Kryteria kopenhaskie
- zbiór kryteriów, które muszą spełnić nowo wstępujące do Unii Europejskiej państwa, by zostać przyjętymi. Kryteria te uchwaliła Rada Europejska na szczycie w Kopenhadze w czerwcu 1993 roku. Dzielimy je na kryteria polityczne i ekonomiczne.
Kryteria polityczne:
istnienie instytucji gwarantujących stabilną demokrację;
rządy prawa;
poszanowanie praw człowieka;
poszanowanie praw mniejszości.
Kryteria ekonomiczne:
istnienie gospodarki rynkowej gotowej sprostać konkurencji i wolnemu rynkowi;
zdolność do przyjęcia acquis communautaire;
zdolność sprostania unii politycznej, gospodarczej i walutowej.
Kryteria kopenhaskie znalazły swoje odbicie w traktacie amsterdamskim (art. 6(1) skonsolidowanego TUE oraz w Konstytucji Europejskiej (cz. 1 art. 2 - Wartości Unii, art. 9 - Prawa Podstawowe i tytuł VI - Demokratyczne życie Unii oraz w Karcie Praw Podstawowych).
Postępy każdego z krajów w wykonywaniu Kryteriów kopenhaskich były corocznie (pod koniec każdego roku) oceniane przez Komisję Europejską i podawane w tzw. Regular Raporcie.
Biała Księga Polska-UE
Biała Księga Polska-UE (ang. White Paper Poland-UE) - dokument opracowany przez ekspertów Unii Europejskiej w latach 1993 - 1996. Przyjęty został podczas szczytu Rady Europejskiej w Cannes w czerwcu 1995 r. Określała ona stan przygotowań i dopasowania polskich aktów prawnych do standardów Unii Europejskiej a przede wszystkim dostosowań do rynku wewnętrznego. Przedstawiała również roczne programy dostosowawcze przyjmowane przez Polski rząd i określała jednocześnie ramy oraz perspektywy stosunków RP - UE. Efektem podpisania przez polski rząd Białej Księgi było przyjęcie w styczniu 1997 r. Narodowej Strategii Integracji.
Biała Księga obejmowała prawo, gospodarkę naukę i technologię oraz liczyła w sumie ponad 70 tomów. Wszystkie obszary negocjacyjne zawarte w niej zastały zamknięte 13 grudnia 2002 r . podczas szczytu UE w Kopenhadze.
Komitet Integracji Europejskiej
Komitet Integracji Europejskiej - utworzony 1 października 1996 naczelny organ polskiej administracji w zakresie koordynacji i programowania polityki integracji Polski z UE. Obecnie ma 350 pracowników.
Skład komitetu oraz zasady funkcjonowania
Komitet, realizujący swoje zadania za pośrednictwem Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej (UKIE), składa się z przewodniczącego (z reguły Prezes Rady Ministrów), sekretarza (będącego szefem Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej) i członków (wybranych ministrów).
KIE zastąpił działający od 1991 urząd Pełnomocnika Rządu ds. Integracji Europejskiej i Pomocy Zagranicznej.
Gdy Komitet omawia sprawy związane bezpośrednio z zakresem kompetencji ministra, który nie należy do stałego składu Komitetu, może on uczestniczyć w jego pracach z prawami stałego członka.
Stałymi członkami KIE są ministrowie właściwi do spraw:
* zagranicznych (Radosław Sikorski)
* wewnętrznych (Grzegorz Schetyna)
* gospodarki (Waldemar Pawlak)
* pracy (Jolanta Fedak)
* finansów publicznych (Jacek Rostowski)
* skarbu państwa (Aleksander Grad)
* środowiska (Maciej Nowicki)
* rolnictwa (Marek Sawicki)
* infrastruktury (Cezary Grabarczyk)
* zdrowia (Ewa Kopacz)
* sprawiedliwości (Andrzej Czuma)
* oraz do 3 osób powołanych przez Prezesa Rady Ministrów, których doświadczenie jak i sprawowane funkcje mogą mieć istotne znaczenie dla realizacji zadań komitetu
Zadania KIE
Do zadań tego komitetu należy przede wszystkim:
koordynowanie procesów adaptacyjnych i integracyjnych Polski z Unią Europejską oraz inicjowanie, organizowanie, koordynowanie działań kształtujących te procesy, zwłaszcza w sferze gospodarczej i społecznej
inicjowanie i koordynowanie prac dostosowawczych w zakresie instytucji prawnych oraz opiniowanie projektów aktów prawnych co do ich zgodności z prawem Unii Europejskiej
współpraca z Komisją Europejską w zakresie realizacji indywidualnego programu wymagań integracyjnych
koordynowanie przedsięwzięć związanych z pozyskiwaniem i wykorzystaniem środków pochodzących z pomocy zagranicznej
ocena przebiegu procesów dostosowawczych,
podejmowanie działań mających na celu przygotowanie informacyjne, koncepcyjne i kadrowe dla procesów integracyjnych,
współdziałanie z organizacjami samorządowymi, zmierzające do udziału tych organizacji w różnych strukturach instytucjonalnych Unii Europejskiej,
wykonywanie zadań z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa, stosownie do kompetencji określonych w odrębnych przepisach,
wykonywanie innych zadań powierzonych przez Prezesa Rady Ministrów lub wynikających z odrębnych przepisów.
Przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej
od 15 października 1996 do 31 października 1997 Włodzimierz Cimoszewicz (SLD), Prezes Rady Ministrów
od 31 października 1997 do 27 lipca 1998 Ryszard Czarnecki (AWS)
od 27 lipca 1998 do 19 października 2001 Jerzy Buzek (AWS), Prezes Rady Ministrów
od 19 października 2001 do 2 maja 2004 Leszek Miller (SLD), Prezes Rady Ministrów
od 2 maja 2004 do 31 października 2005 Marek Belka (SLD), Prezes Rady Ministrów
od 31 października 2005 do 9 maja 2006 Stefan Meller (bezpartyjny), Minister Spraw Zagranicznych
od 9 maja 2006 do 14 lipca 2006 Kazimierz Marcinkiewicz (PiS), Prezes Rady Ministrów
od 14 lipca 2006 do 16 listopada 2007 Anna Fotyga (PiS), Minister Spraw Zagranicznych
od 16 listopada 2007 Donald Tusk (PO), Prezes Rady Ministrów
Narodowy Program Przygotowania do Członkostwa w UE
10 grudnia 1997 roku Komitet Integracji Europejskiej zadecydował o opracowaniu Narodowego Programu Przygotowania do Członkostwa w Unii Europejskiej (NPPC). Rada Ministrów przyjęła NPPC 4 maja 1999 roku.
Cele: - wyznacza kierunek działań dostosowawczych i określa harmonogram ich realizacji w latach 1998-2002
Składa się z dwóch części: - ogólnej, zawierającej opis celu programu, listę priorytetów dostosowawczych i ich syntetyczny opis, procedurę modyfikacji NPPC oraz sposób monitorowania jego realizacji - aneksów szczegółowych określających zakres prac i zadania, instytucje odpowiedzialne za ich realizację oraz źródła finansowania
Treść NPPC wynika z dotychczasowej realizacji Układu Europejskiego i stanu przygotowań w Polsce do członkostwa w Unii, opinii Komisji Europejskiej w sprawie polskiego wniosku o członkostwo Polski w UE, unijnego dokumentu Partnerstwo dla Członkostwa oraz z Okresowego Raportu Komisji Europejskiej na temat postępów Polski na drodze do członkostwa w UE (Regular Report'98).
Partnerstwo dla Członkostwa obejmuje dziedziny ustawodawstwa, które - wedle Komisji - wymagają dostosowań (również te, które zostały ujęte w Raporcie Komisji Europejskiej nt. postępów Polski na drodze do członkostwa w Unii Europejskiej w roku 1999).
Z tymi zadaniami związana jest unijna pomoc przedakcesyjna i warunki, na jakich pomoc ta może być udzielona.
Synteza dokumentu
Narodowy Program Przygotowania do Członkostwa w Unii Europejskiej został przyjęty przez rząd 23 czerwca 1998 r. Program wyznacza kierunek działań dostosowawczych oraz określa harmonogram ich realizacji w latach 1998-2002 w kontekście zbliżającego się członkostwa Polski w UE. Synteza programu autorstwa Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej uwzględnia hierarchię celów i zadań przygotowania Polski do członkostwa w UE. |
I. CEL PROGRAMU i KRYTERIA WYBORU PRIORYTETÓW
Treść Narodowego Programu Przygotowania do Członkostwa w UE (NPPC), a tym samym układ priorytetów dostosowawczych, wynika z trzech podstawowych elementów:
z dotychczasowej realizacji Układu Europejskiego i stanu przygotowań w Polsce do członkostwa w Unii,
Opinii Komisji Europejskiej w sprawie polskiego wniosku o członkostwo Polski w UE
z unijnego dokumentu Partnerstwo dla Członkostwa''.
Priorytety te obejmują zadania dostosowawcze w podziale na krótkookresowe, tj. realizowane w 1998 r. bez dodatkowego wsparcia z funduszu PHARE, oraz zadania średniookresowe - do 2002 r., dla których obowiązują jednolite ramy finansowe obejmujące - oprócz własnych środków budżetowych - finansowanie z programu PHARE, z kredytów międzynarodowych instytucji finansowych, a po 2000 r. ze specjalnych wspólnotowych funduszy przedakcesyjnych. Część zadań dostosowawczych jest realizowana w 1998 r. i będzie kontynuowana w latach następnych, dlatego też trudno jest przedstawić je w wyraźnym podziale na dwie grupy. Część z nich ma charakter horyzontalny, warunkujący efektywne funkcjonowanie wielu dziedzin gospodarki, pozostałe zaś dotyczą poszczególnych sektorów.
