Podstawy turystyki II

PODAŻ TURYSTYCZNA

Podaż turystyczna jest to ilość produktu turystycznego oferowana na sprzedaż przy danej cenie i w danym okresie.

Produkt turystyczny może być rozumiany dwojako:

• w znaczeniu wąskim oznacza to, co turyści kupują np. transport, nocleg, wyżywienie. Elementy te mogą być nabywane oddzielnie lub w formie pakietu.

• W znaczeniu szerokim- stanowi kompozycję tego, co turyści robią oraz walorów, urządzeń i usług z których przy tym korzystają. Dla turysty całkowitym produktem turystycznym jest suma wrażeń i doświadczeń jakich doznał od momentu opuszczenia miejsca zamieszkania do powrotu do niego.

PRODUKT TURYSTYCZNY JEST KOMPONENTNY

Cechy

Produkt turystyczny składa się z (schemat 1) z dwóch kategorii ekonomicznych a mianowicie z dóbr i usług.

Schemat1 STRUKTURA PRODUKTU TURYSTYCZNEGO

PRODUKT TURYSTYCZNY

Dobra i urządzenia turystyczne usługi turystyczne

Dobra mogą mieć charakter turystyczny lub para turystyczny.

Te samo dobro może mieć inny charakter. Dla turysty np. bułka jest dobrem turystycznym ale dla mieszkańca już nim nie jest.

DOBRA I URZĄDZENIA TURYSTYCZNE

Schemat 2. Struktura dóbr i usług turystycznych

DOBRA I URZĄDZENIA TURYSTYCZNE

PODSTAWOWE KOMPLEMENTARNE

Walory turystyczne sieć transportowa

środki transportu

baza noclegowa

baza towarzysząca

Jak wynika ze schematu kluczową rolę w kształtowaniu podaży turystycznej odgrywają walory turystyczne i dlatego określono je pojęciem dóbr podstawowych. Wynika to z następujących powodów:

1. Walory turystyczne stanowią dominujący cel podróży turystycznych, mimo występowania innych motywów, takich choćby jak interesy czy zakupy.

2. walory turystyczne stanowią najważniejszy czynnik decydujący o lokalizacji pozostałych elementów podaży turystycznej.

3. walory turystyczne stają się we współczesnym świecie coraz częściej czynnikiem ograniczającym dalszy rozwój podaży. Jest to rezultat przekroczenia ich tzw. chłonności środowiska prowadzącej do jego dewastacji lub uciążliwości pobytu.

Schemat 3. Podział walorów turystycznych

WALORY TURYSTYCZNE

PRZYRODNICZE ANTROPOGENICZNE

Nie wnikając w szczegóły można zauważyć, że część walorów jest rezultatem działalności człowieka w zamierzchłej przeszłości, niedalekiej przeszłości i współczesności. Dotyczy to takich walorów jak:

• zabytki (wykopaliska, starożytne miasta, zamki, pałace itd..)

• tradycyjne (zwyczajne, folklor, rzemiosło, tradycje religijne itd..)

• inne ( architektura współczesna, targi, wystawy itd..)

Duże znaczenie walorów turystycznych ma poważne skutki ekonomiczne, stanowią one główną przyczynę bardzo niekorzystnego zjawiska w turystyce jaka jest sezonowość.

W literaturze znajduje się też inny podział walorów turystycznych, dokonany nie - jak to uczyniono wyżej- z punktu widzenia ich pochodzenia lecz pełnionej funkcji. I tak rozróżnia się walory:

• wypoczynkowe

• krajoznawcze

• specjalistyczne

Wszystkie one mogą mieć charakter walorów przyrodniczych bądź antropogenicznych.

USŁUGI wchodzące w skład produktu turystycznego można również podzielić na dwie grupy:

• podstawowe

• uzupełniające (komplementarne)

Schemat 4. Struktura usług turystycznych

USŁUGI TURYSTYCZNE

PODSTAWOWE KOMPLEMENTARNE

Usługami podstawowymi są te usługi, które umożliwiają dojazd, pobyt i powrót z miejsca czasowego pobytu. Są one świadczone przez komplementarne dobra i urządzenia turystyczne.

Usługi komplementarne świadczone są w związku z podstawowymi dobrami turystycznymi (walorami) oraz czasem wolnym. Ułatwiają one dostęp do walorów (przewodnictwo, wypożyczalnie sprzętu, kolejki linowe, wyciągi itd..) oraz dostarczają usług, które najogólniej można określić pojęciem usług rozrywkowych.

