T e m a t: Podział prawa na gałęzie i dziedziny:
System prawa - jest to pewna całość zawierająca w sobie uporządkowane składniki.
System prawa określonego państwa jest to całokształt obowiązujących w nim norm prawnych uporządkowanych według przyjętych kryteriów.
System prawa w ujęciu poziomym (treściowym).
Jest to podział systemu prawa na gałęzie podstawowe. Każda gałąź grupuje normy odpowiedzialne za określone stosunki społeczne.
Uregulowanie wszystkich stosunków społecznych, ważnych z punktu widzenia interesów państwa, prawa, itp. kryterium tej regulacji stanowią określone stosunki społeczne. Jest to kryterium przedmiotowe.
Podziału tego dokonujemy na podstawie następujących kryteriów:
- metody decyzji władczych (charakterystycznej dla prawa konstytucyjnego, administracyjnego i in.
- metody dobrowolnych porozumień (właściwej dla prawa cywilnego i rodzinnego
- sposobu (przedmiotu) regulacji.
System prawa w ujęciu pionowym (hierarchicznym).
Jest to całokształt norm prawnych w ich hierarchicznym uporządkowaniu.
- normy zawarte w konstytucji,
- normy zawarte w ustawach zwykłych,
- normy zawarte w rozporządzeniach.
Jest to system norm prawnych będących treścią różnych aktów normatywnych określających stosunki pomiędzy normami różnego rzędu.
Normy niższego rzędu:
mają podstawę prawną w normach hierarchicznie wyższych,
zakres ich regulacji wyznaczają normy wyższego stopnia,
nie mogą być sprzeczne z normami wyższego rzędu.
HIERARCHIA WAŻNOŚCI AKTÓW PRAWNYCH
Na obszarze kraju:
Konstytucja RP (art. 87 Konstytucji)
Ustawa zwykła (j/w)
Ratyfikowane umowy międzynarodowe (j/w, 91 Konstytucji)
Rozporządzenia (art. 87 Konstytucji)
Na obszarze działania organów, które je ustanowiły:
Rozporządzenia wojewody - wykonawcze i porządkowe (art. 94 Konstytucji)
Uchwała Rady Powiatu i Gminy
Zarządzenia Zarządu Powiatu i Gminy.
Gałąź prawa zasadnicza a gałąź prawa kompleksowa.
Zasadnicza gałąź prawa - to ukształtowany hierarchicznie kompleks norm prawnych, regulujący określoną kategorię stosunków społecznych, według określonej metody regulacji prawnej.
W polskim systemie prawa wyróżniamy następujące gałęzie prawa:
prawo konstytucyjne,
prawo administracyjne,
prawo finansowe,
prawo cywilne,
prawo rodzinne,
prawo rolne,
prawo pracy,
prawo karne,
prawo procesowe,
prawo wykroczeń,
prawo międzynarodowe.
Kompleksowe gałęzie prawa - to systematyka prawa dokonywana ze względu na określone dziedziny działalności ludzkiej. Gałąź kompleksowa zawiera normy z różnych zasadniczych gałęzi prawa.
Systematyka kompleksowa ma na celu ułatwienie przyswojenia i stosowania prawa przez ludzi, którzy w swojej działalności stykają się z określonymi zespołami norm prawa należących do różnych grup zasadniczych.
Wśród kompleksowych gałęzi prawa wyróżniamy:
prawo wyznaniowe,
prawo górnicze,
prawo wodne,
prawo przewozowe (morskie, kolejowe, lotnicze).