Współczesny poeta - Czesław Miłosz
Spośród wielu znakomitych, współczesnych pisarzy i poetów polskich wybrałem Czesława Miłosza. Jest to bardzo znany i doceniony poeta XX w. Jego twórczość jest bogata i różnorodna. Zanim ją pokrótce zaprezentuję, chciałbym przedstawić kilka faktów z jego życia.
Czesław Miłosz urodził się w 1911 r. w Szetejniach na Litwie. To absolwent wydziału prawa na wileńskim uniwersytecie im. Stefana Batorego. W 1980 r. otrzymał literacką Nagrodę Nobla. W Polsce przez kilkadziesiąt lat skazany był na zapomnienie, gdyż jego wierszy nie wolno było nigdzie drukować. Powodem była decyzja o emigracji, jaką Miłosz podjął w 1950 r. Zajmując się poezją i służbą dyplomatyczną przebywał we Francji i St. Zjednoczonych, gdzie wykładał na Uniwersytecie Kalifornijskim i tam osiedlił się na stałe. Do najważniejszych jego dzieł zaliczamy: “Poemat o czasie zastygłym”, “Traktat moralny”, “Światło dzienne”, “Rodzinna Europa”, “Miasto bez imienia”, “Gdzie słońce wschodzi i kędy zapada”. Poeta zajmował się również przekładami fragmentów Biblii. Jego poezję i prozę tłumaczono na wiele języków.
Miłosz w swojej poezji używa wiele epitetów, porównań i przenośni wzbogacając ją, przez co jest dla nas przystępna i zrozumiała.
W wierszu pt. “Przypowieść o maku” poeta porównuje naszą planetę do ziarnka maku w wielkiej makówce naszego układu słonecznego. Wymienia ziarnko maku, makówkę, dom, ziemię, planety i gwiazdy, żebyśmy sobie zdali sprawę, jaką jesteśmy odrobiną w wielkim wszechświecie. Na każdej z planet, a jest ich może sto tysięcy, stać mógłby domek z ogródkiem, czyli mogłoby istnieć życie. Kiedyś zostanie ono odkryte. Według poety cały wszechświat to makówka, których jest wiele w ogrodzie, gdzie biegają dzieci.
Czytając wiersz pt. “Ballada” pojawia się w naszej wyobraźni obraz kobiety. Siedzi ona na równinie i spożywa posiłek. Wróciła z cmentarza. Od tej chwili rozpoczyna się monolog wewnętrzny matki, przemawiającej do swojego, nieżyjącego już syna. Jej syn to Tadeusz Gajcy, wspaniały poeta, który poległ w 16 dniu powstania warszawskiego, na początku swej drogi twórczej. Matka z goryczą zauważa, że wpływ czasu zaciera pamięć o poległych. Życie nieuchronnie zmienia się, a syn żyje tylko w myślach matki. Narzeczona poległego wyszła za mąż za innego i urodziła dzieci. Stara kobieta patrzy na dwoje młodych ludzi biegnących do tramwaju. To mógłby być jej syn z narzeczoną, gdyby przeżył wojnę. Poeta zastanawia się nad złożoną zagadką istnienia: jedni młodzi ludzie giną, rodzą się nowe pokolenia i zapominają o tych, którzy poświęcili się, by inni mogli żyć w pokoju. Opisana kobieta może symbolizować matkę każdego człowieka, który stracił swoje młode życie, a później odebrano mu prawo do szacunku, uznania i pamięci. W wierszu występuje tragizm, gdyż dążeniom jednostki przeciwstawiają się siły zewnętrzne. Tymi jednostkami są młodzi Polacy walczący o wolność ojczyzny. Siłami zewnętrznymi była potęga Niemiec zmierzających do podboju Europy i świata. Ten wiersz to ballada. Poeta wybrał tę formę, aby zderzyć dwa wątki - opis spokojnej równiny ze starym drzewem oraz wątku wewnętrznej goryczy matki, która utraciła syna. Ten utwór Miłosza przemawia do każdego czytelnika, a jego wymowę podkreśla zwyczajność języka, zamierzona skromność i codzienność.
