13 kwietnia 2011
Praca i życie zawodowe
1)Praca
Stanowi podstawowy wymiar zaangażowania i działania ludzkiego
Od początku związana z życiem człowieka, złączona z jego naturą- por. Księga Rodzaju
-życie i rozwój człowieka
Prawo i obowiązek pracy
Wymiar przedmiotowy i podmiotowy pracy
Podstawowe znaczenie wymiaru podmiotowego w NSK
-Godnoœć pracy
-Szacunek dla pracy i znaczenie każdej pracy
Podstawowy dokument NSK- JPII Laborem exercens 1981
Znaczenie pracy(funkcje):
-Podstawowe Ÿródło utrzymania (życia) człowieka i jego rodziny
-Miejsce rozwoju osobowoœciowego człowieka, kształtowania jego relacji z innymi ludŸmi.
-Tworzy wspólny dorobek społeczeństwa, narodu, ludzkoœci.
-Narzędzie kształtowania i doskonalenia œwiata stworzonego
-Œrodek pomocy bliŸniemu
2)Prawo do pracy
-Prawo do zatrudnienia, do wyboru pracy, do wolnej umowy o pracę, do owocu pracy
Prawo do zatrudnienia:
-Pozytywnie: prowadzenie przez państwo odpowiedniej polityki zatrudnienia i stworzenia właœciwych właœciwych warunków zatrudnienia; zasada pomocniczoœci- dalej pracownik musi wykazać właœciwą inicjatywę.
-Negatywne: wolnoœć podjęcia pracy; wyjątkowo ze względu na dobro wspólne- nakaz lub zakaz pewnej pracy
3)Słuszna płaca
Płaca jest wynagrodzeniem za usługę pracy, ale ze względu, na fakt że œwiadczy ją osoba nie można jej traktować jak innej ceny.
Ustalenie sprawiedliwej płacy uwzględnia:
-Wydajnoœć pracy
-Potrzeby pracownika i jego rodziny
-Efektywnoœć całego przedsiębiorstwa
-Wymagania danego społeczeństwa
Wydajnoœć pracy:
-Relacja wypływająca ze sprawiedliwoœci zamiennej (równoœć œwiadczeń jako podstawa słusznej płacy)
4)Własnoœć
Każdy ma prawo do własnoœci zapewniającej godne życie- „życie w pełni ludzkie”
Prawo do własnoœci ma swój wymiar prawny, gospodarczy i moralny
Własnoœć jest sumą dóbr gospodarczych, materialnych i niematerialnych, nad którymi jednostka lub zbiorowoœć ma władzę rozporządzania dla osiągnięcia korzyœci własnych przez realizację dobra wspólnego
Podmiot własnoœci i przedmiot własnoœci
Przedmiotowa treœć prawa własnoœci:
prawo do posiadania dóbr, do użytkowania i do dysponowania nimi.
Podmiot własnoœci- decyduje o całym ustroju społeczno-gospodarczym kraju
Podmiot własnoœci:
Jednostka, Wspólnota, grupa, społecznoœć-państwo
Osoba ludzka jest podstawowym podmiotem własnoœci, jednak absolutyzacja i wyłącznoœć tej własnoœci jest niezgodna z NSK
Własnoœć grupowa- wspierana jako ważna forma systemu własnoœci i element solidarnoœci międzyludzkiej
NSK uznaje także znaczenie własnoœci publicznej- całego społeczeństwa, ale także sprzeciwia się jej absolutyzacji i wyłącznoœci.
