od 10% do 90% z a-BREITE (po a-START)
- a-SCHWELL: 10% do 90% wysokości ekranu.
UWAGA:
Jeżeli obie bramki pokrywają się to przy niewłaściwym doborze bramki b mogą być wskazywane
błędne wartości.
Obie bramki dokonują oceny wyłącznie w widocznym zakresie ekranu. Jeżeli bramki lub ich części są
poza ekranem to tam nie jest przeprowadzana ocena.
Obsługa:
Warunkiem jest nastawienie MEHRFACH w funkcji MESSART.
-nacisnąć równocześnie oraz przy pracy a-BREITE lub a-SCHWELL, aby przełączyć na
nastawianie bramki b.
a-SCHWELL ustalenie progu zadziałania
Za pomocą tej funkcji można ustalić próg zadziałania wybranej bramki. Nastawianie
może być przeprowadzane w skokach co 1% w zakresie 10% do 90% wysokości ekranu.
Obsługa:
-za pomocą nastawić w funkcji a-SCHWELL żądaną wartość progu.
Ustawiana bramka jest na ekranie zobrazowana jako linia.
Przy przekroczeniu lub nie dojściu echa do ustalonego progu zadziałania zostaje wyzwolony alarm
(logika oceny por.str. 5-34 oryginału).
Dokładne położenie bramki jest zdefiniowane dalszymi dwoma parametrami:
-poczÄ…tkiem bramki (a-START),
-szerokością bramki (a-BREITE).
a-START punkt poczÄ…tkowy bramki
Funkcja a-START określa punkt początkowy bramki a w sposób płynny w zakresie
0-5000 mm.
a-BREITE szerokość bramki
Funkcja a-BREITE określa w sposób płynny szerokość bramki w zakresie 1-5000 mm.
Obsługa:
-ustawić położenie bramki w funkcji a-START oraz a-BREITE za pomocą przynależnych przycisków
Nastawienie zakresu zobrazowania
 28
W grupie funkcyjnej JUST ustala siÄ™ podstawowe nastawienia dla zakresu zobrazowania.
Za pomocą przejść do grupy funkcyjnej JUST.
1.0
DB
30.0 dB
a-START
1.3 mm
C
5920 m/s
VORLF µs
0.000
UWAGA:
Warunkiem do właściwego nastawienia jest odpowiedni wybór w grupie funkcyjnej BASIS zakresu
zobrazowania, odpowiednio do zadania badawczego (patrz str. 5-4 oryginału).
UWAGA:
Aby dobrze ustawić prędkość rozchodzenia się fali ultradz
więkowej oraz strefę dobiegu w głowicy
należy zapoznać się z rozdz. 5.3  Skalowanie USN 50 .
a-START poczÄ…tek bramki
W funkcji a-START jest wskazywana aktualna wartość dla początku bramki, taka, jaka
była poprzednio zadana w grupie funkcyjnej BLENDE. W razie potrzeby można tą wartość obecnie
dodatkowo skorygować.
C prędkość rozchodzenia się fali ultradz
więkowej
W funkcji C ustawia się wartość prędkości w badanym materiale. Można zmieniać
pomiędzy wcześniej zadanymi wartościami stałymi lub zmieniać tą wartość w sposób płynny.
Obsługa:
-za pomocą w funkcji C ustawić prędkość, np. 5920 m/s (prędkość fali podłużnej w stali).
UWAGA:
Zadane wartości prędkości można zmieniać w drugim poziomie obsługowym (funkcje C1 oraz C2)-
jeżeli często bada się inne materiały (patrz rozdz. 5.6, str. 5-33 oryginału).
Nastawianie dowolnej wartości:
-nacisnąć równocześnie przyciski oraz w funkcji C,
-za pomocą zmienić nastawioną wartość.
Przy nastawianiu wartości dowolnej spółgłoska c w nazwie funkcji będzie pisana z małej litery.
Pozwala to na rozpoznanie jaką metodę nastawiania prędkości aktualnie się stosuje.
UWAGA:
 29
Należy zawsze pamiętać, aby prędkość w funkcji C była właściwie ustawiona! USN 50 oblicza
wszystkie wartości odległości i wskazania położenia na podstawie tej prędkości.
VORLF dobieg
Każda głowica posiada między przetwornikiem a powierzchnią element dobiegowy.
Impuls nadawczy musi najpierw przejść przez ten element a dopiero potem wiązka ultradz
więkowa
wnika w badany element.
W funkcji VORLF dokonuje się kompensacji wpływu tego elementu dobiegowego w
głowicy.
Obsługa:
-za pomocą w funkcji VORLF ustawić wartość dobiegu w głowicy.
UWAGA:
Jeżeli wartość dobiegu w głowicy nie jest znana to należy najpierw przeczytać rozdział 5.3  USN 50
skalowanie , aby określić tą wartość.