W wierszu poeta pisze, że Gajcy nie dowiedział się, iż powstanie warszawskie z politycznego punktu widzenia, określano jako niepotrzebne przelewanie krwi. Pisze również o tragicznym losie ludzi, którzy stracili w Warszawie, w 1944 r., swoich najbliższych, o ich cierpieniach psychicznych, kiedy później starano się odebrać im wiarę, że ofiarna walka i śmierć nie służyła odzyskaniu niepodległości, że była bezowocna i bezsensowna.
W wierszu pt. “Który skrzywdziłeś” Miłosz zwraca się do każdego człowieka, który ma władzę nad innymi i wykorzystuje ją, by czynić zło. Według niego człowiek “prosty”, to człowiek słabszy, ten, nad którym ma się przewagę. Krzywda, którą mu się wyrządza jest wielka, świadoma i cyniczna. Tyran, gnębiciel ma wokół siebie gromadę ludzi, którzy w obawie o to, by przeżyć przypisują mu mądrość. Utwór jest manifestem przeciwko dążeniom złych ludzi, pragnących podporządkować sobie drugiego człowieka, zapominając o jego godności i wolności. Poeta przestrzega jednak, że ten, który postępuje przeciw innemu musi się liczyć z tym, że kiedyś za to odpowie. Znajduje się przecież choć jeden “sprawiedliwy”, który strzec będzie prawdy i zasad moralnych, który będzie bronił słabszych. Ten utwór jest uniwersalny i aktualny w każdym czasie i przestrzeni.
“Piosenka o końcu świata” to jeden z najpiękniejszych wierszy Cz. Miłosza. Wyraz “piosenka” kojarzy się z czymś miłym i przyjemnym, natomiast drugi człon tytułu zaprzecza takiej interpretacji. “Koniec świata” to coś, czego obawia się każdy człowiek. To zestawienie sprzecznej myśli, który służy ukazaniu nieoczekiwanej prawdy.
W pierwszej części autor opisuje tętniącą życiem przyrodę - przeważają tu wesołe barwy i ciepłe znaczenia wyrazów. Wszystko żyje, zmienia się, jest w bezustannym ruchu. W świecie ludzi ktoś płynie łódką, ktoś gra na skrzypcach. Nikt nie zakłóca harmonii, spokoju i jego piękna. Lecz koniec świata właśnie nadchodzi “staje się już”, ale w niczym nie przypomina biblijnej wizji. Nie ma bowiem “błyskawic i gromów”. Nikt nie wierzy, że koniec świata jest bliski. Tylko jedna osoba zachowuje spokój w obliczu śmierci - “siwy staruszek”. Żyje on ze świadomością, iż niedługo umrze, ale umiera przecież każdy. Śmierć jest dla każdego człowieka pojedynczym końcem świata. Staruszek jeden jest “prorokiem”, akceptuje śmierć, bo wie, że jest ona naturalnym porządkiem rzeczy. Ta świadomość sprawia, że może spokojnie, godni żyć. Utwór traktuje o tym, że mądrość życia polega na świadomości i akceptacji śmierci. Piosenka uczy - jak żyć - poprzez zachowanie staruszka-proroka. On jeden spokojnie przyjął apokalipsę.
Wyżej opisany wiersz jest nauką i wskazówką dla każdego człowieka. To jeden z najmądrzejszych i najgłębszych utworów poety. Jest czytelny, a składniki wiersza są proste i klarowne. To pojedyncze zdania oznajmujące, z którym każde buduje jakiś obraz.
Na podstawie opisanych przeze mnie utworów widzimy, że twórczość Czesława Miłosza jest wszechstronna, obejmuje szeroki zakres tematów. Czytając te wiersze odnajdujemy w nich dobre wskazówki dla siebie, uczymy się prawdy o historii kraju, a także o ludziach. Poezja Miłosza jest dobrą lekturą dla każdego czytelnika bez względu na wiek.