Reguły funkcjonowania gospodarki

Kozikial 11

51

przez siebie pomidorów; firma oddała nieodpłatnie innej firmie całkowicie umo­rzoną maszynę (zamiast ją wyzłomować), którą ta druga firma będzie jeszcze wykorzystywać produkcyjnie. Są one na tyle mało znaczące, że nie wpływają na wynik przedstawionej analizy.

Z modelu tego wynika, że udostępnione przez gospodarstwa domowe czynniki produkcji, opłacone przez firmy, są w całości wykorzystane w proce­sach produkcyjnych. Wynika z niego także, iż całość dochodów otrzymywanych przez gospodarstwa domowe, w zamian za udostępnione zasoby, jest wydatko­wana na zakup wytworzonych w tej gospodarce dóbr i usług czyli tworzy popyt globalny (AD).

Przedstawiony model sugeruje więc, że rozmiary działalności gospodar­czej w skali makro mogą być mierzone trzema sposobami, a mianowicie przez sumowanie:

• dochodów czynników produkcji,

• wartości wytworzonych dóbr i usług,

• wydatków na dobra i usługi.

Wynik szacunków rozmiarów działalności gospodarczej powinien być niezależny od przyjętego sposobu liczenia, natomiast wartość wyprodukowa­nych dóbr i usług musi być równa wydatkom na nie. Z kolei wydatki te muszą być równe dochodom czynników produkcji przy założeniu, że w całości są one przeznaczane na zakup produktów. Mówimy wówczas o równowadze gospodar­czej, czyli o sytuacji, kiedy globalne wydatki (popyt globalny AD) są równe globalnej wielkości produkcji (globalnej podaży Y)¹. Problem równowagi go­spodarczej jest kluczowym zagadnieniem analizowanym w ramach makroeko-

notnii.

W rzeczywistości jednak nie cały dochód gospodarstw domowych

otrzymany za udostępnienie zasobów (Y) zostaje przez nie wydatkowany na dobra i usługi, czyli na realizację konsumpcji. Jakąś jego część gospodarstwa domowe będą oszczędzać. Oszczędności (S) definiujemy jako wartość części dochodu gospodarstw domowych, która nie została wydana na konsumpcję. Są to więc niezrealizowane w danym czasie, w gospodarce wydatki na dobra i usługi. Możemy je określić następująco:

Rys. 2.1. Obieg okrężny w gospodarce dwupodmiotowej (S = 0) Źródło: opracowanie własne.

(2.1)

S=Y-C.

Przekształcając to równanie, wartość dochodu gospodarstw domowych możemy wyliczyć według wzoru przedstawiającego sposób podziału dochodu:

(2.2)

Rzeczywiste oszczędności mogą mieć charakter zamierzony lub niezamie­rzony. O zamierzonych mówimy wówczas, gdy gospodarstwa domowe z góry planują, że w danym okresie nie wydadzą całości osiągniętego dochodu. Oszczędności niezamierzone powstają na przykład wówczas, gdy gospodarstwa domowe nie dokonały wydatków konsumpcyjnych pomimo ich zaplanowania. Powiększają zatem oszczędności rzeczywiste w stosunku do planowanych. Oszczędności są lokowane przez gospodarstwa domowe na rynku finansowym. W naszym modelu gospodarstwu domowe uzyskają z tego tytułu dochód w po­staci procentów, o czym już wspominaliśmy.

Jakie więc skutki dla funkcjonowania obiegu gospodarczego i równowagi gospodarczej ma uwzględnienie oszczędności'? Niewydatkowanie całości do­chodów gospodarstw domowych na zakup dóbr i usług powoduje, że nie wszystkie wyprodukowane w gospodarce dobra i usługi zostaną w danym czasie sprzedane, czyli popyt globalny będzie mniejszy niż globalna podaż. Oszczęd­ności nie wracają wice do obiegu gospodarczego, stanowią zatem w gospodarce

Symbolem X będziemy oznaczali w dalszej części podręcznika zarówno wartość wy­tworzonej produkcji, czyli podaż globalna dóbr i usług, jak i wartość otrzymanych przez gospodarstwa domowe dochodów, pamiętając, że trzy wymienione sposoby mierzenia rozmiarów działalności gospodarczej powinny dać ten sam wynik.

---