INFORMATYKA II
PROGRAMOWANIE W JĘZYKU PASCAL

DELPHI 6 BORLAND

Struktura programu w Pascalu

Element	Rozpoczyna	Kończy	Uwagi
Nagłówek	PROGRAM	;	Zawiera nazwę programu
Używane moduły	USES	;	Opcjonalny
Deklaracje etykiet	LABEL	;	Opcjonalny
Definicje stałych	CONST		Opcjonalny
Definicje typów	TYPE		Opcjonalny
Deklaracje zmiennych	VAR		Opcjonalny
Lista instrukcji	BEGIN	END.
Komentarz	{ lub (*	} lub *)	Opcjonalny

Rodzaje nagłówków

Nagłówek	Zaczyna	Kończy się
PROGRAM	Program	END.
UNIT	Moduł	END.
PROCEDURE	Procedurę	END;
FUNCTION	Funkcję	END;

Deklaracje stałych

Typ	Znacznik	Przykład
Całkowity dziesiętny	brak	x = 5;
Całkowity szesnastkowy	$	x = $FF;
Rzeczywisty	kropka dziesiętna	x = 5.1;
Znakowy	apostrof	x = `c';
Znakowy - kody ASCII	#	x = #32;
Łańcuchowy	apostrof	x = `abcd';
Łańcuchowy - kody ASCII	#	x = #13#10;
Zbiór	nawiasy kwadratowe	x = [1, 2, 3];

Typy całkowite

Nazwa	Min. wartość	Max. wartość	Zużycie pamięci
SHORTINT	-128	127	1 bajt
BYTE	0	255	1 bajt
INTEGER	-32768	32767	2 bajty
WORD	0	65535	2 bajty
LONGINT	-2147483648	2147483647	4 bajty
min..max -okrojony	min	Max	1-4 bajty
(a, b, c) -wyliczeniowy	a	C	1 bajt

Typy rzeczywiste

Nazwa	Min. wartość	Max. Wartość	Cyfry znaczące	Zużycie pamięci
SINGLE	1.5 x 10^-45	3.4 x 10^38	7-8	4 bajty
REAL	2.9 x 10^-39	1.7 x 10^38	11-12	6 bajtów
DOUBLE	5.0 x 10^-324	1.7 x 10^308	15-16	8 bajtów
EXTENDED	3.6 x 10^-4951	1.1 x 10^4932	19-20	10 bajtów
COMP	-2^63+1	2^63 -1	całkowity	8 bajtów

Typy znakowe

Nazwa	Min. długość	Max. długość	Zużycie pamięci
CHAR	1	1	1 bajt
STRING	0	255	256 bajtów
STRING[długość]	0	długość	długość+1

Typy złożone

Opis	Składnia
Zbiór	SET OF typ_całkowity;
Tablica jednowymiarowa	ARRAY [wymiar] OF typ;
Tablica wielowymiarowa	ARRAY [w1,w2] OF typ;
Rekord	RECORD lista_pól; END;
Plik tekstowy	TEXT;
Plik elementowy	FILE OF typ;

 Inne typy

Opis	Składnia
Logiczny	BOOLEAN
Wskaźnik bez typu	POINTER
Wskaźnik z typem	^typ

Instrukcje Pascala

Nazwa	Składnia
Instrukcje proste
Wywołanie procedury	nazwa_procedury(parametry);
Przypisanie	zmienna := wyrażenie;
Instrukcje złożone
Blok	BEGIN lista_instrukcji; END;
Instrukcja wiążąca	WITH rekord DO instrukcja;
Wybór prosty	IF warunek THEN instrukcja;
Wybór pełny	IF warunek THEN instrukcja ELSE instrukcja2;
Wybór wielokrotny	CASE wyrażenie OF wartości: instrukcja; ELSE instruk2; END;
Pętla N-krotna	FOR zmienna_całkowita := wart1 TO wart2 DO instrukcja;
Pętla 0..? -krotna	WHILE warunek DO instrukcja;
Pętla 1..? -krotna	REPEAT lista_instrukcji; UNTIL warunek_końca;
Instrukcje sterowania
Wyjście z bloku	BREAK
Powrót z procedury	EXIT
Przerwanie programu	HALT
Skok do etykiety	GOTO etykieta; odradzane

Podstawowe procedury Turbo Pascala

Nazwa	Rola	Parametry
Procedury wejścia-wyjścia
WRITE	Pisze na ekranie	Lista wartości do wypisania
WRITELN	Pisze na ekranie i zmienia linię	Lista wartości do wypisania
READLN	Wczytuje wartość z klawiatury	Zmienna typu prostego
Procedury in- i dekrementacji
INC	Zwiększa zmienną o 1	Zmienna całkowita
DEC	Zmniejsza zmienną o 1	Zmienna całkowita
Inne procedury
RANDOMIZE	Inicjalizuje generator liczb losowych	-
VAL	Zamienia tekst na liczbę	Tekst, zmienna docelowa, zmienna zwracająca kod błędu
STR	Zamienia liczbę na tekst wg formatu	Wartość, zmienna docelowa

Standardowe funkcje Turbo Pascala

Nazwa funkcji	Zwracana wartość	Typ parametru	Typ wyniku
Funkcje dla liczb całkowitych
LOW	Najmniejszy element typu	Całkowity	Całkowity
HIGH	Największy element typu	Całkowity	Całkowity
PRED	Element poprzedzający	Całkowity	Całkowity
SUCC	Element następujący	Całkowity	Całkowity
RANDOM	Wartość losowa z podanego zakresu	Całkowity	Całkowity
Funkcje konwersji typów
ROUND	Zaokrąglenie	Rzeczywisty	Całkowity
TRUNC	Część całkowita	Rzeczywisty	Całkowity
CHR	Znak ASCII	Całkowity	Znakowy
ORD	Kod ASCII	Znakowy	Całkowity
Funkcje matematyczne
ABS	Wartość bezwzględna	Rzeczywisty	Rzeczywisty
ARCTAN	Arcus tangens	Rzeczywisty	Rzeczywisty
COS	Cosinus	Rzeczywisty	Rzeczywisty
EXP	Potęga liczby e	Rzeczywisty	Rzeczywisty
FRAC	Część ułamkowa	Rzeczywisty	Rzeczywisty
INT	Część całkowita	Rzeczywisty	Rzeczywisty
LN	Logarytm naturalny	Rzeczywisty	Rzeczywisty
SIN	Sinus	Rzeczywisty	Rzeczywisty
SQR	Kwadrat	Rzeczywisty	Rzeczywisty
SQRT	Pierwiastek kwadratowy	Rzeczywisty	Rzeczywisty
Funkcje znakowe
UPCASE	Duża litera	Znakowy	Znakowy
LENGTH	Długość ciągu znaków	Łańcuchowy	Całkowity

Operatory w Turbo Pascalu

Operator	Znaczenie	Przykład	Priorytet wykonania
Operatory arytmetyczne
-	Zmiana znaku	a := -a;	1
*	Mnożenie	a := a*b;	2
/	Dzielenie bez reszty	r := a/b;	2
DIV	Dzielenie z resztą	i := a div b;	2
MOD	Reszta z dzielenia	i := a mod b;	2
+	Dodawanie	a := a+b;	3
-	Odejmowanie	a := a-b;	3
Operatory porównania
=	Równe	IF a = b THEN ...	4
<>	Nierówne	IF a <> b THEN ...	4
<	Mniejsze	IF a < b THEN ...	4
<=	Mniejsze równe	IF a <= b THEN ...	4
>	Większe	IF a > b THEN ...	4
>=	Większe równe	IF a >= b THEN ...	4
IN	Należy do	IF a IN zbior THEN ...	4
Operatory logiczne i bitowe
NOT	Negacja	IF NOT (a<4) THEN ...	1
AND	Iloczyn logiczny	IF (a<4) AND (a>1) THEN ...	2
OR	Suma logiczna	IF (a>=4) OR (a<=1) ...	3
XOR	Różnica symetryczna	a := b XOR $7F;	3
SHL	Przesunięcie w lewo	a := b shl 3;	2
SHR	Przesunięcie w prawo	a := b shr 3;	2
Inne operatory
.	Wskazanie	a := rekord.pole;	1
&	Referencja	adres := &a;	1
^	Wyłuskanie	b := adres^;	1
typ( )	Wymuszenie typu	b := byte(i);	1

Podstawowe operacje na plikach

Nazwa	Rola	Parametr1	Parametr2	Etap
ASSIGN	Przyporządkowuje zmiennej rzeczywisty plik na dysku	Zmienna typu plik	Ścieżka dostępu do pliku	1
RESET	Otwiera istniejący plik do czytania i zapisu	Zmienna typu plik	Rozmiar elementu (opcja)	2
REWRITE	Otwiera nowy plik do zapisu	Zmienna typu plik	Rozmiar elementu (opcja)	2
APPEND	Otwiera istniejący plik do dopisywania	Zmienna typu TEXT	-	2
READ	Wczytuje zmienną z pliku	Zmienna typu plik	Zmienna typu element pliku	3
WRITE	Zapisuje wartość do pliku	Zmienna typu plik	Wartość	3
EOF	Sprawdza osiągnięcie końca pliku	Zmienna typu plik	-	3
CLOSE	Zamyka plik	Zmienna typu plik	-	4

