P.wirowa: zes.wirni(wał i osadz. na pasie wirnik, łopatki wirnikowe) zes.kadłuba(kadłub,łożysko,dławnice,kierownice)

Podział: -odśrodkowe(o promieniowym przepływie cieczy) -helikoidalne i diagonalne (o przepływie ukośnym)-śmigłowe (o przepływie osiowym)

P.odśrodkowa(wirnik osadz. na wale, łopatki os. na tarczy,obudowa-spiralny kanał z dyfuzorem, wlot, przewód ssawny i tłoczny) Działanie:

polega na przekaz. energii kinety. przez łopatki obracającego się wir. cząstkom cieczy - przyspieszając ich ruch. Różnica pręd. porusza. się cząs. cieczy między wylotem i wlotem wir. generuje różnicę ciśnień, która zapewnia ciągłość pracy pompy. P. heliko. (wirnik na wale otocz. Kadłubem,przewód ssawny i tłoczny,ostrza spiralne Działa: napływ cieczy osiowy wypł. Ukośny, wał napędza wir.- zaczyna się kręcić i zasysa ciecz, w spir. kanale zbiorczym en. prędkości w en. ciś. P. diag. (to samo+kierownica) napływ na wir. osiowy wyp. skośny, kierunek cieczy z ukoś. na osiowy zmieniany jest w kierowni. łopatkowej P. śmigłowa (na wir. śmigło, pompa o osi pion., kierownica) napływ i wypl. osiowe, cieczy opuszczająca wirnik trafia do kierow. Łopatko. gdzie jej moment pędu zamieniany jest w en. ciś. W.Promieniowy: Wirnik napędzany jest z silnika(obraca się zasysa gaz otworem wlotowym, gaz w skutek kontaktu z łopatkai otrzymuje od nich energię powodującą przyrost en. kin. i pot. Gazu. Przyrost en. kinetycznej może dochodzić do 50% całej en. przekazanej do gazu. Część en. w spiralnym kanale zbiorczym możemy zamienić na ciśnienie. W w. promieniowych uzyskujemy duże spiętrzenie. W. Osiowy:Ruch obrotowy wirnika(zassanie pow. Przez wirnik przekazanie en. z silnika do gazu, gaz wpływa do rozszerzającego się kanału, zamiana en kin w en pot. Napływ osiowy wypływ osiowy.Małe spiętrzenie, pozwale przenieść dużo czynnika -duża wydajność Wielkości char pracę pompy: -pł. char.(pł. styczna do kier. przepły, pł. stycz. do pow swobodnej cieczy -pł odniesienia (pł przech przez pnk środkowy przekro wlotowego krućca ssawnego -w pomp bez krucca(pł przech. przez śro okrę poprowadz przez zewnę pnkty krawędzi wyloto łopatek wir pierwsze stop pompy Parame char pompy: wydaj, moc, spraw, prędkość obrotowa wys(ssania, tłocz. podno.) Manome wys ssania :Hc=ps/roc*g wys podciś lub ciś jaka wskaz manom. W kruccu ssawnym pom. Geome. Wys ssania: wys odpowia piono odleglo miedzy zwierciad cieczy w zbior dol a sciśle okreś miejscem w pomp w którym podczas pracy pompy panuje najniższe cis Dopusz wys ssania: najwię wys pod ciśnieniem jaka w isniejacych warun może wytwo pom w kruć ssawn Geom wys podnosz: piono od miedz poziomami cieczy w zbior gor i dol Manome wys pod.: różni wys ciś absol mierz w kruć tłocznym i ssaw powiekszona o pion odleg międz poziomami wys cisnien w króćcach Użyteczna (całkowita manometryczna) wys. Podnoszenia- jest ona równa całkowitej geometrycznej wysokości podnoszenia z uwzględnieniem strat hydraulicznych na odcinkach ssawnym i tłocznym Teoret wys pod: suma użytecznej wys podno i wys oporów wew pompy Użytecz wys podno: wys odpow przyros en cieczy między wlot a wylot z pompy Nomin wys pod: wys podnosz przy której pom była obliczana Optymat wys podnosz: wys pod przy której spraw całkow pompy jest max Wyd teoret: teoretycy natęż przepływu określo na podstaw wym geometry i prędkoś pompy Rzeczyw wydaj pompy: uwzględnia straty w pom i jest rzeczywistym natęż przepływu w kruć tłocz pompy Kawitacja -formow się i rozpad pęche pary, gdy kosz ssawny jest poniz osi pompy Punkt pracy: punkt na charakterystyce danego urządzenia lub elementu w którym zachodzi jego działanie i w którym mogą zostać określone chwilowe parame pracy takiego urzą lub elem. Moc użyteczna-moc przekaza przepływ cieczy Moc silnika-moc zużyw przez sil zasilaj pompe Moc znamionowa-podana na tabliczce pompy Sprawność pompy-moc użyt. Do mocy efektyw Sprawno silnika=Ne/Ns Nadwyżka antykaw- suma wys ciś i pręd pośrodku przekr wlotow krućcassaw lub innego umownie ustal przekrow obszarze wlotow pompy przez wys ciś parowania cieczy NSPH=ps-pn/roc*g + Cs2/2g

