Stosunek pracy to więŸ powstająca między pracownikiem a pracodawcą, w której pracownik obowiązany jest do osobistego i zgodnego z poleceniami pracodawcy œwiadczenia pracy okreœlonego rodzaju i na okreœlonym stanowisku, a pracodawca do stworzenia warunków umożliwiających jej wykonywanie oraz wypłaty wynagrodzenia i œwiadczeń dodatkowych.
Pracodawca to podmiot gospod., któryn prowadzi działalnoœć gosp. (jako osoba fizyczna lub prawna), musi być aktywny podlega ubezpieczeniu społecznemu oraz podlega obowiązkowi podatkowemu.
Państwowa Inspekcja Pracy to organ do kontroli przestrzegania prawa pracy.
Pracownik powinien mieć ukończone 18 lat.
Cechy stosunku pracy: *pracownik œwiadczy pracę w sposób ciągły; *dobrowolnoœć, bez przymusu œwiadczenia pracy, praca ma charakter dobrowolny; *obowiązek osobistego œwiadfczeniam pracy, cecha wyłącznie w K.P; * podległoœć kierownicza; pracownik ma wykonywać polecenia przełożonych (przeszkolenie, okreœlenie obowiązków); *odpłatnoœć; * pracownik wykonuje pracę na rzecz i ryzyko pracodawcy; *pracownik winien œwiadczyć pracę w czasie i miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Obowiązki pracodawcy: *organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy; * zaznajamiać pracowników z zakresem ich obowiązków oraz sposobem wykonywanej pracy na zajmowanym stanowisku, *terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie (wynagr. objete tajemnicą - prawo pracownika); *wypłata wynagrodzenia - pozostaje do dyspozycji pracownika; *zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, oraz systematycznie szkolić pracowników w zakresie BHP; *ułatwianie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych; *zaspokajać w miarę posiadanych œrodków potrzeby socjalne pracowników; * wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego; *w związku z rozwiązaniem lub wygaœnięciem stosunku pracy jest niezwłoczne wydanie pracownikowi œwiadectwa pracy.
Obowiazki pracownika: *pracownik jest zobowiaznay do sumiennego i starannego wykonywania pracy, oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę; * przestrzegać przepisów BHP, oraz przepisów przeciwpożarowych; * przestrzegać reguulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku; * przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy; *przestrzegać tajemnicy okreslonej w przepisach; *dbać o dobro zakładu pracy; *chronić jego mienie; *zachować w tajemnicy inf. których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę; * pracownik nie może prowadzić działalnoœci konkurencyjnej wobec pracodawcy (zakaz konkurencji).
Kary porządkowe stosowane przez pracodawcę względem pracownika dotyczą naruszeń regulaminu, spóŸnień, spozywania alkoholu itd. Pracodawca może zastosować karę nagany i upomnienia lub pieniężną - kara za jedno przekroczenie, jak i za kazdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecnoœci nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać 10-tej częsci wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrącęń (art. 87).
Odpowiedzialnoœć pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy.
Tego rodzaju odpow. ponosi pracownik który w skótek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę.
Prcownik ponosim odpowiedzialnoœc tylko za szkodą w granicach rzeczywistej straty poniesionej oprzez pracodawcę.
Pracodawca jest obowiązany wykazać okolicznoœci uzasadniające odpowiefdzialnoœć pracownika oraz wysokoœć powstałej szkody.
Pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalnoœcią pracodawcy, a w szczególnoœci nie odpowiada za szkodę wynikłą z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.
W razie wyrządzenia przez pracoewnika przy wykonywaniu przez niego obowiąków pracowniczych osobie 3-ej zobowiązanyy do naprawienia szkody jest wyącznie pracodawca.
Wobec pracodawy, który naprawił szkodę pracownik ponosi odpowiedzialnoœc na zasadach ogólnych.
Jeżeli szkoda powstała z winy nieumyœlnej pracownika wówczas pracownik ponosi odpowiedzialnoœć w wysokoœci wyrządzonej szkody, a odszkodowanie nie może przekraczać 3-mies. wynagrodzenia pracownika przysługującego mu w dniu wyrządzenia szkody.
Jeżeli pracownik umyslnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pelnej wysokoœci.
Urlopy pracownicze. 2 rodzaje : wypoczynkowy i bezpatny.
Pracownikowi przysuguje prawo do corocznego nieprzerwanego, patnego urlopu wypoczynkowego.
Pracownik nie moe zrzec się prawa do urlopu.
Pracownik uzyskuje prawo do 1-ego urlopu z upływem 6-ciu mies. pracy w wymiarze połowy wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracownaiu roku.
Prawo do urlopu w pełnym wymiarze pracownik nabywa z upływem roku pracy, a prawo do kolejnych urlopów nabywa w każdym następnym roku kalendażowym.
Wymiar urlopu wynosi: 18 dni roboczych po 1 roku pracy; 20 dni rob. po 6 latach pracy; 26 dni rob. po 10 latach pracy. Wymiar urlopu naliczony jest od stażu pracy i wykształcenia.