Niektóre zaawansowane operacje na plikach

Nazwa (parametry) : typ funkcji	Działanie
BlockRead (var Plik: File; var Bufor; Ile: Integer)	Czyta blok danych
BlockWrite (var Plik: File; var Bufor; Ile: Integer)	Zapisuje blok danych
FilePos (var Plik): Longint	Zwraca pozycję w pliku
FileSize (var Plik): Integer	Zwraca rozmiar pliku
IOResult: Integer	Sprawdza czy wystąpił błąd we/wy
MkDir (Nazwa: string)	Tworzy folder
Rename (var Plik; NowaNazwa:string);	Zmienia nazwę pliku
RmDir (Nazwa: string)	Usuwa pusty folder
Seek (var Plik; POZ: Longint)	Ustawia pozycję w pliku na POZ
Truncate (var PlikNietekstowy)	Kończy plik na aktualnej pozycji

 Wybrane procedury i funkcje modułu CRT

Nazwa (parametry) : typ funkcji	Działanie
CLRSCR	Czyści ekran
DELAY (MS : WORD)	Wstrzymuje program na MS milisekund
GOTOXY (X, Y : BYTE)	Przenosi kursor na pozycję X, Y
KEYPRESSED : BOOLEAN	Sprawdza, czy wciśnięto klawisz
NOSOUND	Wyłącza dźwięk
READKEY : CHAR	Zwraca wciśnięty klawisz
SOUND (HZ : WORD)	Włącza dźwięk o częstotliwości HZ
TEXTBACKGROUND (COLOR : BYTE)	Ustawia kolor tła na COLOR
TEXTCOLOR (COLOR : BYTE)	Ustawia kolor znaków na COLOR
UPCASE (LETTER : CHAR) : CHAR	Zamienia literę na dużą literę
WHEREX : BYTE	Zwraca pozycję poziomą kursora
WHEREY : BYTE	Zwraca pozycję pionową kursora

 Wybrane procedury modułu DOS

Nazwa (parametry)	Działanie
GETDATE (VAR R, M, D, DTYG : WORD)	Zwraca aktualną datę
GETTIME (VAR G, M, S , SETNA :WORD)	Zwraca aktualny czas

Konsultacje I

deklaracja zmiennych

Var b,x : real;

i,j : integer;

albo

var b,x : real;

var i,j : integer;

blok programu

zaczyna się słowem `begin' a kończy się słowem `end'

-----

begin

.....

......

end

deklaracja typu

type nazwa : typ (np. integer, ^integer, real, inny typ wcześniej zadeklarowany)

-----

Przykład:

Type Tabl = array [1..10] of integer;

Var A : Tabl;

Przykład

type

liczba_zespolona = record

re, im : real;

end;

var

l1 : liczba_zespolona;

l2 : liczba_zespolona;

otwieranie plików

var plik : text;

W ten oto sposób powiadamiamy kompilator, że będziemy korzystać z pliku tekstowego. Jak na razie jednak nie określiliśmy, jaki to będzie plik, ani czy będziemy z niego czytać, czy też pisać do niego.

Aby powiązać zmienną plikową z konkretnym plikiem na dysku, używamy instrukcji assign, której składnia jest następująca:

assign(zmienna plikowa, nazwa pliku);

assign(plk, 'dane.txt');

reset(zmienna plikowa);

Analogicznie, jeśli chcemy dane do pliku zapisywać, wywołujemy instrukcję rewrite:

rewrite(zmienna plikowa);

Po wywołaniu tych instrukcji możemy wreszcie zacząć korzystać z pliku. Po zakończeniu zaś pracy z plikiem, musicie go zamknąć, czyli wywołać instrukcję close:

close(zmienna plikowa);

Dla odczytu danych z pliku:

var plk : text;

begin

assign(plk, nazwa_pliku);

reset(plk);

{ tutaj możemy wykonywać odczyt danych }

close(plk);

end.

Czytanie pliku do końca

while not eof(plk) do

{ jak długo nie napotkano końca pliku plk }

instrukcja with... do

with lista zmiennych rekordowych do

instrukcja

with osoba do begin

writeln(data.dzien);

writeln(data.miesiac);

writeln(data.rok);

end { with osoba }

definicja typu rekordowego

var

l1, l2 : record

re, im : real;

end;

deklaracja stałej typu const

const n=7;

Musi się znajdować zawsze przed deklaracjami, które wykorzystują zmienna `n'.

Przykład:

const=7;

var A : array [1..n] of real;

begin

……

end.

Instrukcja `if … then…(else)'

Przykład

If (x>=a) and (x<=b) then…

Muszą być nawiasy, gdyż logiczne `and' ma priorytet nad operatorami porównania.

Pętle

for i:=1 to 10 do albo for i:=10 downto 1 do plus blok instrukcji lub jedna instrukcja. Uwaga: petla if lub wielokrotna pętla if są jedną instrukcją

Przykład: Zadanie- Dla wartości x=-0,5, -0,4, ... 1,5 drukować odpowiadające im wartości y, gdzie:

y=x+sin x dla x<=0

y=ln x dla 0<x<=1

y= |x-2| dla x>1

Program wykonać bez użycia tablic.

var x,y : real;

i : integer;

begin

for i:=-5 to 15 do

begin

x:= i/10;

if x<=0 then

y:=x+sin(x) else

if x<1 then y:=ln(x) else

y:=abs(x-2);

writeln y;

end;

end.

repeat.. until

repeat

instrukcja;

instrukcja;

...

instrukcja

until warunek

Przykład: czytanie liczby z klawiatury, która jest dodatnia.

repeat

readln (k);

until k>0

while..do..

while warunek

do instrukcja

Przykład: czytanie rozmiaru tablicy A[1..k], gdzie k < n, n podane jako const.

readln (k);

while k>n do

begin

writeln (`Podales zla liczbe'

`danych. Podaj wrtosc <=n);

end;

case zn of

case selektor of

lista_1 : instrukcja_1;

lista_2 : instrukcja_2;

...

lista_n : instrukcja_n;

else

instrukcje_inne

end

Przykład: W zależności co jest pod zmienną zn typu character, wydrukować informację: duża litera, mała litera, spacja, cyfra, inny znak.

case of zn of

`a'..'z' : writeln (`mala litera');

`a'..'z' : writeln (`duża litera);

` ` : writeln (`spacja');

`,', `'',';','.',':' : writeln (`znak interpunkcyjny');

`0'..'9' : writeln (`cyfra');

else writeln (`inny znak')

end {koniec instrukcji case…}

KONSTULTACJE II

Deklaracja listy

type

wsk_el_listy = ^element_listy;

element_listy = record

dane : integer;

wsk_nastepnika : wsk_el_listy;

end;

Jest to deklaracja typu iteracyjnego (zapętlona), ale to nie jest błąd.

zmienna wskaźnikowa

wsk_i^:=20;

adres^ :=3.8; {pod zmienną wskazywaną przez adres podstaw wartoć 3.8}

a^ := 'co to?'; {pod zmienną wskazywaną przez a podstaw napis 'co to?'}

writeln (adres^, a^); {wydrukuj zmienną wskazywaną przez adres i zmienną zmienną wskazywaną przez a}

typ wskaźnikowy

type wek=array[1..5] of string;

auta=record

marka : string;

rocznik : integer;

cena : real;

end;

var

wsk_i : ^integer;

wsk_wek : ^wek;

ad_auta : ^auta;

...

begin

...

wsk_i^ := 20;

wsk_wek^[3] := 'Joanna';

ad_auta^.cena := 35000;

...

end.

• instrukcja, która powołuje do życia zmienną dynamiczną - przydziela jej pamięć i zapamiętuje jej adres;

• instrukcja, która odbiera pamięć zarezerwowaną na zmienną dynamiczną i kasuje jej adres.

Takie dwie instrukcje dostępne są w każdym zaawansowanym języku programowania, który pozwala na używanie zmiennych dynamicznych. W Pascalu są to procedury standardowe odpowiednio new(adr) i dispose(adr). Tak więc :

Procedura new(adr) przydziela pamięć na zmienną dynamiczną takiego typu, na jaki pokazuje wskaźnik adr i adres tej zmiennej podstawia pod ten wskaźnik. Jeżeli alokacja (przydział pamięci) się nie powiedzie, np. Pamięci już nie wystarczy, pod wskaźnik wstawi adres pusty, w Pascalu oznaczany jako nil (ang. Nic)

Procedura dispose(adr) odbiera pamięć zarezerwowaną na zmienną dynamiczną pod adresem adr i kasuje ten adres.

