Nauczanie społeczne kościoła
Wykład 13 kwietnia 2007
Prawo u świętego Tomasza
koncepcja prawa naturalnego, wprowadzona przez chrześcijaństwo.
Hierarchia w prawie naturalnym.
Prawo wieczne - lex aeterna, czyli mądrość Boża - boski plan zbawienia świata, niedostępny dla ludzi.
Prawo naturalne - lex naturalia, czyli fragment mądrości Boga, wiedza potrzebna do życia na ziemi.
Definicja formalna - partycypacja prawa boskiego w ludzkiej naturze rozumnej
Definicja materialna - czyń dobrze, unikaj zła
Nie ma człowieka, który potrafiłby podać treść prawa naturalnego, każdy człowiek ma własne sumienie, które rozstrzyga zgodność pewnych zachowań z prawem naturalnym. Człowiek ma predyspozycje do czynienia dobrze, jeśli robi, więc, źle to znaczy, że albo się pomylił, albo źle zrobił specjalnie. Przypominając słowa św. Augustyna, że zło jest brakiem dobra. Nikt nie może narzucić człowiekowi co jest dobre, a co złe, rozstrzyga to tylko nasze własne sumienie.
a) principia per se nota (zasady oczywiste) - zasady dostępne każdemu
b) secunda principia (zasady drugie) - wynikające z zasad oczywistych
c) ius gentium - prawo narodów
Prawo pozytywne - lex humanae, prawo ludzkie, które jednak nie musi być zgodne z naturalnym, gdyż naturalnego spisać się nie da. Prawo ludzie musi być jednak niesprzeczne z prawem natury.
Prawo boskie pozytywne - lex divinum, katechizm, czyli zasady, z których rozliczać będzie się człowiek na sądzie ostatecznym.
Zmienność i niezmienność prawa naturalnego.
Św. Tomasz - prawo natury jest niezmienne, ale zmienia się natura człowieka, który jest coraz lepszy, świadomość ulega ewolucji, więcej można od człowieka żądać.
Czy istnieje jakaś siła, która może człowieka dyspensować od norm prawa naturalnego?
Nie można dyspensować od principia per se nota, choć zdarzało się to w historii Kościoła.
Historia Kościoła w wieku XIX.
Wiek XIX to czasy, dla Kościoła, bardzo trudne. Francja przeżyła Rewolucję oraz rządy Napoleona, Papiestwo zostało uwikłane w spór między Austrią a Francją.
1831 - Grzegorz XVI
Konklawe była przeprowadzana pod silnymi naciskami, wybrano zakonnika z zakonu kamedułów, gdyż żywiono nadzieję, że będzie on neutralny politycznie. Grzegorz XVI okazał się jednak papieżem słabym i bardzo staroświeckim, sprzeciwiał się postępowi, nazywając go nowinkarstwem. Jako głowa państwa także nie radził sobie dobrze. Ludność Państwa Kościelnego była biedna, gdyż kraj był tragicznie rządzony. Codziennością były bunty i zamieszki, postępowała emigracja. Papież do tłumienia niepokojów wezwał wojska austriackie, które zostały w kraju przez 7 kolejnych lat.
Papież był także nastawiony negatywnie do ruchów wyzwoleńczych. Przeciwstawiał się zjednoczeniu Włoch, potępił powstanie listopadowe.
W swoim testamencie przyznał się do błędów, z których zdawał sobie sprawę.
Po jego śmierci w 1846 roku wybrano papieża, który przyjął imię Pisa IX i panował do 1878.
Papieżowi brakowało autorytetu, nie miał poparcia, choć rozpoczął wprowadzanie reform w kraju. Przerwał jednak z powodu Wiosny Ludów, kiedy to musiał uciec z Watykanu na 2 lata. Ponownie w Rzymie osadzili go Francuzi, wojska francuskie pozostały w Rzymie przez 20 lata, aż do wojny francusko-pruskiej. Po ewakuacji wojsk, Państwo Kościelne włączono do jednoczących się Włoch, a papież ogłosił się Więźniem Watykanu.
1854 - Dogmat o niepokalanym poczęciu, nie było sprzeciwu, więc:
1864 - Encyklika Quanta Curae + Sylabus (80 tez potępionych przez Kościół)
1868 - Sobór powszechny Watykański I
2 cele:
1) poparcie dla Sylabusu
2) ojcowie soborowi mieli uchwalić dogmat o nieomylności papieża
Papież posiada władzę pełną w: (kiedy wypowiada się ex cathedra)
wierze
moralności
karności i rządzenia kościołem
Sobór Watykański I zakończył koncyliaryzm w Kościele Katolickim.