EPILOG 179
EPILOG
I tak oto dotarliśmy do końca. Jeżeli w dalszym ciągu dziwisz mi się, iż w ogóle
uważam za możliwe tworzenie bezbłędnych programów, to muszę Ci powiedzieć, że
wcale tak nie uważam. Nie można tworzyć programów absolutnie bezbłędnych,
można jednak znacznie zbliżyć się do tego ideału. Podobnie jak w przypadku ma-
lowania mieszkania, można bardzo uważać, by nie pochlapać farbą podłogi, mebli
 i mimo wszystko trochę nabrudzić; wystarczy jednak zadać sobie uprzednio tro-
chę trudu i zabezpieczyć meble, okna, dywany itp. folią lub gazetami, a przesadna
ostrożność stanie się zbędna.
Niniejsza książka nie jest w stanie uchronić Cię przed popełnianiem błędów,
bo nie jest w stanie tego uczynić żadna lista reguł i wytycznych. Stosując się jednak
do przedstawionych wskazówek, analizując prezentowane przykłady znacznie
zwiększysz swe szanse w nierównej walce z przejawami własnej niedoskonałości.
Jako że człowiek uczy się na własnych błędach (a przynajmniej powinien to robić),
gdy doświadczamy różnorodnych skutków ujawnionego błędu, należy zastanowić
się, co zrobić, by nie popełniać tego błędu w przyszłości.
Na zakończenie pewna historia, która zdarzyła się naprawdę. Swego czasu,
pracując nad automatem przeliczającym Excela, przewijając zawartość pliku,
omyłkowo usunąłem jedną linię kodu. Nieświadom tego faktu dołączyłem swój
plik do  oficjalnych z
ródeł. Gdy złośliwy i trudny do wykrycia błąd dał znać o so-
bie, znalezienie jego przyczyny (brakującej linii) zajęło trochę czasu. A można by
uniknąć całego kłopotu, gdybym zastosował jakikolwiek system kontroli wersji 
usunięcie linii zostałoby natychmiast wykryte. Przez pięć lat używania takiego
systemu zdarzyło mi się popełnić trzy poważne błędy i pięć mniej ważnych, wy-
magających niewielkich poprawek w kodzie. Trzy błędy na pięć lat to naprawdę
niewiele  i to wszystko za cenę naprawdę niewielkiego wysiłku.
Reasumując  nie sposób sprawić, by błędy programistyczne całkowicie prze-
stały się pojawiać, można jednak i trzeba doprowadzić do tego, by czas pomiędzy
kolejnymi ich pojawieniami się stawał się coraz dłuższy. Pomocna w tym dziele mo-
że okazać się lista kontrolna zamieszczona w dodatku A, zawierająca najważniejsze
C:\WINDOWS\Pulpit\Szymon\Niezawodność oprogramowania\r09.doc 179
180 NIEZAWODNOŚĆ OPROGRAMOWANIA
zagadnienia dla programisty dążącego do tworzenia niezawodnego oprogramowa-
nia.
I nie wolno zapominać o najważniejszym:
Nie pozwól, by raz usunięty błąd ponownie dał Ci się we znaki.
180 C:\WINDOWS\Pulpit\Szymon\Niezawodność oprogramowania\r09.doc