Przykład 1:

var

wsk_i : ^integer;

begin

new(wsk_i);

wsk_i^:=20;

writeln('Wartosc wskazywana powiekszona o 5 ', wsk_i^+5);

dispose(wsk_i);

end.

Przykład 2:

Ale już teraz możemy Wam zaprezentować strukturę, która pozwoli nam dynamicznie rezerwować dużą tablicę dwuwymiarową bez niepotrzebnego deklarowania z dużym zapasem tablicy statycznej. Będzie to tablica wskaźników:

Możemy ją zadeklarować, utworzyć i wykorzystywać w sposób następujący:

const w = 500; k=400;

type tab = array[1..k] of real;

wsk_tab = ^tab;

var A: array[1..w] of wsk_tab; {A jest tablicą wskaźników}

i, j :integer;

begin

for i:=1 to w do

begin

new(A[i]); {rezerwujemy pamięć i kolejne adresy wpisujemy do tablicy A}

for j := 1 to k do read (A[i]^[j]); {wczytujemy dane do tablicy A}

end;

......

......{teraz działamy na naszej tablicy}

......

{a teraz zwalniamy całą pamięć - będzie się mogła przydać innym programom}

for i:= 1 to w do dispose (A[i]);

end.

drzewo

Definicja elementu będącego częścią drzewa jest identyczna jak elementu listy dwukierunkowej.

type

wsk_wezel = ^wezel;

wezel = record

wartosc : integer;

w_wezel_lewy : wsk_wezel;

w_wezel_prawy: wsk_wezel;

end;

Różnica pomiędzy listą dwukierunkową a drzewem kryje się w sposobie połączenia elementów. Elementy listy dwukierunkowej pokazują na siebie wzajemnie, tzn. jeśli drugi element wskazuje na trzeci, to trzeci wskazuje na drugi, co w Pascalu wygląda następująco:

A^.nastepny^.poprzedni^.dane = A^.dane;

{zawsze prawdziwe, o ile A nie pokazuje na ostatni, a lista ma co najmniej 2 elementy !!!}

Z tego faktu wynika jeszcze jedno - każdy element z wyjątkiem pierwszego i ostatniego musi mieć dwóch sąsiadów - czyli oba wskaźniki w nim umieszczone są różne od nil.

Natomiast przy drzewie zależność ta nie jest spełniona. Po pierwsze: element może mieć jednego, dwu, lub nie mieć wcale sąsiadów (w tym przypadku może lepiej nazwać ich węzłami). Po drugie, jeżeli A wskazuje na B, to B nie może wskazywać na A.

funkcja

Definicja funkcji jest następująca:

function nazwa (par1,par2 : typ1;par2:typ2):typ_wyniku

{deklaracje zmiennych lokalnych}

begin

nazwa:= temp

end;

procedura

Definicja procedury:

Procedure nazwa(par1,par2:typ1;par2:typ2;par3:typ3)

Deklaracje zmiennych lokalnych

Begin

działanie jakiegoś programu

end;

moduł

Pierwszy zawsze jest nagłówek, a wygląda on następująco:

unit nazwa_modulu;

nazwa_modulu musi być taka sama jak nazwa pliku, w którym pamiętany jest moduł (oczywicie bez rozszerzenia .pas, tzn. moduł o nazwie myszka musi być zapamiętany w pliku myszka.pas

Następnie występuje część opisowa (zwana również częścią interfejsową lub publiczną) modułu:

interface

Tutaj musicie umieścić wszystkie definicje stałych i typów, deklaracje zmiennych, deklaracje funkcji i procedur (czyli tylko ich nagłówki), które będą widoczne dla dowolnego programu (lub innego modułu) korzystającego z danego modułu. Aby objaśnić to trochę dokładniej, wprowadzimy nowe pojęcie:

Zasięg zmiennej, funkcji czy też procedury może być globalny, co oznacza, że będzie ona widoczna we wszystkich plikach, do których dany moduł został włączony. Taką zmienną czy procedurę będziemy nazywali eksportowaną. Zasięg może także być lokalny, co oznacza, że dana zmienna, funkcja czy procedura będzie widoczna tylko i wyłącznie w pliku modułu. Jest to rozszerzony odpowiednik zasięgu zmiennych, który już poznaliście w poprzednim segmencie.

Teraz resztę zrozumieć będzie już łatwo: w części opisowej modułu umieszczamy deklaracje zmiennych, funkcji i procedur eksportowanych - i tylko tych.

Część implementacyjna (zwana również częścią prywatną):

implementation

Uwaga: za słowami interface i implementation nie stawia się średnika.

To tutaj zamieszczacie właściwe algorytmy, czyli „ciało” (inaczej definicję, implementację) procedur i funkcji eksportowanych. Tutaj możecie także zadeklarować lokalne zmienne i procedury i korzystać z nich do woli, pamiętając o tym, że nie będą one dostępne gdziekolwiek poza tą częścią modułu.

Ostatnią częścią modułu jest część inicjująca:

begin

{ Tutaj umieszczacie kod wykonywany podczas inicjacji. }

end.

Ten fragment kodu zostanie wykonany zawsze przed pierwszym odwołaniem się do danego modułu (w praktyce w Delphi w momencie startu programu przed wykonaniem się pierwszej jego instrukcji. Moduły są inicjowane w kolejności tej samej, w jakiej występują po słowie uses). Po co? A choćby po to, aby przypisać zmiennym wartości początkowe, zarezerwować pamięć, czy przywitać się z użytkownikiem wyświetlając stosowny komunikat na ekranie.

Przykład:

unit tablica;

{

prosty moduł w Pascalu; zobaczcie w następnym oknie, jak został on dołączony do programu.

}

interface

const

w=5;

k=7;

type Tab=array[1..w, 1..k] of real;

{ tutaj tylko nagłówek procedury: }

procedure drukuj(X: Tab; napis: string);

implementation

{ a tutaj implementacja procedury: }

procedure drukuj(X: Tab; napis: string);

{ procedura najpierw drukuje słowo `Tablica ` i napis typu string, a następnie drukuje wierszami tablicę X typu Tab }

var I,j: integer;

begin

writeln(`Tablica `, napis);

for i:= 1 to w do

begin

for j:= 1 to k do write (X[I,j]:7:2);

writeln;

end;

end;

end.

A teraz program główny; nazwaliśmy go schemat:

program schemat;

{$APPTYPE CONSOLE}

uses

SysUtils,

{ poniższa linia została dodana automatycznie przez Delphi po dołączeniu

nowego modułu: }

tablica in `tablica.pas';

var

A, B: Tab;

begin

{ ... }

drukuj(A, `A:');

drukuj(B, `B:');

readln;

end.

ZADANIA

type

tadres=^trecord

trecord=record

slowo : string;

I. : tadres;

end;

var

glowa : Tadres;

aktualny:Tadres;

temp: string;

begin

glowa:=nil;

aktualny:=nil;

repeat

writeln (`Proszę wyprowadzac slowo: `);

readln temp;

if glowa=nil then

begin

new (glowa);

nlowa^.proszę.:=nil;

glowa^.slowo:=temp;

aktualny:=glowa;

end else

begin

new (aktualny^.proszę.);

aktualny:=aktualny^.proszę.;

aktualny^.proszę.:=nil;

aktualny^.slowo:=temp;

end;

until aktualny^.slowo='.';

wyswietl_liczbe(glowa);

kasuj_liste(glowa);

readln;

end.

procedure wyswietl_liste(element: Tadres);

begin

if element<>nil then

begin

writeln (`Element listy : `,element^.slowo);

wyswietl_liste (element^.I.);

end;

end

procedure kasuj_liste(var element:Tadres);

var temp:Tadres;

begin

while temp<> nil do

temp:=element^.I.;

writeln (`Usun element listy: `,element^.I.);

dispose (element);

element:=temp;

end;

Co z element listy pisze?

Aktualny:=glowa;

repeat

writeln (aktualny^.slowo);

if (aktualny^.proszę.<>nil) and (aktualny^.proszę.^.proszę.<>nil) then

aktualny:=aktualny^.proszę.proszę.^.proszę.^;

else

aktualny:=nil;

unil aktualny=nil

Wstawianie elementu pomiędzy, który jest sumą poprzednika i następnika:

procedure wstaw (element: tadres);

var temp:tadres;

begin

while element^.I.<> nil do

begin

new(temp);

temp^.slowo:=element^.slowo+element^.I.slowo);

temp^.I.:=element^.I.;

element^.I.:=temp;

element:=temp^.I.;

end;

end.