Wiele z priorytetów Narodowego Programu Przygotowania do Członkostwa będzie finansowanych lub współfinansowanych (przy uczestnictwie środków pochodzących z pomocy zagranicznej) z budżetu państwa. Konieczne jest więc dokonanie wyboru działań, których wykonanie w pierwszej kolejności, a tym samym finansowanie, jest niezbędne do osiągnięcia warunków członkostwa w UE. Rezultatem zaniechania ich realizacji może być niekorzystna sytuacja rzutująca na wyniki negocjacji akcesyjnych i stan przygotowania gospodarki do wyzwań, jakie stawia członkostwo.
Kryterium priorytetyzacji działań NPPC jest wybór takich zadań, które zapewnią wysoki i stabilny wzrost gospodarczy przy sukcesywnym dochodzeniu do wypełnienia w średnim okresie warunków członkostwa w Unii Europejskiej wyznaczonych na szczycie Rady Europejskiej w Kopenhadze.
Strategicznym celem rządu RP jest stała i wyraźna poprawa poziomu życia społeczeństwa - możliwa do osiągnięcia w warunkach szybkiego i stabilnego wzrostu gospodarczego, zapewniającego przyrost dochodów ludności, tworzenie nowych miejsce pracy i poprawę konkurencyjności gospodarki polskiej. Przyspieszony i stabilny wzrost gospodarczy ułatwi spełnienie ekonomicznych kryteriów członkostwa w Unii Europejskiej.
Kryteria członkostwa w UE dotyczą konieczności funkcjonowania w kraju kandydującym gospodarki rynkowej oraz wymogu sprostania presji konkurencyjnej sił rynkowych UE. Dążenie do osiągnięcia wysokiej pozycji konkurencyjnej polskich firm, poprzez modernizację gospodarki i restrukturyzację określonych sektorów, jest więc warunkiem przyspieszonego wzrostu gospodarczego tworzącego nowe miejsca pracy. Jednocześnie jednak członkostwo w Unii Europejskiej wymaga, aby kraj kandydujący był jak najlepiej przygotowany do przejęcia i efektywnego wdrożenia wspólnotowego dorobku prawnego. Implikuje to konieczność przyspieszenia prac nad harmonizacją prawa polskiego z prawem wspólnotowym już na etapie przedczłonkowskim. Tam natomiast, gdzie prawo już zostało dostosowane, istnieje pilna potrzeba stworzenia odpowiednich instytucji lub takiego wzmocnienia już istniejących, aby prawo to było dobrze wdrażane w praktyce.
W unijnym dokumencie Partnerstwo dla Członkostwa'', którego głównym instrumentem realizacyjnym jest NPPC, zostały wskazane te priorytety dostosowawcze, które mają szansę uzyskać wsparcie ze środków wspólnotowych poprzez program PHARE, a w późniejszym okresie przez fundusze przedakcesyjne (w tym ostatnim przypadku chodzi zwłaszcza o rolnictwo, transport i ochronę środowiska). W związku z powyższym ważnym kryterium hierarchizacji priorytetów i zadań w syntezie narodowego programu jest lista priorytetów w Partnerstwie dla Członkostwa''. Jest ona bowiem zestawieniem najważniejszych zaleceń udzielonych przez Komisję Europejską w Opinii o polskim wniosku o członkostwo przyjętej w połowie 1997 r.
II. ZESTAWIENIE PRIORYTETÓW
i ZADAŃ DOSTOSOWAWCZYCH
Rząd RP dąży do tego, aby zasadnicze linie polityki w okresie przedczłonkowskim znalazły swe odbicie we wszystkich programach dostosowań sektorowych. Są to:
1. Strategia makroekonomiczna promująca zrównoważony wzrost gospodarczy, uwzględniająca:
* promocję oszczędności krajowych, w tym redukcję deficytu sektora rządowego,
* politykę stopniowego ograniczania inflacji, a w ślad za tym redukcję stóp procentowych,
* politykę stopniowej stabilizacji kursu złotego, przy zachowaniu bezpiecznego poziomu deficytu obrotów bieżących oraz rezerw dewizowych.
2. Prywatyzacja i restrukturyzacja przedsiębiorstw sektora państwowego, w tym:
* prywatyzacja przedsiębiorstw w sposób zapewniający szybki wzrost efektywności zarządzania i dopływu kapitału niezbędnego do modernizacji,
* eliminacja niejawnych, w nadmiernym stopniu uznaniowych lub nie związanych z realistycznym programem restrukturyzacyjnym form subsydiowania przedsiębiorstw,
* wspieranie działań wzmacniających konkurencyjność przemysłu, w tym działań restrukturyzacyjnych w sektorach i przedsiębiorstwach, które wymagają indywidualnego podejścia (hutnictwo, górnictwo, przemysł chemii ciężkiej, przemysł farmaceutyczny, częściowo lekki i stoczniowy oraz obronny).
