ROZDZIAŁ DWUNASTY
Atrybuty i paski podświetlenia
Do tej pory omawialiśmy dostęp do informacji z dwóch perspektyw: pozycji kursora lub
wskaźnika myszy, oraz pozycji w obrębie okien Window-Eyes. Te metody byłyby
wystarczające, gdyby programy użytkowe wyświetlały informacje zawsze w tym samym
miejscu na ekranie oraz w tych samych kolorach. Tak jednak nie jest. Tekst jest grupowany
według różnych wzorów i oznaczany różnymi kolorami, paski podświetlenia pokazują
informacje takie jak aktywne obiekty menu, informacja podświetlona, kolumny i nagłówki
rzędów oraz ęhipertekstł. Takie obiekty są wizualnie atrakcyjne, lecz pragmatycznie
skomplikowane. Mogą one być opisywane, ale tylko dźwięk po dźwięku.

12.1: Podstawy
Zanim przejdziemy do omawiania sposobów, które umożliwiają dostęp do graficznych cech
programów użytkowych Windows, zajmiemy się przedstawieniem kilku podstawowych
zagadnień.
Każdy obiekt na ekranie, np. znak, ikona itp., jest wyświetlany w pikselach, z których każdy
posiada swój własny kolor: odcień koloru czerwonego, zielonego i niebieskiego na
pierwszym planie oraz odcienie tych samych kolorów w tle. Każdy atrybut na ekranie musi
być wyrażony za pomocą przynajmniej tych sześciu wartości.
Windows często wyświetla dany obiekt w innej kombinacji właściwości niż pozostałe obiekty
na ekranie. Przykładowo, w systemie pomocy Windows, tekst połączeń hipertekstowych
(linków) ma zwykle jaśniejszy kolor od pozostałego tekstu. Przesuwając się od jednego do
drugiego połączenia, poprzednie wraca do normalnego koloru, podczas, gdy nowo wybrane
jest podświetlone. Te części podświetlonego tekstu nazywają się paskami podświetlenia.
Window-Eyes między innymi używa pasków podświetlenia przy aktywnych obiektach menu
w Menu Głównym. Podobnie też w edytorze tekstu wybrany tekst jest podświetlany, co
Window-Eyes będzie traktował jako pasek podświetlenia.
Hipertekst jest połączeniem z jakąś inną częścią tekstu; zwykle pojawia się on na ekranie jako
pasek podświetlenia. Jeśli będąc na takim pasku wciśniemy ENTER, program użytkowy
przejdzie na stronę, która zawiera poszukiwany tekst. Hipertekst jest bardzo popularny w
systemach pomocy w Internecie.

12.2: Jak to działa
W tej chwili zaczynamy omawiać Window-Eyes w bardziej ogólny sposób niż do tej pory,
tzn. funkcje Window-Eyes wykorzystywane przy pracy z właściwościami graficznymi oraz
paskami podświetlenia doprowadzą nas do menu ekranu, menu gorących klawiszy oraz pola
dialogowego "Menu definicji okna", abyśmy mogli wykorzystać więcej klawiszy funkcyjnych
Window-Eyes.

12.3: Wykrywanie nowych atrybutów
Wykrywanie nowych właściwości graficznych czytanego tekstu może okazać się ważne.
Przykładowo, tekst pogrubiony czy podkreślony posiada inne właściwości niż pozostały tekst.
Należy zauważyć, że pogrubienie, podkreślenie, itp., to często używane metody edycji tekstu
(np. odróżnienia poprawek od tekstu oryginalnego). W bazie danych mogą znajdować się
pola, których nie można zmienić za pomocą innego koloru niż w pozostałych polach. Można
użyć tu gorących klawiszy zmian właściwości, lub też użyć obiekt menu ekranu "Zmiany
właściwości", przy czym funkcjonalnie te dwie metody kontroli właściwości niczym się nie
różnią.
Ustawienia w menu gadatliwości wpływają na to, które zmiany właściwości są wymieniane,
jeśli włączymy tą funkcję (Rozdział 4.5).