5)Przedsiębiorczoœć
Prawo do inicjatywy gospodarczej
Znaczenie przedsiębiorczoœci dla człowieka i jego rozwoju:
-Rozwój kreatywnoœci i umiejętnoœci organizacyjnych
-Wdrażanie w podejmowanie decyzji
-Zarządzanie i współzarządzanie
(PAWEŁ VI, PP 27)
Znaczenie dla tworzenia dobrobytu indywidualnego i społecznego
Przedsiębiorczoœć wrażliwa społecznie (BXVI, CV)
Przedsiębiorczoœć społeczna, min. III sektor, społeczeństwo obywatelskie, bezinteresownoœć (BXVI, CV)
6)Kapitał a praca
Podmiotowy charakter pracy wyznacza jej szczególne znaczenie poœród innych czynników produkcji
Kapitał jako czynnik pochodny- wtórny wobec pracy
Technika i technologie- decydujące znaczenie współczeœnie- także wynik kreatywnoœci, innowacyjnoœci człowieka
Praca i kapitał uzupełniają się w procesie produkcji (komplementarnoœci)
-Odrzucenie konfliktowego podejœcia
-Nierozdzielnoœć pracy i kapitału w procesie produkcji
-Odrzucenie wyzysku, pracy na czarno, racy dzieci etc.
7)Kapitał ludzki
Pozytywny wpływ integralnego rozwoju człowieka na skutecznoœć przedsiębiorczoœci i wydajnoœci produkcji
Pojęcie kapitału ludzkiego (społecznego)
Podstawowe znaczenie „kapitału ludzkiego” dla procesu produkcyjnego (JP II, CE 32)
-Kapitał społeczny
Ekonomiczny wymiar kapitału ludzkiego:
-Zdrowie (fizyczne, stabilnoœć emocjonalna i psychiczna, moralnoœć-duchowoœć)
-Wykształcenie, kwalifikacje zawodowe, rozwijanie różnych zdolnoœci
-Umiejętnoœci współpracy i działania w zespole etc.
Praca w sensie podmiotowym jako rozwijanie kapitału ludzkiego.
8)Współczesne znaczenie techniki i technologii
BXVI, CV 68-77
Wyraża panowanie dycha nad materią
Duży udziału we współczesnym rozwoju ekonomicznym i procesie globalizacji
Technika jako narzędzie
Ambiwalentny charakter techniki („jak?”-”Dlaczego?”)
„Pilna potrzeba formacjo do etycznej odpowiedzialnoœci w posługiwaniu się techniką”
9)Prawo i obowiązek wypoczynku
RDZ 2,2; Kulturowe i społeczno-gospodarcze znaczenie niedzieli
Naturalna potrzeba człowieka do właœciwego odpoczynku
Niezbędny dla integralnego rozwoju i tworzenia kapitału ludzkiego:
-Zdrowie, relacje rodzinne, kultura i rozrywka
-Pomoc bliŸniemu, zwłaszcza starszym i niepełnosprawnym
-Rozwój duchowy- pogłębianie życia wiary
Ważne względy rodzinne czy społeczne- mogą być uzasadnieniem czasowego zawieszenia prawa.
10)Zrzeszenia i związki zawodowe
Potrzeba współpracy i solidarnoœci w miejscu pracy
Prawo do tworzenia stowarzyszeń i związków w celu obrony życiowych interesów pracowników
Udział w tworzeniu harmonijnej organizacji życia gospodarczego
-Współpraca z innymi podmiotami życia społecznego
Nie utożsamianie się z walką polityczną i nie łączenie się z żadną partią
Obrona interesów pracowników, ale i troska o dobro wspólne
Procesy globalizacji a działalnoœć związków zawodowych - nowy wymiar solidarnoœci (BXVI, CV)
Nowe formy zatrudnienia i relacji pracodawca-pracownik a solidarnoœć pracownicza.
11)Prawo do strajku
Wywieranie nacisku w obronie podstawowych praw pracowniczych
Przysługuje pracownikom w wypadku nieprzestrzegania ich praw i istnienia okreœlonych warunków
Warunki podjęcia tego radykalnego œrodka:
-Słuszna przyczyna
-Podjęte szczere próby dialogowego rozwiązania sporu
-Oczekiwana korzyœć przewyższa koszty strajku
-Rozsądna nadzieja powodzenia strajku
-Œrodek ostateczny
Unikanie drastycznych form strajku np. głodowego (zwłaszcza w systemach demokratycznych)