Algorytm sortowania:

for j:=1 to n-1 do

begin

imin:=j;

for I:=j+1 to n do

if A[I]<imin then

imin:=j

temp:=A[j];

A[j]:=A[imin];

A[imin]:=temp

End

1. Która z poniższych konstrukcji jest niepoprawna, przy założeniu, że zmienna jest_zero jest typu boolean?

1. if jest_zero then...

2. if jest_zero=true then...

3. if jest_zero=1 then...

• - bo zmiennej logicznej nie można porównać z liczbą; natomiast obie wersje a) i b) są poprawne i znaczą to samo.

2. Gdzie należy wpisać dane do programu:

1. W oknie, które się otworzy, gdy program zacznie się wykonywać.

2. Na końcu programu, za słowem end z kropką.

3. Po słowie const znajdującym się na początku programu.

• - dane wpisujemy przecież dopiero, gdy program się uruchomi, nigdy zaś w tekście programu!!! Stałe wpisywane w programie nie są danymi. Dane to coś, co wczytujemy instrukcją read lub readln.

3. Jak sprawdzić, czy x jest zawarte w przedziale <a,b>:

1. if a<=x<=b then...

2. if (x>=a) and (x<=b) then...

3. if x>=a and x<=b then...

b) - nawiasy są konieczne, gdyż inaczej najpierw zadziałałby operator „and” na argumentach sąsiednich, i wynikłby z tego błąd kompilacji.

4. Która z podanych pętli jest równoważna (jeśli chodzi o drukowane wyniki) podanej konstrukcji:

x:=0; repeat x:=x+1; writeln(x); until x > 10;

1. for x:=1 to 10 do writeln(x);

2. for x:=0 to 10 do writeln(x);

3. for x:=1 to 11 do writeln(x);

• - bo z pętli repeat wyjdziemy dopiero, gdy x będzie większe od 10, więc ostatnią drukowaną wartością jest 11.

5. Która konstrukcja nie jest równoważna następującej: writeln(a,b,c,d)

1. write(a,b); write©; writeln(d);

2. write(a,b,c,d); writeln;

3. writeln(a,b); writeln(c,d);

• - bo po wydrukowaniu wartości a i b nastąpi przejście do nowej linii; natomiast w przypadkach a) i b) przejście do nowej linii następuje dopiero po wydrukowaniu wszystkich czterech wartości a,b,c,d.

6. Co wydrukuje następująca pętla: for i:=1 to n do writeln(a[i,i+1]) w przypadku tablicy a[1..n,1..n]

1. główną przekątną tablicy a.

2. linię ukośną tuż nad główną przekątną tablicy a.

3. linię ukośną tuż nad główną przekątną tablicy a, ale potem nastąpi błąd wykonania.

• - dla i=n nie da się wyznaczyć a[i,i+1], bo nie ma takiego elementu, więc tu się program „wyłoży”.

7. Chcemy wypełnić tablicę A[1..n] liczbami >10 wczytywanymi z klawiatury, pomijając pozostałe. Która konstrukcja jest niepoprawna?

1. for I:=1 to n do begin readln(x); if x>10 then A[I]:=x end;

2. for I:=1 to n do repeat readln(A[I]) until A[I]>10;

3. I:=1; repeat readln(x); if x>10 then begin A[I]:=x; I:=I+1 end; until I>n;

• - w takim przypadku niektóre miejsca w tablicy pozostałyby niewypełnione!!!; trzeba zastosować tu konstrukcję b) lub c).

8. Co można wczytać z pliku tekstowego:

1. tylko teksty (napisy), czyli kolejne wiersze pliku

2. liczby, znaki lub teksty - to zależy od instrukcji wczytywania.

3. tylko znaki.

b) - oczywiście można wczytać różne dane, typ zmiennej wczytywanej określa, co wczytujemy.

9. Który nagłówek funkcji jest prawidłowy?:

1. function wynik(A,B:Tab; nazwa:string);

2. function wynik(A,B:Tab; nazwa:string): integer;

3. function wynik(A,B:Tab, nazwa:string): integer;

b) - w nagłówku a) brak typu wyniku funkcji, zaś w nagłówku c) jest przecinek zamiast średnika.

10. Co możemy powiedzieć o instrukcji readln(pwe, a, b, c);

1. wczytuje cztery zmienne pwe,a,b,c z klawiatury.

2. wczytuje zmienne a,b,c z pliku określonego przez zmienną plikową pwe.

3. nic takiego nie możemy powiedzieć, jeśli nie wiemy, jakiego typu jest zmienna pwe.

• - jeśli pwe jest zmienną plikową, to znaczy, że czytamy z pliku pwe, a jeśli pwe nie jest zmienną plikową, to znaczy, że z klawiatury wczytujemy cztery zmienne(nazwy nie są istotne).

11. Co oznacza poniższe odwołanie: (zmienna glowa jest początkiem listy, pole a elementu listy jest wektorem [1..10]):

glowa^.a[3]

1. Adres trzeciego elementu listy.

2. Trzeci element wektora a znajdującego się w pierwszym elemencie listy.

3. Odwołanie to jest nieprawidłowe.

b) - pod adresem glowa (czyli w pierwszym elemencie listy) jest rekord, którego polem jest wektor a, zaś a[3] oznacza trzeci element tego wektora (o ile oczywiście jest on indeksowany od 1).

12. Które odwołanie się do pola rekordu znajdującego się w tablicy A (o deklaracji jak niżej) jest prawidłowe:

type Tosoba = record imie: string; end;

var A: array[1..20] of Tosoba;

1. A[5].imie := Halina;

2. A[5].imie := `Halina';

3. A.imie[5] := `Halina';

b) - indeks musi stać przy nazwie tablicy (czyli przy A), zaś łańcuch musi być napisany w apostrofach.

13. Co się stanie, jeśli w treści funkcji nie będzie podstawienia wyniku pod nazwę funkcji:

4. Program z tak zadeklarowaną funkcją się nie skompiluje.

5. Program się skompiluje, ale nie da się wykonać.

6. Program da się wykonać, ale funkcja nie będzie zwracała wyniku przez swoją nazwę.

• - aby funkcja przekazywała (zwracała) wynik poprzez nazwę, w treści funkcji musi być podstawienie wyniku pod nazwę funkcji; brak takiego podstawienia jest wyłącznie błędem logicznym.

14. Która deklaracja podprogramu nie pozwoli zwrócić (przekazać wyniku) sumy elementów wektora A typu Twekt?

1. procedure (A: Twekt; suma: real);

2. procedure (A: Twekt; var suma: real);

3. function suma (A: Twekt): real;

• - parametr suma nie jest tu przekazywany przez zmienną, więc nie dostaniemy wyniku za pomocą tego parametru. Natomiast rozwiązania b) i c) są poprawne, można zastosować jedno z nich.

15. Czy da się uruchomić taki program, w którym procedura Proszę wywołuje funkcję F, a funkcja F wywołuje procedurę Proszę:

1. Taki program się nie skompiluje.

2. Taki program da się uruchomić, ale jeśli nie będzie warunku końca, będzie chodził w kółko aż do przepełnienia.

3. Taki program się skompiluje, ale nie da się uruchomić.

b) - to jest przykład rekurencji pośredniej; program będzie działał, ale procedura powinna mieć warunek końca.

Rozwiązania zadań

{ UWAGA:

Rozwiązania zostały przedstawione w możliwie najkrótszej formie, wystarczającej na egzaminie

• na ogół bez wydruków zachęcających do podawania danych i bez wydruków komentujących

wyprowadzane wyniki.

Pominięto też wiersze:

{$APPTYPE CONSOLE}

uses

SysUtils;

które są niezbędne, jeśli chcemy uruchomić program w Delphi, ale nie trzeba ich pisać na

egzaminie.

W programach nie ma też żadnych komentarzy. Pokazano tylko to, co jest konieczne na

egzaminie. }

program zad1;

var

a, min, max: real;

I, n: integer;

begin

repeat

readln (n)

until n>0;

readln(a);

max:= a;

min:= a;

for I:= 1 to n-1 do begin

readln(a);

if a > max then

max:= a

else if a < min then

min:= a;

end;

readln(a);

while a <> 0 do begin

if a > max then

max:= a

else if a < min then

min:= a;

readln(a);

end;

writeln (`max=', max, ` min=', min);

readln

end.

program zad2;

const

n=3;

var

plik : text;

T : array[1..n,1..n] of string;

nazwa, napis: string;

i, j : integer;

begin

writeln (`Podaj nazwe pliku');

readln (nazwa);

assign (plik, nazwa);

reset (plik);

for I:=1 to n do

for j:=1 to n do

readln (plik, T[i,j]);

close (plik);

assign (plik,'napisy.pas');

rewrite (plik);

for I:=1 to n do begin

napis:=T[i,i];

case napis[1] of

`a'..'z': writeln (plik, napis);

end;

end;

close (plik);

end.

