Drukarki atramentowe
1.1. Kolory i widzenie
Monitory, skanery, a ostatnio i drukarki są jednoznacznie kojarzone z kolorem. W każdym z nich wytwarzanie czy rejestrowanie barw przebiega na nieco innych zasadach, ale zawsze na końcu łańcuszka rozmaitych urządzeń przetwarzających sygnały są nasze oczy. W procesie widzenia swoje znaczenie mają receptory światła znajdujące się w gałce ocznej. Tym niemniej na początku procesu muszą wystać sygnał komórki wrażliwe na promienie świetlne. Ich charakterystyka jest bardzo skomplikowana. Większość z nich słabo rozróżnia kolor padającego światła, przede wszystkim jest czuła na jego intensywność To tzw. pręciki, jest ich około 120 milionów, mniej więcej jednakowo gęsto rozmieszczonych na powierzchni siatkówki. Ich maksimum wrażliwości na barwę przypada w okolicach 510 nm. Drugi rodzaj komórek światłoczułych to czopki. Jest ich około sześciu milionów, położonych głównie w pobliżu tzw. plamki żółtej, nieco powyżej osi optycznej oka. To one są znacznie bardziej wrażliwe na kolor. W wyniku badań anatomicznych stwierdzono istnienie tylko trzech rodzajów takich receptorów. Maksimum ich wrażliwości z grubsza odpowiada długościom fali 445, 555 i 600 nm, czyli kolorom niebieskiemu, zielonemu i czerwonemu. Dodatkowo receptor czerw wiem reaguje na swoją częstotliwość dudnienia, która mieści się okolicach barwy niebieskiej Dzięki temu mieszanina krótkich fal niebieskich z najdłuższymi czerwonymi sprawia widzenie jednego, purpurowego koloru. Stopień wrażliwości wzroku na barwy nie jest jednakowy w całym zakresie kolorów. Maksimum czułości znajduje się w okolicach zieleni, minimum w sąsiedztwie barwy niebieskiej Dodatkowo położenia tych maksimów przesuwają się w stronę krótszych fal, kiedy robi się ciemniej. Ponadto pewne pary kolorów potocznie niedaleko wzmacniają się wzajemnie. To już wyłącznie efekt pracy mózgowej części wzroku. Czopki poszczególnych kolorów nie są bynajmniej w równej liczbie Wrażliwych na czerwień jest 64 procent, na zieleń 32 procent, a tylko 4 procent to receptory niebieskie. Pierwsze dwa rodzaje są skoncentrowane wokół punktu zwanego żółtą plamką, bardziej wrażliwe niebieskie nie są aż tak skupione.
Eksperymentalnie stwierdzono, że wrażenie barwy pośredniej między maksimami poszczególnych receptorów można uzyskać nie tylko za pomocą wiązki jednokolorowej, ale także odpowiedniej mieszaniny kilku kolorów, oddalonych odpowiednio w obie strony na osi długości fal. Ta zdolność uśredniania koloru przez nasz wzrok jest wykorzystywana do sztucznego wytwarzania barw. W monitorze na przykład używa się trzech źródeł sztucznego światła, luminoforu czerwonego, zielonego i niebieskiego do stworzenia praktycznie nieograniczonej liczby odcieni pośrednich. Synteza się uda pod warunkiem, ze docelowy kolor znajduje się pomiędzy czystymi barwami skrajnymi, które mieszamy.
Nie można utworzyć kolorów spoza tego zakresu. Mówimy, ze gamy kolorów poszczególnych urządzeń są mniejsze od przestrzeni barw widzialnych. To ograniczenie dotyczy wszystkich urządzeń i staje się coraz bardziej dotkliwe w miarę, jak zależy nam na coraz doskonalszym naśladowaniu kolorów naturalnych. Co więcej, w łańcuchu kilku różnych urządzeń żadne me ogranicza gamy kolorów w ten sam sposób, więc widziany przez wszystkie wspólny zakres po dołączeniu drukarki czy skanera jest coraz bardziej redukowany. Nie tylko kolory sztuczne, wytworzone przez poszczególne urządzenia, różnią się od siebie, ale nawet duża część przedmiotów zmienia barwę zależnie od rodzaju i kierunku oświetlenia. Zjawisko to nazywa się metameryzmem. Może się okazać, że skarpetki, które w świetle sztucznym wydawały się jednakowe, w słońcu okażą się różnego koloru.
Ciekawe, że na przykład liczba nazwanych barw w stosunku do ich wielości jest zaskakująco mała, a nawet wśród nich wiele nie określa nazwy koloru wprost, a poprzez podobieństwo do jakiegoś przedmiotu, np. ceglasty czy pomarańczowy. Może przyzwyczajeni jesteśmy do niewielkiej precyzji określenia koloru, słabo go pamiętamy i podobne potrafimy rozróżnić, dopiero porównując próbki umieszczone obok siebie Może nasza cywilizacja, szara od zarania, jest kolorowa za krótko. Biologiczna zdolność identyfikowania barw posługuje się innymi cechami: odcieniem, nasyceniem i jasnością. Stały się one podstawą wprowadzenia innego opisu koloru.
Odcień barwy jest najbardziej bezpośrednio związany z fizjologicznym rozpoznaniem koloru.
