HISTOLOGIA

by Kuba Rutkowski

57. Wymień hormony wytwarzane przez nadnercza w powiązaniu z cechami budowy histologicznej tego narządu.

*Część korowa: hormony kory nadnerczy mają budowę steroidową i dzielą się na: mineralokortykoidy (najważniejszy aldosteron) regulują gospodarkę wodno-elektrolitową i ciśnienie osmotyczne krwi.

Glikortykoidy (najważniejszy kortyzol) wpływają na hemopoezę, ciśnienie krwi, pracę serca, układ nerwowy, sekrecję HCl i pepsyny w żołądku oraz resorpcję wody w jelicie grubym, podnoszą stężenie glukozy w surowicy krwi, wzmagając katabolizm tkanki tłuszczowej, kostnej i mięśniowej oraz procesy glikoneogenezy. Są niezbędne do funkcjonowania wielu innych hormonów.

Hormony płciowe nadnerczy (androgeny i estrogeny) wydzielane sąw ilościach nie mających znaczenia fizjologicznego.

Część rdzenna: Komórki chromafinowe A wydzielają adrenalinę, a nieliczne u człowieka komórki NA wydzielają noradrenalinę. Oba hormony zaliczane są do katecholamin (pochodne tyrozyny)

61. Omów budowę histologiczną i czynność przełyku.

*Jest to cewa długości 25-30 cm, odpowiadająca za pasaż treści pokarmowej pomiędzy gardłem a żołądkiem. Ściana ma budowę warstwową:

Błona śluzowa i podśluzowa jest silnie pofałdowana. Przełyk pokryty jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, nierogowaciejącym, a w odcinku przywpustowym, nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym.

Błona podśluzowa: występują w niej gruczoły cewkowo-pęcherzykowe (gruczoły właściwe przełyku) oraz bogata sieć naczyń limfatycznych

Błona mięśniowa: w górnej części zbudowana z mięśni poprzecznie prążkowanych szkieletowych które są stopniowo zastępowane mięśniami gładkimi. W dolnej części występują już tylko mięsnie gładkie.

Przełyk w odcinku nadprzeponowym pokryty jest przydanką a podprzeponowym, otrzewną.

65. Omów podstawowe czynności poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego w procesie trawienia w powiązaniu z ich budową histologiczną.

*Jama ustna: pobiera pokarm, za pomocą zębów i języka forowane są kęsy które trafiają do gardła a z niego do przełyku. Amylaza ślinowa zaczyna trawienie cukrów.

Przełyk: przesuwa pokarm do żołądka.

Żołądek: ściana żołądka zbudowana z dobrze rozwiniętej błony śluzowej, leżącej na błonie podśluzowej, grubej mięśniówki składającej się z 3 warstw mięśni gładkich, od zewnątrz żołądek pokryty jest błoną surowiczą. 3 warstwy mięsni zapewniają mu dobrą aktywność motoryczną, dzięki czemu pokarm dokładnie miesza się z sokiem żołądkowym. Zaczyna się tu zasadnicze trawienie pokarmu. Komórki okładzinowe (zaliczane do gruczołów właściwych) wydzielają jony, z których w soku żołądkowym powstaje kwas solny

Jelito cienkie: następuje w nim dalsze trawienie papki pokarmowej i jej wchłanianie. Dokonuje się tutaj ostateczny rozkład pokarmu na na aminokwasy, cukry proste, glicerol i kwasy tłuszczowe. Proces ten zachodzi przy udziale enzymów trzustkowych i jelitowych oraz żółci pochodzącej z wątroby, która emulguje tłuszcze. Fałdy okrężne, kosmki jelitowe i rąbek szczoteczkowy zwiększają powierzchnie wchłaniania w jelicie.

Jelito grube: Przebiega tu wchłanianie wody i elektrolitów, zagęszczanie resztek pokarmowych, a następnie formowanie mas kałowych… Błona śłuzowa pozbawiona jest kosmków ale zawiera regularne i głębokie krypty Lieberkuhna. W odbytnicy nabłonek jelitowy zostaje zastąpiony wielowarstwowym nabłonkiem płaski nierogowaciejącym, błona śluzowa tworzy podłużne fałdy odbytnicze, w błonie mięśniowej wyróżnia siędwa zwieracze: wewnętrzny zbudowany z kom. Mięśniowych gładkich i zewnętrzny zbudowany z włókien mięśniowych poprzecznie prążkowanych.

Trzustka: część zewnątrzwydzielnicza prosukuje enzymy trzustkowe. Pęcherzyki trzustki składa się z kilkunastu kom. zewnątrzwydzielniczych zwanych komórkami pęcherzykowymi trzustki. Każdy pęcherzyk ma własny p[przewód wyprowadzający. Kom pęcherzykowe mają kształt piramidy. Enzymy przez nie produkowane: lipaza trójglicerydowa, fosfolipaza, alfa-amylaza, nukleazy DN-aza, RN-aza.