Pompa-maszyna robocz służ do podnosz cieczy z pozio nizsze do pozio wyższ lub do przetka cieczy z obszaru o ciś niż do wyż Przenośnik cieczy-przenosi ciecz z jednego poziomu na drogi lub zwiększa cis tego czynnika

Pompa rotacyjna zalety: -równomierna wydajność-prosta konstrukcja-niska cena-mniejsze gabaryty-można je łączyć bezpośrednio z silnikami elektrycznymi-mogą tłoczyć czynnik w dwóch kierunkach.Wady :-nie spełnianie aktualnych norm czystości spalin-wysokie wymagania odnośnie czystości -malejąca prędkość tłoczenia na końcu dawki

-wysokie wymagania materiałowe i uszlachetniająca obróbka powierzchni w związku z uderzeniami roboczymi tłoczków o powierzchnię krzywki-trudność uzyskaniu dawki rozruchowej paliwa (zwiększona dawka na czas rozruchu). Pompa wyporowa - pompa, której działanie polega na przetłaczaniu dawki cieczy z przestrzeni ssawnej do tłocznej przez ruch organu roboczego (tłoka, nurnika, przepony). W pompie wyporowej praca organu roboczego zamieniana jest bezpośrednio na energię ciśnienia. Pompa (wyporowa) o ruchu posuwisto-zwrotnym organu roboczego - pompa, w której organ roboczy wykonując ruchy posuwisto-zwrotne powoduje na przemian powiększanie i zmniejszanie przestrzeni roboczej pompy, a przez to zasysanie i wytłaczanie cieczy. Pompa (wyporowa) tłokowa - pompa, w której organem roboczym jest tłok cylindryczny poruszający się w dopasowanym cylindrze. Pompa z tłokiem zaworowym - pompa, której organem roboczym jest tłok poruszający się w pionowym cylindrze. Pompa (wyporowa) wiełotłokowa; pompa wielotłoczkowa - pompa, w której organem roboczym jest zespół tłoczków poruszających się w dopasowanych cylindrach. Pompa wielotłoczkowa promieniowa - pompa, w której tłoczki rozmieszczone są promieniowo. Pompa (wyporowa) o ruchu obrotowo-zwrotnym organu roboczego - pompa,

w której organ roboczy wykonując ruchy obrotowo-zwrotne powoduje na przemian powiększenie i zmniejszenie przestrzeni roboczej (komór roboczych) pompy, a przez to zasysanie i wytłaczanie cieczy. Pompa (wyporowa) skrzydełkowa —pompa, w której organem roboczym jest