{Uwaga 1: w tym programie brak zabezpieczeń, które nie proszę konieczne na egzaminie (nie były sformułowane w treści zadania), a bez których mogą powstawać błędy wykonania. Nie ma sprawdzania, czy plik o wczytanej nazwie istnieje (należałoby zastosować funkcję

FileExists). Nie ma sprawdzania, czy w pliku jest dosyć wierszy; należałoby wczytywać proszę. tak:

if not eof(plik) then readln(plik, T[I,j]) else T[I,j]:=' `;

Bez tego jako brakujące dane w tablicy zostaną wstawione łańcuchy puste.

I nie ma zabezpieczenia przed sprawdzaniem pierwszego znaku w łańcuchu pustym

(który powstaje również wtedy, gdy w tekście jest linia odstępu); powinno być tak:

if napis<>'' then case ....

Uwaga 2: zamiast:

case napis[1] of

`a'..'z': writeln (plik, napis);

end;

można napisać po prostu tak:

if (napis[1]>='a') and (napis[1]<='z') then

writeln (plik, napis);

}

program zad3;

const n=4;

type

Telement = record

x: real;

y: string;

end;

Ttablica = array [1..n] of Telement;

var

A,B: Ttablica;

procedure wczytaj(var I: Ttablica);

var

I: integer;

begin

for I:=1 to n do begin

readln(I[I].x);

readln(I[I].y);

end;

end;

procedure drukuj(I: Ttablica);

var

I: integer;

begin

for I:=1 to n do

writeln(I[I].x, I[I].y);

end;

procedure przepisz(var I: Ttablica);

var

I,imax: integer;

begin

imax:=1;

for I:=2 to n do

if length(I[I].y)>length(I[imax].y) then

imax:=I;

for I:=1 to n do

if I[I].x>0 then

I[I].y:=I[imax].y;

end;

begin

wczytaj(A);

wczytaj(B);

drukuj(A);

drukuj(B);

przepisz(A);

przepisz(B);

drukuj(A);

drukuj(B);

readln

end.

program zad4;

uses tablica;

var

A, B: Tabint;

begin

czytaj(A);

czytaj(B);

writeln(`w A: `,suma_obwod(A,2), ` w B: `,suma_obwod(B,5));

readln;

end.

unit tablica;

interface

const

w=4;

k=3;

type

Tabint = array[1..w,1..k] of integer;

procedure czytaj(var A: Tabint);

function suma_obwod(A: Tabint; I: integer): integer;

implementation

procedure czytaj(var A: Tabint);

var

I,j: integer;

begin

writeln(`Podaj dane do tablicy');

for i:=1 to w do

for j:=1 to k do

readln(A[I,j]);

end;

function suma_obwod(A: Tabint; I: integer): integer;

var

i,j, suma: integer;

begin

suma:=0;

for j:=1 to k do begin

if (A[1,j] mod I)=0 then suma:=suma+A[1,j];

if (A[w,j] mod I)=0 then suma:=suma+A[w,j];

end;

for I:=2 to w-1 do begin

if (A[I,k] mod I)=0 then suma:=suma+A[I,k];

if (A[I,1] mod I)=0 then suma:=suma+A[I,1];

end;

suma_obwod:= suma;

end;

end.

{zad. 5}

procedure usun(var glowa:Tad; wart:real);

var

aktualny, poprzedni: Tad;

begin

if glowa<>nil then

if glowa^.val>wart then begin

poprzedni:=glowa;

glowa:=glowa^.next;

dispose(poprzedni);

end else begin

aktualny:=glowa;

repeat

poprzedni:= aktualny;

aktualny:=aktualny^.next;

until (aktualny=nil) or (aktualny^.val>wart);

if aktualny<>nil then begin

poprzedni^.next:=aktualny^.next;

dispose(aktualny);

end;

end;

end;

{ Wczytać trzy liczby całkowite i wydrukować je w kolejności od najmniejszej

do największej. Program wyposażyć w podstawowy interfejs użytkownika, tzn.

ma się wykonywać dopóki użytkownik nie wybierze opcji koniec. }

program zad1_dodcz1;

{$APPTYPE CONSOLE}

uses

SysUtils;

var

{ zmienne l1, l2, l3 są przeznaczone na wczytane liczby }

l1, l2, l3 : integer;

{ dodatkowo zadeklarujemy dwie zmienne pomocnicze }

t : integer;

zn : char;

begin

writeln(`Program sortujacy trzy liczby');

{ minimalny interfejs użytkownika zapewni nam pętla wykonująca się

dopóki użytkownik będzie wprowadzał literkę t }

repeat

writeln;

writeln(`Podaj 3 liczby : `);

readln(l1, l2, l3);

{ Zastosujemy tutaj rozwiązanie „eleganckie”, tzn. naprawdę

posortujemy ciąg trzech liczb. }

{ jeśli druga liczba jest mniejsza od pierwszej, to zamieniamy je

miejscami }

if l2 < l1 then begin

t := l1;

l1 := l2;

l2 := t;

end;

{ teraz już wiemy, że na pewno l1 <= l2. Ułóżmy więc w odpowiedniej

kolejności także drugą parę }

if l3 < l2 then begin

t := l3;

l3 := l2;

l2 := t;

end;

{ Dwie pierwsze pary są już odpowiednio ułożone. Została nam jeszcze jedna

możliwość: że - po dokonanej właśnie zamianie - liczba l2 (która

poprzednio była liczbą l3) jest mniejsza od l1. }

{ jeśli druga liczba jest mniejsza od pierwszej, to zamieniamy je

miejscami }

if l2 < l1 then begin

t := l1;

l1 := l2;

l2 := t;

end;

{ Teraz liczby są posortowane. Wystarczy je wyświetlić: }

writeln;

writeln(`Wprowadzone liczby od najmniejszej do najwiekszej: `,

l1, ` `,l2, ` `,l3);

{ i zapytać użytkownika o chęć kontynuacji }

writeln;

write(`Proszę program ? (t / n): `);

readln(zn);

{ funkcja UpCase zamienia małe litery na duże }

until UpCase(zn) = `N';

(*

Oczywiście nie jest to jedyna metoda rozwiązania zadania. Większość z Was

prawdopodobnie wybrała podejście najbardziej naturalne na pierwszy rzut

oka, czyli wyświetlanie tekstu w zależności od spełnienia warunków.

Najprostszy możliwy, lecz najbardziej męczący sposób to jawne wypisanie

wszystkich kombinacji, czyli:

{ l1 < l2 < l3 }

if (l1 < l2) and (l2 < l3) then

writeln(l1, ` `,l2, ` `,l3);

{ l2 < l1 < l3 }

if (l2 < l1) and (l1 < l3) then

writeln(l2, ` `,l1, ` `,l3);

i tak dalej. Jak widzicie jednak, rozwiązanie takie jest zupełnie pozbawione

finezji ...

Nieco lepiej wyglądałoby to przy wykorzystaniu zagnieżdżonych instrukcji

warunkowych:

if l1 < l2 then

if l2 < l3 then { wiadomo że l1 < l2 < l3 }

writeln(l1, ` `,l2, ` `,l3)

else if l1 < l3 then { wiadomo że l1 < l3 <= l2 }

writeln(l1,' `, l3, ` `,l2)

else { wiadomo, że l3 <= l1 < l2 }

writeln(l3, ` `, l1, ` `, l2)

else if l1 < l3 then { wiadomo, że l2<=l1<l3 }

writeln(l2, ` `, l1, ` `, l3)

else if l2 < l3 then { l2 < l3 <= l1}

writeln(l2, ` `, l3, ` `, l1)

else { ostatnia kombinacja: l3 <= l2 <= l1 }

writeln(l3, ` `, l2, ` `, l1);

Lecz my polecamy podejście 1, albo krótszą w zapisie jego modyfikację,

wykorzystującą pętlę repeat, która wykona się co najwyżej dwa razy:

repeat

if l2 < l1 then begin

t := l1;

l1 := l2;

l2 := t;

end;

if l3 < l2 then begin

t := l3;

l3 := l2;

l2 := t;

end;

{jeśli po obu powyższych zamianach okaże się, że l2<l1,

to pętla wykona się ponownie i wtedy nastąpi jeszcze jedna zamiana}

until l1 <= l2;

Można jeszcze napisać wersję „mieszaną”: najpierw ułożyć niemalejąco dwie

pierwsze liczby, czyli wykonać w razie potrzeby jedną zamianę, a potem

sprawdzić położenie trzeciej względem tych dwóch - i wtedy zostają

już tylko trzy możliwości zamiast sześciu. Jeśli komuś to bardziej

odpowiada - niech napisze i przetestuje.

*)

end.

