Portal Muskie.Pl
Aromaty * Kozieradka
Autor: Jacek Józ
wiak
Kozieradka pospolita, boża trawka (Trigonella foenum-graecum), roślina
jednoroczna z rodziny motylkowatych, pochodząca z południowo-wschodniej Europy, Azji Mniejszej i
zachodnich Indii. Kozieradka była używana w starożytnych Chinach, Indiach, Egipcie i Grecji jako
pożywienie, pasza dla zwierząt i lek...
Kozieradka pospolita, boża trawka (Trigonella foenum-graecum), roślina jednoroczna z rodziny
motylkowatych, pochodząca z południowo-wschodniej Europy, Azji Mniejszej i zachodnich Indii.
Kozieradka była używana w starożytnych Chinach, Indiach, Egipcie i Grecji jako pożywienie, pasza dla
zwierząt i lek.
Prażone nasiona spożywano jako pokarm wzmacniający i odmładzający a na Bliskim Wschodzie tuczono
nią kobiety w haremach. Używana była do leczenia gorączki i wysokiego ciśnienia krwi. Uprawa
kozieradki rozpowszechniła się w Zachodniej Europie wraz z rozwojem zakonów benedyktynów.
Stosowano ją wewnętrznie na choroby kobiece, płuc, wątroby lub nerek oraz zewnętrznie w leczeniu ran
i chorób skórnych. Obecnie jest rośliną uprawianą, również w Polsce, w niewielkich ilościach na żyznych,
lekkich glebach.
Kozieradka ma długi i rozgałęziony korzeń, łodygę wzniesioną lub pokładającą się, słabo rozgałęzioną,
podobną nieco do koniczyny. Liście trójlistkowe, listki odwrotnie jajowate o długości około 3
centymetrów. Kwiaty w kątach liści, motylkowe, grzbieciste, jasnożółte lub liliowe. Owocem jest do 20
centymetrów długi nasienny strąk zawierający nasiona twarde, romboidalne albo jajowate, zielonożółte
lub żółtobrązowe. Roślina posiada gorzki smak i specyficzny aromat.
Surowcem leczniczym są nasiona kozieradki. Posiadają one do 30% substancji śluzowych, flawonoidy,
saponiny, białka, tłuszcze, gorycze, sole mineralne (potas, sód, magnez, wapń, kobalt, mangan, fosfor,
cynk, krzem, siarka, żelazo, miedz
), witaminę PP, hormony sterydowe, olejek eteryczny i inne związki.
W celu optymalnego wykorzystania składników czynnych, nasiona kozieradki muszą zostać
sproszkowane lub roztarte. Kozieradka jest stosowana zewnętrznie jako lek śluzowy przy ropnym
zapaleniu skóry, czyrakach, żylakach lub do płukania gardła. Preparaty z kozieradki stosowane
wewnętrznie usprawniają procesy trawienia i przyswajania pokarmów oraz zwiększają aktywność układu
odpornościowego.
Nasiona kozieradki mają nieprzyjemny zapach i dlatego stosuje się w mieszankach z innymi ziołami.
Przetwory z kozieradki stosuje się przy braku apetytu, stanach zapalnych przewodu pokarmowego, jako
środek wzmacniający, osłaniająco przy stosowaniu lekarstw uszkadzających błonę śluzową w przewodzie
pokarmowym lub po zatruciach pokarmowych.
W kuchni kozieradka stosowana jest do przyprawiania serów i stanowi składnik niektórych przypraw np.
curry. W kosmetyce jest stosowana do odżywczych maseczek kosmetycznych lub leczenia łojotoku,
trądziku i stanów zapalnych skóry.
Jest rośliną jednoroczną, spotykaną na łąkach, polach, miedzach i pastwiskach. Uprawiana w wielu
krajach Europy, zwłaszcza na południu. U nas uprawia się ją także, ale odmianę o większych nasionkach.
Cała roślina ma dość silny zapach, a roztarte nasiona przenikliwy i swoisty. Smak gorzkawy i śluzowaty.
Nasionka zawierają bardzo dużo białka, bo aż 30%, a także tłuszcze, dużo śluzu i ślady olejku
etercznego, saponiny, flawonoidy, cholinę, tak cenną dla systemu nerwowego lecytynę oraz witaminy PP
i trygonolinę, która pod wpływem prażenia nasionek kozieradki przechodzi w dużej mierze w aktywną
postać witaminy PP. Surowiec zawiera także prowitaminę A, witaminę F i D oraz inne dotąd mało
zbadane związki. Zarówno nasionka kozieradki jak i ziela świeżego lub suszonego używa się jako
przyprawy. Zapach kozieradki jest bardzo podobny do twardego, znakomitego sera zwanego
parmezanem, obecnie u nas nieosiągalnego, a we Włoszech stosowanego jako dodatek do różnych
potraw, zwłaszcza spagetti, pizzy i innych. Również u nas prywatnie u znawców, a także w niektórych
specjalistycznych jadłodajniach używa się tego surowca w postaci zmielonych nasion lub
sproszkowanego ziela jako dodatku, ale tylko w bardzo małej dawce, do potartego, twardego sera, albo
też do twarogu, makaronu, surówek i innych potraw, podnosząc wybitnie ich smak i zapach.