12.4: Śledzenie paska podświetlenia
Już wiemy, że Window-Eyes potrafi wyizolować i udźwiękowić tekst wyświetlany w danych
zestawach kolorystycznych, ale co się stanie, gdy zmienią się te zestawy kolorów? Zwykle
można przesunąć paski podświetlenia za pomocą strzałek. Gdyby paski podświetlenia zawsze
zawierały kursor, nie byłoby trudności w odczytywaniu ekranu. Jednak często kursor znika w
momencie, gdy pojawiają się paski. Dlatego też bardzo ważną rzeczą jest umiejętność
odczytywania pasków podświetlenia, jak one się przesuwają - Window-Eyes oferuje tu
funkcję zwaną ęśledzenie pasków podświetleniał. Aby w pełni wykorzystać tę funkcję,
należy:
podać, jakie właściwości kolorów Window-Eyes ma uważać za pasek podświetlenia,
ustawić gorący klawisz "Czytaj Pasek",
ustawić gorący klawisz "Przełącznik Paska",
Jeśli chcemy skorzystać z gorących klawiszy w sposób uproszczony, możemy przejść
bezpośrednio do obiektu "Śledzenie Paska" w Menu Ogólnym i wybrać spomiędzy trzech
opcji w polu dialogu.

Ustawianie pasków podświetlenia
Aby ustawić kolor paska podświetlenia, należy umieścić wskaźnik myszy na dowolnej części
tekstu w tym pasku. Następnie należy wcisnąć gorący klawisz "Ustaw Kolory Paska"
(domyślnie nie zdefiniowany), aby Window-Eyes ustawił kolor paska na podstawie koloru
znaku, na którym znajduje się wskaźnik. Window-Eyes może w tym momencie ustalić kolor
jako "R255, G255, B255 na R0, G0, B0" (biały na czarnym). Możemy teraz znaleźć pasek
podświetlenia, włączając zmiany atrybutów (za pomocą gorącego klawisza, lub wybierając
odpowiednią opcję w menu) i odczytując okno aktywne. Atrybuty tekstu wyświetlonego na
pasku podświetlenia są odczytywane zanim udźwiękowiony zostanie tekst.
Inną metodą lokalizacji prawidłowego koloru dla paska podświetlenia jest przechodzenie za
pomocą wskaźnika myszy od obiektu do obiektu i wciskanie gorącego klawisza "Ustaw
Kolory Paska" na każdej części tekstu, aż do momentu, gdy znajdziemy obiekt wyświetlony
w innym kolorze.
Klawisz, który przypiszemy funkcji gorącego klawisza "Czytaj Pasek", odczytuje pasek
podświetlenia, jeśli takowy znajdzie się w obrębie okna aktywnego. Podwójne wciśnięcie
tego klawisza daje nam możliwość przeliterowania słowa lub słów na pasku podświetlenia,
zaś potrójne
literowania fonetycznego. Jeśli paska podświetlenia nie będzie, usłyszymy
krótki dźwięk ostrzegawczy.
Klawiszem, któremu przypiszemy funkcję gorącego klawisza "Przełącznik Paska", możemy
przechodzić pomiędzy opcjami: "Śledzenie Paska Wyłączone", "Automatyczne Śledzenie
Paska" oraz "Śledzenie Paska Włączone". Należy pamiętać, że te ustawienia obowiązują
tylko w oknie bieżącym. Korzyścią wypływającą z tego faktu jest możliwość ustawiania
okien w zależności od potrzeb i sytuacji, bez konieczności ładowania nowego pliku
konfiguracyjnego za każdym razem, gdy zaistnieje potrzeba nowych ustawień.
Gdy funkcja śledzenia paska jest wyłączona, klawisze strzałek działają jak zwykle. Jeśli
jednak jest włączona, Window-Eyes odczytuje pasek podświetlenia za każdym razem, gdy
wciśniemy klawisze strzałek, CTRL-TAB lub SHIFT-CTRL-TAB. Jeśli w obrębie bieżącego
okna nie ma żądnego paska, Window-Eyes nic nie odczyta. Trzeba zaznaczyć, że w
momencie włączenia paska podświetlenia wyżej wymienione klawisze nie działają zgodnie ze
swoimi definicjami akcji.
Jeśli wybierzemy opcję automatycznego śledzenia paska, Window-Eyes spróbuje odczytać
pasek, gdy wciśniemy klawisze strzałek, CTRL-TAB lub SHIFT-CTRL-TAB, nawet jeśli
kolory paska podświetlenia nie zostały ustawione. Jeśli nie ma paska podświetlenia, Window-
Eyes funkcjonuje jak zwykle; jeśli program użytkowy wyświetli pasek podświetlenia,
Window-Eyes spróbuje odczytać jego zawartość na podstawie kombinacji kolorów
standardowo używanych przez system Windows dla menu oraz ikon.

