1. Popyt

Zależność między ceną dobra lub usługi a ilością, którą odbiorcy są skłonni i są w stanie nabyć, przy założeniu, że wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuację rynkową pozostają bez zmiany.

Popyt realny (rynkowy) - suma wielkości popytu wszystkich odbiorców danego dobra lub usługi w danych warunkach. (ilość towarów którą klienci mogą kupić przy danej cenie)

Popyt nominalny - suma wielkości popytu wszystkich odbiorów danego dobra lub usługi w przypadku, gdy obniżenie ceny lub wzrost dochodów odbiorców nie powoduje wzrostu popytu na to dobro. Pn>Pr

Zależność popytu od ceny;
- popyt na dobro n w okresie t
- cena dobra n

Prawo popytu - wzrost ceny określonego dobra przy niezmienności innych czynników powoduje spadek wielkości popytu na to dobro, i na odwrót.

Nachylenie krzywej popytu D wynika z efektu substytucyjnego i dochodowego

2. Podaż

Zależność pomiędzy ceną dobra lub usługi a ilością, którą producenci są skłonni oferować na rynku w danych warunkach

Prawo podaży - wzrost ceny określonego dobra przy niezmienności innych czynników powoduje większą jego wielkość dostarczania na rynek, i na odwrót.

Zasada samoregulacji ceny rynkowej - naturalna skłonność rynku do takiego kształtowania się cen, aby opłacalność produkcji wszystkich dóbr i usług oferowanych na rynku była sobie równa Czynniki działające w kierunku zmiany ceny rynkowej: Nieurodzaj, moda, wzrost lub spadek dochodów odbiorców, zmiany na rynku dóbr substytucyjnych i komplementarnych

3. Ruchy krzywych

Zmiana pozacenowych czynników określających popyt np. wzrost dochodów realnych konsumenta, większe zainteresowanie danym dobrem, wzrost liczby ludności, przy niezmienionej krzywej podaży powoduje wzrost lub spadek popytu na określone dobro.

Zmiana krzywej podaży może być spowodowana takimi czynnikami jak: ceny czynników produkcji stosowanych przy wytwarzaniu danego dobra lub poprawa metod wytwarzania.

CENY ADMINISTRACYJNE:

4. Cenowa elastyczność popytu

Intensywność reakcji konsumentów danego dobra na zmianę jego ceny, przejawiająca się skalą zmiany wielkości jego zakupów.

współczynnik cenowej elastyczności popytu,

zmiana wielkości popytu na to dobro wywołana zmianą jego ceny,

wielkość popytu na dane dobro w okresie wyjściowym,

zmiana ceny dobra, czyli różnica między ceną nową a jego ceną w okresie wyjściowym,

P cena dobra w okresie wyjściowym,

Cenowa elastyczność popytu określa, o ile procent zmieni się popyt na określone dobro, gdy jego cena zmieni się o jeden procent.

∈(-1;0> popyt nazywa się nieelastycznym względna zmiana popytu jest mniejsza niż względna zmiana ceny dobra podstawowe

< -1 popyt nazywa się elastycznym względna zmiana popytu jest większa niż względna zmiana ceny

dobro wyższego rzędu

= -1 popyt określa się jako proporcjonalny lub też mówi się o elastyczności jednostkowej

E→ ∞ popyt doskonale elastyczny E < -1 popyt elastyczny E = -1 popyt proporcjonalny 0>E>-1 popyt nieelastyczny E=0 popyt całkowicie nieelastyczny (sztywny)

Czynniki określające elastyczność cenową popytu:

• dostępność substytutów,

• poziom ceny danego dobra,

• znaczenie dobra dla konsumentów,

• długość okresu jaki mają konsumenci na przystosowanie struktury swych wydatków do zmian cen

Paradoksy:

Giffena: niskie zbiory wywołały wzrost cen chleba, co jednak nie spowodowało spadku jego konsumpcji, lecz wręcz przeciwnie. Tłumaczy się to skromnymi budżetami, które uniemożliwiały zakup innych dóbr. W przypadku dóbr podstawowych, przy niskich dochodach, mimo wzrostu ceny podstawowego składnika żywności, popyt na ten składnik wzrasta, gdyż inne produkty są nieosiągalne.

