Kartogarfia atlasowa - dawna oraz współczesna.
Współcześnie atlasy geograficzne definiuje się jako sytematyczny zbiór map geograficznych połączonych ideą i wspólnymi sposobami jej kartogaficznej realizacji.
Klasyfikacja atlasów:
zasięg terytorialny:
świata
regionalne
treści:
atlasy ogólnogeograficzne
atlasy tematyczne
* fizycznogeograficzne
* społeczno - gospodarcze
* atlasy kompleksowe
* ogólne (np. Atlas narodowy)
*działowe
* gałęziowe
* wąskogałęziowe
przeznaczenie
atlasy ogólnogeograficzne (dla szerokiego kręgu odbiorców, bez wyrażnego adrasata)
specjalistyczne i zawodowe (dla ściśle określonych grup użytkowników)
atlasy szkolne
Do atlasów specjalistycznych zalicza się atlasy planistyczne, teoretyczne, komunikacyjne, wojskowe, itp.
Skale:
świat w całości - 1:100 000 000
kontynenty w całości - 1:20 000 000
1:40 000 000
kontynenty w części - 1:5 000 000
1:10 000 000
ważniejsze obszary - 1:2 000 000
1: 3 000 000
poszczególne państwa - 1:1 000 000
1:2 500 000
miasta i tereny zurbanizowane - 1:250 000
1:500 000
Historyczny Rozwój Atlasów Geograficznych.
Najważniejsze atlasy - portolanowe np. XIV w. zbiór map żeglarskich Pietera Vesconte - pierwowzór. Dzisiaj byłyby zaliczone do atlasów sztucznych
druga połowa XV w. studiowanie "Geografii" Ptolemeusza(IIw.). Tłumaczono równocześnie towarzyszące temu dziełu mapy.
XVI w. - wypieranie atlasów Ptolemeusza przez nowe atlasy ogólnogeograficzne opracowania holendra Abrahama Orteliusa "Theatrum Orbis Teartarum" (Obraz kuli ziemskiej) wydawane od 1570 do 1610 oraz Merkatora "Atlas sive cosmographicea..." wydane w Duisburgu i w odróżnieniu od Orteliusza, Merkator wszystkie mapy sporządził od nowa dbając o najdrobnoiejsze szczegóły, co sprawiło, że do dziś jego dzieła uznaje się za pierwszy atlas geograficzny
druga połowa XVII wieku - rozwojowi atlasów przoduje Francja (Nicolas Sanson, Guillaume Delisle, Jean - Baptiste d'Anville oraz Niemcy (Norymberga - oficyna Johanna Baptisty Hamanna - opracowania szeroko rozpowszechnione w XVIII wiecznej Europie
XIX wiek - udoskonalenie atlasów z tego okresu doprowadziło do współczesnej postaci tych wydawnictw. Największe znaczenie w tym okresie mają atlasy Adolfa Stielera wydane w Gocie od 1817r aż do 1943r. Atlasy Stielera tzw. Stielery, zajęły miejsce wcześniejszych atlasów francuskich i holenderskich. Do tej samej kategorii zaliczane są atlasy z końca XIXw wydawane w Lipsku przez Richarda Andreego oraz Ernesta Debesa, a także firmy Hachette i edynburskie - firmy J Bartholomew.
W ten sposób wykształcił sie ostateczny styl i typ atlasu ogólnogeograficznego.