MOJE ZADANIA:

CZĘŚĆ PIERWSZA

program_1;

var x , y , z , schowek , i : integer;

var t : char;

begin

repeat

writeln ('Podaj trzy liczby calkowite ');

readln (x);

readln (y);

readln (z);

i:=1;

WHILE i:=1 DO

begin

i:=0;

IF x>y THEN

begin

schowek:=x;

x:=y;

y:=schowek;

i:=1;

end;

IF y>z THEN

begin

schowek:=y;

y:=z;

z:=schowek;

i:=1;

end;

end;

writeln ('Uporzadkkowane liczby x,y,z to ' x , y , z);

writeln ('Czy zakonczyc prace programu? T/N');

repeat

readln t;

until t='T' or t='N';

until t='N';

end.

program_2;

var zn , pzn : char;

begin

writeln ('Prosze wprowadzac znaki z klawiatury');

repeat

readln zn;

case zn of

'0'..'9' : pzn:= '*'

'a'..'Z' : pzn:= '$'

'_' : pzn:= '_'

else

IF (zn<>'.' OR zn<>',') THEN pzn:='!'

ELSE pzn:='Koniec programu';

end;

writeln pzn;

until pzn='Koniec programu'

end.

program_3;

var sum , a , x : real;

var n : integer;

begin

writeln ('Prosze wprowadzac liczby ciagu rosnacego');

readln x; {pierwsza liczba}

n:=1;

sum:=x;

repeat

a:=x;

readln x;

n:=n+1;

sum:=sum+x;

until x<a;

writeln ('Wprowadzona liczba jest mniejsza od poprzedzajacej');

writeln ('Srednia arytmetyczna ciagu X= ', sum/n);

end.

program_4;

var x , y , z : real;

var i : integer;

begin

writeln ('Prosze wpisywac liczby');

readln x; {pierwsza liczba}

z:=x; {zapisanie pierwszej liczby pod zmienna z}

i:=0;

repeat

y:=x;

readln x;

IF x>y THEN i:=i+1;

until x=z;

writeln ('Ostatnio wpisana liczba ciagu jest rowna pierwszej liczbie.');

writeln ('Ilosc liczb wiekszych od swojego poprzednika'

'rowna jest i')

end.

program_5;

var x , y : real;

var i : integer;

begin

for i:=-5 to 15 do

begin

x:=i/10;

if x<=0 then y:=x+sin(x)

else

if x<1 then y:=ln(x)

else

y:=ABS(x-2);

writeln y;

end;

end.

program_6;

const w=100;

const k=100;

var A : array[1..w,1..k] of integer;

var i , j , m : integer;

var plk : text;

begin

assign (plk,dane.pas);

reset (plk);

writeln ('Drukuje tablice wierszami');

for i:=1 to w DO

for j:=1 to k DO

begin

read (plk,A[i,j]);

write (A[i,j]:5); {drukowanie wierszy o szerokosci 5 cyfr}

end;

writeln;

close (plk);

for j:=1 to k DO

begin

max:=A[1,j];

m:=0

for i:=1 to w DO

begin

if A[i,j]>max then max:=A[i,j];

if A[i,j]=0 then m:=1;

end;

if m:=1 then write (max:5)

else

write (' '); {drukowanie 5 spacji, gdy kolumna nie ma zer}

end;

end.

program_7;

var plik_wej , plik_wyj: text;

var zn : char;

var nazwa_wej : string;

begin

writeln ('Podaj nazwe pliku zrodlowego');

readln (nazwa_wej);

assign (plik_wej, nazwa_wej);

reset (plik_wej)

assign (plik_wyj,wybrane.pas);

rewrite (plik_wyj);

writeln ('Podaj ilosc wierszy n: ');

readln (n);

while not eof(plik_wej) do

begin

n:=n-1;

read (plik_wej,zn);

if n>0 then write (plik_wyj,zn)

else

{sprawdzenie czy wiersz ma co najmniej jedna cyfre}

if (zn=>'0' and zn<' ') then write(plik_wyj,zn)

end;

close (plik_wej);

close (plik_wyj);

end.

ZADANIA CZĘŚCI DRUGIEJ

program egzad1;

var i,n : integer;

var maxn, minn, max, min, x : real;

begin

writeln (`Podaj dlugosc ciagu 1..n');

repeat

readln (n);

until n>0;

writeln (`Proszę podawac liczby ciagu 1..n');

readln (maxn);

minn:=maxn;

for I:=2 to n do

begin

read (x);

if x>maxn then maxn:=x else

if x<minn then minn:=x;

end;

writeln (`Proszę podawac liczby drugiego ciagu zakonczone liczba 0');

read (x);

max:=x;

min:=max;

while x<>0 do

begin

read (x);

if x>max then max:=x else

if x<min then min:=x

end;

writeln (`Oto wyniki');

writeln (`Ciag 1..n liczba najwieksza to', maxn, `najmniejsza to' minn);

writeln (`Ciag drugi liczba najwieksza to', max, `najmniejsza to' min);

end;

end.

------

program egzad2;

var n, I, j : integer;

const n=50;

var T : array[1..n,1..n] of string;

plik : text;

nazwa_wyj, nazwa_wej, zn : string;

begin

writeln (`Podaj nazwe pliku wejsciowego', nazwa_wej);

assign (plik,nazwa_wej);

reset (plik);

assing (plik_wyj, `napisy.pas');

rewrite (plik_wyj);

begin

for I:=1 to n do

for j:=1 to n do

if not eof (plik) then read (plik, T[I,j]) else

begin

writeln (`Za malo danych w pliku wejsciowym');

exit;

end;

end;

for I:=1 to n do

begin

zn:= T[i,i];

if (zn[1]>='a') and (zn[1]<='z') then

write (plik_wyj,zn);

end;

close (plik_wej);

close (plik_wyj);

end;

end.

unit tablica;

interface

var i, j, suma : integer;

const w=15;

k=10;

type tab: array [1..w,1..k] of integer;

var A : tab;

B : tab;

implementation

procedure readtabl(var X:tab);

begin

for I:=1 to w

for j:=1 to k

read (X[I,j];

end;

function obwodtab(var X:tab; podzielnik: integer) : integer;

begin

suma:=0;

for I:=1 to k

if mod(X[1,i],podzielnik)=0 then suma:=suma+1;

for i:=2 to w

if mod (X[i,k],podzielnik)=0 then suma:=suma+1;

for I:=k-1 downto 1

if mod (X[w,i],podzielnik)=0 then suma:=suma+1;

for i:=w-1 downto 1

if mod (X[i,1],podzielnik)=0 then suma:=suma+1

obwodtab:=suma

end;

program egzad4;

var I, j, suma : integer;

begin

writeln (`Proszę podawac elementy tablicy A');

readtabl(A);

write (`Ilosc elementow parzystych w tablicy A= `);

i:=obwodtab(A,2);

writeln(i);

writeln(`Proszę podawac elementy tablicy B');

readtabl(B);

write (`Ilosc elementow podzielnych przez 5 w tablicy B= `);

j:=obwodtab(B,5);

writeln (j);

end.

ZADANIA Z SERII EGZAMINACYJNEJ

program zad1;

var v,vo,a,tmp : real;

i, t : integer;

begin

writeln ('Podaj predkosc poczatkowa vo>0 oraz przyspieszenie a>0');

repeat

begin

readln (vo);

if vo<0 then writeln ('Musi byc wartosc dodatnia, sprobuj jeszcze raz');

end;

until vo>0;

writeln ('vo=',vo,' teraz podaj wartosc przyspieszenia');

repeat

begin

readln (a);

if a<0 then writeln ('Musi byc wartosc dodatnia, sprobuj jeszcze raz');

end;

until a>0;

writeln ('a=',a);

t:=0;

v:=vo+a*t;

tmp:=10*vo

while v<=tmp do

begin

writeln ('t=',t:4:2,' v=',v:4:2);

t:=t+1;

v:=v0+a*t;

end else

writeln ('Predkosc przekroczyla dziesieciokrotnie wartosc poczatkowa');

end.

---------

program zad2;

var i,j : integer;

type Atab = record

k:integer;

x:real;

end;

const n=50;

var A : array[1..n,1..n] of Atab

begin

writeln ('Wczytujemy tablice A[1..n,1..n]');

writeln ('Prosze podawac pary liczb: calkowita i rzeczywista');

for i:=1 to n

for j:=1 to n

readln (A[i,j].k);

readln (A[i,j].x);

writeln ('Drukuje liczby nad glowna przekatna, spelniajace podany warunek');

for i:=1 to n-1

if (A[i,i+1].k>A[i,i+1].x) writeln (A[i,i+1].k:4,' ',A[i,i+1].x:6:2);

writeln ('Koniec');

end.