3. Demonopolizacja i liberalizacja rynków, obejmująca:
* liberalizację rynku pieniężnego, kapitałowego i walutowego oraz rynku usług finansowych w połączeniu z zakończeniem procesu restrukturyzacji i prywatyzacji polskich instytucji finansowych oraz ze wzmocnieniem systemu nadzoru,
* demonopolizację i prywatyzację sektora paliwowego, rynku usług energetycznych i telekomunikacyjnych w tym zwłaszcza prywatyzacja Telekomunikacji Polskiej SA,
* znaczące zwiększenie dostępu do rynku usług transportowych,
* zapewnienie możliwie najdalej idącej liberalizacji przepływu towarów i usług,
* wdrażanie sukcesywne postanowień ustawy Prawo działalności gospodarczej, która m.in. poprzez ograniczenie zakresu koncesjonowania w gospodarce ma rozszerzyć zasadę wolności przedsiębiorczości.
4. Wzmocnienie administracji państwowej i systemu egzekwowania prawa poprzez:
* zwiększenie efektywności działania centralnej administracji państwowej, a w szczególności intensywne szkolenia, odpowiednie wzmocnienie kadrowe, informatyzację instytucji, usprawnienie organizacji, rozwój instytucji pod kątem skutecznego egzekwowania prawa europejskiego,
* reformę administracyjną i utworzenie silnej administracji terenowej (państwowej i samorządowej),
* zmniejszenie stopnia zbiurokratyzowania gospodarki oraz radykalne ograniczenie uznaniowości w ingerencji administracji,
* usprawnienie działalności sądownictwa i resortu spraw wewnętrznych wraz z jego służbami.
5. Usprawnienie funkcjonowania rynku pracy i osłona socjalna procesu przyspieszonej restrukturyzacji poprzez:
* reformę systemu emerytalno-rentowego zmniejszającą perspektywicznie obciążenia płac,
* zwiększenie mobilności siły roboczej, m.in. dzięki świadczonej pomocy na przekwalifikowanie się i aktywnej polityce na rynku pracy,
* wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw,
* promocję rozwoju obszarów wiejskich,
* programy dla przedsiębiorstw, branż i regionów szczególnie narażonych na wzrost bezrobocia,
* zwiększanie inwestycji w kapitał ludzki.
Zakłada się więc dalszą zmianę struktury własności poprzez prywatyzację majątku państwowego, redukcję deficytu finansów publicznych, zmniejszanie obciążeń fiskalnych przedsiębiorstw, tak aby stworzyć warunki dla wzrostu oszczędności i inwestycji, dalszą liberalizację wewnętrzną sprzyjającą poprawie konkurencyjności oraz liberalizację stosunków zewnętrznych, z uwzględnieniem utrzymania na bezpiecznym poziomie wskaźników równowagi zewnętrznej. Szczególną uwagę zwraca się przy tym na zapewnienie warunków umacniania równowagi makroekonomicznej i ograniczania inflacji jako podstawy długoterminowego wzrostu zapewniającego przyrost miejsc pracy.
Poniżej przedstawiona selekcja priorytetów została podzielona na dwie grupy. W pierwszej zamieszczono priorytety, których realizacja prowadzi do zwiększenia tempa wzrostu gospodarczego kraju, pośrednio wpływając na zdolność do wypełnienia warunków członkostwa. Grupa druga zawiera te priorytety, których realizacja jest konieczna z punktu widzenia wypełnienia kryteriów członkostwa w UE, lecz może mieć negatywny efekt na wzrost gospodarczy.
Priorytety, których realizacja jest konieczna ze względu na konieczność utrzymania wysokiego poziomu wzrostu gospodarczego:
Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych
Cele prywatyzacji wynikają z makroekonomicznych celów strategicznych Polski - stworzenia warunków dla szybkiego i trwałego wzrostu gospodarczego, dającego podstawy poprawy poziomu życia obywateli. Intencją rządu jest przyspieszenie prywatyzacji jako najskuteczniejszej metody restrukturyzacji i demonopolizacji gospodarki.
Modernizacja gospodarki oraz jej konsekwentna restrukturyzacja mają istotne znaczenie dla urynkowienia tych sektorów gospodarki, których konkurencyjność nie jest jeszcze wystarczająca z punktu widzenia funkcjonowania w ramach rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. Przeprowadzenie procesu prywatyzacji zostało uznane przez rząd za podstawowy warunek przejścia do gospodarki rynkowej i spełnienia kryteriów kopenhaskich dotyczących przyszłego członkostwa Polski w Unii Europejskiej.
Realizacji podstawowych celów prywatyzacji towarzyszyć będą działania mające na celu zapewnienie dostatecznych środków finansowych i majątkowych do wsparcia programów o charakterze społecznym, takich jak: reforma systemu ubezpieczeń społecznych, zaspokojenie roszczeń reprywatyzacyjnych oraz roszczeń pracowników sfery budżetowej, emerytów i rencistów.
Restrukturyzacja przemysłu ciężkiego
Rząd RP przyjął 30 czerwca br. Program restrukturyzacji przemysłu hutnictwa żelaza i stali''. W średnim okresie podejmie się wysiłki w celu wdrożenia założeń programu restrukturyzacyjnego hutnictwa żelaza i stali. Istotnym elementem, który może wpłynąć na sukces programu, jest planowe zakończenie procedur prywatyzacyjnych przedsiębiorstw sektora do końca roku 2001. Koszt osłon socjalnych restrukturyzacji sektora będzie finansowany ze środków PHARE, budżetu państwa oraz środków inwestorów strategicznych. Rozpoczęto wdrażanie programu restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego na podstawie wytycznych programu rządowego Reforma górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 1998-2002''.
