4.3 Jak pożyczyć pieniądze
Kredyt w koncie lub kredyt obrotowy
Głównym sposobem zasilania biznesu jest kredyt bankowy. W zależności od tego, czy ma być on przeznaczony na finansowanie bieżących wydatków czy rozwijanie firmy, różne są procedury, których trzeba dopełnić, by go uzyskać.
Każda firma potrzebuje kapitału, by sprawnie funkcjonować. A rzadko która ma tak dużo własnych środków, by obyć się bez zewnętrznych źródeł zasilania. Czasami środki - zwłaszcza dla potrzeb bieżącego finansowania - trzeba zdobywać małymi krokami. Pierwszym jest dobre konto firmowe, które pozwala korzystać z limitu kredytowego.
Ważne!
Kredyty krótkoterminowe
Kredyty te zapewniają przedsiębiorcy płynność, gdy wydatki na zakup usług i towarów potrzebnych do bieżącej działalności są w pewnym okresie wyższe od napływających w tym czasie należności
Konto z opcją kredytową
Banki ze szczególną ostrożnością podchodzą do firm działających jako osoby fizyczne. A to dlatego, że ustalanie ich zdolności kredytowej jest szczególnie trudne. Na szczęście, poszukując sposobów na rozwiązanie problemów z właściwą oceną ryzyka kredytowania małych firm, banki sięgnęły po wzorce wypracowane przy okazji rozwoju rachunków oszczędnościowo-kredytowych dla konsumentów.
Konta firmowe całą swoją infrastrukturą: debet lub kredyt odnawialny, karty płatnicze i kredytowe, produkty inwestycyjne itd., do złudzenia przypominają pakietowe ROR-y osób nieprowadzących działalności gospodarczej. Jednocześnie zaś posiadanie takiego konta przez przedsiębiorcę staje się dla niego pewnego rodzaju przepustką, ułatwiającą także dostęp do pożyczek, kredytów i innych instrumentów służących finansowaniu rozwoju firmy.
Budując infrastrukturę finansową dla swojej firmy, warto więc zacząć od wyboru dobrego konta firmowego, tym bardziej że przepisy wymagają posiadania takiego rachunku praktycznie od każdego przedsiębiorcy. A już na pewno takiego, który do prowadzenia swojego biznesu potrzebuje zasilania ze źródeł zewnętrznych.
Obligatoryjny rachunek firmowy
Osoby prowadzące działalność gospodarczą muszą posiadać konto bankowe. Nakaz ten wynika z kilku przepisów prawa. Najbardziej rygorystyczne są reguły opłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne.
Zgodnie z art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy, zawsze gdy obydwiema stronami transakcji są przedsiębiorcy i jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 tys. euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.
Z kolei zgodnie z art. 61 Ordynacji podatkowej zapłata podatków przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i obowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej albo podatkowej księgi przychodów i rozchodów następuje w formie polecenia przelewu. Od zasady tej są wyjątki. Można zrezygnować z przelewu, gdy podatki pobierają płatnicy lub inkasenci, a także wtedy, gdy płacone są podatki niezwiązane z działalnością gospodarczą, lub gdy zapłata podatku, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, jest dokonywana papierami wartościowymi, znakami akcyzy.
Natomiast zgodnie z art. 47 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, składki na te ubezpieczenia opłaca się na wskazane przez ZUS rachunki bankowe odrębnymi wpłatami, w podziale na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Składki te płatnik składek uiszcza przy użyciu bankowych dokumentów płatniczych składanych za pośrednictwem banku według specjalnych wzorów, dokumentu elektronicznego z programu informatycznego udostępnianego przez ZUS płatnikom składek lub wydruku z tego programu. Ponadto płatnik składek obowiązany jest opłacać należności z tytułu składek w formie bezgotówkowej w drodze obciążenia rachunku bankowego. Zlecenia płatnicze przekazywane w innej formie nie są przyjmowane.
UWAGA ZAPŁATA PODATKU Zapłata podatków przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i obowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej albo podatkowej księgi przychodów i rozchodów następuje w formie polecenia przelewu |
Dwa konta w jednym banku
Konto firmowe najlepiej jest założyć w banku, który oferuje dużo produktów kredytowych, w tym dla swoich klientów, na warunkach preferencyjnych, oraz w którym mamy także konto osobiste. Ta druga okoliczność jest ważna z dwóch względów. Po pierwsze, takie rozwiązanie ułatwia (czasem też obniża koszt) przepływ między rachunkami, co w przypadku małych firm osób fizycznych jest na porządku dziennym. Po drugie, ułatwi kredytowe pertraktacje z bankiem, zwłaszcza w zakresie ustalania zdolności kredytowej przedsiębiorcy.