Nasycenie - to czystość barwy; jedynka odpowiada pełnemu nasyceniu, zero maksymalnemu wymieszaniu wszystkich kolorów, czyli praktycznie jednej z szarości.
Jasność-jest monochromatyczną częścią, tego opisu, reprezentantem czyste; intensywności oświetlenia, bez podziału na jakiekolwiek kolory. Wydzielenie z barwy jej części monochromatycznej, czyli średniej intensywności z barw podstawowych, pozwala wypreparować składnik „czystego koloru".
1.2, Którędy do komputera
Jeszcze rok ternu mogliśmy rnieć wątpliwości, czy podłączać skaner lub drukarkę przez USB, czy może przez port równoległy. Większość modeli miała gniazda obu rodzajów. USB pozwalało na podłączanie i rozłączanie urządzeń bez restartowania komputera, obsługę do 127 peryferiów oraz wyróżniało się niewielką grubością przewodów, przez które oprócz sygnałów komunikacyjnych dostarczać można niewielką dawkę energii, do
500 mA, wystarczającej do zasilania niektórych mniej energochłonnych urządzeń.
Pozostanie słodką tajemnicą specjalistów od marketingu z Santa Clara, w jaki sposób przez kilka lat od powstania standardu utrzymywali wśród kupujących mit o większej szybkości nowego interfejsu. Zaciemnieniu istoty sprawy na pewno pomogło podobieństwo w oznaczeniach bitów i bajtów tą sama literą b. Bowiem prędkość USB jest podawano jako 12 Mb/s, co jednak w przeliczeniu na bajty daje tylko półtora, czyli przeszło dwa razy mniej niż wynosi teoretyczne tempo pracy złącza LPT. Rozumieli to niektórzy producenci drukarek, nie usuwając portu równoległego ze swych wyrobów.
W zeszłym roku ukazały się pierwsze drukarki wyposażone w drugą, 40-krotnie szybszą wersję portu USB, więc ostatnie argumenty za pozostawieniem gniazda równoległego straciły na znaczeniu. Jak zwykle z nowościami bywa, używanie USB 2.0 nie jest jeszcze bezproblemowe. Sporo płyt głównych nie ma wbudowanych portów w tej wersji. W takim wypadku można kupić odpowiednią kartę rozszerzeń. Są problemy ze sterownikami do starszych odmian Windows, gdyż Microsoft dostarcza swoje tylko do wersji 2000 i XR Producenci deliberują jeszcze nad oficjalną wersją sterownika do Millennium, ale już zdecydowali, że do 98 i 98SE takiego programu nie będzie. Posiadaczom tych systemów pozostaje skorzystać z oprogramowania dostarczonego przez producenta płyty głównej lub dodatkowej karty rozszerzeń. Pozornie nie powinno być kłopotów z kablami, gdyż według specyfikacji przewody przeznaczone do wersji 1.1 i 2.0 są takie same. Sęk w tym, że niewiele znajdujących się na rynku produktów ma potwierdzoną certyfikatem zgodność ze standardem 2 0. Nietrudno, więc natknąć się na kabel niestandardowy, który radził sobie z wolniejszymi transferami, ale 40-krotne przyspieszenie może być dla niego za duże Spowodowana tym usterka nie jest łatwa do zdiagnozowania, dlatego kupując urządzenie z portem USB 2.0, Warto pomyśleć o nowym przewodzie Możliwość wyboru kupujący skanery stracili dużo wcześniej. Powodem nie była wydajność, ale konflikt, który często powstawał przy podłączeniu drukarki i skanera do jedynego portu równoległego. Porównanie wydajności nowego złącza i portu równoległego przeprowadziliśmy na drukarce HP DeskJet 3820. Przy druku tekstowym i niskorozdzielczej grafice nie zanotowaliśmy żadnej różnicy w tempie drukowania, jedynie stopień wykorzystania procesora przez USB był niższy (5 procent w stosunku do 70; na diagramie LPT widoczne są charakterystyczne przerwy na wysuwanie strony). Nowe złącze bezwzględną wyższość pokazało podczas wydruku zdjęcia Druk fotografii A4 skończył się po siedmiu minutach, podczas gdy przez LPT trwał trzy minuty dłużej Jak widać, USB 2.0 Najbardziej przydaje się do dużych rozdzielczości; osoby korzystające z mniejszych nie odniosą z nowszej wersji większych korzyści.
1.3. Technologia
Za sprawą rosnącej popularności fotografii cyfrowej w ostatnim czasie nastąpił niezwykły wzrost sprzedaży drukarek atramentowych. Okazało się, że ten rodzaj druku ma większy potencjał rozwojowy niż technologie laserowe, termosublimacyjne i stałoatramentowe. Chodzi o sprostanie wymaganiom druku fotografii, a w istocie o oddanie z możliwie najmniejszym zniekształceniem ciągłej, typowo „analogowej" palety z nieskończoną liczbą kolorów, charakterystycznej dla obiektów naturalnego pochodzenia.
