MALAJE
Większa niechęć do Chińczyków niż do UK. UK proponowało stworzenie Unii Malajskiej, ale sprzeciwy, bo obywatelami o równi praw mogliby zostać także Chińczycy. W 1948 projekt UK stworzenia Federacji Malajskiej, w której władzę mieliby sułtani, a obywatelstwo dla Chińczyków byłoby ograniczone. Chińczycy rozpoczęli powstanie, trwające 12 lat. Dzięki pomocy udzielanej, często pod przymusem, przez miejscową ludność, partyzanci odnosili wiele sukcesów. Brytyjczycy rozpoczęli przesiedlenia ludności na tereny, na których nie będą jej zagrażać partyzanci. Równocześnie podejmowano działania mające zintegrować ludność malajską, chińską i indyjską. Niepodległość i konstytucję (rotacja prezydentury sułtanów) przyznano Malajom w 1957 roku. Układ obronny z UK, ale nie weszły do SEATO.
Sarawak i Borneo Płn w 1946 stały się koronnymi koloniami UK (wcześniej odpowiednio posiadłości rodziny Brooke i British North Borneo Company). Brunei na wyspie Borneo było brytyjskim protektoratem.
W 1963 Sabah (Sarawak + Borneo Płn) chciał utworzyć z Malajami i Singapurem Unię Malezyjską, ale protesty Filipin, zgłaszających roszczenia do Borneo Płn, i Indonezji, obawiającej się zbytniego wzmocnienia sąsiada. Brunei odmówiło przystąpienia do Unii. Indonezja rozpoczęła działania na rzecz uzyskania całości Borneo (propaganda, partyzantka). Malezja zwróciła się o pomoc do UK i Australii. W 1965/66 Sukarno został obalony i Indonezja wycofała się z ofensywy.
W Malezji głównym problemem były stosunki pomiędzy ludnością malezyjską a bogatymi Chińczykami. Niepokoje społeczne uspokoił rozwój gospodarczy, który nie został zakłócony nawet podczas kryzysu w latach 70tych. W polityce zagranicznej - niezaangażowanie. W 1981 premierem został Muhammad Mahathir. Kryzys gosp w 1997 dotknął Malezję, ale zdołała ona zapobiec jego konsekwencjom i uniknęła interwencji MFW. W 2001 Mahathir zaostrzył walkę z opozycją, łamiąc notorycznie prawa człowieka. W 2001 w Malezji gościł Fidel i podpisano porozumienie w sprawie handlu, nauki i technologii.
Brunei
Bogate Brunei uzyskało w 1971 samorządność, a w 1984 niepodległość, wstąpiło do ONZ, Commonwealth i ASEAN.
Singapur
75% ludności chińskiej; 1959 niepodległość, ale baza UK. Singapur najpierw dołączył się do Malezji, ale elity rządzące w Malezji nie chciały, by kiedykolwiek Chińczyk stanął na czele Federacji, dlatego w 1965 Singapur pod naciskiem Malezji wystąpił z Federacji.
Indonezja
W czasie II wojny światowej rozwinął się ruch indonezyjskich nacjonalistów, z Sukarno na czele. Gdy Holendrzy chcieli odzyskać kolonię, trafili na zorganizowany opór. Mediowali Brytyjczycy, w 1946 Holendrzy uznali istnienie powstańczych republik na Jawie, Sumatrze i Madurze i wycofali stamtąd wojska. Jednak doszło do sporów, Holendrzy chcieli rozwiązać problem używając siły. Sprawą zajęła się Rada Bezpieczeństwa. Pod naciskami USA, Holendrzy uznali w 1949 niepodległość Indonezji. Miała pozostać ona w unii z Holandią, ale wypowiedziała ją już w 1956 roku. Poza Indonezją pozostał Irian Zachodni (zachodnia Nowa Gwinea). Prezydentem został Sukarno; podjął politykę niezaangażowania. Pierwsza konferencja tego ruchu odbyła się w Bandungu w 1955. Wziął w niej udział Zhou Enlai, ustanowiono wtedy dobre stosunki z Chinami, indonezyjskie niezaangażowanie było raczej prokomunistyczne.
1959 Sukarno przy wsparciu armii i Komunistycznej Partii Indonezji wprowadził tzw. `demokrację sterowaną', czyli dyktaturę.
Sukarno był przeciwny utworzeniu Malezji, państwa prozachodniego i antykomunistycznego. Po powstaniu Malezji w 1963 Sukarno rozpoczął wobec niej tzw. `politykę konfrontacji' (operacje transgraniczne, protesty w ONZ itp.)