Trzeba bowiem mieć na uwadze, że bank, w którym przedsiębiorca działający jako osoba fizyczna ubiega się o kredyt, będzie badał jego kondycję finansową podwójnie: i jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą (finanse firmy), i osoby fizycznej jako konsumenta (finanse osobiste). W konsekwencji jakiekolwiek problemy z terminowością regulowania zobowiązań konsumenckich mogą utrudnić pozyskanie środków na finansowanie działalności firmy, która nawet jest liderem rynku i w sposób ciągły uzyskuje dwucyfrową rentowność.
Ponadto osoba starająca się o kredyt gospodarczy, a posiadająca już zobowiązania konsumenckie (nawet w formie kart kredytowych), musi liczyć się z tym, że obniżą one jej zdolność kredytową. W trakcie ubiegania się o kredyt na finansowanie działalności będzie ona musiała przedstawić opinie z banków i innych instytucji finansowych, dotyczące terminowości spłaty tych zobowiązań. Jeśli będą one niekorzystne, mogą być trudną do sforsowania barierą oddzielającą przedsiębiorcę od środków na finansowanie działalności.
O tym, czy z określonego rachunku, w tym używanego także dla potrzeb prywatnych, przedsiębiorca może korzystać do rozliczeń z urzędem skarbowym lub z ZUS, przesądza umowa zawarta z bankiem. Musi być ona zgodna z przepisami prawa bankowego. Wynika z nich jedynie, że rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe mogą być prowadzone wyłącznie dla osób fizycznych, niezależnie od ich statusu dochodowego, natomiast rachunki rozliczeniowe (bieżące i pomocnicze) wyłącznie dla osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek, w tym dla osób będących przedsiębiorcami. Jeśli więc umowa o prowadzenie rachunku przewiduje takie rozwiązanie, przedsiębiorca może dokonywać przelewów z ROR, jeśli spełniają one wyżej opisane kryteria prawa działalności gospodarczej, podatkowego i ubezpieczeń społecznych (w tym w zakresie posługiwania się specjalnymi wzorami polecenia przelewu).
JAK DZIAŁAĆ RACJONALNIE Racjonalnie działający przedsiębiorca powinien tak zaplanować finansowanie swojej działalności, aby wszelkie wydatki regulować w następujący sposób:
Można także zasilić firmę, korzystając z pożyczek od osób trzecich, w tym pożyczek prywatnych. Wówczas, choć pozyskany kapitał nie będzie kosztem, przynajmniej odsetki zapłacone pożyczkodawcy mogą stanowić koszt uzyskania przychodów. Dokładnie na takich samych zasadach, jak koszty obsługi kredytu bankowego. Dopiero w ostateczności, gdy nie ma innej możliwości albo gdy kalkulacja dla konkretnej operacji wskazuje, że kredyt się nie opłaca, przedsiębiorca powinien sięgać do własnego, prywatnego portfela. |
Zalety konta pakietowego
Oferowany dziś przez niemal wszystkie banki drobnym przedsiębiorcom rachunek firmowy to w istocie pakiet produktów. Poza głównym rachunkiem, z którym związanych jest kilka lub kilkanaście dodatkowych kont, w ramach jednej głównej umowy daje on możliwość korzystania z wielu opcji, które w przeszłości oferowane były przez bank jako odrębne produkty i aby z nich skorzystać, przedsiębiorca musiał zawierać dodatkowe umowy, co angażowało zarówno czas, jak i pociągało dodatkowe koszty.
Opcje te dotyczą zresztą wszystkich możliwych kategorii produktowych, jak: karty, lokaty, kredyty, alternatywne formy finansowania wydatków przedsiębiorstwa za pośrednictwem banku lub grupy finansowej, w ramach której on działa (w tym zwłaszcza leasing i faktoring), a ostatnio coraz częściej produkty ubezpieczeniowe. Należy przy tym zwrócić uwagę na pewną prawidłowość. Im bardziej nowoczesna forma prowadzenia rachunku, tym bogatszy zakres pakietu. Oznacza to, że najpełniejsze wersje pakietów oferowane są klientom korzystającym z internetowych kontaktów z bankiem.
