LITERATURA W KRAJU

VI. LITERATURA DOŚWIADCZEN EKSTREMALNYCH

• charakterystyka:

• Unde malum? (Skąd zło?)

• natura ludzka (Borowski, Mieczysław Lurczynski Alte Garde (dram.), Herina Baglerowa (opowiadania))

• człowieka obciąża nieludzki system (Grudziński

• aluzyjność, przemilczenia, niedopowiedzenia

• dokumentarność

• twórcy:

• Michał Borwicz (1911- 1987);

• krytyk i eseista

• lwowskie „Sygnały”, krakowski „Nywy Wyraz”

• tzw. obóz janowski we Lwowie (zagałady)

• poezja- łatwiejsza do precyzowania w myśli i do wyuczenia się na pamięć

• uznał po latach, że w obliczu śmierci człowiek ucieka się do środków i sposobów już znanych- uproszczenie i stylizacja języka

• Tadeusz Borowski

• Tadeusz Hołuj (1916- 1985)

• Grzegorz Timofiejew

• Kazimierz Andrzej JAworski (zał. „Kameny”)

• Wojciech Bąk

• Mieczysław Lurczyński

• problemy:

• sposób nazwania oprawcy

• jak wyrazić potrzebę powrotu do domu

• jak obejść sentymentalizm

• człowiek jako zagadka sam dla siebie

• martyr- gr. świadek; - świadek + męczennik; dawanie życiem świadectwa zbrodni

• doświadczenia:

• masowa zagłada Żydów

• deportacja

• łagry

• formy:

• dokument

• świadectwo

• kronika

• fabuła, metafora, przypowieść (Miłosz, Jastrun)

• język:

• tzw. obozowy; nakazów i zakazów; przenoszony na rozmowy samych więźniów (by nie dopuścić ich do zrównania (..) z ich normalną wiedzą o tym, czym jest zbrodnia i kłamstwo- Hannah Arendt)

• język świata „normalnego”; np. sonety o pobycie w łagrach w ZSRR

• eufemizmy- odsunięcie grozy na bezpieczny dystans (brzydki, zły)

• symboliczna reprezentacja zjawisk

• pozornie mowa na inny temat (Michał Borwicz Les ecrits des condamnes a mort...)

• kategoria milczenia- sugerowanie przerwy w wypowiedzi

• dwugłosowość- mówienie od siebie i w imieniu innych

---