1.4. Wróg bez armat
Jeśli rozdzielczość 600x600 dpi, osiągniętą już dawno przez rozmaite techniki druku, można uznać za wystarczającą nawet dla zwolenników oglądania fotografii przez lupę, problemem stało się zabarwienie pojedynczego punktu możliwie dużą liczbą kolorów. Tutaj druk laserowy, a i inne technologie, w których przygotowuje się stronę zawczasu i przez to nie można wielokrotnie nakładać tej samej farby - stoją na straconej pozycji. Ratunkiem mogłaby być albo modulacja ładunku, a za nim ilości przyciąganego toneru, ale nawet najlepsze laserówki nie oferują w tej dziedzinie więcej niż trzy bity na kolor - albo skorzystanie z dithenngu, w którym barwy pośrednie uzyskuje się kosztem dramatycznego spadku rozdzielczości, a tej w drukarkach tego rodzaju nie ma zbyt wiele. Może użycie niebieskiego lasera o krótszej niż do tej pory długości fali (będzie o tym mowa w części laserowej) pozwoliłoby zmniejszyć rozmiary punktu i zdobyć potrzebną nadwyżkę rozdzielczości, ale o takich konstrukcjach jeszcze głucho. Tak czy inaczej, panowania techniki atramentowej w najbardziej perspektywicznej dziedzinie -druku zdjęć - nie wydaje się zagrożone. Co prawda, wiele osób wybiera atramentówki z powodu ich niskiej ceny, nie robiąc rzetelnych porównań i nie myśląc o przyszłych kosztach atramentu i papieru, ale jak wr dać, zwolennicy innych technologii nie mają dobrej alternatywy. Modele termosublimacyjne są dużo droższe, a pozostałe - za słabe.
1.5, Zamiast spisu treści
Najważniejszym dylematem producentów pozostaje wybór konfiguracji atramentów pomiędzy uniwersalnym zestawem czterokolorowym a sześciokolorowym, fotograficznym. Odważne eksperymenty z inną liczbą barw podstawowych czy wymiennymi nabojami doprowadziły do tego, że możemy podać nazwę drukarki kolorowej wyposażonej w każdą liczbą atramentów między trzema a ośmioma. Będzie o tym mowa na następnych stronach. W kolejnej części napiszemy jak producenci radzą sobie z poprawianiem ziarnistości kolorów. Im mniejsza ziarnistość, tym bliżej ideału, którym jest ciągłe widmo barw. Zdradzimy tajemnice druku szescio-1 ośmiokolorowego, zasad mieszania atramentów i sterowania wielkością kropli atramentu. Wyjaśnimy, dlaczego nie ma absolutnie najlepszej drukarki, i pokażemy na przykładzie jednego z modeli Canona, jak liczba przejść głowicy i rodzaj użytych atramentów zależy od ustawień w sterowniku: trybu jakości druku i rodzaju nośnika. Druk fotograficzny to współpraca z aparatem cyfrowym. Napisaliśmy o starszych pomysłach i najnowszym standardzie, który ma je zastąpić, zwanym PictBridge. Wreszcie zajmiemy się materiałami eksploatacyjnymi, tuszem i papierem, za które amatorzy zdjęć drukowanych w domu najczęściej płacą producentom drukarek. Napiszemy o nowych pomysłach na strukturę papieru i alchemie tuszu. NIP ulega wątpliwości, że atramenty i papiery alternatywne są tańsze, ale czy ich stosowanie jest bezpieczne? Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi. Producenci alternatywnych papierów i atramentów są często wrzucani do jednego worka, tymczasem ich produkty bywają lepsze i gorsze. Poznamy wyniki badań przeprowadzonych w amerykańskim laboratorium PC Worda i porównania oryginałów z zamiennikami pod względem wytrzymałości na niszczące działanie środowiska, wykonane w jedynym tego typu laboratorium na świecie.
1,6, Na tropie ideału
Poprawianie jakości druku fotograficznego wydaje się nie mieć końca To jasne, bo trwa pogoń za „analogową", bogatą w odcienie paletą barw naturalnych, która będzie
Trwać przynajmniej do czasu uzyskania obrazu o podobnej liczbie kolorów, jak na ekranie monitora. Chociaż do celu jeszcze daleko, już słyszy się zachwyty nad możliwościami nowej technologii Prawdopodobnie osoba zachwycona dru kiem gorszej jakości nie widziała jeszcze w akcji lepszego modelu. Póki, co, trzeba uciekać się do wykorzystania złudzenia, słabości naszych oczu, którym różnokolorowe szczegóły oglądane pod kątem mniejszym od granicznego zlewają się w jednolitą plamę uśrednionego koloru. Taka plama ma wielkość kilku kropel, więc część rozdzielczości jest wykorzystywana na symulację barwy i nie może odwzorowy-wać szczegółów. Ze stosowaniem tej technologii, zwanej ditheringiem, są pewne kłopoty. Powszechnie używane są dwa algorytmy. W pierwszym buduje się małe mozaiki z barw podstawowych, następnie, traktując je jako nowe kolory podstawowe, w ten sam sposób tworzy się mozaiki drugiego rzędu itd. Oczywiście proces rozrastania się mozaiki trzeba zatrzymać, zanim stanie się zbyt widoczny Cechą tego sposobu symulowania koloru jest błąd systematyczny, przez który łatwo zauważyć błędy odcienia. Popularnym algorytmem jest też dyfuzja błędu. Pierwszy etap wygląda podobnie, ale różnicę pomiędzy oryginalnym a symulowanym kolorem „rozprowadza się" po sąsiednich komórkach najczęściej według metody Floyda-Steinberga Ogólny ocień kopii jest zgodny z oryginałem, ale ponieważ
dku kierunek dyfuzji błędów l tan sam wizerunek wydrukowany za pomocą jafzy modelki widać lepszą przydatność algorytmu dyfuzji do oddania
dystrybucja bfędu ma charakter ite-racyjny i jak widać ze schematu, przebiega zawsze w jednym kierunku - ten sam kolor może być reprezentowany w różny sposób. Jeśli na dodatek barwa zbliża się do biatej, tworzy się charakterystyczna m i otta z wyraźnie ciemniejszym prawym dolnym rogiem Pierwszy z wymienionych algorytmów lepiej nadaje się do druku grafiki, drugi - do fotografii. Więc nie ma jednego, uniwersalnego optimum, nieczęsto można tez spotkać sterownik, w którym dopasowuje się algorytm symulacji do treści wydruku.