Kredyt płatniczy 12 miesięcy Na taki maksymalnie okres może być udzielony kredyt płatniczy w rachunku bieżącym |
W przypadku produktów o charakterze lokacyjnym większość pakietów charakteryzuje się dużą różnorodnością oferty. Klient może korzystać zarówno z klasycznych lokat terminowych, jak i tzw. overnightów. Podobnie jak to jest w przypadku kont osobistych, przedsiębiorcy, na których firmowe rachunki trafiają znaczne kwoty, mogą coraz częściej korzystać też w ramach pakietu z bezpłatnej usługi doradcy bankowego z zakresu zarządzania wolnymi środkami.
W wielu bankach, w ramach konta pakietowego, przedsiębiorca może liczyć na debet lub kredyt odnawialny. O ile ten pierwszy może pomóc głównie w uregulowaniu drobnych bieżących płatności, w sytuacji gdy płynność firmy ulegnie chwilowemu zachwianiu, np. zapłaceniu składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne lub zaliczki na podatek, o tyle kredyt odnawialny często w wysokości 100 tys. zł lub więcej może być już spożytkowany na cele inwestycyjne, w tym rozwój firmy.
UWAGA PODWÓJNA KONTROLA Bank, w którym przedsiębiorca działający jako osoba fizyczna ubiega się o kredyt, będzie badał jego kondycję finansową podwójnie: jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą i jako osoby fizycznej - konsumenta |
Choć banki zazwyczaj zachęcają swoich klientów-przedsiębiorców do skorzystania z kredytu odnawialnego wizją uproszczonych procedur, to w praktyce trzeba mieć na uwadze okoliczności wskazane powyżej. Tak więc zazwyczaj przedsiębiorca ubiegający się o taki kredyt musi mieć zdolność kredytową. By ją udokumentować, będzie musiał przedstawić zarówno dokumenty prywatne, jak i zaświadczające o finansach firmy.
Podobnie jak w przypadku konsumenckich kredytów odnawialnych, zazwyczaj po upływie roku, umowa jest automatycznie odnawiana. O ile przedsiębiorca-kredytobiorca terminowo regulował należności, nie obniżył znacząco wpływów na rachunek i nie dopuścił np. do niedozwolonego debetu. Praktycznie więc przedsiębiorca uzyskuje stały dostęp do linii kredytowej, z której może dość elastycznie korzystać w miarę potrzeb. Ma więc prawo sięgać po przyznane środki dla poprawy płynności. Może też jednak kredyt ten potraktować jak klasyczny kredyt inwestycyjny. Z tym że zazwyczaj roczny, chyba że umowa przewiduje automatyczne odnowienie się linii, bez konieczności spłaty całej pożyczonej kwoty po upływie roku. Wówczas może to być kredyt wieloletni. W jednym i drugim przypadku w okresie kredytowania może ograniczyć się do spłaty w trybie miesięcznym odsetek.
W ofercie banków najbardziej rozbudowaną grupę produktów kredytowych stanowią kredyty krótkoterminowe. Zwane są także obrotowymi i służą zaspokojeniu bieżących potrzeb, wspierają cash flow, czyli zapewniają przedsiębiorcy płynność, gdy wydatki na zakup usług i towarów potrzebnych do bieżącej działalności są w pewnym okresie wyższe od napływających w tym czasie należności za sprzedane towary i usługi, albo gdy odbiorcy tych towarów i usług zwlekają z płatnościami.
KONTO DLA LEKARZA I ADWOKATA Wiele banków preferuje określone grupy przedsiębiorców. Dotyczy to zwłaszcza firm działających w branży medycznej, prawnej i w ogóle dziedzin, w których osoby uprawiające tzw. wolne zawody funkcjonują jako przedsiębiorcy. Jeśli firma kwalifikuje się do którejś w tych branż, warto założyć pakietowy rachunek firmowy w banku, który jest skłonny preferować ten rodzaj przedsiębiorczości. |
Kredyty obrotowe
W przypadku kredytów krótkoterminowych mamy do czynienia ze sporym zróżnicowaniem. Znaczna ich część wiąże się bezpośrednio z rachunkiem bieżącym prowadzonym przez dany bank dla przedsiębiorcy chcącego korzystać z takiego kredytu. Może też wiązać się z umową o charakterze rachunku rozliczeniowego zbliżonego do indywidualnego ROR-u, wśród których, jak już o tym była wyżej mowa, znajdują się także produkty kredytowe typu linia kredytowa, kredyt odnawialny itp.
Niektóre banki oferują takie kredyty przedsiębiorcom obcym, a więc takim, którzy nie mają ani specjalnego rachunku biznesowego, ani nawet rachunku bieżącego w tym banku.