12.5: Menu definicji okna
Dostęp do menu definicji okna umożliwia kombinacja klawiszy INSERT-F7.
Pojawi się pole dialogowe, a następnie Window-Eyes powie: ęDefinicja standardowego okna
użytkownika, definicja okna Xł, gdzie ęXł oznacza numer bieżącego okna użytkownika.
Poniższa lista podaje obiekty i ich funkcje w polu dialogu ęMenu definicji oknał:

Obiekt
Funkcja
S = Status
Ustawia status czytania bieżącego okna użytkownika; można
poruszać się strzałkami w dół i w górę po polach wyboru:
"zmienne", "neutralne", "off", "mówiące"
N = Każdy kolor znaków
pasuje
Pozwala ustalić, czy bieżące okno użytkownika obejmuje
jakikolwiek kolor znaków, czy tylko kolor wpisany dalej w tym
polu dialogu; za pomocą spacji możemy przełączyć na
"oznaczone" lub "nie oznaczone"
A = Każdy kolor tła pasuje
Pozwala ustalić, czy bieżące okno użytkownika obejmuje
jakikolwiek kolor tła, czy tylko kolor wpisany później w tym polu
dialogu; za pomocą spacji możemy przełączyć na "oznaczone" lub
"nie oznaczone"
W = Wprowadź atrybuty okna
Pozwala ustawić wartości RGB dla kolorów znaków i tła
bieżącego okna użytkownika, w celu udźwiękowienia za pomocą
gorących klawiszy typu ęczytaj oknoł lub też poprzez wybranie
statusu okna ęmówiąceł; po wciśnięciu klawisza ENTER pojawi
się pole dialogu, w którym możemy wpisać każdą z sześciu
wartości dla koloru czerwonego, zielonego i niebieskiego, dla
koloru znaków i tła;
Na dole tego pola dialogu znajdują się przyciski "OK.",
"CANCEL" oraz " Spod myszki", za pomocą którego ustawiamy
kolory do właściwości znajdujących się pod wskaźnikiem myszy;
Window-Eyes w tym momencie powie: "Myszka
zaakceptowana"
L = Mów i literuj
Powoduje, że każde słowo w oknie jest natychmiast literowane po
odczytaniu; za pomocą spacji możemy przełączyć na "oznaczone"
lub "nie oznaczone"
N = Następne okno do czytania
Pozwala wybrać standardowe okno do odczytu przez Window-
Eyes, natychmiast po odczytaniu okna bieżącego; okno nie może
być w ten sposób odczytane dwukrotnie;
Za pomocą strzałek w dół i w górę wybieramy okno, które
chcemy odczytać, lub wpisujemy jego numer
P = Status paska podświetlenia
Oferuje te same opcje, jak gorący klawisz ęprzełącznik paskał ):
ęautoł, ęonł i ęoffł; między tymi opcjami można poruszać się
strzałkami w górę i w dół
D = Wprowadź atrybuty paska
Pozwala wprowadzić atrybuty dla znaków planu oraz dla tła paska
podświetlenia w bieżącym oknie użytkownika; po wciśnięciu
klawisza ENTER pojawi się pole dialogu, w które należy wpisać
odpowiednie wartości RGB
U = Auto określenie koloru
paska
Pozwala zlecić Window-Eyes, by spróbował ustalić kolory
pasków podświetlenia jak zmieniają się na ekranie; klawiszami
ALT-U zaznaczamy pole wyboru, a przy ponownym użyciu tej
kombinacji lub spacji odznacza to pole

Menu definicji okna jest idealne do szybkiego uzyskiwania informacji na temat
wymienionych cech i dokonywania zmian, bez niepotrzebnego czekania na pojawienie się
żądanych właściwości na ekranie czy też przesuwania wskaźnikiem myszy.

Status
W Rozdziale 11 można znaleźć dokładny opis opcji statusu okna, tzn. ęneutralneł, ęmówiąceł,
ęzmienneł i ęwyłączoneł.

Atrybuty okna
Ta funkcja rozszerza znacznie możliwości korzystania ze standardowego okna. Spójrzmy na
taki oto przykład: w bazie danych tekst w polu pamięci wyświetlany jest kolorem białym na
czarnym tle, podczas gdy wszystkie inne dane i nazwy pola wyświetlane są w innych
kolorach. Rozmiar pola pamięci, jak i jego pozycja zmienia się w obrębie punktu uwagi
okna, dlatego też ustawienie okna użytkownika, rozmiarem zawsze równego polu pamięci,
może być kłopotliwe.
Na szczęście pole pamięci ma swoje konkretne właściwości. Zatem możemy ustawić okno
użytkownika (o rozmiarze pola pamięci) jako cały punkt uwagi okna, oraz ustawić
właściwości okna zgodnie z wyświetlonym zestawem kolorów (np. R225, G225, B225 na R0,
G0, B0), a następnie możemy wcisnąć odpowiedni gorący klawisz, by odczytać zawartość
tego okna użytkownika. Tylko pole pamięci będzie w tym przypadku odczytane.
Czasem może się zdarzyć, że pewne pola pamięci nie będą ponownie udźwiękowione. Przy
bliższym wglądzie okazuje się, że tekst został wyświetlony odrobinę jaśniejszym odcieniem
koloru białego na czarnym tle (np. R255, G248, B255 na R0, G0, B0). Nie jest to przypadek
rzadki w programach użytkowych. Za pomocą opcji menu definicji okna: "Dopasuj kolor na
pierwszym planie", można łatwo i szybko dostosować okno użytkownika do tego typu zmian.
Uwaga: nie zaleca się stosowania okna użytkownika, ustawionego z konkretnymi
właściwościami, jako bieżącego okna użytkownika. Do takich celów zawsze należy wybrać
okno inne niż to, które służy nam zwykle do pracy.