U, Technologia
piezoelektryczna czy termiczna
Znamy dwie metody, za pomocą których wypycha się atrament z komory przez dyszę gtowicy drukującej. Termiczna, stosowana w drukarkach Canoria, Hewlett-Packarda i Lexmarka, a także kilku mniejszych producentów, oraz pie?oelektryczna, wykorzystywana przez Epsona i ostatnio w nowych kombajnach wielofunkcyjnych Brothera Rywalizacja między nimi trwa od dłuższego czasu, ale ostatnio chyba zyskuje przewagę tańsza w produkcji technologia termiczna.
Efekt piezoelektryczny znamy np. z „wiecznych" zapalniczek' naciśnięcie przycisku powoduje deformację specjalnego krysztatu i wytworzenie napięcia elektrycznego, a następnie przeskok iskry zapalającej gaz. W drukarkach atramentowych wykorzystuje się efekt odwrotny. To włączenie napięcia
powoduje zmianę wymiarów krysztatu, dalej zmniejszenie objętość komory i wypchnięcie kropli tuszu jak pestki ze ściśniętej, do|rzatej czereśni. Elementy dyszy są długowieczne, jedynym zagrożeniem jest jej zatkanie przez zasychający albo zbyt gęsty atrament. Pojedyncza dysza może pracować z częstotliwością 40 kHz. Sterowanie jest na tyle dokładne, ze część tuszu pozostała po wypchnięciu kropli zostaje z powrotem wciągnięta do wnętrza dyszy. Dysze mogą wystrzeliwać krople trzech wielkości Średnia jest podwójnej, a duża potrójnej objętości. W droższych drukarkach najmniejsza kropla ma 2 pikolitry płynu, w tańszych - 4. Największą zaletą metody termicznej są niskie koszty produkcji odpowiedniej komory, dyszy i grzejnika. Jednak wystrzeliwanie atramentu następuje w nieco bardziej przypadkowym momencie niż w technice piezoelektrycznej. Między innymi z tego powodu głowice termiczne nie mogą wystrzeliwać kropel tak często, jak piezoelektryczne. Wtacza się grzejnik, przy nim wytwarza się bąbel pary, który wypycha na zewnątrz znajdujący się między nim a otworem dyszy atrament. Najnowsze termiczne drukarki domowe wytwarzają maksymalnie około dwudziestu tysięcy kropel na sekundę z każdej dyszy, ale tylko w najgorszych trybach druku. Aby uzyskać lepszą jakość, trzeba nie tylko zwiększyć rozdzielczość, ale i zmniejszyć częstotliwość. Piezoelektryczne osiągają bez trudu dwukrotnie więcej. lak prosta jest produkcja głowic do druku termicznego w fabrykach Ca-nona, widać na zdjęciu. Dwie warstwy specjalnej gumy, grzejnik,
Dnik termiczny
otwór na dopływający atrament i to wszystko. Porównajmy stopień komplikacji obu produktów. Jasne, ze koszty wytwarzania nie mogą być takie same. To jest największy problem technologii piezoelektiycz-ncj. W głowicach drukarek tego typu zwykle montuje się więc kilkakrotnie mniej dysz niż w modelach opartych na metodzie termicznej. Do bezpośredniej konfrontacji zalet i wad obu technologii dochodzi podczas oceny szybkości druku, która w prosty sposób zależy od częstotliwości pracy i liczby dysz. Czy przeważy częstotliwość u jednych, czy większa liczba dysz drugich? Jak dotąd przewaga szybkości należy do technologii termicznej.