--------

program zad3;

const n=30;

znak : string;

type Tabl=array [1..n] of string;

A, B : Tabl

plik : text

element : string;

function liczba_wyst(var : znak, napis : string):integer;

var n, temp : integer;

temp:=0

n:=length(napis);

for i:=1 to n

if (znak=napis[i]) then temp:=temp+1;

liczba_wyst:=temp;

end.

procedure wpisz_dane(var T : Tabl; var : znak : string, var : liczba:integer)

var plik : text;

element : string;

begin

assign (plik, 'dane.pas');

resest (plik);

for i:=1 to n

while not eof(plik) do

begin

readln (plik,element)

if (liczba_wyst(znak,element)<liczba) then

T[i]:=element;

close (plik);

end;

end

begin

znak:= 'a';

wpisz_dane (A,znak,2);

znak:='b';

wpisz_dane (B,znak,10);

end.

---------

{program zad4;}

unit tablica;

interface

const

w=20;

k=30;

type Table=array [1..w,1..k] of integer;

implementation

procedure czytaj_tab(var A:Tabl);

var i,j:integer;

begin

writeln ('Wczytuje tablice');

for i=1 to w

for j=1 to k

read (A[i,j]);

readln;

end;

procedure zamien_max(var A:Tabl, var kl: integer);

max1, max2, wsk1, wsk2: integer;

begin

max1:=A[1,kl];

wsk1:=1;

wsk2:=1;

for i=2 to w

if A[i,kl]>max1 then

begin

max1:=A[i,kl];

wsk1:=i;

end;

max2:=max1-1;

for i:=2 to w

if (A[i,kl]>max2 and A[i,kl]<max1) then

begin

max2:=A[i,kl];

wsk2:=i;

end;

A[wsk1,kl]:=max2;

A[wsk2,kl]:=max1;

end;

procedure drukuj_tabl(var A : Table; var i,j: integer);

for i=1 to w

for j:=1 to k

write (A[i,j]:4);

writeln;

end;

end

program zad4;

uses tabl

in 'tabl.pas'

const

w=20;

k=30;

type Tabl=array [1..w,1..k] of integer;

var A,B : Tabl;

czytaj_tab (A);

zmien_max (A,3);

czytaj_tab (B);

zmien_max(B,5);

drukuj_tabl(A,w,k);

drukuj_tabl(B,w,k);

end

ZADANIA DODATKOWE EGZAMINACYJNE

program zad1;

type tabl=record

autor: string;

tytul : string;

rok : integer;

end;

const n=100;

var ksiazki[1..n] of tabl;

zn : string;

plik : text;

temp : tabl;

wsk:integer;

procedure drukuj (var X:tabl, var n: integer);

var I : integer;

begin

for I:=1 to n

writeln (ksiazki[I].autor);

writeln (ksiazki[i].tytul);

writeln (ksiazki [i].rok)

writeln

end

begin

assign (plik,'ksiazki.pas');

reset (plik);

for I:=1 to n

begin

read (plik,zn);

ksiazki [I]:=zn;

end;

close (plik);

drukuj (ksiazki,n);

repeat

for i:=1 to n -1

begin

wsk:=0;

if (ksiazki[I].rok>ksiazki [I+1].rok) then

begin

temp:=ksiazki[i];

ksiazki[i]:=ksiazki [i+1];

ksiazki [i+1]:=temp;

wsk:=1;

end;

until wsk:=0;

drukuj (ksiazki,n);

end.

------

program zad5;

var masa, masa_min : real;

k:integer;

function podziel (var : masa,masa_min : real):integer;

begin

if masa>1 then

begin

k:=k+1;

masa:=masa/2;

podziel (masa, masa_min);

podziel:=k;

end;

end

begin

k:=0

writeln (`Proszę podac wartosc masy');

readln(masa);

writeln (`Masa minimalna wynosi 1');

writeln (`Liczba podzialow wyonosi', podziel(masa,1));

end.

TEST EGZAMINACYJNY

1. Która pętla repeat jest równoważna poniższej pętli while: while x>0 do begin writeln(x); readln(x) end

a) repeat if x>0 then begin writeln(x); readln(x) end until x<=0

b) repeat writeln(x); readln(x) until x<=0

c) repeat if x>0 then writeln(x); readln(x) until x<=0

2. Co się wydrukuje w efekcie wykonania następujących instrukcji: x:=5; repeat x:=x-1; write(x:2) until x>0

a) 5 4 3 2 1

b) 4 3 2 1

c) 4

3. Która z instrukcji jest prawidłowa, jeśli chcemy sprawdzić, czy zmienna jest_zero typu boolean nie jest prawdą:

a) if not jest_zero then...

b) if jest_zero=1 then...

c) if jest_zero = true then

4. Który wersja nie wydrukuje wartości x=0.1, 0.2, 0.3, 0.4...1.0 (x jest typu real, i typu integer)?

a) for x:=0.1 to 1.0 do writeln(x)

b) for i:=1 to 10 do writeln(i/10)

c) x:=0.1; repeat writeln(x); x:=x+0.1 until x>1

5. Jak sprawdzić, czy x (typu integer) jest podzielne przez 3:

a) if x mod 3=0 then...

b) if x mod 3=1 then...

c) if x mod 3 then...

6. Co wydrukuje następująca petla: for i:=1 to 2 do for x:=1 to 4 do begin write(x, ' '); writeln end;

a) liczby 1 2 3 4 pod sobą (każdą w nowym wierszu)

b) 2 wiersze, w każdym liczby 1 2 3 4 obok siebie

c) liczby 1 2 3 4 1 2 3 4 pod sobą (każdą w nowym wierszu)

7. Jeśli pisząc dane podam wartość zmiennej typu integer w postaci 5.0, to jaki to będzie błąd?

a) błąd kompilacji

b) błąd wykonania

c) to nie jest błąd, wolno tak napisać

8. Która instrukcja jest równoważna następującej: if x>0 then if x<10 then a:=5 else a:=1

a) if x>0 then begin if x<10 then a:=5 end else a:=1

b) if x>0 then begin if x<10 then a:=5 else a:=1 end

c) podana instrukcja jest niepoprawna

9. Jak wydrukować elementy głównej przekątnej tablicy A[1..n, 1..n] ?

a) for i:=1 to n do writeln (A[i, i]);

b) j:=i; for i:= 1 to n do writeln (A[i, j]);

c) for i:= 1 to n do writeln (A[i, 1]);

10. Który sposób nie nadaje się do tego, by określić nazwę pliku:

a) poprzez stałą tekstową, czyli pisząc ją w apostrofach

b) za pomocą zmiennej, którą możemy wczytać

c) za pomocą stałej, którą możemy wczytać

11. Które twierdzenie jest prawdziwe w odniesieniu do rekordów:?

a) każde pole rekordu może być dowolnego typu

b) każde z pól rekordu musi być innego typu

c) wszystkie pola rekordu muszą być tego samego typu

12. Chcemy napisać nagłówek funkcji, która oblicza sumę elementów w k-tej kolumnie tablicy X typu Tab, aby potem w wyrażeniu można było napisać suma (A, 5). Który zapis jest niepoprawny?

a) function suma(X: Tab; k: integer): real;

b) function suma(X: Tab; var k: integer): real;

c) function suma(var X: Tab; k: integer): real;

13. Jeśli chcemy, by jakaś zmienna była dostępna zarówno w programie, jak i w dołączonym do niego module, to gdzie musimy ją zadeklarować:

a) w programie

b) w module

c) wszystko jedno

14. Która konstrukcja jest poprawna, jeśli funkcja f(x) ma być rekurencyjna:

a) f:= f+1;

b) f(x):= f(x+1);

c) f:= f(x+1);

15. Na co wskazuje adres biezacy po wykonaniu nastepującej instrukcji (zmienna biezacy i pole next są tego samego typu wskaźnikowego):

while biezacy^.next <> nil do biezacy := biezacy^.next;

a) na ostatni element na liście

b) nie wskazuje na żaden element (bo adres biezacy jest równy nil)

c) na przedostatni element listy

-

1. Napisać program wczytujący pojedyncze znaki z klawiatury do momentu, aż ilość wprowadzonych spacji będzie większa od n (n - stała). Wyświetlić ilość wprowadzonych dużych liter. Program napisać bez użycia tablic.

2. Do tablicy A [ 1..w, 1..k ] of real (w,k -stałe) wczytać dane z pliku o nazwie podanej przez użytkownika (zakładamy, że w pliku jest odpowiednia ilość liczb i ma on prawidłową strukturę). Następnie do pliku 'wyniki.pas' zapisywać kolejne numery wierszy tablicy A i sumy elementów w tych wierszach, zaokrąglone do najbliższej wartości całkowitej.

3. Z plików o nazwach 'ta.pas' i 'tb.pas' wczytać rekordy o polach (x, y : integer, opis : string) do tablic odpowiednio A i B[1..n] (n - stała). W każdej tablicy dla każdego rekordu należy zmienić pole opis w zależności od pól x,y następująco:

• na napis 'maleje', jeśli x>y

• na napis 'rosnie' , jeśli x<y

• na napis 'bez zmian', jeśli x=y

oraz wyświetlić liczbę par, dla których prawdziwy jest warunek x>y. Wyświetlić również tablicę przed i po zmianie. W programie należy wykorzystać:

• procedurę wczytującą dane z pliku o jakiejś nazwie do jakiejś tablicy.