Pewnym rodzajem kredytów obrotowych są kredyty płatnicze. Jak sama nazwa wskazuje, przeznaczone są one na regulowanie bieżących płatności.
Kredyt płatniczy w rachunku bieżącym może być udzielony w złotych lub w walutach obcych na okres do 12 miesięcy. Tym jednak różni się od omówionej wcześniej formy kredytu, że jego wysokość nie może przekroczyć w zasadzie wielkości odpowiadającej równowartości przeciętnych dziennych wpływów na rachunek bieżący klienta lub np. jak to jest w jednym z banków - wpływów pięciodniowych, z ostatnich trzech miesięcy.
Niekiedy banki oferują małym i średnim firmom kredyty średnio- i długoterminowe w rachunku bieżącym. Do tej kategorii należą kredyty udzielane na dłużej niż 12 miesięcy. Na przykład kredyt obrotowy w rachunku kredytowym jednego z banków ma na celu finansowanie niedoboru kapitału obrotowego, ale przewidziany okres kredytowania może wynosić: kredyt złotowy do trzech lat, kredyt dewizowy standardowo do 12 miesięcy. Kredyt udzielany bowiem może być w złotych oraz w dolarach, euro, funtach brytyjskich i frankach szwajcarskich. Klient może wykorzystać kredyt bezgotówkowo, w transzach lub jednorazowo pod dokumenty płatnicze. Spłata kapitału może następować jednorazowo lub w ratach. Natomiast odsetki płatne są bądź miesięcznie, bądź kwartalnie.
Jak pożyczyć małe pieniądze - pożyczka prywatna
Gdy dla zaspokojenia potrzeb kredytowych przedsiębiorcy nie są potrzebne zbyt duże pieniądze, może szukać alternatywnych źródeł zasilania, choćby w formie prywatnej pożyczki.
Pożyczki między przedsiębiorcami stają się coraz częściej stosowanym sposobem finansowania działalności gospodarczej. Dotyczy to zarówno finansów bieżących, gdy krótkoterminowa pożyczka ratuje płynność firmy przeżywającej przejściowe kłopoty, jak i zasilenia środków firmy przeznaczanych na cele inwestycyjne.
Jak zawrzeć dobrą umowę
Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość wynosi 500 złotych, powinna być stwierdzona pisemnie.
Taki stan rzeczy daje stronom umowy dużą swobodę do wypełnienia jej treścią odpowiadającą obydwu stronom. Ale jednocześnie sprawia, że pożyczkodawca i pożyczkobiorca powinni szczególnie starannie w treści umowy uregulować kwestie, które budzić mogą różnice interpretacyjne spowodowane różnicą interesów stron.
Gdy bowiem nie zostaną one ujęte w umowie, rozstrzygnięcie ewentualnego sporu będzie wówczas wyjątkowo trudne.
UWAGA ROZLICZENIE POŻYCZKI Pożyczka dla obu stron - przedsiębiorcy pożyczającego oraz korzystającego z pożyczki - może przynieść spore korzyści. Musi być jednak odpowiednio rozliczona pod względem kosztowo-podatkowym |
Najbardziej popularnym przedmiotem umów pożyczki jest gotówka. Określona kwota pieniędzy jest też więc przedmiotem pożyczki w przygotowanym i prezentowanym na str. 12 wzorze umowy. Wzór ów posłużył nam także do konkretyzacji wyjaśnień w możliwie praktycznym wydaniu. Oto one.
Przedmiotem pożyczki mogą być zarówno sumy pieniężne, jak i np. rzeczy. Gdy idzie o pieniądze, walutą, którą posługują się strony umowy pożyczki, powinny być złote. Nie ma jednak przeszkód, aby z zachowaniem prawa dewizowego przedmiotem była pożyczka w dowolnej walucie obcej. Z praktycznego punktu widzenia takie rozwiązanie jest stosowane zwłaszcza w przypadku pożyczek długoterminowych dla zabezpieczenia się przed utratą wartości pożyczanej sumy. Wówczas przedmiotem pożyczki może być np. równowartość w złotych 10 tys. euro po przeliczeniu według kursu średniego NBP z dnia umowy, zaś pożyczkobiorca zwróci równowartość w złotych 10 tys. euro po przeliczeniu według kursu średniego NBP z dnia, w którym zwrot pożyczki jest wymagany.
