Prawo rodzinne i opiekuńcze

Pierwszą instytucją uregulowaną w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym jest małżeństwo.

1. Małżeństwo ułatwia ustalenie pochodzenia dziecka i tym samym porządkuje stan cywilne jednostki.

2. Małżeństwo kształtuje stosunki rodzinne w szerszym zakresie, np. powoduje powstanie stosunku powinowactwa - teściowie.

3. Małżeństwo tworzy grupę rodzinną względem której państwo prowadzi określona politykę społeczno-gospodarczą - ochrona dobra dziecka, możliwość wspólnego rozliczania się małżonków, uprzywilejowane rozliczanie się osób samotnie wychowujących dzieci.

MAŁŻEŃSTWO - związek równoprawnych stron różnej płci w celu wspólnego pożycia; legalny związek kobiety i mężczyzny; związek powstały z woli stron; związek o charakterze trwałym ale nie nierozerwalnym.

Przesłanki do zawarcia małżeństwa:

1. odmienność płci (wykazana co najmniej na miesiąc przed zawarciem związku)

2. złożenie zgodnych oświadczeń woli;

3. jednoczesna obecność przy składaniu oświadczeń;

4. złożenie tych oświadczeń przed kierownikiem USC (musi być właściwy ze względu na miejsce zamieszkania jednej ze stron);

5. złożone osobiście lub przez pełnomocnika;

Przeszkody do zawarcia małżeństwa:

1. wiek (18 i 21 lat i wyjątki - 16-letnia dziewczyna w ciąży i 18-letni chłopak za zgoda sądu);

2. całkowite ubezwłasnowolnienie;

3. choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy;

4. bigamia;

5. pokrewieństwo i powinowactwo do II stopnia w linii bocznej włącznie; powinowactwo do I stopnia nie można chyba że za zgoda sądu;

6. przysposobienie (adopcja);

Małżeństwo zawarte mimo istnienia przeszkody jest ważne i skuteczne dopóty, dopóki sąd nie wyda orzeczenia o jego unieważnieniu.

Nie ma nieważności małżeństwa od początku.

Prawa i obowiązki małżonków:

• miejsce zamieszkania małżonków, domniemywa się, że zamieszkują wspólnie

• prawo dotyczące nazwiska - trzy możliwości;

• zawarcie małżeństwa nakłada na małżonków określone obowiązki o charakterze majątkowym:

• obowiązek przyczyniania się do utrzymania rodziny;

• odpowiedzialność solidarna małżonków za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich;

• oraz o charakterze niemajątkowym:

• obowiązek wierności;

• obowiązek pomocy;

• obowiązek lojalności;

Aby mogło dojść do rozwodu muszą zajść przesłanki do rozkładu współżycia (ekonomiczne, duchowe i fizyczne);

• powstanie małżeńskich ustrojów majątkowych:

• stosunki powstające w wyniku zawarcia małżeństwa, ale powiązane z wzajemnymi prawami i obowiązkami małżonków, np. odpowiedzialność za zobowiązania zaciągnięte dla zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny; obowiązek dostarczania rodzinie środków na utrzymanie;

• stosunki majątkowe między małżonkami w zakresie wzajemnej sytuacji małżonków tzn. majątku, który każdy z nich miał przed zawarciem małżonków i majątku, którego się "dorobił".

Rodzaje ustrojów majątkowych:

1. ustawowa wspólność majątkowa;

2. ustrój umowny;

Ustrój ustawowej wspólności obowiązuje w sytuacji, gdy małżonkowie ani przed zawarciem małżeństwa nie zawarli umowy majątkowej tzw. intercyzy. Na mocy intercyzy małżonkowie mogą:

• rozszerzyć wspólność majątkową;

• ograniczyć tę wspólność;

• wyłączyć wspólność, czyli ustanowić ustrój rozdzielności majątkowej;

Nie jest dopuszczalny wybór jakiegoś innego ustroju ustalonego przez małżonków, ani ustroju, który łączył by w sobie elementy ustrojów wskazanych w ustawie. Kodeks r. i o. Przewiduje tzw. ustrój przymusowy w postaci rozdzielności majątkowej. Jest on w sytuacjach zniesienia wspólności ustawowej lub umownej przez sąd i w razie ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków. Wspólne rzeczy art. 32 krio i 33.

---