Veblena: wzrost popytu związany ze wzrostem cen dóbr luksusowych.

Efekt substytucyjny - polega na tym, że zmiana ceny danego dobra zmienia relację jego ceny do cen pozostałych dóbr, przez co powoduje substytucję, przy czym dobra które relatywnie drożeją, są zastępowane dobrami relatywnie taniejącymi.

Dobra substytucyjne - pełniące zbliżone funkcje, mogące się wzajemnie zastępować. (masło-margaryna)

Dobra komplementarne - wzajemnie uzupełniające się, gdy wykorzystanie jednego wiąże się z koniecznością posiadania innego dobra. (samochód-benzyna)

Efekt dochodowy - polega na tym, że zmiana ceny wpływa na zmianę dochodów realnych.

5. Cenowa elastyczność podaży

Intensywność reakcji producentów danego dobra na zmianę jego ceny, przejawiająca się skalą zmiany wielkości oferty.

współczynnik cenowej elastyczności podaży,

zmiana wielkości podaży na to dobro wywołana zmianą jego ceny,

wielkość podaży na dane dobro w okresie wyjściowym,

zmiana ceny dobra, czyli różnica między ceną nową a jego ceną w okresie wyjściowym,

P cena dobra w okresie wyjściowym,

Cenowa elastyczność podaży określa, o ile procent zmieni się podaż określonego dobro, gdy jego cena zmieni się o jeden procent.

< 1 podaż jest nieelastyczna względem ceny względna zmiana podaży jest mniejsza niż zmiana ceny

= 1 podaż określa się jako proporcjonalną lub też mówi się o elastyczności jednostkowej

> 1 podaż jest elastyczna względna zmiana podaży jest większa niż względna zmiana ceny

= 0 podaż jest doskonale nieelastyczna (sztywna) zmiana ceny nie wywołuje zmian w podaży

Elastyczność podaży uzależniona jest od skłonności (możliwości i chęci) producentów do wycofania się z rynku w sytuacji spadku cen oraz możliwości i gotowości powiększenia sprzedaży, gdy ceny rosną. A postępowanie producentów zależy od:

• możliwości i kosztów magazynowania. Towary szybkopsujące się, szybko na rynek więc elastyczność niska

• istnienia dóbr komplementarnych i substytucyjnych.

• poziomu cen

• czasu

• Dochodowa elastyczność popytu

Stosunek względnej zmiany wielkości popytu na określone dobro do względnej zmiany dochodów nabywców.


współczynnik dochodowej elastyczności popytu,


zmiana wielkości popytu na to dobro wywołany zmianą dochodów realnych,


wielkość popytu na dane dobro w okresie wyjściowym,


zmiana dochodów realnych, czyli różnica między dochodami nowymi a dochodami w okresie wyjściowym,

Y dochody realne w okresie wyjściowym,

Rodzaj dóbr	Elastyczność dochodowa popytu	Zmiana wielkości popytu	Zmiana udziału w budżecie, gdy budżet wzrasta	Przykłady
d. luksusowe	E > 1	Popyt rośnie szybciej niż dochód	Wzrost	Jachty
d. pierwszej potrzeby	0 < E < 1	Popyt rośnie wolniej niż dochód	Spadek	Żywność
d. niższego rzędu	E < 0	Popyt spada, gdy dochód rośnie	Spadek	Chleb




7. Cenowa mieszana elastyczność popytu

Opisuje zależność między zmianami ceny jednego dobra a zmianą wielkości popytu na inne dobra Równa jest stosunkowi względnej zmiany wielkości popytu na jedno dobro do względnej zmiany ceny drugiego dobra. Elastyczność mieszana popytu jest:

• dodatnia gdy wzrost ceny dobra i powoduje zwiększenie się popytu na dobro j (dobra substytucyjne)

• ujemna gdy wzrost ceny dobra i powoduje zmniejszenie się popytu na dobro j (dobra komplementarne)

• równa zero dla dóbr neutralnych w stosunku do siebie



- zmiana wielkości popytu na dobro i
-zmiana ceny dobra j

---