Telekomunikacja
Istotnym priorytetem w krótkim okresie będzie prywatyzacja Telekomunikacji Polskiej SA oraz restrukturyzacja Poczty Polskiej. Prowadzona będzie dalsza demonopolizacja sektora telekomunikacyjnego, zwłaszcza w zakresie usług międzystrefowych. W ramach zbliżania wszelkich aktów prawnych regulujących działalność sektora telekomunikacyjnego i pocztowego, zgodnie z art. 69 Układu Europejskiego, przygotowane zostanie Prawo pocztowe oraz Prawo telekomunikacyjne dostosowane do wymogów obowiązujących na rynku Unii Europejskiej.
Poprawa konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw
Najważniejszym zadaniem w zakresie promocji rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw jest zwiększenie konkurencyjności tego sektora. W 1998 r. zostanie przyjęty program wspierania MSP na lata 1998-2001. Zostaną w nim uwzględnione kierunki działań wynikające z dotychczasowej realizacji programu wobec małych i średnich przedsiębiorstw w latach 1995-1997 oraz będą dołączone nowe zadania wynikające ze strategii rozwoju kraju i starań Polski o członkostwo w Unii Europejskiej. W realizacji programu rząd będzie przykładał dużą wagę do stworzenia małym i średnim przedsiębiorstwom sprzyjających warunków wzrostu nakładów inwestycyjnych oraz zwiększenia ich potencjału eksportowego (m.in. poprzez stworzenie przyjaznego systemu podatkowego i ułatwienia w dostępie do zewnętrznych źródeł zasilania finansowego).
Sektor finansowy (instytucje kredytowe i ubezpieczenia)
Funkcjonowanie w ramach rynku wewnętrznego Unii Europejskiej wymagać będzie poszanowania zasad formalnie przyjętych przez Polskę (Układ Europejski, OECD, WTO/GATS), tj. zasady niedyskryminacji, niezwiększania ograniczeń w dostępie do rynku, traktowania narodowego, przejrzystości regulacji w sferze gospodarki, wycofania się z istniejących ograniczeń swobody świadczenia usług. Koniecznym warunkiem przygotowania do funkcjonowania w warunkach rynku wewnętrznego będzie ponadto prowadzenie odpowiedniej polityki gospodarczej i regulacyjnej, a także stymulowanie działań wewnątrz sektora bankowego, jak np. kontynuacja procesu konsolidacji czy wypracowanie odpowiednich strategii banków na poziomie indywidualnym.
Niezbędna jest kontynuacja prac legislacyjnych nad ustawami zapewniającymi pełną harmonizację prawa polskiego ze wspólnotowym, zwłaszcza z trzecimi dyrektywami ubezpieczeniowymi (92/49/EWG i 92/96/EWG). Przewiduje się, iż jeszcze w 1998 r. Komitetowi Ekonomicznemu Rady Ministrów zostanie przedłożony projekt ustaw tworzących kodeks ubezpieczeń gospodarczych.
Kodeks celny i wzmocnienie służby celnej
Przyjęcie ustawy Kodeks celny znacznie zbliżyło Polskę do wspólnotowego systemu celnego, toteż dostosowania prawne, które będą musiały nastąpić w tej dziedzinie w momencie członkostwa Polski w UE, nie powinny przysparzać szczególnych problemów. W 1998 r. nastąpiło pełne wdrożenie ustawy Kodeks celny, łącznie ze zmianą obowiązujących przepisów, w celu doprowadzenia do zbieżności z ustawodawstwem wspólnotowym.
Ważniejsze jest natomiast skuteczne egzekwowanie przyjętych przepisów prawnych. W najbliższym czasie polska administracja celna będzie przede wszystkim dążyć do wzmocnienia kadr pod względem profesjonalnym i motywacyjnym, usprawnienia systemu skutecznej kontroli celnej, wdrożenia sprawnych systemów komputerowych oraz rozbudowy infrastruktury celnej.
Podatki pośrednie i wzmocnienie administracji podatkowej
Poprawne wdrożenie legislacji wspólnotowej w zakresie opodatkowania wymaga zapewnienia odpowiedniego poziomu organów wykonawczych i nadzoru. W pierwszej kolejności Polska podejmie działania na rzecz lepszego przygotowania profesjonalnego urzędników podatkowych i zwiększenia liczebnego stanu administracji podatkowej w celu efektywniejszej egzekucji podatków.
