NAZEWNICTWO ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH

1. Tlenki

1. wg nazw systematycznych ze wskazaniem ilości atomów tlenu i łączącego się z nim pierwiastka(używając liczebników greckich di-, tri-, tetra-, penta-, heksa- albo polskich: dwu-, trój- cztero- itd.

2. po nazwie tlenek i nazwie łączącego się z tlenem pierwiastka podawany jest stopień utlenienia pierwiastka łączącego się z tlenem

np. NO - tlenek azotu(II); N₂O - tlenek azotu(I); NO₂ - dwutlenek azotu albo tlenek azotu(IV); N₂O₅ - tlenek azotu(V); FeO -tlenek żelaza(II); Fe₂O₃ -tlenek żelaza(III); Cl₂O₇ -tlenek chloru(VII); SO₂ - tlenek siarki(IV); SO₃ - tlenek siarki(VI); P₂O₅ -tlenek fosforu(V); P₄O₆ -tlenek fosforu(III); CO - tlenek węgla(II); CO₂ - dwutlenek węgla lub tlenek węgla(IV)

2. Aniony

• nazwy anionów jednoatomowych tworzy się od nazwy pierwiastka z dodaniem końcówki -ek lub -ik; np.

Cl^- - chlorek; P^- - fosforek; Br^- - bromek; J^- - jodek; S^2- - siarczek; N^3- - azotek; P^3- - fosforek; C^4- - węglik; B^3- - borek; O^2- - tlenek; H^- - wodorek;

• nazwy anionów wieloatomowych zakończone są na -ek lub -an np.

OH^- -wodorotlenek; CN^- -cyjanek; NO₃^- -azotan(V); NO₂^- -azotan(III); SO₃^2- -siarczan(IV); SO₄^2- -siarczan(VI); ClO₄^- -chloran(VII); PO₄^3- - ortofosforan(V); PO₃^3- - ortofosforan(III); CrO₄^2- -chromian(VI); Cr₂O₇^2- - dichromian(VI); MnO₄^- -manganian(VII); MnO₄^2- -manganian(VI);

3. Kwasy

• nazwy kwasów beztlenowych tworzymy wykorzystując nazwy anionu jednoatomowego albo zakańczając końcówką -owy np.

HCl - chlorek wodoru albo kwas chlorowodorowy; HBr - bromek wodoru albo kwas bromowodorowy; H₂S - siarczek wodoru albo kwas siarkowodorowy; HJ - jodek wodoru albo kwas jodowodorowy

• nazwy kwasów tlenowych posiadają końcówkę -owy z uwzględnieniem stopnia utlenienia atomu centralnego np.

H₂SO₄ - kwas siarkowy(VI); H₂SO₃ - kwas siarkowy(IV); HNO₃ - kwas azotowy(V); HNO₂ - kwas azotowy(III); H₃PO₃ - kwas ortofosforowy(III); H₃PO₄ - kwas ortofosforowy(V); H₂CO₃ - kwas węglowy; HClO - kwas chlorowy(I); HClO₂ - kwas chlorowy(III); HClO₃ - kwas chlorowy(V); HClO₄ - kwas chlorowy(VII); H₂CrO₄ - kwas chromowy(VI)

4. Wodorotlenki

Nazwę tworzymy podając nazwę wodorotlenek oraz nazwę pierwiastka a w przypadku gdy istnieją dwa lub więcej wodorotlenki tego samego metalu podajemy stopień utlenienia tego metalu. Należy pamiętać, że nie podajemy stopnia utlenienia dla pierwiastków I i II grupy (litowce i berylowce) np.

NaOH - wodorotlenek sodu; Fe(OH)₂ - wodorotlenek żelaza(II); Fe(OH)₃ - wodorotlenek żelaza(III); NH₄OH - wodorotlenek amonu

5. Sole

• nazwy soli beztlenowych tworzymy dodając do nazwy anionu jednoatomowego nazwę pierwiastka(metalu), podając za nazwą soli

stopień utlenienia metalu np.

FeCl₂ - chlorek żelaza(II); FeCl₃ - chlorek żelaza(III)

• nazwy soli tlenowych tworzymy dodając do nazwy anionu wieloatomowego zakończonego na -an(z podaniem stopnia utlenienia atomu centralnego anionu) nazwę pierwiastka(metalu), podając za nazwą soli stopień utlenienia metalu np.

FeSO₄ - siarczan(VI) żelaza(II); Na₃PO₄ - ortofosforan(V) sodu

6. Wodorosole

Wodorosole powstają wtedy gdy w cząsteczce kwasu zawierającym dwa lub więcej wodorów kwasowych nie wszystkie zostaną wymienione na metal. Nazwy tych soli tworzy się przez dodanie przedrostka wodoro-(jeśli sól zawiera dwa wodory kwasowe daje się liczebnik dwu) po czym daje się nazwę anionu np.

NaH₂PO₄ - dwuwodorofosforan(V) sodu; NaHCO₃ - wodorowęglan sodu

7. Hydroksysole

Gdy w cząsteczce wodorotlenku mającego więcej niż jedną grupę OH^- w trakcie tworzenia soli nie wszystkie grupy OH^- zostaną zastąpione anionem, wówczas sole takie określa się jako hydroksysole np.

Al.(OH)₂Cl - chlorek dwuwodorotlenek glinu

8. Wodorki

Należy pamiętać, że w przypadku wodorków umieszczamy zawsze składnik bardziej elektrododatni na pierwszym miejscu i w zależności od tego inaczej nazywamy wodorki np. NaH - wodorek sodu; HCl - chlorek wodoru

---