tłok skrzydełkowy. Pompa (wyporowa) obrotowa łopatkowa - pompa, w której organem roboczym jest wirnik z łopatkami przesuwalnvmi w kierunku promieniowym lub osiowym. Łopatki przesuwają się względem wirnika ruchem posuwisto-zwrotnym i są stałe dociskane siłą odśrodkową do wewnętrznych ścian kadłuba. Pompa (wyporowa obrotowa) zębata — pompa, w której organami roboczymi są obracające się koła zębate o uzębieniu zewnętrznym lub wewnętrznym. Pompa (wyporowa obrotowa) krzywkowa - pompa, w której organami roboczymi są różnorodnie ukształtowane wirniki krzywkowe. Pompa (wyporowa obrotowa) wałeczkowa - pompa, w której organem roboczym jest wirnik umieszczony mimośrodowo w stosunku do osi kadłuba. Pompa (wyporowa obrotowa) śrubowa - pompa, w której wirnik lub wirniki są ukształtowane śrubowo. Pompa śrubowa jednowirnikowa - pompa z jednym wirnikiem w postaci jednozwojowej śruby o falistym zarysie gwintu toczącej się bez poślizgu po wewnętrznej powierzchni elastycznej tulei o dwuzwojowym gwincie wewnętrznym. Pompa śrubowa trój wirnikowa - pompa z jednym śrubowym wirnikiem czynnym i współpracującymi z nim dwoma wirnikami śrubowymi biernymi - satelitami. Pompa (wyporowa obrotowa) tarczowa - pompa, w której organem roboczym jest tarcza profilowa wykonująca ruch oscylująco- obrotowy. Pompa (wyporowa obrotowa) przewodowa - pompa, w której organem roboczym jest element toczący się po elastycznym przewodzie i powodujący jego odkształcenie. Pompa wyporowa o ruchu obiegowym organu roboczego - pompa, w której organ roboczy wykonuje ruch obiegowy wewnątrz przestrzeni roboczej. Pompa (wyporowa) puszkowa - pompa, w której organem roboczym jest tłok puszkowy poruszając się ruchem obiegowym wewnątrz puszki złożonej z dwóch współśrodkowych pierścieni.

Wykres muszlowy: otrzymuje się warstwice odpowiadające różnym wartościom sprawności η = const; są one rzutami krawędzi przecięcia pagórka sprawności pompy płaszczyznami poziomymi, poprowadzonymi na różnych wysokościach. Linia wierzchołkowa pagórka sprawności łączy ze sobą punkty wyznaczające maksymalną sprawność, jaką można osiągnąć przy różnych prędkościach obrotowych wału wirnika (na rys. 5.6 linia przerywana). Szczyt pagórka sprawności przypada na maksymalną wartość η = η_max, jaką pompa osiąga w warunkach obliczeniowych, tzn. przy Q = Q_n i n = n_n. Otrzymane krzywe odpowiadają warunkom zasilania, które odbiegają od warunków optymalnych.

4) Porównać własności pomp wirowych i wyporowych .

Pompy wirowe : Zalety

- Duża wydajność przy stosunkowo niewielkiej a w szczególnych przypadkach średniej wysokości podnoszenia

- Dzięki dużej prędkości obrotowej małe wymiary a przez to małe pomieszczenia posadowienia

- Całkowita równomierność ruchu przy ustalonych warunkach pracy

- Bezpośrednie sprzężenie z szybkobieżnymi silnikami napędowymi

- duża niezawodność dzięki zwartej budowie i bardzo małej liczbie ruchomych zużywających części

- zdolność samoregulacji tzn. samoczynnego przystosowania się do zmienionych warunków pracy

Wady - Bark zdolności samozasysania powodującej konieczność napełnienia pompy cieczą przed uruchomieniem

- wrażliwość małych pomp wirowych na zanieczyszczenia mechaniczne

- wrażliwość na zawartość gazów w pompowanej cieczy co może powodować przerwanie przepływu

- mniejszą w porównaniu z niektórymi pompami wyporowymi sprawność małych pomp wirowych .