66. Omów podstawowe czynności wątroby w powiązaniu z budową histologiczną z uwzględnieniem roli gronka wątrobowego.

* Wątroba bierze udział w wytwarzaniu i wydzielaniu żółci, w metabolizmie białek, tłuszczów i węglowodanów, w magazynowaniu substancji zapasowych, w procesach detoksykacji oraz termoregulacji. Gronko wątrobowe jest częścią miąższu wątroby, stanowi ono zespół dwóch sąsiadujących za sobą zrazików klasycznych, zwykle ma kształt rombu którego osią są naczynia okołozrazikowe , a wierzchołki opierają się na 2 żyłach centralnych i 2 przestrzeniach wrotno-żółciowych. W gronku wyróżniamy III strefy. Strefę I tworzą hepatocyty położone najbliżej naczyń okołozrazikowych. Kontaktują się z krwią bogatą w substancje odżywcze i hormony. Odpowiada ona za regenerację i syntezę różnorodnych białek. Strefa III charakteryzuje się słabszym metabolizmem i odpowiada za magazynowanie glikogenu i lipidów oraz tworzenie żółci.

Hepatocyty. Wyróżniamy dwa bieguny, biegun naczyniowy (70% pow. Kom. Zwrócony jest do przestrzeni okołozrazikowej, gdzie następuje resorpcja składników odżywczych oraz wydzielanie białek i lipidów) Biegun żółciowy to powierzchnia stykania 2 hepatocytów, między którymi powstaje kanalik żółciowy do którego wydzielana jest żółć oraz substancje eliminowane wraz z żółcią, np. niektóre leki.  

73. Omów budowę histologiczną najądrza, nasieniowodu, jajowodu.

*Najądrze: otoczone jest cienką warstwą tkanki łącznej. Głowa składa się z kanalików wyprowadzających jądra oraz z początkowego odcinka przewodu najądrza. Trzon i ogon zbudowane z poskręcanego przewodu najądrza. Kanaliki wyprowadzające wysłane nabłonkiem jednowarstwowym, którego kom są miejscami sześcienne a miejscami walcowate. Przewód najądrza jest silnie poskręcany i wysłany wysokim nabłonkiem dwurzędowym (wysokie kom walcowate na wolnej powierzchni mają długie mikrokosmki nazywane stereociliami.

Nasieniowód: ma grubą ścianę, światło początkowo okrągłe, później pofałdowane. Ściana zbudowana z błony śluzowej, bardzo grubej błony mięśniowej (3 warstwy miocytów o przebiegu podłużnym, okrężnym i podłużnym) oraz przydanki. Błona śluzowa początkowo nabłonek dwurzędowy, następnie jednowarstwowy walcowaty.

Jajowód: Błona śluzowa: wytwarza liczne fałdy, nabłonek jednowarstwowy walcowaty zbudowany z kilku rodzajów komórek: komórki migawkowe z rzęskami, komórki wydzielnicze: wysokie, walcowate, produkują płyn jajowodowy, komórki klinowate: uważane są za formę spoczynkową sekrecyjnych, śródbłonkowe limfocyty, przewżnie limfocyty T i komórki NK. Pod błoną podstawną nabłonka znajduje się blaszka właściwa, zbudowana z tkanki łącznej luźnej. Błona mięśniowa: 2 warstwy komórek mięśniowych gładkich, wew okręzna, zew podłużna

Błona surowicza: otacza jajowód od zew. Pokryta nabłonkiem jednowarstwowym płaskim otrzewnej, pod nim znajduje się cienka warstwa tkanki łącznej luźniej.

77. Omów cykl rozwojowy komórki jajowej oraz plemnika.

*Cykl rozwojowy komórki jajowej:

Cykl rozwojowy plemnika (spermatogeneza, spermiogeneza)

81. Opisz budowę histologiczną tchawicy, nosa (część oddechowa i węchowa) nabłonka oddechowego.

*Tchawica: rura wzmocniona 15-20 niepełnymi pierścieniami chrzęstnymi, wyściela ją nabłonek wielorzędowy walcowaty migawkowy, leżący na wyjątkowo grubej błonie podstawnej, pod nią blaszka właściwa błony śluzowej. Nabłonek ten nazywa się nabłonkiem dróg oddechowych. Komórki migawkowe są podstawowym najliczniejszym typem, mają kształt walcowaty a ich jądra znajdują się w połowie wysokości komórek. Nad jądrem dużo mitochondriów, duże lizosomy i dobrze rozwinięty aparat Golgiego. Komórki kubkowe: stosunkowo liczne, zajmują całą szerokość nabłonka. Wytwarzają śluz. W wąskiej części podstawnej leży jądro, nad nim liczne mitochondria, aparat Golgiego, cześć szczytowa cytoplazmy jest rozszerzona z uwagi na liczne śluzowe ziarna wydzielnicze. Komórki podstawne są macierzystymi komórkami innych typów komórek tego nabłonka. Mają kształt piramidy, nie sięgają do światła narządu.