1.8, Trzy drogi
w jednym kierunku
Znane są trzy sposoby poprawiania jakości wydruków fotografii: podwyższenie rozdzielczości, zmniejszenie objętości najmniejszej wystrzeliwanej kropli i stosowanie tzw. tuszów fotograficznych. W istocie w każdym z nich chodzi o to samo - zagwarantowanie jak najłagodniejszych przepływów tonalnych pomiędzy podobnymi barwami, jak najmniejszej ziarnistości, jak najmniejszej ilości barwnika w jednej
wystrzeliwanej porcji tuszu. Nie wszystkie te wynalazki mają korzystny wpływ na pozostałe cechy drukarki Zmniejszenie wielkości kropli i wzrost rozdzielczości powodują zwolnienie tempa druku tekstu i prostej grafiki, podobnie jak stosowanie sześcio-, siedmio- i ośmioko-lorowych zestawów atramentów, zwanych fotograficznymi. Zdarza się, że spada nie tylko tempo, ale i jakość druku tekstowego. To ostatnie jest często skutkiem zastępowania czarnego barwnika pigmentowego przez jego odpowiednik rozpuszczalny w wodzie. Cząsteczki pigmentu nadają wydrukom specyficzną barwę nie do osiągnięcia za pomocą łagodnych tuszy rozpuszczalnych. Poza tym drukarki uniwersalne mają o wiele więcej dysz do tuszu czarnego niż kolorowych, a w modelach fotograficznych te proporcje są bardziej zrównoważone. Dlatego od znalezienia jednego rozwiązania dobrego dla wszystkich jesteśmy dość daleko, chociaż pewne eksperymenty zasługują na uwagę.
Najprostszy zabieg zastosowano w nowym Canonie (905. Klasyczny czterokolorowy zestaw CMYK uzu-petniono o piąty kałamarz z czarnym tuszem rozpuszczalnym. Używa się
Części gtowicy do diuku piezoelektrycznego.
HP nabój czarny nr 56 Cztery kolumny po KMdy&ezinterwjfem 300 dpi W trybie szkicowym 18 a w objętość kropli 1 6 p!
go alternatywnie z barwnikiem pig mentowym, pierwszego do druku fotografii i skomplikowanej gtdfiki drugiego do tekstu
1.9. Rozdzielczość zakręcona
Duża rozdzielczość druku jest nie tylko zaletą samą w sobie ale tez bardzo dobrze prezentuje się w reklamach Nie byłoby w tym nic zdrożnego gdyby nie kom plikacje wynikające z budowy drukarek Mamy w nich aż dwie rozdzielczości pionową i pozio mą Pierwsza wynika z odstępu między sąsiednimi dyszami glo wicy drukującej druga z precyzji mechanizmu przesuwu karetki Dla jakości wydruku obie są równie ważne
Rozdzielczość poziomą można tatwo powiększyć wystarczy poprawie dokładność napędu Zwiększenie pionowej jest dużo trudniejsze Nie tylko trzeoa gę ściej umieścić dysze ale i zmniejszyć ich rozmiary Bane rą staje się brak miejsca w gto wicy wysoki koszt większej prę cyzji wykonania i wtasnosci fizyczne atramentów Jeszcze niedawno obie rozdziel czosci były identyczne potem za częly się rożnie oczywiście na nie korzyść tej trudniejszej do powiększenia pionowej Dwa cztery a w najnowszych drukar kach Epsona nawet osiem razy1 Jak interpretować takie nierówne pa ry? Przecież plama atramentu na pa pierze nie jest aż tak wydłużona1 Większą uwagę należy przykładać do
mniejszej rozdzielczości Nie tylko cha rakteryzuje ona możliwości głowicy ale jest tez ścisłe związana z mmirnal na objętością kropli tuszu wystrzeli wanej przez dyszę Jest to parametr o kapitalnym znaczeniu Mnipjszymi kroplami tak jak lepiej zatemperowa nym ołówkiem rysuje się o wiele do kladniej Kiedy krople są zbyt duże zbliżanie ich do siebie spowoduje tył ko powstanie kleksa To jest przyczy na ze nie można zmieście 5760 kro pli atramentu na szerokości jednego cala Tu chodzi tylko o precyzję loko wania której wzrost już nie poprawia lakosci w widoczny sposób Ten fakt jest dobrze znany producen tom Kilku z nich wręcz odradza dru kowanie w najwyższej rozdzielczości Ostrzeżenia w tym duchu ukazują się w dymkach w momencie wyboru opcji w sterownikach Epsona W urządzeniach Lexmarka sugeruje się drukowanie fotografii w mniejszej rozdzielczości Znany jest niechętny stosunek HP do trybu 4800 dpi Fragment sterownika obsługujący tę opcje jest daleki od ideatu Także Ca non używa 4800 dpi tylko wyjątko wo do jednego rodzaju papieru
1.10. Atramenty fotograficzne
Chociaż mówi się o duszy zdjęna to o jego jakości decyduje prozaiczna matematyka W fotografii tradycyjnej nie ma żadnych ograniczeń liczby kolorów a najmniejsze cząsteczki barwnika tzw ziarno nie są na zdjęciu rozróżniane nawet pod lupą Taki stan dla fotografii cyfrowej jest niedoścignionym ideatem Ziarni stosc zależy wprost od objętości naj mniejszej kropli i wbrew powszech nemu mniemaniu nie jest tak mocno związana z rozdzielczością której nie da się w pełni wykorzystać Zmniejszenie minimalnej dawki ko loru niekoniecznie wymaga redukcji wielkości kropli Tusz składa się z barwnika i rozpuszczalnika więc wystarczy zmienić ich proporcje ob nizyc stężenie pierwszego aby po wyparowiniu drugiego pozostało na papierze mniej barwnika niż po takiej samej kropli atramentu nasy conego To cała tajemnica tagod/e ma przejść między kolorami za