Transport
W nadchodzących latach podstawowym priorytetem w sektorze transportu będzie kontynuacja modernizacji i rozbudowy infrastruktury transportowej, ze szczególnym uwzględnieniem przejść granicznych i dojazdów do nich. Intensyfikowane będą działania dostosowawcze w sferze wyrównywania warunków konkurencji poprzez harmonizację techniczną, socjalną i fiskalną oraz w dziedzinie bezpieczeństwa. Sprzyjać to będzie tworzeniu systemowych warunków stopniowej liberalizacji rynku usług transportowych w Polsce. Ważnym elementem tego procesu będzie restrukturyzacja i prywatyzacja wielkich przedsiębiorstw transportowych. W procesie dostosowawczym będą uwzględniane zasady zrównoważonego rozwoju, a zwłaszcza wpływ transportu na środowisko.
Dostosowanie polskiego prawa antymonopolowego do regulacji wspólnotowych
Zmiana ustawy antymonopolowej w celu harmonizacji prawa polskiego z legislacją wspólnotową spowoduje konieczność zmiany dotychczasowych procedur administracyjnych, a w związku z tym odpowiedniego przygotowania aparatu administracyjnego (w szczególności Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów) w latach 1998-2002 do działania według nowych zasad.
Dostosowanie zasad udzielania pomocy publicznej do systemu wspólnotowego
Dostosowanie zasad stosowania pomocy państwa do reguł konkurencji obowiązujących w UE wymaga prawnego umocnienia i odpowiedniego wyposażenia instytucji kontrolujących pomoc państwa poprzez:
* opracowanie i wdrożenie w życie do końca 1998 r. ustawy o dopuszczalności i monitorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorstw,
* wdrożenie w 1998 r. systemu stałego monitorowania form i wielkości pomocy publicznej w Polsce,
* kompleksowe dostosowywanie w latach 1998-2002 przepisów polskich w zakresie systemu i reguł udzielania pomocy publicznej przedsiębiorcom.
*
Polityka badawczo-rozwojowa
Unia Europejska zachęca kraje stowarzyszone do przystąpienia do V Programu Ramowego dotyczącego badań i rozwoju technologicznego, co umożliwi ich instytucjom udział we wszystkich programach szczegółowych i uzyskiwanie dofinansowania. Możliwy będzie też udział tylko w wybranych projektach, ale bez żadnej pomocy finansowej ze strony UE. Należy zapewnić finansowanie uczestnictwa Polski w V PR, aby umożliwić udział polskich podmiotów w projektach realizowanych w jego ramach.
Rolnictwo
Priorytetem polskiej polityki rolnej jest restrukturyzacja i modernizacja polskiego rolnictwa i jego otoczenia, a także poprawa jego konkurencyjności.
Działania rządu powinny się opierać na realizacji trzech celów. Są to:
* przygotowanie i wdrożenie spójnego programu polityki rozwoju wsi i rolnictwa wkomponowanego w program polityki strukturalnej państwa,
* ustanowienie na przyszłych zewnętrznych granicach Unii Europejskiej ochrony fitosanitarnej i weterynaryjnej spełniającej wymogi Unii Europejskiej,
* dostosowanie gospodarki mleczarskiej i mięsnej do standardów Unii Europejskiej.
*
Rybołówstwo
Najważniejszym zadaniem, jakie rząd polski wyznacza do realizacji w średnim okresie w sektorze rybackim, jest jego modernizacja (w zakresie organizacji rynku pierwszej sprzedaży, restrukturyzacji i modernizacji całej floty rybackiej) w celu pełnego włączenia go do wspólnej polityki rybackiej.
Polityka regionalna
Rząd podejmie prace nad stworzeniem efektywnego systemu i związanych z nim struktur wspierania rozwoju regionalnego, zgodnego z zasadami obowiązującymi w UE. W wyniku tych prac opracowane zostaną akty prawne określające zasady i organizację prowadzenia polityki regionalnej. Nastąpi ustawowe określenie układu instytucjonalnego do prowadzenia polityki regionalnej na poziomie centralnym oraz dostosowanie struktury instytucjonalnej nowych województw do prowadzenia tej polityki. Opracowany zostanie kilkuletni zintegrowany program rozwoju regionalnego oraz programy restrukturyzacji i rozwoju dla poszczególnych regionów, przy wykorzystaniu doświadczeń państw Unii Europejskiej.
Kontrola finansowa
W Opinii Komisji Europejskiej wewnątrzadministracyjna kontrola finansowa została wymieniona jako jeden z najważniejszych problemów, który Polska musi rozwiązać. Także perspektywa rosnących przepływów środków finansowych z UE do Polski w formie funduszy przedakcesyjnych, a następnie strukturalnych powoduje poważne implikacje dla systemu kontroli finansowej w Polsce.
Z tego względu NPPC przewiduje realizację zadań mających na celu stworzenie efektywnego systemu wspomnianej kontroli. W szczególności planuje się w latach:
* 1998-1999 - prace nad regulacjami prawnymi w zakresie wewnątrzadministracyjnej kontroli finansowej (opracowanie systemu, uchwalenie odpowiednich aktów prawnych),
* 1999-2000 - wdrożenie systemu kontroli finansowej w administracji rządowej.