NAJPIERW UMOWA, POTEM WYPŁATA Jeśli między terminem podpisania umowy a wypłatą pożyczonej kwoty występuje różnica w czasie, warto pamiętać o następujących regulacjach kodeksu cywilnego. Dający pożyczkę może odstąpić od umowy i odmówić wydania przedmiotu pożyczki, jeżeli zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony. Uprawnienie to nie przysługuje dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym drugiej strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć. Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany. |
Pożyczkodawca a pożyczkobiorca
Strony umowy pożyczki mają też pełną swobodę określenia sposobu, w jaki zostanie przekazana pożyczana kwota. W prezentowanym wzorze strony skorzystały z najbardziej popularnej do niedawna formy przekazania gotówki z ręki do ręki.
Obecnie coraz częściej stosuje się jednak przelew bankowy. W takim wariancie w umowie, poza określeniem, że przekazanie pożyczanej kwoty nastąpi w formie przelewu bankowego, można zapisać numery kont bankowych stron umowy, które będą właściwe dla przelewów w obie strony (zwłaszcza przy umowach długoterminowych numery kont mogą ulec zmianie; warto zaznaczyć w umowie, że w przypadku takiej zmiany strony umowy poinformują się najlepiej w formie pisemnej o każdorazowej zmianie numeru konta bankowego).
Jeśli pożyczka przekazywana jest w formie tradycyjnego przekazania gotówki z ręki do ręki, nie ma potrzeby (jak w przedstawionym wzorze) kwitowania jej odrębnym dokumentem - sama umowa pożyczki może być potwierdzeniem takiego faktu.
Wówczas w umowie można zaznaczyć, np. podpisem pod umową, że pożyczkobiorca kwituje odbiór kwoty pożyczki do rąk własnych.
Strony umowy mogą jednak dowolnie ustalać tryb wypłaty pożyczanej kwoty także co do terminu. Możliwe jest zarówno wcześniejsze zawarcie umowy przy późniejszej wypłacie całej pożyczanej kwoty, jak i np. wypłacanie pożyczki w ratach. Nie ma też przeszkód, by w umowie określić, na co przeznaczona zostanie pożyczona kwota i np. od spełnienia tego warunku uzależnić wypłatę kolejnych transz pożyczki. W praktyce taką klauzulę stosują często np. rodzice pożyczający pieniądze dziecku na budowę domu.
Strony umowy powinny określić w niej także termin i tryb spłaty pożyczki. Kodeks cywilny w tej materii zawiera bowiem tylko postanowienie, że jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.
Podobnie jak w przypadku formy wypłaty, także zwrot pożyczonej kwoty może następować np. w ratach, i to o dowolnej wysokości. Jeśli strony umowy zdecydują się na takie rozwiązanie, dobrze jest procedurę zwrotu możliwie szczegółowo zawrzeć w treści umowy.
Pożyczka może być oprocentowana lub nie. Strony umowy mogą przyjąć odsetki ustawowe (obecnie 13 proc.) lub inne. Muszą jednak pamiętać, że ich maksymalną wysokość określa prawo. Jest ona zmienna, obecna wynosi 20 proc.
Ważne!
Opodatkowanie odsetek
Pożyczkodawca musi pamiętać, że jeśli zdecyduje się pożyczyć pieniądze na procent, uzyskane od pożyczkobiorcy odsetki będą przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym
Zabezpieczenie pożyczki
Problem odpowiedniego zabezpieczenia pożyczki jest jedną z kluczowych kwestii, które trzeba rozstrzygnąć i odpowiednio uregulować w jej treści. Rzecz jasna ustanowienie takiego zabezpieczenia nie jest obowiązkowe i zgodną wolą stron umowy nie musi być ono ustanowione. Jednak nie ma też przeszkód, by zastosować weksel, zastaw, poręczenie osób trzecich itp. instytucje przewidziane prawem cywilnym dla lepszego zabezpieczenia interesów pożyczkodawcy.
W zaprezentowanym wzorze wykorzystano weksel własny pożyczkobiorcy in blanco. Jest on dobrym narzędziem zarówno w obrocie bankowym, jak i w relacjach cywilnych. Ponieważ wekslowi in blanco towarzyszy umowa wekslowa, jej treść można skonstruować na tyle precyzyjnie, że zabezpieczy ona interesy obu stron, tak by pożyczkodawcy dać gwarancję możliwie prostej egzekucji, pożyczkobiorcę zaś uchronić przed zbyt pochopnym użyciem weksla przez pożyczkodawcę do windykacji należności.
