Beton na budowie

• Składniki betonu

• Przepis na beton

Jeżeli zdecydujemy się przygotować mieszankę betonową na budowie, to powinniśmy wiedzieć, że wcale nie jest to łatwe.

Aby uzyskać beton dobrej jakości, należy właściwie dobrać proporcje składników i odpowiednio wykonać mieszankę betonową.

Jaki powinien być dobry beton?

Z betonu wykonuje się elementy nośne w budynku - fundamenty, stropy, schody - i dlatego powinien on przez długie lata bezpiecznie przenosić założone obciążenia.

Jego najważniejszą cechą jest wytrzymałość.

Określa ją klasa betonu - na przykład B 7,5, B 15, B 20.

Im większa liczba, tym wyższa klasa, a więc i większa wytrzymałość betonu.

O jakości betonu decyduje także jego trwałość - odporność na czynniki niszczące: promienie słoneczne, mróz i uderzenia.

Dobry beton nie pęka i nie kruszy się.

Od czego zależy jakość betonu?

Duży wpływ na jakość betonu mą również rodzaj i jakość składników (cementu, kruszywa i wody) użytych do wykonania mieszanki oraz ich wzajemne proporcje.

Beton powinien być wykonany według określonej receptury.

Zwykle przy ustalaniu składu mieszanki betonowej korzysta się z norm, tablic.

Na ich podstawie ustala się recepturę roboczą 1 m³ mieszanki.

Spore znaczenie ma również sam sposób przygotowania i układania mieszanki w deskowaniu oraz późniejsza pielęgnacja betonu.

Co trzeba znać, aby ustalić skład mieszanki betonowej?

1. Klasę betonu.

Informację tę znajdziemy w opisie technicznym projektu architektoniczno-budowlanego.

W domach jednorodzinnych najczęściej stosuje się jako warstwę podkładową chudy beton klasy B 7,5 (rzadziej B 10), a na elementy konstrukcyjne B 15 lub B 20 (rzadziej B 17,5).

2. Konsystencję mieszanki lub przeznaczenie betonu.

W zależności od rodzaju konstrukcji, do której przeznaczony będzie beton, ustala się konsystencję mieszanki betonowej.

W domach jednorodzinnych elementy konstrukcyjne wykonane są z mieszanki o konsystencji plastycznej, czasem półciekłej lub ciekłej.

Jako warstwę podkładową stosuje się chudy beton o konsystencji wilgotnej lub gęstoplastycznej.

Konsystencję określa wykonawca, można też o nią zapytać doradcy technicznego w laboratorium budowlanym.

3. Pojemność betoniarki.

Informacja ta jest niezbędna do ustalenia składu mieszanki betonowej na jeden zarób (jest to objętość mieszanki wykonana jednorazowo w betoniarce).

4. Kto ustali skład betonu?

Na budowie.

Najczęściej przy budowie domu jednorodzinnego skład mieszanki betonowej ustala wykonawca.

Musimy więc zaufać jego doświadczeniu i umiejętnościom.

Niestety, zdarza się i tak, że nie są zachowane odpowiednie proporcje składników i w konsekwencji otrzymujemy beton złej jakości.

W laboratorium budowlanym.

Aby mieć pewność, że składniki i ich proporcje będą dobrze dobrane, można zwrócić się o pomoc do laboratorium budowlanego (można je znaleźć na przykład przy wytwórni betonu).

Skład mieszanki ustalany jest tu metodą doświadczalno-obliczeniową, na podstawie analizy laboratoryjnej składników.

Laboratorium wydaje dokument, który powinien zawierać: przeznaczenie i klasę betonu, konsystencję mieszanki, rodzaje i ilości składników.

Za taką usługę trzeba zapłacić.

Przepis na beton

Beton powinien być wykonany według określonej receptury.

Zwykle przy ustalaniu składu mieszanki betonowej korzysta się z norm, tablic.

Na ich podstawie ustala się recepturę roboczą 1 m³ mieszanki.

Jaki beton do czego

Na budowie można w miarę poprawnie przygotować samodzielnie beton o niskiej wytrzymałości - B7,5 - i beton klasy B15.

Samodzielnie bardzo trudno przygotować beton wyższej klasy, tak aby miał dobrą jakość.

Beton B7,5, tak zwany chudy beton, wykorzystuje się jako podkład pod fundamenty, układa się z niego szlichtę, czyli warstwę wyrównawczą podłogi, a także warstwę dociskową w tarasach.

Z betonu B15 układa się fundamenty (ławy, ściany, płyty), stropy, wieńce w stropach, warstwę podłogi na gruncie, wieńce i słupki w ściankach kolankowych, nadproża monolityczne i schody.

Betony wyższych klas, czyli o wyższej wytrzymałości, trudniej wykonać tak, by zachowały odpowiednią jakość.

Dobry beton, czyli jaki

Beton to stwardniała mieszanka cementu, kruszywa, wody i domieszek.

Ilość i proporcje składników trzeba dobrać tak, by zapewnić potrzebną konsystencję mieszanki betonowej oraz zaplanowaną szczelność i wytrzymałość betonu.

Zwykle do ustalenia składu potrzebne są normy, tablice, na podstawie których określa się recepturę roboczą 1 m³ mieszanki.