pomocą tzw tuszów fotograficz nych Jednak bardzo rozpuszczony barwnik należy dostarczać tylko wy jątkowo bo w przeciwnym wypad ku osnowa kartki nie poradzi sobie z odprowadzeniem tak dużej ilości wody Dlatego w zestawie atramen tow mamy dwa tusze z barwnikiem tego samego koloru jeden rozpusz czony tzw fotograficzny i drugi o zwykłym stężeniu Nie ma potrze by rozjaśniania w ten sposób tuszu żółtego i tak wystarczająco jasne go więc rozpuszcza się tylko dwa ciemniejsze cyjan i magentę Pożytek z jaśniejszych kolorów najle piej widać na rysunku pochodzącym od Canona Został sporządzony z myślą o pokazaniu wyższości sto sowanego przez Canona sześciokrol nego rozpuszczenia w porównaniu do czterokrotnego stosowanego przez konkurencję ale za jego porno ca łatwo pokazać o co w tym roz puszczaniu chodzi Od prawej strony mamy przypadek tuszu normalnego w środku i z lewej rozcieńczonego cztero (jak w drukarkach HP Epsona
Przekrój przez papier i atrament
Pigment opada i wchodzi_
w reakcję chemiczną z sąsiednimi cząsteczkami tworząc warstwę na tuszach kolorowych Po odparowaniu rozpuszczalnika nad tuszami kolorowymi pozostaje warstwa czarnych cząsteczek pigmentu
Cząsteczki
prgmentu
i Lexmarka) i sześciokrotnie jak u Ca nona Przyjmijmy ze objętość kropli wynosi 4pl ale ilość barwnika w jej wnętrzu jest cztero i sześciokrotnie pomniejszona tak jakby miafa tylko 1 lub O 67 pl zwykłego atramentu Na razie pikolitrowa kropla jest tylko marzeniem konstruktorów a tu roz puszczając atrament uzyskuje się ten sam efekt Według autora tego rysunku istotne jest pokonanie tym sposobem progu od którego wraził wosci ludzkiego oka nie wystarcza do rozróżnienia tak drobnych rożnie kolorów Obserwacja wydruków z tych drukarek nie daje podstaw do tak optymistycznych werdyktów zresztą ani Canon ani inni produ cenci nie zatrzymali się zadowoleni ? efektu ale usilnie rozwijają techno logię dalej
Trzecim kolorem w zestawie atra mentów foto jest czarny Po co zastępuje się płyn tego samego koloru' Sekret tkwi w budowie atramentu Czarny o tej samej osnowie co pozostałe bez stałych cząsteczek barwnika miesza się
z pozostałymi barwami dużo lepiej od swego pigmentowego odpo wiednika Dzięki temu powierzch ma wydruku która oddaje strukturę atramentów, może być jednolita Poza tym roztwór z cząsteczkami pigmentu inaczej zachowuje się w wąskich kanalikach i dyszach gtowicy niż całkowicie płynny tusz rozpuszczalny Inna musi być raz dzielczosc i wielkość kropli Zatem drugim powodem używania wersji rozpuszczalnej czarnego jest mozli wosc zrównania parametrów wy druku tego koloru z resztą tuszów Zestaw składający się z sześciu atramentów czterech w barwach CMYK uzupełnionych o dwa rozpuszczone jaśniejsze - cyjan i magentę zapisywany w skrócie CcMmYK oferują wszyscy producenci drukarek jednak możliwości skorzystania z niego zalezą od szczegółów budowy urządzenia Kiedy głowica stanowi jedną całość ze zbiornikami tuszu, zestaw sze sciokolorowy może być używany w tym samym korpusie, co cztero kolorowy a użytkownik ma możliwość dopasowania profilu atramentów do treści wydruku Po prostu wymienia między sobą nabój fotograficzny ctnK i pojemnik z tuszem czarnym Tak jest w nie których drukarkach Lexmarka i HP Pisaliśmy wcześniej, ze każda z konfiguracji atramentów ma swo je wady więc możliwość wymia ny pojemnika jest wygodnym sposobem rozwiązania tego problemu Jeszcze mniej wysiłku od uzyt kowmka wymaga konfiguracja najlepszej drukarki fotograficznej z Hp Od pewnego czasu najdroższy model z serii foto wyróżnia si? większą liczbą koszy na naboje, dzięki czemu alterna tywne tusze czekają w gotowości na swoją kolej już wmonto wane do karetki urządzenia