http://muskie.home.pl Kreator PDF Utworzono 29 September, 2008, 16:16
Portal Muskie.Pl
Przez długie lata używano zmiażdżonych lub sproszkowanych nasionek kozieradki w stanach
wychudzenia i osłabienia dla pobudzenia apetytu i przyspieszenia przemiany materii, jednak z uwagi na
gorzki smak i przenikliwie silny zapach zaniechano we współczesnym lecznictwie praktyki przyjmowania
doustnie tego surowcą, ale nadal stosuje się rozdrobnione nasionka do okładów w celu zmiękczenia
ropnych zapałeń skóry, przy czyrakach itp. W Egipcie, z uwagi na możliwości szybkiego wzbogacenia
organizmu w witaminy PP i przeciwdziałania skutkom niedoboru tej witaminy (pelagra), podaje się
prażone nasionka kozieradki jako lek i środek wzmacniający.
Dziś, mimo dużej zawartości białka, zaniechano również karmienia bydła tym zielem, bowiem mleko tych
krów przyjmuje również te niepożądane zapachy.
Kozieradka jest doceniana nie tylko przez smakoszy serów i przyprawy curry, nie tylko przez kulturystów
i fitnesski (na portalach kulturystycznych ciągle wraca jako naturalny anabolik-pseudosteryd pomagający
w "pakowaniu"), ale miejsce swoje znalazła także w wędkarskim światku. Niemal każdy zaawansowany
producent zanęt (czytaj: nie ten który korzysta wyłącznie ze zmiotek młynarskich) ma swojej ofercie
zarówno olejek z nasion tej rośliny, jak i nasiona zmielone na proszek - niekiedy z dodatkiem ziela z
okresu przed kwitnieniem.
W wodzie stojącej uznawana jest za najlepszy dodatek do zanęt przeznaczonych na liny, karasie i
dodatek do "wytrawnych" kulek proteinowych. W kanałach żeglugowych i elektrownianych dodatkowo
kusi duże leszcze - tutaj znam specjalistów, którzy przygotowują kulki mini i nęcą nimi przez kilka,
kilkanaście dni i mają niemal pewne wielkie kanałowe leszcze oraz - jeśli karpie występują - także
karpie. Podobnych efektow można się spodziewać też w dużych zbiornikach zaporowych oraz w portach i
zalewiskach wielkich rzek. W wodach drobnych - jest to dodatek zanętowy wyłacnie na liny i karasie,
także srebrzyste.
W rzekach natomiast kozieradka nie bardzo się sprawdza jako atraktor (atraktant) na leszcze, natomiast
znakomicie wabi brzany oraz latem jazie i klenie ze stanowisk nurtowych.
Zanęty przygotować najłatwiej z dodatkiem wędkarskiego olejku kozieradkowego, ale większość kolegów
korzysta z aptecznego (zielarskiego) proszku sporządzonego z nasion tego zioła. Ma tak intensywny
zapach, że można go dodać do mącznych zanęt już pod koniec rozrabiania, nawet po przetarciu przez
sito. Jako że lin, karaś, karp lubią wszystko, co pożywne i tłuste, widziałem kilka razy nad wodą
mieszanki z dodatkiem tartego na grubszej tarce sera żółtego. Cóż, kiedy w Holandii czy Francji zamawia
się tzw. tackę serów, to kozieradka w malusieńkim naczynku jest obowiązkowym dodatkiem, także
niektóre, mocno serowe pizze i dania ze spaghetii wymagają tej przyprawy.
Nie znam, niestety, żadnego konkretnego, mądrego przepisu na specjalistyczną zanętę z kozieradką. Ja
po prostu - i niemal wyłącznie do Portu Żerańskiego na nocne zasiadki - do 2 kg zanęty o neutralnym
zapachu wsypuję 2 paczki proszku z apteki. Śmiedzi jak diabli, ale karasie przynosi, niekiedy ładne linki,
a nad ranem czasami pięknego leszcza spod barek. Do zanęty koniecznie spory dodatek pinki, a łowię
na białe robaki, przetarte w kozieradkowym proszku. Część ogólna na podstawie internetowych
encyklopedii oraz wortali zielarskich.
http://muskie.home.pl Kreator PDF Utworzono 29 September, 2008, 16:16