Zapewnienie efektywności działania tego systemu wymaga odpowiedniego przygotowania kadr bezpośrednio zajmujących się kontrolą na etapie wdrażania systemu, jak też szkolenia ustawicznego w przyszłości.
Priorytety, których realizacja jest konieczna do wypełnienia warunków członkostwa
Liberalizacja przepływu kapitału
Określony zostanie szczegółowy harmonogram działań na rzecz dalszej liberalizacji przepływu kapitału. Wśród priorytetowych działań należy więc przede wszystkim wymienić uchwalenie w 1998 r. ustawy Prawo dewizowe, która zapewni realizację celów i da podstawę do przeprowadzenia dalszej liberalizacji przepływu kapitału w obrocie z krajami OECD.
Rynek kapitałowy
Aby właściwie funkcjonował rynek kapitałowy, niezbędna jest nie tylko implementacja prawa wspólnotowego, ale również jego efektywne egzekwowanie. Zapewnienie skutecznego i efektywnego działania instytucji nadzoru wymaga odpowiedniego przygotowania pracowników w zakresie wykrywania nadużyć rynkowych i sprawowania nadzoru nad uczestnikami rynku, w tym podmiotami zagranicznymi.
Zamówienia publiczne
Przewiduje się, że do końca roku 2000 nastąpi pełne wdrożenie regulacji prawa europejskiego w zakresie zamówień publicznych powyżej określonych w dyrektywach progów wartościowych dla kontraktów, z wyjątkiem tych przepisów dyrektyw, które mogą mieć zastosowanie dopiero po wejściu Polski do Unii (w szczególności przepisów uprawniających Komisję Europejską do kontroli procedur przetargowych, przekazywania statystyki), jak również preferencji krajowych.
Normalizacja, metrologia i ocena zgodności
Najważniejsze działania w zakresie oceny zgodności obejmują wdrożenie horyzontalnej legislacji dotyczącej krajowego systemu oceny zgodności, ogólnego bezpieczeństwa produktu i odpowiedzialności za wadliwy wyrób. W zakresie normalizacji konieczne jest systematyczne wdrażanie, przez Polski Komitet Normalizacyjny, norm europejskich do zbioru Polskich Norm w celu osiągnięcia poziomu 80 proc. harmonizacji. W zakresie metrologii konieczne jest wdrażanie przez Główny Urząd Miar dyrektyw wspólnotowych do polskich przepisów metrologicznych dotyczących przyrządów pomiarowych.
Ochrona konsumenta
Priorytet dostosowawczy w zakresie ochrony konsumenta stanowi opracowanie ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów, ustawy o umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość oraz o zmianie przepisów Kodeksu cywilnego, Kodeksu postępowania cywilnego i Kodeksu wykroczeń, dotyczące niedozwolonych klauzul umownych i ich kontroli oraz odpowiedzialności za produkt o właściwościach niebezpiecznych, a także ustawa o nabywaniu podzielonych w czasie praw do korzystania z budynków lub lokali mieszkalnych. Natomiast w dalszej kolejności, w średnim okresie, zostaną opracowane ustawy o bezpieczeństwie zabawek, kredycie konsumenckim i inne akty prawne dostosowujące polskie prawo do rozwiązań wspólnotowych. W uzupełnieniu procesu harmonizacji prawa planuje się stworzenie instytucji inspekcji rynku.
Ochrona zdrowia publicznego
Konieczna jest niezwłoczna nowelizacja przepisów ustalających wymagania zdrowotne dla żywności, dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń czy pozostałości środków chemicznych w żywności oraz przepisów kształtujących politykę racjonalnego żywienia. Przewiduje się również opracowanie nowej ustawy o zapobieganiu, wykrywaniu i leczeniu chorób zakaźnych oraz przedłużenie na dalsze lata po 1998 r. Krajowego programu zapobiegania zakażeniom HIV, opieki nad żyjącymi z HIV i chorymi na AIDS''.
Własność intelektualna i przemysłowa
W obliczu perspektywy członkostwa w Unii Europejskiej należy zapewnić kontynuację działań, które - po pierwsze - pozwolą na sprawne wdrożenie postanowień nowej ustawy Prawo własności przemysłowej, a po wtóre doprowadzą do pełnej zbieżności polskich rozwiązań prawnych, instytucjonalnych i procedur z systemem UE oraz zobowiązaniami w ramach WTO. Chodzi tu zwłaszcza o kwestię przyjęcia dodatkowego świadectwa ochronnego (SPC) dla patentów w dziedzinie farmaceutyków.
Ochrona środowiska naturalnego
W latach 1998-1999 zostaną opracowane: optymalna ekonomicznie strategia integracji w obszarze ochrony środowiska oraz programy transpozycji, wdrażania i egzekwowania ekologicznego acquis, ze szczególnym uwzględnieniem sektorów uznanych w Agendzie 2000 i innych dokumentach za wymagające największego wysiłku dostosowawczego (jakość wód, jakość powietrza, gospodarka odpadami), jak również z uwzględnieniem wymogów dyrektyw ramowych.
