Słówka, Nota redakcyjna do IX wydania Słówek WL, Nota redakcyjna do IX wydania Słówek WL, Kraków - Wrocław 1983


Nota redakcyjna do IX wydania Słówek WL, Kraków - Wrocław 1983

    Zbiór wierszy o treści ironiczno-żartobliwej Tadeusza Boya-Żeleńskiego (1874-1941), pisanych od 1907 r., wydanych po raz pierwszy pod wspólnym tytułem Słówka w 1913 r., byl pierwszą książką tego wielostronnego pisarza, który zasłużył się przyswojeniem literaturze polskiej stu kilkunastu przetłumaczonych i zinterpretowanych tomów literatury francuskiej oraz wsławił się pasją społecznika-polemisty zwalczającego w felietonach i książkach wszelkie zakłamanie w życiu, obyczajach, a nawet w ocenach historii i historii literatury.
   
Słówka - zbiór ulotnych wierszyków osobistych, kupletów i piosenek, pisanych przeważnie dla krakowskiego kabaretu "Zielony Balonik" - stanowią punkt zwrotny w karierze autora, dotychczasowego lekarza i asystenta kliniki szykującego się do docentury. Tworzone jeszcze trochę nieoficjalnie pod pseudonimem "Boy", nasycone doświadczeniami artystycznej piosenki francuskiej (świeży pobyt Boya w Paryżu), przeniknięte duchem optymistycznego racjonalizmu, zdolne ukazać w krzywym zwierciadle karykatury mnóstwo tematów naraz, wyzwoliły w Żeleńskim - jak sam to wyznał - powołanie pisarskie.
    Wierszyki były produktem stosunków krakowskich, charakteryzujących się ówcześnie wpływami konserwy klerykalno-arystokratycznej i zarazem burzliwym naporem młodopolskiej "moderny" spod znaku Przybyszewskiego. Były z jednej strony objawem przezwyciężenia dostojnej celebry krakowskiej szkoły myślenia, z drugiej zaś - patosu, wielo- i pustosłowia młodopolskiego, podając z wdziękiem i swobodą (naówczas dość frywolną) tematy uznawane dotąd za "tabu". Czyniły to z przyprawą humoru zabarwionego ironią jakby Heinowską, żartobliwym liryzmem, ale i dosadnością trochę staropolską, rodem z Kochanowskiego i Potockiego.
    Przezwyciężenie "moderny" nie było całkowite. Boy sam przecież przeszedł szkołę cyganerii Przybyszewskiego (więcej co prawda jako jej uczestnik "życiowy" niż literacki), nim sfraternizował się z następną - cyganerią malarską, od której wyszedł właśnie pomysł ofensywy śmiechu na drętwą rzeczywistość galicyjską. Przeto ostrze ironii Słówek wobec przyjaciół z kręgów sztuki i dziennikarstwa jest o wiele łagodniejsze niż ukłucia satyryczne wymierzone w stronę stańczykowskiej konserwy naukowej i literackiej ówczesnego Krakowa, niż, zwłaszcza, zatrute strzały wypuszczone ku ośmieszeniu mieszczańskiego filisterstwa i wszelkiego obyczajowego załgania. Dlatego słuszna wydaje się opinia, iż on pierwszy tak wcześnie "odkrył dulszczyznę w młodopolszczyźnie i młodopolszczyznę w saloniku Dulskich".
   
Słówka, tak silnie związane w warstwie szopkowej i "zielonobalonikowej" z niepowtarzalnym momentem wykonania, a więc z estradą, widownią, muzyką, imitacją głosową i akcesoriami - nie zatraciły przecież z upływem czasu aktualności. Ulotne powiedzonka, "złote myśli", cięte puenty i całe strofki Boyowskie (zwłaszcza te obyczajowe) służą i obecnie niejednej sytuacji życiowej, co jest najlepszym dowodem tnva-lości tego gatunku literackiego, któremu na imię - satyra.

Roman Hennel



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Słówka od Piston do Control stand Pol Ang dł doc
ANGIELSKI POPRAWA SŁOWKA ściąga word do wyruku1(1) 2
przykładowe pytania do egzaminu - filozofia, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie ul. Rakowicka, Uniwe
Przedrostki stosowane do oznaczenia wielokrotności jednostek, PWR Politechnika Wrocławska, podstawy
Zasady Rysowania Znaków Taktycznych WL NATO (Wrocław 1998) brak znaków
Komentarze do Przepisów Sanitarnych informacja OIL Kraków
Nie kaz mi myslec O zyciowym podejsciu do funkcjonalnosci stron internetowych Wydanie II Edycja kolo
porównanie wydania 201213 do 201011
Kilometry handlowe na pociągi PR do i z Jeleniej Góry 2013 IX
Slowka do lekturki
Zmiany dokonywane w polskiej edukacji wczesnoszkolnej od 1 IX 2009 do chwili obecnej
lista najczesciej uzywanych slowek, ✔ GRAMATYKA W OPISIE OD A DO Z
List do redakcj
Wskazania Episkopatu Polski po ogłoszeniu nowego wydania ogólnego wprowadzenia do Mszału Rzymskiego
Lekcje, slowka 05- 08, Słówka do lekcji 1-4
Nauka słówek LICZBY OD 1 DO 20
słówka do happy house

więcej podobnych podstron