Mów i literuj
Ta funkcja jest bardzo wygodna przy sprawdzaniu pisowni. Słowa, składające się z więcej niż
jednej litery, najpierw są odczytywane, a potem literowane.

Następne okno do czytania
Załóżmy, że edytor tekstu wyświetla numer dokumentu u góry punktu uwagi okna, a numer
strony i wiersza u dołu. Możemy ustawić dwa okna, a następnie użyć dwóch gorących
klawiszy, by odczytać te informacje. Możemy jednak użyć tylko jednego gorącego klawisza
do odczytania interesujących nas danych
do tego celu służy nam opcja "Okno do
następnego odczytu" w menu definicji okna, za pomocą której możemy połączyć dowolną
liczbę okien użytkownika, aby następnie je kolejno odsłuchać, wciskając gorący klawisz
pierwszego żądanego okna użytkownika.

Status paska podświetlenia i jego atrybuty
Właściwości paska podświetlenia ustawiane są w ten sam sposób, jak właściwości okna:
przycisk "Wprowadź atrybuty paska" daje nam możliwość wyświetlenia takiego samego pola
dialogowego, jak w przypadku użycia przycisku "Wprowadź atrybuty okna".
Ze względu na fakt, iż kolor lub styl pasków podświetlenia często się zmienia przy pracy z
różnymi programami, Window-Eyes oferuje 50 niezależnych ustawień paska w obrębie
każdego pliku konfiguracyjnego. Status paska podświetlenia (włączony, wyłączony lub
automatyczny) jest ustawiony dla każdego okna użytkownika z osobna, niezależnie od statusu
paska w innych oknach użytkownika (tzn. to ustawienie nigdy nie jest "globalne"). Podobnie
też ustawienia właściwości są przypisane dla konkretnego okna i nie wpływają na ustawienia
paska podświetlenia w innych oknach.
Co to oznacza dla użytkownika? Jeśli program użytkowy wyświetli paski podświetlenia w
dwóch różnych kolorach, Window-Eyes może dotrzeć do odpowiedniego koloru po tym, jak
zmienimy okno użytkownika. Podobnie też w przypadku, gdy w danym trybie programu nie
będzie w ogóle paska podświetlenia, możemy wyłączyć funkcję śledzenia paska, przechodząc
do innego okna użytkownika, które nie będzie miało takiej funkcji.


12.6: ASCII/Atrybuty kursora i wskaźnika myszy
Gorące klawisze "ASCII/Atrybuty kursora i wskaźnika myszy" podają informację na
temat ASCII/ właściwości (atrybutów) znaku, na którym znajduje się kursor lub wskaźnik
myszy. Jeśli nie ma żadnego znaku, po naciśnięciu tych dwóch klawiszy usłyszymy krótki
dźwięk ostrzegawczy. Gorący klawisz "ASCII/ Atrybuty kursora" jest przypisany kombinacji
CTRL-NUMPAD-DELETE, podczas gdy dla wskaźnika myszy to kombinacja CTRL-
INSERT-NUMPAD-DELETE. Wciskając jeden z tych klawiszy, usłyszymy numer znaku
ASCII, czcionkę, rozmiar czcionki, styl czcionki oraz jej kolor. Jeśli w menu gadatliwości
wyłączymy dowolną z tych opcji, za pierwszym wciśnięciem klawisza nie usłyszymy tych
danych, ale przy drugim wciśnięciu klawisza usłyszymy pełną informację. Window-Eyes
odczytuje wolniej numerów koloru, podawanych w formacie RGB, dla pierwszego planu i dla
tła.
Wyżej wymienionych klawiszy możemy użyć w celu ustalenia informacji na temat koloru
danego znaku, by ustawić kolory okna lub paska podświetlenia.