Podatkowe rozliczenie pożyczki
Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), nie można uznać za koszt uzyskania przychodu ani kapitałów własnych, ani pochodzących z kredytu lub pożyczki. Nie ma natomiast przeszkód, by w koszty zaliczyć wszystkie odsetki od takich kredytów lub pożyczek.
UWAGA ODSETKI KOSZTEM Dla bezpiecznego zaliczenia w koszty prowadzonej działalności gospodarczej odsetek od tak zaciągniętej pożyczki ważne jest nie tylko faktyczne zapłacenie tych odsetek, ale także wykazanie, iż spełniają one warunki, by uznać je za koszt uzyskania przychodu. Ma to konsekwencje dla sposobu księgowania tego rodzaju wydatków |
Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy o PIT - za przychód z działalności gospodarczej uważa się skapitalizowane odsetki od kredytów i pożyczek. Dzieje się tak, mimo że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 27 ustawy nie uważa się za koszt uzyskania przychodów udzielonych pożyczek.
Mamy więc do czynienia z jednym z nielicznych przypadków, w których dla celów podatku dochodowego wydatek (udzielona pożyczka) nie jest uznawany za koszt uzyskania przychodu, w tym koszt prowadzonej działalności gospodarczej, za to przychód z tej pożyczki (odsetki) stanowi przedmiot opodatkowania. Na dodatek w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą takie odsetki traktowane są jak przychody z działalności gospodarczej, a nie z kapitałów pieniężnych. Konsekwencją tego jest konieczność bieżącego wliczania ich do przychodów stanowiących podstawę ustalania zaliczek na podatek dochodowy.
Z kolei do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się otrzymanych pożyczek i kredytów oraz zwróconych pożyczek, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek, a także kwot naliczonych, lecz niedotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek.
Pożyczkodawca musi pamiętać, że dla niego przychód z pożyczki (otrzymane odsetki) opodatkowany jest zgodnie z art. 10 i 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl pierwszego źródłami przychodów są kapitały pieniężne (ust. 1 pkt 7). Zgodnie zaś z art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się odsetki od pożyczek. Wynika z tego, że przychodem z pożyczki są jedynie odsetki. Co do zasady przychody z pożyczek objęte są opodatkowaniem na zasadach odrębnego, specjalnie wyszczególnionego w ustawie, źródła przychodów.
Praktycznie oznacza to, że nie łączy się ich z innymi przychodami dla celów ewentualnego ustalenia zaliczki na podatek. Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT - od uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dochodów (przychodów) z odsetek od pożyczek, z wyjątkiem gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej, pobiera się 19-proc. zryczałtowany podatek dochodowy.
Jeżeli pożyczkodawcą jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, nie ma więc mowy o podatku zryczałtowanym. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą takie odsetki traktowane są jak przychody z działalności gospodarczej, a nie z kapitałów pieniężnych. Konsekwencją tego jest konieczność bieżącego wliczania ich do przychodów stanowiących podstawę do ustalania zaliczek na podatek dochodowy.
A do tego nie wystarczy sam fakt, że pożyczona kwota wpłynie na rachunek bieżący przedsiębiorcy, związany z prowadzoną działalnością. Jeśli potem np. z tego rachunku podatnik przeleje środki na prywatne konto czy pobierze w gotówce (traktując np. jako własne wynagrodzenie, czyli zaliczkę na poczet zysku po opodatkowaniu), trudno będzie mu dowieść, że pożyczka faktycznie służyła uzyskaniu przychodu, a nie zaspokojeniu potrzeb prywatnych.
Zupełnie inaczej jednak będzie, gdy środki te posłużą np. na wypłatę wynagrodzenia dla pracowników, zakup materiałów lub towarów handlowych, a w przypadku wydatków własnych, np. na uregulowanie składek ZUS czy podatku. W tej ostatniej sytuacji jednak musi być tak, że podatnik nie dysponuje jednocześnie nadwyżką wolnych środków finansowych. Jeśli bowiem tak będzie, to fiskus może domniemywać, że tego rodzaju zobowiązania de facto pokryte zostały z tej nadwyżki, a nie z pożyczonych środków. Dla przedsiębiorcy (i w ogóle podatników mających zamiar odsetkami od takiej pożyczki obciążyć koszt uzyskania przychodu) lepiej w umowie pożyczki zapisywać bardzo konkretny i jednoznaczny cel tej pożyczki: zakup samochodu osobowego na cele prowadzonej działalności gospodarczej, zakup sprzętu komputerowego, który będzie stanowił środek trwały firmy, uregulowanie zaległości podatkowych, zakup licencji itp. W każdym bowiem przypadku przed zaliczeniem w koszty zapłaconych odsetek od takiej pożyczki trzeba przynajmniej na użytek wewnętrzny rozliczyć pożyczkę, tak by nie było wątpliwości, iż posłużyła ona prowadzonej działalności gospodarczej.