Zapamiętywanie danych
Grupa ta zawiera funkcje do zapamiętywania i wywoływania danych. Za pomocą
przejść do grupy funkcyjnej MEMORY.
DB
30.0 dB
LESE
AUS
DATEN-NR
30
SCHREIBE
AUS
LESE załadowanie zapamiętanych nastawów
Za pomocą tej funkcji można załadować jedno z nastawień defektoskopu
przechowywanych w pamięci.
UWAGA:
W tym momencie następuje przepisanie nowych nastawień na nastawienia aktualne. Aby
zabezpieczyć nastawienia aktualne należy je najpierw zapamiętać.
Obsługa:
-za pomocą ustawić na EIN, aby w ten sposób uruchomić załadowanie.
Po zakończeniu tego procesu wskazanie zmieni się automatycznie na AUS.
-Pytanie zabezpieczające potwierdzić przyciskiem .
DATEN-NR wybór zestawu danych
Przy zapamiętywaniu Waszych nastawów są one przechowywane pod tym numerem.
Numer ten podaje także informację, które z zapamiętanych nastawień mają być załadowane.
 30
Obsługa:
-za pomocą przycisku wybrać jakiś numer pomiędzy 1 a 30.
SCHREIBE zapamiętanie nastawów defektoskopu
Funkcja ta umożliwia zapamiętanie aktualnych nastawień defektoskopu oraz aktualnego
obrazu A pod numerem, który jest aktualnie wskazywany przy DATEN-NR.
Obsługa:
-za pomocą przełączyć na EIN, aby w ten sposób zapamiętać nastawy. Po zakończeniu tego
procesu wskazanie zmieni siÄ™ na AUS.
-Pytanie zabezpieczające potwierdzić przyciskiem .
5.3 SKALOWANIE USN 50
Skalowanie zakresu zobrazowania
Przed przystąpieniem do pracy z USN 50 należy wyskalować osie do zobrazowania
obrazu typu A.
UWAGA:
W celu pewnego i prawidłowego obsługiwania USN 50 jest konieczne odpowiednie wykształcenie w
dziedzinie badań ultradz
więkowych.
Skalowanie zapewnia:
-wskazanie całej grubości badanego obiektu,
-określenie odległości do wady lub dna badanego obiektu za pomocą położenia w poziomie lub
wskazanie jej cyfrowo,
-wskazanie wszystkich wad, które powinny być znalezione przy konkretnym toku postępowania,
-określenie wielkości wady przez porównanie jej ze znanym reflektorem.
UWAGA:
Do wszystkich czynności skalowania należy stosować wzorzec , który jest wykonany z takiego
samego materiału i ma tą samą temperaturę co obiekt badany.
Poniższe przykłady pokazują trzy główne metody badań ultradz
więkowych:
-badanie głowicą normalną,
-badanie prostopadłe głowicą dwudzielną,
-wprowadzenie wiązki pod kątem głowicą skośną (fale poprzeczne).
Przy wszystkich skalowaniach trzeba:
-nastawić nadajnik i odbiornik odpowiednio do zadania badawczego
-przed skalowaniem należy zdecydować czy pomiary będą wykonywane metodą Flanke/FLANK
(zbocze/TOF.) lub Spitze/PEAK (szczyt/TOP)  grupa funkcyjna MESS.
Zalecenie:
Jeżeli oceniane echa mają jednoznaczne maksimum amplitudy to należy wybrać metodę
Spitze (szczyt).
Nastawienia podstawowe:
Przed skalowaniem USN 50 należy dokonać następujących nastawień podstawowych:
Grupa Funkcja Nastawienie
BASIS NULLP. DELAY 0,000 µs
JUSTBER. RANGE nastawić
 31
Skalowanie z głowicą normalną
Znana prędkość fali ultradz
więkowej
Brak elementu dobiegowego
-nastawić prędkość C,
-bramkę a ustawić nad jednym z ech,
-VORLF ustawić w taki sposób, aby w wierszu pomiarowym była wskazywana właściwa wartość
 S=... .
Przykład
Skalowanie należy przeprowadzić na położonym płasko wzorcu VI (grubość 25 mm) dla zakresu 100
mm.
-JUSTBER. Ustawić na 100 mm,
-nastawić znaną prędkość fali C (5920 m/s),
-bramkę ustawić nad pierwszym echem na 25 mm,
-VORLF ustawić w taki sposób, aby w wierszu pomiarowym było wskazywane  S=25 .
W ten sposób dokonano skalowania zakresu zobrazowania na wymaganą wartość.
Nieznana prędkość fali ultradz
więkowej
Brak elementu dobiegowego
-MESSART ustawić na MEHRFACH,
-bramki ustawić w taki sposób, aby pierwsze echo było w bramce a a drugie echo w bramce b.