W konstrukcjach z gtowicą niepołączoną z katamarzern w catosc me wymienia się naboju czarnego na zestaw fotograficzny Kilka lat ternu Canon eksperymentował z takim systemem ale się z niego wycofał Więc Epson i Canon, kto re chcąc obniżyć koszty druku zdecydowały się na oddzielenie głowic od atramentu są w trud niejszej sytuacji, nie mogą się ra towac magiczną zamianą Trudniej im wyprodukować model na tyle uniwersalny aby me miat nega tywnych t ech żadnej z wyspecjali zowanych konfiguracji Poza jednym wyjątkiem Epson zrezygnował z uniwersalizmu i oprócz wielu modeli czterokolo rowych produkuje całą gamę wy specjalizowanych modeli fotogra licznych W tym wyjątku ważna jest nie tyle sama drukarka ile ze staw atramentów, DuraBnte, w którym nie tylko czarny ale i pozostałe tusze są pigmentowe Przejścia tonalne me są dzięki te mu gładsze, ale wydrukowane za jego pomocą, zdjęcia mają inne zalety Kolory są wyjątkowo żywe i degradują się dużo wolniej Oprócz stadka modeli sześci o kolorowych z głowicami 720 dpi w ofcr cię Epsona jest jeszcze drukarka
siedmiokolorowa, wyposażona tak ze w lepsze głowice Siódmy zasobnik tak jak sąsiedni jestwypełnio ny tuszem czarnym rozpuszczalnym dzięki czemu dolegliwość wolnego druku tekstów w konfiguracjach fotograficznych została złagodzona Canon przyjął inną strategię Ma jąć za sobą nieudany eksperyment z tanimi modelami o wy miennej konfiguracji atramentów -tym razem lansuje modele czterokolorowe Środkiem prowadzącym do łagodzenia przejść tonalnych ma być przede wszystkim zmniejszenie objętości kropli do dwóch pikolitrów Tylko najtańsze modele dla początkujących zostały tej brom pozbawio ne Dodano typowo fotograficzne wyposażenie czytniki kart pamię ci i gniazdo USB do aparatów cy frowych, oprogramowanie do kolekcjonowania fotografii a w najnowszych modelach zgodność z systemem PictBndge W pewnym sensie Canon przejął dawniejszą ideę HP, które wpro wadzając technologię PhotoREt tez lansowało druk czterokolorowy twierdząc, ze to wystarczy Nietrudno temu zaprzeczyć posługując się wyspecjalizowanym urządzeniem fotograficznym tego
samego producenta Z sześciu kolorów, sześciokrotnego rozjaśnienia i dwóch pikolitrów w modelu i950 uzyskuje się jakość której za den czterokolorowy model nie sprosta W istocie rzeczy mamy do czynienia z nieustającym ruchem po wznoszącej się spirali Poprą wia się druk czterokolorowy te same rozwiązania przechodzą do wersji foto, która silą rzeczy jest lepsza, jej jakość staje się nowym celem systemów czterokolorowych i tak dalej Wzorce jakości nie są obiektywne, a raczej narzucane nieświadomym osobom metodami marketingowymi
1.11. Osiem i pięć
Po czterech sześciu i siedmiu przyszła kolej na pięć i osiem To liczby tuszów montowanych w najnowszych modelach HP i Canona Pod nimi kryją się no we, interesujące pomysły które warto bliżej przedstawić Ich wspólną cechą jest wzmocnienie czarnej sekcji palety zdumiewają co zaniedbanej od czasu boomu na druk kolorowy Przyczyny używania tuszu czarnego w zestawie atramentów drukarki me są oczywiste Z teorii barw wiadomo ze powinny wy starczyć trzy, cyjan, magenta i zoł ty l rzeczywiście, urządzenia, w których każdy skrawek miejsca jest na wagę złota np drukarki małoformatowe czy przenośne, zadowalają się trzema budując czarny z trzech wymienionych składników Także w .dorosłych
PC WORLD KOMPUTER PRO 4/2003 13
PERYFERIA
drukarkach tworzenie czarnego z innych kolorów podstawowych nie jest taką rzadkością, jak się można było spodziewać Na na stępnych stronach pokazane są detale ustawień sterownika kła sycznej CMYK owej drukarki Ca non i850, z których widać, jak sporadycznie korzysta się jedno czesnie ze wszystkich atrarneri tow Poza tekstem pigmentowy czarny miesza się z pozostałymi kolorami tylko do druku na mety powych nośnikach W istocie rzeczy tam, gdzie chodzi o jakość eliminuje się druk czarnym atra rnentem Naczelną zasadą jest uni kanie interakcji tuszów pigrnento wych z rozpuszczalnikowymi Nie jest to dobre ani dla jakości ani dla ekonomii Podczas budowy rożnych odcieni czarnego z kolorów łatwo o nierównowagę składników Odchylenia od koloru szarego szczególnie łatwo rzucają się w oczy zwłaszcza ze zmiany kierunku i ro dzaju oświetlenia tez mają wpływ na inne mieszanie się barw Wlą czenie czarnego koloru do palety automatycznie rozwiązałoby ten problem Druk jedną kroplą zamiast dotychczasowych trzech to me tylko ulga dla papieru, bo odprowadza mniej wody, ale i dla portfela Tych wad nie ma konfiguracja z podwój nym czarnym pigmentowym do tekstu i rozpuszczalnikowym do koloru po raz pierwszy zastosowana w Canonie i865
Jednak czarny należne sobie miejsce w hierarchii barw uzyskał do piero w najnowszych drukarkach HP Wprowadzono nie dwa jak w innych kolorach, a trzy odcienie Oprócz nowej fotograficznej czerni różniącej się składem cnemicz nym od tego samego koloru w ka farnarzu fotograficznym mamy jeszcze dwa tusze szare Jasny g jest używany samodzielnie do 40 procent zaczernienia, a razem z ciemnoszarym G aż do 70 pro cent Jeszcze ciemniejsze odcienie uzyskuje się z wymieszania barwy G z zupefme czarnym Z Bezpośrednia korzyść z dodatko wych szarości w palecie jest taka sama jak z innych jaśniejszych