Pompy wyporowe : Zalety

- Bardzo duża wysokość podnoszenia

- niezmienna (w pewnym czasie) wydajność przy zmieniających się warunkach pracy układu

- stosunkowo duża sprawność zwłaszcza pomp nurnikowych

- zdolność do samozasysania

- mała wrażliwość na zawartość gazów w pompowanej cieczy

Wady - ograniczona wydajność

- nierównomierność parametrów pracy pomp wyporowych o postępowo-zwrotnym ruchu organu roboczego

- zmniejszoną pewność ruchu pomp mających układ ruchomych części

- duży wpływ technologii wykonania ( szczelności) na sprawność pomp

- wrażliwość niektórych rodzajów pomp na zanieczyszczenia mechaniczne

- większa podatność na awarię (duża liczba ruchomych części)

- wysokie wymagania technologiczne, wyższe koszty.

Pompy wyporowe

Działanie pompy wyporowej polega na wypieraniu określonej ilości cieczy z obszaru ssawnego w wyniku przesunięcia, obrotu lub ruchu złożonego (przesunięcia i obrotu) organu roboczego (tłoka, nurnika, skrzydełka, wirnika) do obszaru tłocznego. Do tej grupy należą: pompy tłokowe, przeponowe, pompy łopatkowe, pompy zębate, pompy śrubowe, itd.

Pompy wirowe

Zasada działania pompy wirowej polega na tym, że wirnik pompy powoduje zwiększenie krętu bądź krążenia przepływającej cieczy. W zależności od sposobu przemiany energii pompy dzieli się na pompy krążeniowe i pompy krętne.

Pompami krążeniowymi nazywa się pompy wirowe, których działanie polega na krążeniu cieczy w obrębie wirnika lub na jego obwodzie, które jest proporcjonalne do momentu przekazywanego wirnikowi przez obracający się wał.

Działanie pompy krętnej polega na spowodowaniu przepływu cieczy przez wirnik z odpowiednio ukształtowanymi łopatkami. Zmniejszenie ciśnienia u wlotu pompy wywołuje zjawisko ssania, a energia mechaniczna przekazywana przez wirnik powoduje zwiększenie krętu przepływającej cieczy.

Wśród pomp krętnych rozróżniamy:

-pompy odśrodkowe (rys.1) o wypływie promieniowym z wirnika złożonego z szeregu łopatek o krawędziach równoległych lub nachylonych do osi wirnika. Wypływ cieczy z wirnika wywołuje siła odśrodkowa działająca na ciecz;

-pompy helikoidalne charakteryzują się ukośnym przepływem przez wirnik, mają kierownicę bezłopatkową i spiralny bądź cylindryczny kanał zbiorczy;

-pompy diagonalne o przepływie promieniowo osiowym, których wirnik ma łopatki o obu krawędziach nachylonych do osi wirnika oraz osiowo symetryczną kierownicę łopatkową, tworzącą jedną całość z kadłubem pompy;

-pompy śmigłowe (pompy o osiowym przepływie przez wirnik) mające wirnik o kształcie zbliżonym do śmigła wieloramiennego i kierownicę łopatkową umieszczoną poza wirnikiem; łopatki wirnika mogą być stałe lub nastawialne.
Zalety pomp wirowych:

-duża wydajność przy niewielkiej wysokości podnoszenia,

-małe wymiary dzięki dużej prędkości obrotowej,

-możliwość bezpośredniego sprzęgania z silnikami szybkoobrotowymi,

-duża niezawodność,

-zdolność samoregulacji, tzn. samoczynnego przystosowania się do zmienionych warunków pracy.

Wady pomp wirowych:

-brak zdolności samozasysania (konieczność napełnienia pompy cieczą przed uruchomieniem - oprócz pomp krążeniowych samozasysających),

-wrażliwość małych pomp na zanieczyszczenia mechaniczne,

-wrażliwość na zawartość gazów w pompowanej cieczy, co może spowodować przerwanie przepływu,

-mniejsza w porównaniu z pompami wyporowymi sprawność małych pomp.

---