UWAGA:
Przy ustawianiu progu zadziałania zważać na węzły HF!
-MESSART ustawić na ERSTES,
-bramkę ustawić na echo (a lub C ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym była wskazywana
właściwa wartość),
-VORLF ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym była wskazywana właściwa wartość  S=... .
Przykład:
Skalowanie przeprowadzić na elemencie o grubości 25 mm dla zakresu 10 mm.
-JUSTBER ustawić na 100 mm,
-NULLP ustawić na 0,000 µs,
-wstawić w C przybliżoną wartość prędkości (jeśli to możliwe),
-MESSART ustawić na MEHRFACH,
-bramki ustawić tak, aby pierwszego echo było oceniane w bramce a a drugie w bramce b.
UWAGA:
Przy ustawianiu progów zadziałania zważać na węzły HF!
-prędkość C zmieniać tak długo, aż w wierszu pomiarowym wartość  S=... będzie równa rzeczywistej
odległości ultradz
więkowej między oboma echami (25 mm).
-MESSART ustawić na ERSTES,
-bramkę a ustawić na pierwszym echu,
-VORLF ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym była podana wartość  S=25 .
GÅ‚owica normalna z elementem dobiegowym
Skalowanie z głowicą normalną, która posiada większy element dobiegowy jest bardzo zbliżone do
powyżej omówionego skalowania z głowicą normalną, która jako element dobiegowy posiada tylko
warstwÄ™ ochronnÄ….
W odróżnieniu do wyżej opisanej metody trzeba na wstępie dokonać następujących czynności:
-NULLP oraz VORLF ustawić na 0,
-VORLF ustawić tak, aby pierwsze echo wejścia w materiał było w punkcie zerowym skali,
 32
-JUSTBER ustawić tak, aby przy znanej prędkości fali pierwsze echo wejścia i conajmniej pierwsze
echo dna a przy normalnej przy nieznanej prędkości fali conajmniej dwa echa wejściowe były
widoczne na ekranie,
-od tego momentu postępować tak, jak przy obu, poprzednio opisanych przypadkach.
Skalowanie z głowicami skośnymi
Znana prędkość fali ultradz
więkowej
W tym przypadku jest wystarczające jedno echo od znanego reflektora w znanej odległości fali, np.
Å‚uk wzorca VI, V2.
-ustawić znaną prędkość C,
-bramkę a ustawić na pierwsze echo,
-VORLF ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym w  S=... była wskazana właściwa wartość.
Przykład:
Skalowanie zakresu 100 mm dla Stal poprz. Na wzorcu V2:
-ustawić prędkość C (3255 m/s),
-JUSTBER ustawić na 100 mm.
-NULLP oraz VORLF ustawić na 0,
-przyłożyć głowicę i uzyskać optymalne echo z krzywizny o promieniu 25 mm na V2,
-bramkę a ustawić na pierwsze echo,
-VORLF ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym było wskazywane  S=25 .
W ten sposób przeprowadzono skalowanie zakresu zobrazowania. Teraz można dokonać
wprowadzenia wartości dla WINKEL (kąt), X-MASS (odległość środka od czoła głowicy) oraz
WANDDICKE (grubość) potrzebnych do dokonywania pomiarów.
Nieznana prędkość fali ultradz
więkowej
W takim przypadku jest potrzebny wzorzec wykonany z takiego samego materiału jak
materiał badany. Do tego celu nadaje się półcylinder.
Głowicę należy sprzęgnąć z powierzchnią cięcia półcylindra o promieniu R i uzyskać
optymalne pierwsze echo z półkola. Uzyskuje się ciąg ech z dróg R, 3R, 5R itd.
Te echa należy wykorzystać do skalowania podobnie jak to wyżej opisano w przypadku
ech dna z wzorca o ściankach równoległych przy prostopadłym wprowadzeniu wiązki.
Przykład:
Skalowanie na półcylindrze o promieniu R=50 mm dla zakresu 200 mm.
-JUSTBER ustawić na 200 mm,
-NULLP oraz VORLF ustawić na 0,
-MESSART ustawić na MEHRFACH,
-przyłożyć głowicę i uzyskać echa,
-bramki ustawić w taki sposób, aby pierwsze echo z półkola (droga wiązki 50 mm) było w bramce a a
drugie echo (droga wiÄ…zki 150 mm) w bramce b,
-prędkość C ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym ukazał się wynik  S=150 ,
-MESSART ustawić na ERSTES,
-bramkę a ustawić na echo,
-VORLF ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym uzyskać  =150 .
Skalowanie zostało zakończone.