Komórki szczoteczkowe: charakteryzują się obecnością licznych mikrokosmków, pełni funkcje receptoryczne. Komórki dokrewne (ziarniste) są niewielkie, leżą przy podstawie nabłonka. Mają liczne ziarnistości. Wydzielają hormony wpływające na czynność wydzielniczą komórek kubkowych, gruczołów błony śluzowej. Napięcie błony mięśniowej gładkiej oskrzeli i oskrzelików. Komórki Langerhansa: rzadko spotykane, prezentują antygen. Blaszka właściwa błony śłuzowej tchawicy zbudowana z tkanki łącznej luźnej, zawierająca dużo włókien sprężystych. Pod błoną podstawną znajdują się liczne naczynia krwionośne. W błonie śluzowej znajdują się również liczne limfocyty i komórki plazmatyczne produkujące immunoglobuliny IgA.

Błona podśluzowa: zawiera gruczoły tchawicze śluzowo-surowicze. W warstwie włóknisto-chrzęstniej występują chrząstki szkliste, które wraz z pęczkami komórek mięśniowych i włóknami sprężystymi tworzą mięsień tchawiczy. Przydanka: zawiera skupiska komórek tłuszczowych, łączy tchawicę z sąsiadującymi tkankami.

Nos: część oddechowa: Błona śluzowa wyścielona jest nabłonkiem wielorzędowym migawkowym z komórkami kubkowymi (tak jak w tchawicy) . Błona śluzowa właściwa zbudowana jest z bardzo dobrze unaczynionej tkanki łącznej luźnej. Pod nabłonkiem znajdują się liczne skupiska limfocytów i komórek plazmatycznych oraz neutrofile, eozynofile i komórki tuczne. Okolica węchowa, zwana błoną węchową o powierzchni do 6cm2, umiejscowiona jest w górnej części jamy nosowej. Okolica węchowa jest wysłana nabłonkiem zmysłowym zwanym nabłonkiem węchowym. Nabłonek jest wielorzędowy i występują w nim 3 rodzaje komórek: Komórki węchowe: mają wrzecionowaty kształt, jądro w części środkowej, Od środkowej, poszerzonej części komórki odchodzi dendryt i akson. Dendryty kierują się ku powierzchni nabłonka gdzie tworzą pęcherzyki węchowe. Każdy pęcherzyk pokryty jest kilkoma nieruchomymi rzęskami węchowymi. Komórki podporowe: wysokie komórki walcowate, na błonie podstawnej są wąskie, szeroka, powierzchniowa część pokryta jest licznymi mikrokosmkami. Jądra znajdują się blisko powierzchni. Komórki podstawne: mają kształt stożkowaty, występująu podstawy nabłonka i nie dochodzą do powierzchni. Komórki podstawne są populacją rezerwową i regeneracyjną dla komórek podporowych i węchowych. Błona śluzowa zawiera gruczoły Bowmana, w których wydzielinie rozpuszczane są substancje zapachowe.

85. Omów cykl życiowy keranocytów w powiązaniu ze zmianami morfologicznymi w poszczególnych warstwach naskórka.

* Podstawna warstwa naskórka jest złożona z kilku warstw keratynocytów. Komórki te biorą aktywny udział w procesie rogowacenia naskórka. Keratynocyty przemieszczając się przez warstwę kolczystą i ziarnistą naskórka - różnicują się i zmieniają stopniowo swą budowę. Podczas swej biernej wędrówki ulegają rogowaceniu, odwodnieniu, a ich metabolizm stopniowo słabnie aż wreszcie zamiera. Białka tych początkowo żywych komórek naskórka - przekształcają się w tzw. skleroproteiny - zrogowaciałe białka zawierające głównie keratynę, substancję odporną na wpływy chemiczne i nierozpuszczalną w wodzie. Na końcu swej wędrówki stają się ściśle dopasowanymi do siebie bardzo spłaszczonymi keratynocytami bezjądrowymi. Komórki te są martwe i przypominają łuski ryby lub ściśle ułożone dachówki na dachu. Stanowią rogowe płytki naskórka wypełnione wspomnianą keratyną i innymi białkami (inwolukryna, filagryna) oraz sklejone ze sobą silnie kleistym spoiwem tłuszczowym (lipidowym). 

89. Omów tok postępowania (z dowolną tkaną lub narządem) od etapu pobrania materiału do uzyskania trwałego preparatu barwionego hematoksyliną i eozyną z zastosowaniem techniki parafinowej.

93. Przygotuj szkiełka podstawne do naklejania preparatów i szkiełka nakrywkowe do zamykania zabarwionych preparatów.

---