Poszczególne składniki muszą być dokładnie odmierzane, gdyż zmiana receptury może zmienić właściwości betonu - wytrzymałość i konsystencję mieszanki.

Ważna jest ilość piasku, zwykle powinno to być przynajmniej 30% masy całego kruszywa.

Potrzebną konsystencję zapewnia odpowiedni stosunek masy cementu do wody (im wartość ta jest mniejsza, tym większa ciekłość mieszanki) lub specjalnie dobrane domieszki.

Chudy beton powinien mieć konsystencję mokrej ziemi.

Tak gęstą mieszankę, która zawiera mało cementu, trudno dokładnie wymieszać w betoniarce.

Jeśli ma być wykorzystana jako podkład stabilizujący grunt pod fundamenty, lepiej zrobić ją od razu w wykopie fundamentowym.

Gdy betonuje się w obniżonej temperaturze, trzeba zmniejszyć ilość wody zarobowej o 10-20% i dodać odpowiednią domieszkę.

Pamiętaj! Nie wolno dolewać wody, by upłynnić mieszankę betonową.

Do zbyt gęstej mieszanki lepiej dodać zaczyn cementowy o takiej samej proporcji cementu do wody.

Przepis na chudy beton z cementu portlandzkiego CEM I 32,5

Składnniki	na 1 m^3	na worek cementu 25 kg
cement	160 kg	25 kg (19 l)
piasek	2200 kg	344 kg (211 l)
woda	75 l	11 l

Kolejność dozowania i zagęszczanie:

Na przygotowane podłoże rozsypuje się warstwę piasku, a na nim warstwę cementu.

Następnie dokładnie miesza się - na przykład grabiami - oba składniki do uzyskania jednolitej barwy.

Tak przygotowaną warstwę skrapia się ostrożnie małą ilością wody i ubija drewnianym drążkiem.

Przepis na beton B15 z cementu portlandzkiego CEM I 32,5 o konsystencji półciekłej

Składniki	na 1 m^3	* na betoniarkę pojemności 200 l	na worek cementu 25 kg
cement	275 kg	44 kg (34 l)	25 kg (19 l)
piasek	590 kg	94 kg (59 l) piasku	54 kg (34 l)
żwir	1377 kg	220 kg (129 l)	125 kg (74 l)
woda	165 l	26 l	15 l

• W recepturze zamieszczonej w tabeli każdy ze składników jest podany w ilości pozwalającej przygotować mieszankę w betoniarce pojemności 200 l.

• Dla wygody podano zarówno masę każdego ze składników, jak i jego objętość - aby ułatwić dozowanie za pomocą wiadra.

• Z jednego zarobu przygotowanego według tego przepisu otrzymamy 160 l betonu.

• Dlatego przeliczając to na m³, ilość potrzebnych składników trzeba mnożyć przez 6,25.

Kolejność dozowania:

Przy niewielkiej ilości betonu składniki możemy wymieszać w szczelnej skrzyni lub taczce ręcznie za pomocą łopaty.

Równomiernie rozkładamy warstwę piasku, a na niej cement.

Przegarniamy składniki do momentu, aż otrzymamy jednobarwną mieszaninę, i dosypujemy żwiru.

Gdy mamy przygotowaną suchą mieszankę, dolewamy wodę i dokładnie mieszamy.

Najczęściej jednak przy wykonywaniu betonu korzysta się z betoniarki.

Kolejność łączenia składników jest nieco inna, gdyż ziarna cementu przykleiłyby się do wilgotnych ścianek betoniarki.

Wlewamy więc do betoniarki część wody i wsypujemy cement.

Stopniowo do zaczynu dosypujemy piasku i żwiru, dolewając jednocześnie resztę wody.

Płynne domieszki dolewa się na końcu rozmieszane z wodą, chyba że producent zaleca inaczej.

Czas mieszania:

Ma on wpływ na jakość mieszanki betonowej i wytrzymałość stwardniałego betonu.

Zbyt długie mieszanie powoduje rozdzielenie się składników, przez co obniża się wytrzymałość betonu.

Czas mieszania składników zależy od konsystencji mieszanki - średnio jest to pięć minut.

Gęstość cementu, piasku i żwiru podawana zwykle w tablicach to gęstość właściwa - na przykład 3,1 kg/l dla cementu i 2,65 kg/l dla piasku.

Wartości te wykorzystuje się do sporządzenia roboczej receptury mieszanki.

W rzeczywistości podczas wsypywania cementu, piasku lub żwiru do wiadra lub taczki ulega on spulchnieniu i zajmuje więcej miejsca.

Dlatego w 10-litrowym wiadrze nie zmieści się 31 kg cementu, lecz jedynie 13 kg, ponieważ gęstość nasypowa cementu to średnio 1,3 kg/l.

Podobnie jest z piaskiem - w 10-litrowym wiadrze zmieści się 16,3 kg, a nie 26,5 kg, gdyż gęstość nasypowa piasku to 1,63 kg/l.

Odmierzając składniki wiadrami, wystarczy wyrównać powierzchnię - najlepiej ściągając nadmiar deską; nie należy zawartości wiadra ugniatać ani utrząsać.

---