Różnorodność dóbr i urządzeń turystycznych wywołuje następujące główne skutki praktyczne:

1. Produkt turystyczny jest elastyczny strukturalnie, co oznacza, że może w swej ostatecznej postaci przybierać różnorodne formy. W odniesieniu do jego składu (różne gałęzie transportu, różne rodzaje bazy noclegowej, różny standard usług itp...)

2. W skład produktu turystycznego wchodzą urządzenia związane z infrastrukturą ogólną państwa ( przede wszystkim transport), co powoduje, że struktura i funkcjonowanie podaży są w dużym stopniu, szczególnie w okresie długim, uzależnione od sytuacji gospodarczej państwa (np. budowa autostrad, lotnisk)

3. Wiele urządzeń komplementarnych istniejących w celu świadczenia usług podstawowych ma charakter inwestycji kapitałowych (baza noclegowa, baza gastronomiczna)

4. Jak wspomniano część podaży ma charakter para turystyczny (transport, usługi bytowe). Udział komponentów o tym charakterze jest trudny, a niekiedy nie możliwy do określenia w ujęciu rzeczowym. W ujęciu wartościowym jest to udział bardzo duży, co ma znaczący wpływ na elastyczność cenową podaży.

5. Komponenty produktu turystycznego są komplementarne (np. korzystanie z noclegu może spowodować korzystanie z usług gastronomicznych danego obiektu). Co powoduje, że podaż turystyczna ma charakter łączny (produkcja jednego komponentu powoduje automatycznie podaż innego lub innych)

6. Podaż turystyczna charakteryzuje się wysokimi kosztami stałymi i stosunkowo niskimi kosztami zmiennymi. Sprzedaż zatem usług dodatkowych (krańcowych) może mieć miejsce przy niewielkich lub żadnych kosztach.

7. Podaż turystyczna jest sztywna w układzie przestrzennym, co wynika z faktu, że o jej lokalizacji decyduje występowanie walorów turystycznych, których zasoby są ograniczone.

8. Sztywny charakter podaży turystycznej wyraża się również tym, że popyt zawsze musi udać się do miejsca jej występowania.

9. Podaż turystyczna lokalizowana jest zazwyczaj w miejscach o niskich na ogół walorach dla produkcji materialnej.

10. Z charakterem popytu ale również walorów przyrodniczych wynika sezonowe wykorzystywanie podaży.

11. Prawidłowości dotyczące kształtowania się głównych strumieni ruchu, szczególnie zagranicznego powoduje, że podaż turystyczna jest importochłonna.

12. Istnienie i funkcjonowanie podaży turystycznej uzależnione jest od działalności praktycznie wszystkich sektorów gospodarki.

USŁUGI to świadczenie społeczne użytecznych czynności nie związanych bezpośrednio z wytworzeniem dóbr rzeczowych np. usługi krawca, ksero.

USŁUGI TURYSTYCZNE

Gdyby produkt turystyczny składał się tylko z dóbr i urządzeń to byłby kategorią na tyle złożoną i skomplikowaną, że jego zachowanie na rynku miałoby w wielu przypadkach odbiegać od prawidłowości dotyczących innych towarów. Stopień tej komplikacji podnosi fakt, że w tymże produkcie turystycznym dużej udział mają usługi. Charakteryzują się one odmiennymi w stosunku do towarów cechami, odmienne jest również ich zachowanie na rynku.

„Towary są produkowane, usługi są świadczone” O. Lange stwierdza, że usługi są czynnościami związanymi z zaspokojeniem potrzeb ludzkich (pośrednio lub bezpośrednio) ale nie służącymi bezpośrednio do wytworzenia przedmiotów.

Jedną z podstawowych cech usług jest ich niematerialność, ale należy podkreślić, że części z nich towarzyszą efekty materialne. Przy charakterystyce podaży turystycznej ważny jest udział usług wg. tego właśnie kryterium. Usługi mogą być kierowane na osoby lub przedmioty. Podział usług materialnych uwzględniający to kryterium przedstawia tablica 1.