Skalowanie z głowicą dwudzielną:
Głowice dwudzielne są używane przede wszystkim do pomiarów grubości. Przy
stosowaniu takich głowic należy pamiętać o następujących właściwościach:
Metoda pomiaru Flanke (zbocze)
 33
Większość głowic dwudzielnych jest ustawiona pod minimalnym kątem (przetworniki są
umieszczone ukośnie do powierzchni badanego elementu). Powoduje to przy wejściu wiązki oraz przy
odbiciu od dna transformacje, które mogą powodować bardzo szerokie, rozmazane echa. Z tego
powodu należy w MESS-ART koniecznie wybrać metodę FLANKE.
W celu uzyskania możliwie stromego narostu zbocza, które zapewnia większą
dokładność pomiaru można w razie potrzeby zastosować dyskryminację. Prosimy o przestrzeganie
zaleceń odnośnie funkcji UNTERDR podanych na str. 5-7 oryginału.
Błąd rozbieżności (obejścia)
W przypadku głowic dwudzielnych droga wiązki od nadajnika poprzez odbicie od dna do
odbiornika ma kształt litery V. Ten błąd ma wpływ na dokładność pomiarów. Z tego powodu zaleca
się stosować do skalowania dwie różne grubości, w których zawiera się oczekiwana grubość. Pozwala
to na daleko idącą kompensację błędu rozbieżności.
Większe prędkości rozchodzenia się fali ultradz
więkowej
Ze względu na błąd rozbieżności w formie V, szczególnie przy skalowaniu na małych
grubościach, uzyskuje się większą prędkość niż w badanym materiale. Jest to typowe dla głowic
dwudzielnych i służy do kompensacji błędu rozbieżności.
Z tego powodu przy małych grubościach następuje spadek amplitudy echa, który należy
uwzględnić szczególnie poniżej 2 mm.
Do skalowania jest potrzebny wzorzec schodkowy o różnych grubościach, a jego
grubości powinny zawierać oczekiwane wartości pomiarowe.
Skalowanie
-S-IMPULS w grupie funkcyjnej ABBILD ustawić na pracę S/E,
-JUSTBER oraz rodzaj pracy ustawić odpowiednio do zadania badawczego oraz zastosowanej
głowicy,
-MESS-ART ustawić na FLANKE,
-głowicę przyłożyć do mniejszej grubości wzorca i uzyskać optymalne echo,
-poprzez zmianę wzmocnienia uzyskać możliwie strome zbocze echa,
-ustawić bramkę a na pierwsze echo,
-VORLF ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym przy  S=... była wskazywana właściwa wartość,
-głowicę przyłożyć do większej grubości wzorca i uzyskać optymalne echo,
-poprzez zmianę wzmocnienia uzyskać możliwie strome zbocze echa,
-ustawić bramkę a na pierwsze echo,
-prędkość C ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym przy  S=... była wskazywana właściwa
wartość.
Przygotowanie USN 50 do pomiarów cyfrowych
USN 50 musi być wyskalowany dla badanego materiału gdyż zapewnia to właściwe
wartości pomiarowe.
UWAGA:
Do wszystkich czynności skalowania należy wykorzystywać wzorzec o znanej grubości, z tego
samego materiału i o tej samej temperaturze co badany obiekt.
Założenia:
 34
Najpierw należy wyskalować zobrazowanie typu A, jak to opisano w poprzednim rozdziale. Należy
dokonać następujących nastawów podstawowych:
BLENDENLOGIK:
KOINZIDENZ lub ANTIKOINZIDENZ lub MESSART
MESSART:ERSTES  do pomiarów do pierwszego echa w bramce. Pozwala to na pomiar grubości
lub położenia wady.
MESSART:MEHRFACH  do pomiarów między dwoma pierwszymi echami w bramkach. To
nastawienie jest przydatne szczególnie przy pomiarach grubości w ciągu ech.
MESS-ART: w zależności od zastosowania (patrz str.5-9 oryginału)
Skalowanie czułości - dB
REF
dB
Do skalowania czułości jest bardzo przydatny przycisk REF . Za jego pomocą można
zapamiętać echo odniesienia jako bazę dla pomiarów i oceny amplitudy. Różnice dB między
amplitudą dowolnego echa a zapamiętanym echem jest podawana cyfrowo w wierszu pomiarowym
jako  A=... .
UWAGA:
Funkcja ta jest szczególnie potrzebna przy obsłudze opcji  zasięgowa regulacja wzmocnienia oraz
 AVG .
Obsługa:
-głowicę przyłożyć i uzyskać optymalne echo odniesienia,
-wzmocnienie zmienić tak, aby echo uzyskało właściwą wysokość,
-ustawić bramkę a na echo odniesienia. Musi to być najwyższe echo w bramce.
-nacisnąć przycisk dB .
REF
W ten sposób zapamiętano echo odniesienia. Ponowne naciśnięcie powoduje powrót tej wartości do
poprzedniej wartości.
 35
 36
 37
 38
 39
 40
 41