Istotnym elementem programu dostosowania prawa polskiego do wspólnotowego prawa ochrony środowiska będzie skierowanie z końcem 1998 r. do uzgodnień międzyresortowych projektu ustawy o ochronie środowiska. Zastąpi ona obecnie obowiązującą i wielokrotnie nowelizowaną ustawę o ochronie i kształtowaniu środowiska z 1980 r. Ze względu na szeroki zakres przedmiotowy ustawy i zawarte w niej nowatorskie rozwiązania, konsumujące znaczną część środowiskowego acquis, należy sądzić, że może ona zostać przyjęta przez Sejm w roku 2000.
Sektor audiowizualny
Dostosowanie polskich unormowań prawnych do ustawodawstwa obowiązującego w UE dotyczy następujących zagadnień: wymogów programowych dla nadawców zagranicznych, kwoty utworów europejskich i promocji dzieł krajowych, preferencji dla utworów najnowszych oraz zasad dotyczących reklam i telesprzedaży. Proces harmonizacji jest realizowany przede wszystkim poprzez projekty nowelizacji Ustawy o radiofonii i telewizji (nad którym trwają obecnie prace w parlamencie) oraz akty wykonawcze wydawane przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji.
Rynek pracy i polityka socjalna
Będą kontynuowane działania w zakresie:
* rozwoju odpowiednich struktur rynku prac oraz wspólnego przeglądu polityki zatrudnienia przygotowującego do współpracy w ramach koordynacji na szczeblu Unii Europejskiej,
* pełnego dostosowania prawa w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, wdrażania zasady równych szans dla kobiet i mężczyzn,
* dalszego rozwoju aktywnego i autonomicznego dialogu społecznego,
* dalszego rozwoju ochrony socjalnej.
Priorytetem jest również przygotowanie do włączenia do wspólnotowego systemu koordynacji zabezpieczenia socjalnego oraz reforma ubezpieczeń społecznych. Reforma ta wiąże się ściśle z koniecznością uzdrowienia finansów publicznych. Realizacja tej reformy ma się rozpocząć z początkiem 1999 r., co wiąże się z przyjęciem do tego czasu kilku ustaw.
Sprawy wewnętrzne i wymiar sprawiedliwości
Podejmowane przez rząd działania - zarówno w krótkiej, jak i w średniej perspektywie - będą się koncentrowały przede wszystkim na uszczelnieniu i usprawnieniu zarządzania na granicach, które w przyszłości staną się zewnętrznymi granicami Unii Europejskiej, na skutecznej kontroli przybywających do Polski cudzoziemców, walce z zorganizowaną przestępczością i handlem narkotykami oraz współpracy policji i sądownictwa. Konieczne jest zwiększenie wydatków na infrastrukturę oraz szkolenia pracowników wymiaru sprawiedliwości, a więc sędziów, prokuratorów i pracowników sekretariatów.
Służba cywilna
Priorytet w tej dziedzinie dotyczy wprowadzenia zmian w przepisach dotyczących służby cywilnej od 1 stycznia 1999 r. Najważniejsze z nich to m.in. zagwarantowanie równego dostępu obywateli do zatrudnienia w urzędzie państwowym, zapewnienie otwartego, publicznego i konkurencyjnego naboru do służby cywilnej oraz poddanie kontroli wszystkich elementów procedury naboru.
Partnerstwo dla Członkostwa
(ang. Accession Partnership - AP), aktualizowany co roku dokument przyjęty przez Radę Unii Europejskiej w marcu na początku 1998, jego celem było lepsze przygotowanie państw kandydujących do członkostwa w Unii Europejskiej. Zawiera listę priorytetowych działań dla dalszej współpracy, środki finansowe umożliwiające kandydatom ich realizację oraz warunki ich otrzymania. Dokument ten zobligował Polskę do przyjęcia Narodowego Programu Przygotowania do Członkostwa w UE.
Wobec Polski dokument za najważniejsze krótkoterminowe zadania uznał:
w zakresie gospodarki - przyspieszenie prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, rozwój sektora finansowego;
przyjęcie i rozpoczęcie wdrażania programu restrukturyzacji sektora przemysłu ciężkiego, m.in. stalowego;
intensyfikację działań na polu standaryzacji i certyfikacji, ochrony własności intelektualnej, pomocy państwa i zamówień publicznych;
powstanie skutecznego systemu kontroli na granicach;
prowadzenie polityki rozwoju obszarów wiejskich, wdrażanie systemu kontroli roślin i zwierząt;
wdrażanie programów dotyczących ochrony środowiska.
Z kolei wśród priorytetów średniookresowych wymieniono m.in.:
dalsze zapewnienie wolności prasy i równego dostępu do służb administracji publicznej;
zwalczanie przestępczości gospodarczej, zorganizowanej przestępczości i korupcji;
popieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw;
dostosowanie polityki gospodarczej do wymogów niezbędnych do członkostwa i uzyskanie realnych wyników umożliwiających przyjęcie do strefy euro;
restrukturyzację przemysłu rolnego i spożywczego;
ujednolicenie prawa dotyczącego bezpieczeństwa i higieny pracy.