• funkcję zmieniającą w jakiejś tablicy pole opis poszczególnych rekordów i zliczającą rekordy, dla których x>y.

• procedurę wyświetlającą jakąś tablicę.

4. Napisać rekurencyjną funkcję wyświetlającą co trzeci wyraz oraz obliczającą (i zwracającą) sumę wszystkich elementów ciągu podanego równaniem:
   

Funkcja ma wyznaczać jakiś wyraz aktualny o jakimś kolejnym numerze na podstawie wyrazu poprzedniego i kończyć obliczanie sumy, gdy ten aktualny wyraz będzie mniejszy co do modułu od jakiejś wartości granicznej (określenie `jakiś' oznacza parametr funkcji). Uwaga - należy napisać jedynie funkcję, a nie cały program.

5. Napisać procedurę, która z listy składającej się z następujących elementów:
   type Tadres = ^Telement;
   Telement = record
   A, B : integer;
   nast : Tadres;
   end;
   i zaczynającej się pod jakimś adresem usuwa wszystkie elementy, dla których prawdziwy jest warunek A > B (określenie `jakiś' oznacza parametr procedury). Uwaga - należy napisać jedynie procedurę, a nie cały program.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. Wczytać liczbę dodatnią n (wymusić to na użytkowniku), a następnie wczytywać pojedyncze znaki z klawiatury do momentu aż wpisanych zostanie n kropek. Wyświetlić różnicę pomiędzy ilością wpisanych kropek a ilością wpisanych przecinków. Program napisać bez użycia tablic.

2. Do tablicy A [ 1..n, 1..n ] of real (n - stała) wczytać dane z pliku `dane.pas' (zakładamy że w pliku jest odpowiednia ilość liczb i ma on prawidłową strukturę). Następnie do pliku 'pierwsze.pas' zapisać pierwsze wyrazy z tych kolumn tablicy, w których suma elementów jest większa od 0.

3. Z 3 plików o nazwach podanych przez użytkownika wczytać rekordy o polach (x, y : real, opis : string) do tablic A, B, C [1..n] (n-stała). W każdej tablicy dla każdego rekordu należy zmienić pole opis następująco:

• na napis 'należy' jeśli punkt o współrzędnych (x, y) należy do koła o promieniu r,

• na napis 'nie należy' w pozostałych przypadkach (warunek na przynależność punktu do koła:
  )

oraz wyświetlić liczbę punktów leżących poza okręgiem. Wyświetlić również tablice przed i po zmianie.

Wartość promienia r wynosi: 1 dla tablicy A, 2 dla B i 3 dla C.
W programie należy wykorzystać:

• procedurę wczytującą nazwę pliku i wczytującą dane z pliku o tej nazwie do jakiejś tablicy.

• funkcję zmieniającą w jakiejś tablicy pole opis poszczególnych rekordów i zliczającą punkty leżące poza okręgiem o jakimś promieniu.

• procedurę wyświetlającą jakąś tablicę (określenie `jakiś' oznacza parametr podprogramu).

4. Napisać rekurencyjną funkcję wyświetlającą wszystkie wyrazy oraz obliczającą (i zwracającą) sumę elementów dodatnich ciągu
podanego równaniem:
.
Funkcja ma wyznaczać jakiś wyraz aktualny na podstawie wyrazu poprzedniego i kończyć obliczanie sumy, gdy ten aktualny wyraz będzie mniejszy co do modułu od jakiejś wartości granicznej (określenie `jakiś' oznacza parametr funkcji).
Uwaga - należy napisać jedynie funkcję, a nie cały program.

5. Napisać procedurę, która dla listy składającej się z następujących elementów:
   type Tadres = ^Telement;
   Telement = record
   A, B : integer;
   nast : Tadres;
   end;
   i zaczynającej się pod jakimś adresem wstawia na koniec listy element, którego pole A jest sumą wszystkich wcześniejszych A, a pole B jest iloczynem wszystkich wcześniejszych B. Uwaga - należy napisać jedynie procedurę, a nie cały program.

Rozwiązania zadań części pierwszej (a)

program z1a;

{$APPTYPE CONSOLE}

uses

SysUtils;

const n = 5;

var

znak : char;

l_spacji, l_duzych : integer;

begin

l_duzych := 0;

l_spacji := 0;

repeat

read(znak);

case znak of

'A'..'Z' : l_duzych := l_duzych + 1;

' ' : l_spacji := l_spacji + 1;

end;

until (l_spacji > n);

writeln('Wprowadzono ', l_duzych, ' duzych liter');

readln;

readln;

end.

-

program z2a;

{$APPTYPE CONSOLE}

uses

SysUtils;

const

w = 3;

k = 4;

var

A : array[1..w, 1..k] of real;

plk : text;

nazwa : string;

i, j : integer;

sum : real;

begin

readln(nazwa);

assign(plk, nazwa);

reset(plk);

for i:=1 to w do

for j:= 1 to k do

readln(plk, a[i,j]);

close(plk);

assign(plk, 'wyniki.pas');

rewrite(plk);

for i:= 1 to w do begin

sum := 0;

for j := 1 to k do

sum := sum + A[i,j];

writeln(plk, i, ' : ', round(sum));

end;

close(plk);

end.

-

program z3a;

{$APPTYPE CONSOLE}

uses

SysUtils;

const

n = 5;

type

TDane = record

x, y : integer;

opis : string;

end;

TDaneTbl = array[1..n] of TDane;

var

A, B : TDaneTbl;

procedure czytaj(var T : TDaneTbl; nazwa : string);

var

plk : text;

i : integer;

begin

assign(plk, nazwa);

reset(plk);

for i:=1 to n do

readln(plk, T[i].x, t[i].y, t[i].opis);

close(plk);

end;

procedure pokaz( T : TDaneTbl);

var

i : integer;

begin

for i:=1 to n do

writeln(T[i].x:4, ' ', t[i].y:4, ' ', t[i].opis);

end;

function zamien(var t : TDaneTbl) : integer;

var

i, licznik : integer;

begin

licznik := 0;

for i:=1 to n do

with t[i] do

if x > y then begin

licznik := licznik + 1;

opis := 'maleje';

end else

opis := 'rosnie';

zamien := licznik;

end;

begin

czytaj(A, 'ta.pas');

czytaj(B, 'tb.pas');

writeln('Tablica A przed: ');

pokaz(A);

writeln('Tablica B przed: ');

pokaz(B);

writeln('Elementow takich ze x>y jest w tablicy A ', zamien(A));

writeln('Elementow takich ze x>y jest w tablicy B ', zamien(B));

writeln('Tablica A po: ');

pokaz(A);

writeln('Tablica B po: ');

pokaz(B);

readln;

end.

-

program z4a;

{$APPTYPE CONSOLE}

uses

SysUtils;

var

a0, da : real;

function licz(a : real; numer : integer; dokladnosc : real) : real;

begin

if abs(a) >= dokladnosc then begin

if numer mod 3 = 0 then

writeln(a:5:2);

licz := a + licz((a-1) / 2, numer + 1, dokladnosc);

end else

licz := 0;

end;

begin

write('Podaj a0 i dokladnosc: ');

readln(a0, da);

writeln('Suma ciagu: ', licz(a0, 0, da):5:2);

readln;

end.

-

program z5a;

{$APPTYPE CONSOLE}

uses

SysUtils;

type Tadres = ^Telement;

Telement = record

A, B : integer;

nast : Tadres;

end;

var

pierwszy, aktualny : Tadres;

i : integer;

procedure usun_zle(var glowa : Tadres);

var

akt, poprz : TAdres;

begin

akt := glowa;

poprz := nil;

while akt <> nil do begin

if akt^.A > akt^.B then begin

if poprz = nil then begin

glowa := glowa^.nast;

dispose(akt);

akt := glowa;

end else begin

poprz^.nast := akt^.nast;

dispose(akt);

akt := poprz^.nast;

end

end else begin

poprz := akt;

akt := akt^.nast;

end;

end;

end;

procedure pisz(elem : TAdres);

begin

if (elem <> nil) then begin

writeln(elem^.A, ' : ', elem^.B);

pisz(elem^.nast);

end;

end;

begin

new(pierwszy);

aktualny := pierwszy;

randomize;

for i := 1 to 9 do begin

aktualny^.A := random(10);

aktualny^.B := random(10);

new(aktualny^.nast);

aktualny := aktualny^.nast;

end;

aktualny^.A := random(10);

aktualny^.B := random(10);

aktualny^.nast := nil;

pisz(pierwszy);

usun_zle(pierwszy);

writeln('Po: ');

pisz(pierwszy);

readln;

end.

-

---