Hans Georg Gadamer, Symbol i alegoria
dziś pojęcie estetyki odnosi się do indywidualnych odczuć odbiorcy, przeczuć i przeżyć, nie dotyczy to jednak okresu od antyku do baroku
estetyka geniuszu uwolniła człowieka od sztywnych reguł wyznaczających estetykę w innych epokach
można tez stwierdzić, ze istota dzieła nie są przeżycia, ale raczej „kunsztowne powiązanie stałych form i sposobów mówienia”
jeszcze w XVIII w. poezja i retoryka cenione były na równi, występowała między nimi jednak sprzeczność, Kant widział w niej „wolną grę wyobraźni i czynności intelektu”
kryterium przeżycia i genialnego natchnienia wprowadza całkiem odmienne pojęcie „wolności” w sztuce
spadek popularności retoryki w XIX spowodowany był rozprzestrzenieniem się nauki o nieświadomej twórczości geniuszu
potrzeba rozróżnienia symbolu od alegorii zrodziła się pod wpływem tłumaczenia znaczeń obu wyrazów
symbol już w starożytności uważany był za cos związanego z religią i wiarą, początkowo dotyczył hieroglifów, z czasem przeniósł się na teren wyznania chrześcijańskiego oznaczając formułę wyznania (np. symbol nicejski będący pierwszym ustanowionym przez sobór powszechny wyznaniem wiary); symbol „to zbieżność tego co zmysłowe i tego, co niedostępne dla zmysłów”
„alegoria to znaczące odniesienie czegoś zmysłowego, do czegoś nieuchwytnego zmysłowo”
do końca XVIII w. symbol i alegoria stosowane były jak synonimy, oznaczały coś, co musi być odczytane poza samym obrazem
przedstawienie symboliczne nie przedstawia pojęcia bezpośrednio, tylko pośrednio, wówczas symbol staje się wyrazem refleksji (Kant)
podobnie jak Kant myślał Schiller i swoja teorie oparł o antynomię piękna i moralności
od Schillera znaczenie symbolu przejął Goethe: „wszystko, co się wydarza, jest symbolem i, przedstawiając doskonale samo siebie, wskazuje na coś innego”
„dzieło sztuki jest istnieniem samej `idei'”
istotą symbolu jest wewnętrzna jedność obrazu i jego znaczenia, która nie ma charakteru absolutnego, symbol swoim znaczeniem zawsze wykracza poza swoje zmysłowo uchwytne zjawisko
F. Schlegel mówi, że „wszelkie piękno jest alegorią”
zrzucenie alegorii z piedestału było nieuchronnym następstwem wyróżnienia geniuszu, było to głównym motywem niemieckiego klasycyzmu
poglądy na symbol i symbolike rozszerzył Vischer mówiąc, że: „ponieważ świadomość estetyczna […] zdaje sobie sprawę z własnej wolności, to również symbolika, którą ta świadomość wszystkiemu nadaje, jest wolna”
zgodność zjawiska i idei = symbol
niezgodność zjawiska i idei = alegoria/ świadomość mityczna