USŁUGI MATERIALNE

USŁUGI SKIEROWANE NA

OSOBĘ PRZEDMIOT

1) Medyczne 1) Konserwacyjno- reperacyjne

2) Kosmetyczne 2) Pralnicze

3) Gastronomiczne 3) Porządkowe

4) Noclegowe 4) Transportowe

5) Transportowe

Już na podstawie tablicy 1. widać, że prawie wszystkie wymienione tam usługi są nierozerwalnie związane z produktem turystycznym. Powyższy obraz należy jednak uzupełnić o usługi niematerialne (tablica 2.)

Tablica 2. USŁUGI NIEMATERIALNE

USŁUGI SKIEROWANE NA

OSOBĘ PRZEDMIOT

Oświatowe Finansowe

Informacyjne Ubezpieczeniowe

Kulturowe Prawne

Konsultacyjne

Dotychczasowe rozważania na temat usług należy zakończyć odniesieniem do ich podziału, który wprowadzono wcześniej (schemat 4.). Przede wszystkim należy stwierdzić, że nie ma takich usług, które nie mogłyby być potrzebne w związku z istnieniem turystyki. Im dłuższy jest pobyt, tym liczba tych usług bądź prawdopodobieństwo wystąpienia ich potrzeby jest większe.

Do najważniejszych cech produktu turystycznego, które wynikają z udziału w nim usług należy:

1. Konsumpcja produktu turystycznego jest zawsze aktem jednorazowym nawet jeśli korzysta się z identycznego pakietu w tym samym miejscu i tym samym czasie.

2. Różnorodność produktu turystycznego. W tym miejscu chodzi o to, że każde świadczenie usług jest unikalne zarówno dla jej producenta jak i klienta. Usługi świadczy człowiek, od jego zmiennej przecież dyspozycji psychofizycznej zależy jakość świadczenia i jego odbiór przez klienta.

3. Nabywanie produktu turystycznego opiera się często na wyobrażeniu idei, nie tyle może o samym produkcie, chociaż to też jest bardzo ważne, ile o miejscu czasowego pobytu.

4. Produkt turystyczny jest nietrwały, jego konsumpcja musi odbywać się w określonym miejscu i czasie. Popyt (klient) musi przemieścić się sam tam gdzie produkt jest świadczony

5. Produkt turystyczny nie może być magazynowany chociaż jego świadczenie może być rezerwowane, ale również w określonym miejscu a przede wszystkim w określonym czasie.

6. W przypadku produktu turystycznego ma miejsce jednoczesność aktu produkcji (świadczenia) i konsumpcji.

7. Nabycie produktu turystycznego oznacza tymczasowe prawo jego użycia w określonym miejscu i w określonym czasie (w przypadku towaru jest to nabycie prawa własności z możliwością jego dowolnego użytkowania)

8. Cechy (ocena) produktu turystycznego są kształtowane w bezpośrednim kontakcie między świadczącym a klientem.

MIERNIKI PODAŻY TURYSYTCZNEJ

Najczęściej w literaturze i w praktyce przyjmuje się, że o atrakcyjności turystycznej decydują 3 elementy:

1. walory turystyczne

2. dostępność komunikacyjna

3. zagospodarowanie turystyczne

Wszystkie one również podlegają indywidualnej ocenie, indywidualnym preferencjom. Dotyczy to np. wyboru środka transportu, rodzaju i standardu bazy noclegowej, bazy towarzyszącej.

Mechanizmy ekonomiczne w tym jak i w wielu innych przypadkach wprowadzają granice dla subiektywnej oceny. Tymi jej barierami są dochód i cena. One to powodują, że indywidualne preferencje muszą zamknąć się w pewnych ramach. I tak w przypadku transportu może się dokonać, że realną jego gałęzią będzie kolej, mimo preferowania połączenia lotniczego, w przypadku bazy noclegowej w rachubę wchodzić będą obiekty tańsze mimo fascynacji hotelami o wysokim standardzie, w przypadku zaś bazy towarzyszącej spędzenie czasu wolnego ograniczy się do kawiarni, kina czy teatru, mimo pasji: gry w golfa czy wizytowanie kasyn.

Można zatem stwierdzić, że atrakcyjność turystyczna jest sumą subiektywnych i obiektywnych ocen poszczególnych elementów podaży turystycznej mieszczącą się w granicach wyznaczonych przez określony poziom cen i dochodów. Takie określenie wynika z ekonomicznego spojrzenia na związek między atrakcyjnością a podażą turystyczną.

---