KPI było bardzo silną partią, o orientacji prochińskiej. We wrześniu 1965 podano fałszywą informację o śmierci Sukarno. Komuniści przeprowadzili pucz, zabili kilku generałów, ale wojsko odpowiedziało zamachem, inspirowanym prawdopodobnie przez USA i UK, i wygrało. Zabito pół miliona komunistów i ich sympatyków, kilka milionów osób aresztowano. Sukarno miał coraz mniej władzy, oficjalnie zrezygnował z jej sprawowania w 1967. Jego następcą był generał Suharto, przez 6 kadencji, do 1998, sprawował urząd prezydenta. W tym roku wprawdzie też wygrał wybory, ale kryzys gospodarczy z 1997 poważnie dotknął Indonezję, przeradzając się w zapaść gosp. Jego następcą został Bacharaddin Habbibe, który ogranicza wpływy armii. Krytykowany przez wiele stron Habbibe ustępuje. W wyborach parlamentarnych w 1999 rządząca partia Golkar po raz pierwszy przegrywa wybory, na korzyść Partii Demokratycznej kierowanej przez córkę Sukarno, Megawati Sukarnoputri. Wobec sprzeciwów partii muzułmańskich, Golkaru i armii, Megawati została wiceprezydentem, a prezydentem umiarkowany polityk muzułmański Abdurrahman Wahid, który tworzy rząd jedności narodowej. Wahid popada w konflikt z parlamentem, w wielu częściach kraju wybuchają walki: na Molukkach chrześcijański ruch niepodległościowy (zneutralizowany przez islamskie bojówki wspierane przez armię); w bogatej w ropę prowincji Aceh - muzułmański ruch separatystyczny, pacyfikowany przez armię; W Irianie Zachodnim buntują się Papuasi; na Borneo Dajakowie mordują przesiedleńców z wyspy Madura. Próby rozwiązania konfliktów (pokojowe) okazują się nieskuteczne, Wahid wprowadza stan wyjątkowy, ale parlament następnego dnia usuwa go z urzędu prezydenckiego i powierza jego sprawowanie Megawati Sukarnoputri.
Timor Wsch.
Część wyspy była kolonią portugalską, druga część, holenderska, weszła w skład niepodległej Indonezji. W 1974 rewolucja goździków w Portugalii, Indonezja ma nadzieję, że TW zostanie do niej przyłączony. Jednak Portugalia ogłasza gotowość do przyznania TW niepodległości. W TW ścierają się różne opcje: federacji z Portugalią (Demokratyczna Unia Timoru); niepodległości (Rewolucyjny Front na Rzecz Niepodległości TW - FRETILIN) albo przyłączenia do Indonezji (APODETI - Ludowo - Dem. Stowarzyszenie Timoru). Wybucha wojna, Portugalczycy się wycofują, a na ich miejsce wkraczają wojska indonezyjskie i mordują w ciągu trzech tygodni 10 tys. mieszkańców TW, zakładają obozy koncentracyjne dla innych. Świat przyzwolił na aneksję, oficjalnie dokonaną w lipcu 1976. Opór wzmógł się po śmierci Suharto. Habbibe pod naciskiem ONZ zgadza się na referendum w tej części kraju. Przygotowuje je Misja Pomocnicza NZ w TW - UNAMET. Referendum odbyło się w sierpniu 1999. Ponad 75% ludności opowiada się za niepodległością. Wtedy proindonezyjskie bojówki, wspomagane przez armię, dokonywało pogromów ludności TW. ONZ skierowało wtedy do TW misję humanitarną i wprowadziło tymczasową administrację. W 2001 wybory do konstytuanty, 2002 konstytucja, proklamacja niepodległości, przyjęcie do ONZ, pomoc zagr.
Irian Zachodni - Papua Zachodnia
Po powstaniu Indonezji, Irian Zach. pozostał kolonią holenderską. Miał stopniowo uzyskiwać niepodległość. Sukarno próbował namówić ONZ do przyznania mu tej kolonii, ale bezskutecznie. Zaczął szykować się więc do wojny. USA koniecznie chciały uniknąć konfrontacji zbrojnej, która popchnęłaby Indonezję jeszcze silniej w stronę ZSRR. Wywarły naciski na Holandię → zawarto porozumienie o przekazaniu Papui Zach. pod nadzór ONZ. Miało odbyć się referendum, jednak jeszcze przed nim Dżakarta przejęła administrację nad PZ, przeprowadziła w 1969 `Akt wolnego wyboru', czyli wyznaczono elektorów. Jedni byli za połączeniem z Indonezją, innych zastraszyła armia. Wcy głosowali przeciwko niepodległości. Zgromadzenie Ogólne uznało `plebiscyt' za ważny. W PZ opór, partyzantka - Ruch Wolnej Papui (OPM). W ciągu 40 lat zginęło ponad 100 tys. Papuasów = 10% populacji (niektóre szacunki są jeszcze wyższe). Miały miejsce także przesiedlenia ludności z Jawy i innych wysp do PZ. Program ten (wspierany przez Bank Światowy) nie przyniósł jednak spodziewanej minoryzacji Papuasów. Indonezja prowadzi politykę usuwania akcjami wywiadu niepokornych polityków, z drugiej strony stara się poprawić sytuację ekonom wyspy, by uciszyć opinię światową.
Na szczycie milenijnym ONZ premier Vanuatu i prezydent Nauru poruszyli kwestię PZ, wzywając do rewizji postanowień z lat 60tych. Zaproponowały także PZ status obserwatora na Forum Wysp Pacyfiku. Jednak Australia jest przeciwna pogorszeniu stosunków z Indonezją, naciska na inne państewka Oceanii, by nie przyłączyły się do tej inicjatywy, premier Australii nie spotkał się z partyzantami z OPM, jednak Forum Wysp Pacyfiku wydało wspólną deklarację, wyrażającą zaniepokojenie sytuacją w PZ. Ale w 2001 roku Nauru pod naciskami Canberry i Dżakarty wycofało swoje poparcie dla sprawy PZ. Tylko Vanuatu nadal aktywnie angażuje się w problem PZ, wzywając ONZ do wpisania jej na listę dekolonizacyjną. Resztą krajów milczy.