W XX w nastąpiły dalsze doskonalenie atlasów tego typu. Do najważniejszych należą:
WÅ‚oski "Atlante Internazionale del Touring Club Italiano" - wydany w mediolanie od 1917r do dzisiaj, w zasadzie w niezmienionej postaci
The Times Atlas of the World. Wydany przezfirmę J. Bartholomew w 1922r w stulecie gazety. Był to pierwszy całkowicie hipsometryczny atlas świata, co było niezwykle trudne w tamtych czasach, gdyż nie dla wszystkich regionów świata były mapy mogące stanowić podstawę dla ich hipsometrycznego obrazu
Atłas Mira - przedstawiający obraz świata mapami ogólnogeograficznymi hipsometrycznymi ze szczegółowym cięciem poziomicowym, najgęstszym pośród opracowań tego typu. Wydany w 1954r
W atlasie Hermana Heacka podjęto próbę przeciwstawnego podejścia do w/w atlasu. W atlasie Heacka zastosowano cieniowanie do rzeźby, umożliwiło to jednoczesne pokazanie pokrycia terenu
POLSKIE ATLASY GEOGRAFICZNE
zabory - rozwój polskiej kartografii praktycznie nie istnieje
na wyróżnienie zasługuje
Atlas Królestwa Polskiego - Juliusza Kolberga, wydany 1826 - 1827 (8 map przeglądowych, topograficzno - gospodarczych map województw w skalach od 1:477tys do 1:525 000 oraz "Tabellę" - liczące 628 stron zestawienie statystyczne faktów administracyjnych i gosp.
Geognostischer Atlas von Polen (Geologiczny atlas Polski) - Jerzego Bogumiła Puscka z 1836r
opracowany na emigracji w Brukseli atlasy historyczne Joachima Lelewele wydany w 1827
Atlas statystyczny Królestwa Polskiego - Aleksandra Macieszy wydany w 1906
Wielki atlas geograficzny - Wacława Nałkowskiego i A. Świstochowskiego - lata 1895 - 1906. Nie całkiem oryginalny (mapy zapożyczone z opracowania niemieckiego) W II poł XX w - największy powszechny atlas geograficzny
Pierwszy atlas szkolny - Eugeniusza Romera, wydany w Wiedniu w 1908r. Znany później jako Mały atlas geograficzny. Zawierał zaledwie 9 plansz, był pierwszym całkowicie hipsometrycznym atlasem świata
Geograficzno - statystyczny atlas Polski - 1916 - Romer przedstawia przedstawia w nim postaci kartograficznej aspiracje Polaków do samostanowienia. Na polskiej konferencji pokojowej kończącej I w.ś. atlas wraz z innymi doc odegrał dużą rolę
Powszechny atlas geograficzny - ukoronowanie pracy Romera, opracowywany przez 5 lat.
Mapy elektroniczne, to zapisane w postaci cyfrowej odpowiedniki tradycyjnych opracowań kartograficznych, przeznaczone do użytkowania w formie elektronicznej
Definicja atlasu elektronicznego:
system informacyjny zaprojektowany w celu interaktywnego użytkowania bazy danych geograficznych dotyczącej określonego obszaru lub tematu, zawierający dane porównywalne w zakresie ich stopnia generalizacji i szczegółowości na poziomie, której są gromadzone
skomputeryzowane systemy informacji geograficznej odnoszące się do określonego obszaru lub tematu związane wspólnym przeznaczeniem, z dodatkową funkcją narratywną, w której mapy pełnią rolę dominującą
systemy komputerowe mające za zadanie przygotowanie map, zarówno w postaci drukowanej, jak i przeznaczonych do wizualizacji na ekranie monitora.
W zależności od funkcji można wyróżnić:
a) atlasy elektroniczne służące do oglądania
są elektroniczą wersją atlasów drukowanych, z możliwością dostępu do dowolnej mapy
możliwość oglądania razem różnych map na ekranie monitora
b) interaktywne atlasy elektroniczne
pozwalajÄ… na operowanie zbiorami danych zawartymi w atlasie
użytkownik może wybierać kolory, metodę grupowania i liczbę klas
c) analityczne atlasy elektroniczne
uzyskiwanie informacji przestrzennej i wizualizacja wyników analiz
można przeprowadzać obliczenia powierzchni
Zalety atlasów elektronicznych:
umożliwiają gromadzenie map na dostosowanych do potrzeb użytkownika
pozwalają na wyświetlanie na ekranie informacji geometrycznej
możliwość stosowania powiększeń lub animacj
Atlasy elektroniczne spełniają również dwie ważne funkcje atlasów tradycyjnych:
dostęp do informacji i orientacja
możliwość porównania informacji