WZÓR UMOWY POŻYCZKI
Umowa pożyczki
Zawarta w dniu 1 października 2009 r. w Warszawie pomiędzy Grzegorzem Różańskim, legitymującym się dowodem osobistym DB 916781, PESEL 13035905147, zamieszkałym w Warszawie (01-316), ul. Podróżnicza 7 m. 2, nazywanym dalej Pożyczkodawcą, a Eugeniuszem Jasińskim, legitymującym się dowodem osobistym AC 1967891, PESEL 01116204167, zamieszkałym w Warszawie (03-478), ul. Encyklopedii 7 m. 1, nazywanym dalej Pożyczkobiorcą.
§ 1 Pożyczkodawca udziela pożyczki w kwocie 15 000,00 PLN (słownie: piętnaście tysięcy złotych).
§ 2 Wypłata pożyczki nastąpi w dniu dzisiejszym w formie gotówki przekazanej Pożyczkobiorcy przez Pożyczkodawcę. Pożyczkobiorca pokwituje odbiór pożyczki w formie odrębnego pisemnego pokwitowania.
§ 3 Pożyczka będzie spłacona w terminie do dnia 30 września 2010 r. jednorazowo, w całości, wraz z odsetkami.
§ 4 Pożyczka jest oprocentowana. Odsetki od pożyczki wyniosą 1500 zł.
§ 5 Zabezpieczeniem pożyczki jest weksel własny in blanco wystawiony przez Pożyczkobiorcę w dniu dzisiejszym na kwotę 15 000,00 PLN (słownie: piętnaście tysięcy złotych).
§ 6 Umowa została spisana w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron.
Pożyczkodawca (podpis) ............................................. (Grzegorz Różański)
Pożyczkobiorca (podpis) ............................................. (Eugeniusz Jasiński)
|
Jak pożyczyć większe pieniądze - kredyt inwestycyjny
Poważniejsze przedsięwzięcia biznesowe wymagają poważniejszych biznesplanów, zwłaszcza gdy w grę wchodzi potrzeba zaciągnięcia większego kredytu, czyli skorzystania w banku z kredytu inwestycyjnego.
Nie ma jednolitych standardów postępowania banków wobec przedsiębiorców. Wynika to ze strategii poszczególnych banków, doświadczeń, jakie dotychczas zebrały w relacjach z kredytobiorcami, posiadania kadr specjalistów znających realia dziedzin i branż, w których udzielają kredytu.
Banki są generalnie konserwatywnymi instytucjami, nieskorymi do podejmowania zbyt dużego ryzyka. Ma to uzasadnienie, udzielając kredytów wykorzystują bowiem przede wszystkim kapitały nie własne, ale powierzone przez depozytariuszy. Z nastawienia tego wynika, że banki niechętnie udzielają kredytów firmom istniejącym krócej niż dwa lata.
Kredyty średnioterminowe
Niekiedy banki oferują małym i średnim firmom kredyty średnio- i długoterminowe w rachunku bieżącym. Do tej kategorii należą kredyty udzielane na dłużej niż 12 miesięcy. Na przykład kredyt obrotowy w rachunku kredytowym jednego z banków ma na celu finansowanie niedoboru kapitału obrotowego, ale przewidziany okres kredytowania może wynosić: kredyt złotowy do trzech lat, kredyt dewizowy standardowo do 12 miesięcy.
Kredyt może być bowiem udzielany w złotych oraz w dolarach, euro, funtach brytyjskich i frankach szwajcarskich. Klient może wykorzystać kredyt bezgotówkowo, w transzach lub jednorazowo pod dokumenty płatnicze. Spłata kapitału może następować jednorazowo lub w ratach. Natomiast odsetki płatne są miesięcznie bądź kwartalnie.
Kredyt inwestycyjny
Kredyt inwestycyjny udzielany jest jako uzupełniające źródło finansowania przedsięwzięcia inwestycyjnego o charakterze rozwojowym, odtworzeniowym lub modernizacyjnym. Choć zgodnie z prawem bankowym kredyt inwestycyjny zaliczany jest do kredytów średnioterminowych, a więc o okresie spłaty nieprzekraczającym pięciu lat, coraz częściej w ofercie banków znajdują się produkty tej kategorii, w przypadku których termin spłaty jest znacznie dłuższy i wynosi do 10, a nawet 15 lat. Na takie szczególne przywileje mogą liczyć przede wszystkim stali klienci banku, zwłaszcza ci, którzy mają w nim rachunek bieżący lub jeszcze lepiej pakietowy rachunek firmowy, z którym związana jest cała gama usług od płatniczych, po lokacyjne, kredytowe, a nawet ubezpieczeniowe.
