Strefy uszkodzenia w lasach znajdujących się pod ujemnym wpływem przemysłowych zanieczyszczeń powietrza.
W ramach sporządzania planu urządzania lasu, we wszystkich urządzanych nadleśnictwach, wykonuje się prace mające na celu ustalenie tzw. stref uszkodzeń.
Pod pojęciem strefy uszkodzenia lasów na skutek emisji gazów i pyłów rozumie się obszar lasu charakteryzujący się jednakowym (zbliżonym) stopniem uszkodzenia.
W zależności od stopnia nasilenia szkodliwego oddziaływania gazów i pyłów wyróżnia się następujące strefy:
strefa 0 - lasy wolne od uszkodzeń,
strefa l - uszkodzeń słabych,
strefa II - uszkodzeń średnich,
strefa III - uszkodzeń silnych,
strefa IV - zarośli poprzemysłowych,
strefa V - muraw poprzemysłowych,
strefa VI - pustyń poprzemysłowych.
Strefy uszkodzeń ustala się na podstawie rozpoznawanych powierzchni próbnych (1 na 50 ew. 100-200 ha). Jako gatunki wskaźnikowe przyjmuje się gatunki iglaste: sosna, świerk, jodła. Rozpoznawczą powierzchnię próbną stanowi 15 drzew próbnych, które wybiera się z pierwszych trzech klas Krafta.
Przebudowa drzewostanów i rekultywacja gruntów w rejonach przemysłowych (Zasady Hodowli Lasu)
Lasy w strefie oddziaływania przemysłu zostały zaliczone do lasów ochronnych (lasów grupy pierwszej) (nie bardzo wiadomo, dlaczego, ale podatek leśny). Zagospodarowanie tych lasów prowadzi się wg odrębnych zarządzeń, modyfikujących w różnym stopniu ogólne zasady zagospodarowania lasów.
Podstawowym zadaniem postępowania hodowlanego w rejonach przemysłowych jest ustalenie potrzeby, zakresu i sposobu przebudowy drzewostanów oraz działalność gospodarcza zmierzająca do podniesienia produktywności zdegradowanych siedlisk leśnych.
Do przebudowy typowane są z reguły drzewostany iglaste (z domieszką gatunków liściastych <20%), położone w strefach zagrożeń silnych, średnich i słabych, i wykazujące cechy uszkodzeń przemysłowych.
Drzewostany typuje się do przebudowy w pierwszym (R1) lub drugim (R2) 10- leciu, w zależności od wieku drzewostanu, stopnia uszkodzeń i czynnika zadrzewienia.
Kolejność do przebudowy?
drzewostany rębne i bliskorębne,
uprawy i młodniki,
drzewostany średniowiekowe i z domieszką gatunków liściastych.
Formy przebudowy: całkowita lub częściowa. Przebudowa całkowita wiąże się z zastosowaniem rębni zupełnych oraz odnowieniem sztucznym na powierzchni otwartej z jednoczesną zmianą składu gatunkowego. Przebudowa częściowa wiąże się z zastosowaniem rębni zupełnej gniazdowej i rębni częściowych z krótkim i średnim okresem odnowienia.
Stopień wrażliwości poszczególnych gatunków drzew i krzewów.
Do mniej wrażliwych zalicza się następujące gatunki drzew:
1) spośród gatunków iglastych - modrzew europejski, wejmutka, sosna czarna, choina kanadyjska i żywotnik zachodni;
2) spośród gatunków liściastych - dąb czerwony, dąb szyputkowy i bezszypułkowy, osika oraz inne topole, iwa, obie brzozy, buk, grab, klon, jawor, jesion, lipa, olsza czarna i szara, robinia, bez czarny, jarząb pospolity.
Gatunki docelowe. W przypadku lasów znajdujących się pod wpływem emisji rezygnuje się z pojęcia gospodarczego typu drzewostanu i wprowadza określenie gatunki docelowe, gdyż skład gatunkowy jest wymuszony warunkami zniekształconego środowiska przyrodniczego,
ponadto w składzie gatunkowym odnowień wymienia się gatunki fitomelioracyjne i pomocnicze. Przykłady planowania hodowlanego:
Lasy nizinne. Strefa l (słabych zagrożeń). Siedlisko Bśw. Typ drzewostanu: Db So. Procentowy udział gatunków:
docelowych iglastych (sosna zw. sosna cz. sosna wej. modrzew eur.) 60-70%;
docelowych liściastych (dęby i brzozy) 20-30%;
fitomelioracyjnych i pomocniczych (olsze) 5-15%.
J.w. Strefa III (silnych uszkodzeń). Typ drzewostanu: So Brz Db. Procentowy udział gatunków:
docelowych iglastych (sosna zw., sosna cz., modrzew jap., modrzew eur.) 20-30%;
docelowych liściastych (dęby i brzozy) 50-60%; 3) fitomelioracyjnych i pomocniczych (olsze i krzewy) 15-25%.
Wraz ze wzrostem żyzności siedliska i intensywności skażeń rośnie udział
gatunków liściastych, fitomelioracyjnych i pomocniczych.