atramentów Zamiast mozaiki ciem nych piegów i niezabarwionego papieru mamy prawie jednolite pokry cię znacznie lepiej wyglądające z bliska Jednak w przypadku szarego lista bonusow jest dłuższa Budowa neutralnych szarości z idealną równowagą składowych z palety ĆMY jest wyjątkowo trudna i tradycyjnie uchodzi za jedną z kluczo wych prób jakości druku Tu balans szarości jest realizowany bez najmniejszego wysiłku Po drugie, przejścia między bardziej a mniej nasyconym kolorem (cienie, nierównomierne oświetlenie) mogą być bardziej płynnie oddane Po trzecie, poszerza się gama barw możliwych do wydrukowania o mniej krzykliwe spokojne odcienie Popatrzmy, jak zwiększała się liczba kolorów w kolejnych wersjach słyń npj technologu PhotoREt, opraco wanej i rozwijanej przez HP Korzyść z zastosowania sześciu atra mentowjest najwyraźniej widoczna jeśli porównać wersje III i IV a zwłaszcza IV Pro Dysze od których zależy wielkość kropli i ich licz ba na punkt, prawie się nie zmieni ly A liczba barw powiększyła się jak twierdzi HP, ponad 300 i ponad 20 tysięcy razy W pierwszym przy padku nastąpiło to dzięki uzupełnię mu czterech atramentów z palety CMYK o dwa dodatkowe, rozcien czone kolory jasny cyjan c, i jasną magentę m Taki system atramen tow nosi nazwę fotograficznego oznaczany tez jest jako Cc MmYK W drugim przypadku przyrost liczby kolorów jest także zasługą dodatko wych tuszów Mamy trzy naboje kolorowy ĆMY fotograficzny cmK, z których czarny K me jest w osmiokolorowym druku używa ny oraz nabój z trzema szaro-czar-nymi tuszami Kolory zostały poli czone w HP przy założeniu maksymalnie 32- krotnego zakro pienia jednego punktu dowolnym 116 krotnym jednym kolorem oraz przeliczone na rozdzielczość 300 dpi Pierwsza krotność zależy od odporności papieru na działanie dużej ilości wody, druga wskazuje na liczbę przejść głowicy nad tym samym paskiem papieru
14 PC WORLD KOMPUTER PRO 4/2003
Niestety korzystanie ze wszystkich udogodnień wersji Pro PhotoREt IV Pro jest możliwe tylko w drukarce z trzema uchwytami na atrament Na razie HP produkuje tylko jeden taki model PhotoSrnart 7960 każąc sobie stono płacie nie tylko za dodatkowy uchwyt ale i za czytniki kart, panel sterowania wyświetlacz LCD do przeglądania zdjęć i wiele innych składników W ofer cię brakuje wersji odchudzonej skrojonej akurat na potrzeby osób ceniących jakość, którą z uznaniem przyjęliby przeciwnicy seryjnej pro dukcji widoczków Pozostate drukarki nowej serii wy posazono tylko w dwa uchwyty Użytkownik takiej wersji stoi przed nietatwym dylematem do rozstrzy gnięcia czy drukować zdjęcia typo wym zestawem fotograficznym z ja snyni cyjanem i magentą czy tez może wymienić pojemnik foto na szary' Innymi stówy czy woli z lep szą jakością drukować kolory czy czernie7 Nie chcielibyśmy odpowia dać na takie pytanie
1.12. Modulacja
rozmiaru kropli
Drukarka buduje kolory tylko 7 trzech lub czterech barw podsta wowych Subtelne odcienie to ztu dzenie optyczne, które powstaje dzięki patrzeniu na różnokolorową mozaikę 7 dalszej odległości
Chociaż w budowaniu tego ztudze-nia wielkość mozaiki i bogactwo palety mogą zastąpić się nawza jem to jednak obraz zbudowany z drobniejszych elementów może być oglądany z mniejszego dystan su mieć więcej szczegółów i z te go powodu uchodzi za lepszy Paletę kolorów można poszerzyć stosując oprócz zwykłych atramen ty rozpuszczone z mniejszą ilością barwnika w jednej kropli Ten sam efekt daje sterowanie wielkością kropli albo wielokrotne zakrapianie jednego punktu Popatrzmy jak sobie radzą z poszerzeniem palety najwięksi producenci drukarek
Canon
W drukarkach tego producenta sto suje się termiczną technikę wystrzeliwania tuszu Głowice są oddzielone od pojemników z atramentem i po winny wytrzymać całe życie drukarki Kałamarze są proste i tanie W droższych modelach kolorowe tusze są w osobnych zasobnikach, a w tan szych-w jednym W drukarkach uniwersalnych czarny tusz jest pig mentowy a w zestawach szescioko lorowych - rozpuszczalny tak jak i pozostałe barwniki W jednym z najnowszych modeli, i905 są oba rodzaje tuszu czarnego W najnowszych modelach tego producenta stosuje się dysze wyposażone w do datkowy drugi grzejnik Mniejsza
W dyszy Canona małe krople attamentu są wytwaizane przez jeden, a duże pi2ez c/wd grzejniki
4