JAK TO ZROBIĆ...
PROBLEM Firma potrzebuje pieniędzy na rozwój firmy. Ma nieruchomość z nieobciążoną hipoteką - niestanowiącą składnika majątku firmy, ale będącą składnikiem majątku prywatnego przedsiębiorcy. Jak można to wykorzystać?
ROZWIĄZANIE Możemy uzyskać kredyt w banku lub pożyczkę hipoteczną. Podstawowym zabezpieczeniem będzie wpis hipoteki do księgi wieczystej takiej nieruchomości. By uzyskać taki kredyt, podejmujemy następujące działania. Najpierw określamy cel inwestycyjny, czyli co chcemy sfinansować za pomocą kredytu. Jeśli naszym celem inwestycyjnym jest budowa lub zakup nieruchomości, ustalamy, czy i kiedy będzie można założyć księgę wieczystą dla finansowanego przedsięwzięcia. Kolejnym krokiem jest sprawdzenie w ofercie banków, czy możliwe jest zastosowanie zabezpieczenia należności wobec banku w formie hipoteki wpisanej do księgi wieczystej nieruchomości, która wchodzi w skład majątku przedsiębiorstwa. Jeśli powyższe rozwiązania nie są możliwe, rozważamy zasadność prywatne pożyczki hipotecznej, którą można zabezpieczyć np. na mieszkaniu stanowiącym prywatny (niezwiązany z działalnością gospodarczą) majątek. Tak pożyczoną kwotę można pośrednio przeznaczyć na finansowanie celów związanych z działalnością gospodarczą. |
Kredyt hipoteczny dla firmy
Klasyczny kredyt hipoteczny na cele biznesowe oczywiście musi być związany z nieruchomością, która stanowi składnik majątku firmy. W praktyce najczęściej o tego typu kredyt można ubiegać się w dwóch przypadkach. Po pierwsze, w trakcie finansowania inwestycji w nieruchomość, która będzie składnikiem majątku firmy. Po drugie, gdy stanowiąca już firmowy środek trwały nieruchomość stanowić będzie jedynie zabezpieczenie kredytu lub pożyczki, które przeznaczone zostanie na cele związane bezpośrednio z działalnością gospodarczą.
W pierwszym przypadku rzecz idzie głównie o kredyty służące finansowaniu zakupu nieruchomości, która jest w trakcie procesu inwestycyjnego: siedziby firmy, lokalu, w którym świadczone są usługi, lokalu handlowego, gabinetu lekarskiego czy jakiegokolwiek innego obiektu choćby o charakterze pomocniczym, np. magazynów, garaży itp. O taki kredyt przedsiębiorca ubiega się na zasadach analogicznych jak o prywatny mieszkaniowy kredyt hipoteczny. Banki zaś stosują tu podobne procedury.
Przede wszystkim więc możliwe jest uzyskanie kredytu hipotecznego już w trakcie trwania inwestycji, gdy do założenia księgi wieczystej lub nawet ustanowienia odrębnej własności lokalu warunkującej dalsze procedury droga jest jeszcze daleka. Wówczas, podobnie jak w przypadku kredytów hipotecznych na cele prywatne, banki godzą się na zabezpieczenie swoich należności na czas przejściowy (do czasu, gdy możliwe będzie ustanowienie hipoteki) w formie ubezpieczenia.
W przypadku niektórych konkretnych produktów bankowych, gdy z braku księgi wieczystej nie jest jeszcze możliwe ustanowienie hipoteki, można też ubiegać się o zabezpieczenie w formie hipoteki ustanowionej na innej niż finansowana z kredytu nieruchomości, ale nie jest to praktyka powszechna. Bywa zresztą tak, że może to być inna nieruchomość, ale obligatoryjnie stanowiąca firmowy środek trwały, ale i zdarza się tak, że bank godzi się na zabezpieczenie w formie hipoteki ustanowionej na nieruchomości niestanowiącej składnika majątku firmy.
Autorzy tekstów:
Edyta Dobrowolska,
Krzysztof Bień,
Dział Biznes DGP
Podstawa prawna
Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 ze zm.).
Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.).
Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.).
14