Pracodawca jest zobowiazany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendażowym w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Na wniosek pracownika urlop może być podzielony na częœci z tym, że co najmniej 1-a częœć powinna obejmować nie mniej niż 14 dni kalendarzowych.
Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko, wówczas gdy jego obecnoœci w zakładzie wymagają okolicznoœci nie przewidziane w chwili rozpoczynania urlopu - koszty ponosi pracodawca.
Urlopu nie wykorzystanego zgodnie z planem należy udzielić pracownikowi najpóŸniej do końca I-ego kwartału następnego roku kalendarzowego.
Uprawnienia pracownika w razie niezdolnoœci do pracy.
Ubezpieczenie chorobowe pracownika wynosi 2,45% w składce na ubezpieczenie społeczne i pokrywa je w całoœci samodzielnie.
Przysługują 2 œwiadczenia:
- wynagrodzenie za czas choroby (wypłacane przez pracodawcę do 33 dni)
- zasiłek chorobowy (wypłacany z ZUS-u).
Skutrki:
- w okresie pobierania wynagr. chorob. lub zasiłku chorob. nie są odprowadzane składki na ubezp. społ. pracownika
- pierwsze 90 dni choroby; wynagr. i zasiłku wynosi 80% należnego wynagrodzenia z wyjątkiem kobiet w ciąży i wypadków przy pracy (100%).
- po 90 dniach 100% należnego wynagrodzenia (podstawą wymiaru jest œrednia z 6 lub 12 miesięcy)
- długoœć zasiłku w wersji podstawowej wynosi 180 dni, ale może być wydłuzony 1 6 na 9 mies. jeœli pracownik rokuje powrót do zdrowia, a do 12 mies. jesli się mieœci w tzw. chorobach społecznych lub zawodowych.
- pracownikowi, który po wyczerpaniu zasiłku chorobow. jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolnoœci do pracy, przysługuje œwiadczenie rehabilitacyjne, które wynosi 75% wynagrodzenia, które stanowi podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, a jeżeli niezdolnoœć do pracy powstała wskutek wypadku przy pracy, wypadku w drodze do pracy lub z pracy, a.lbo wskutek choroby zawodowej- 100% tego wynagrodzenia.
- œwiadczenie rehab. przysługuje od pierwszego dnia okresu niezbędnego do przywrócenia zdolnoœci do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.
- jeœli œwiadczenie rehab. zostanie wyczerpane i pracownik jest nie zdolny do pracy (nie rokuje powrotru) to czas na rentę.
- osby nie zdolne do pracy otrzymują stopień niesprawnoœci dla celów pozarentowych (zakłady pracy chronionej).
Œwiadczenie pracy na podstawie umów o pracę i cywilno-prawnych (um. zlecenie, o dzieło i kontrakty menadżerskie).
Pracownik ma prawo do: *wynagrodzenia (przysługuje po każdym mies. niezależnie od osiągniętych efektów); *urlopu; *dodatków (nadgodziny lub dni wolne); *podnoszenia kwalifikacji; *zwrotu kosztów delegacji, noclegów, przejazdu; * odszkodowania; œwiadczenia chorobowego; * renty; * funduszu socjalnego (jeœli firma jest mała to musi wypłacać œwiadczenie urlopowe); * dodatku za rozłąkę (polecenie wyjazdu służbowego, zwrot kosztów noclegu itp.); *ubezpieczenia społecznego.
Umowa zlecenie: przez um. zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania okreœlonej czynnoœci prawnej dla dającego zlecenie. Przedmiotem um. zlecenia jest zobowiązanie się zleceniobiorcy do dokonania okreslonej czynnoœci prawnej dla zleceniodawcy. Um. zlecenia jest co do zasady umową, którą zleceniobiorca powinien wykonać osobiscie. Może jednak, powierzyć jej wykonanie inej osobie. Jeœli się tak zdarzy, zleceniobiorca powinien zawiadomić zleceniodawcę o osobie i miejscu zamieszkania swego zastępcy.
Umowa zlecenie opiera się o przepicy K. Cywilnego.: * zleceniodawca nie ma obowiąków; *w zleceniu zleceniodawca i zleceniobiorca mają takie same prawa i obowiązki w zakresie przedmiotu; *dopiero po przyjęciu i odebraniu pracy rodzi się obowiązek wypłaty w ustalonym wspólnie terminie; *zleceniodawca może umniejszyć wynagrodzenie jeœli warunki umowy nie zostały w pełni wykonane z należytą starannoœcią; *jeœli zleceniobiorca nie wykonał pracy to: nie ma œwiadczeń, nie ma wynagrodzenia, w umowie może być zapisana kara umowna za nie dotrzymanie warunków umowy; * student na umowie zlecenie (do 26 lat) nie ma obowiązkowego odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne (mogą one być dobrowolne); *jeœli pracownik w jednej firmie jest zatrudniony na um. o pracę oraz um. zlecenia to obowiązuje odprowadzanie składek z obydwu umów; *jeœli na um. zlecenie nie jest student ale osoba po 26 r. życia to podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społ. pod warunkiem że dochód wystąpi, a prawo do zasiłku chorobowego nabywa po 6 mies. nie przerwanego ubezpieczenia.