Diagnostyka to umiejętność rozpoznawania rzeczywistego stanu badanych obiektów. Diagnostyka umożliwia rozpatrywanie zjawisk we wzajemnym powiązaniu i rozwoju. Dzięki niej można uzyskać informacje o zmianie stanu badanych obiektów, co może stanowić podstawę opracowywania zaleceń na przyszłość.

Zalety diagnozy ekonomicznej jako narzędzia poznawania rzeczywistości:

• jest mniej złożona i czasochłonna niż analiza ekonomiczna,

• pozwala na szybkie przygotowanie informacji do celów decyzyjnych (stan, wyniki, słabe strony, mocne strony, szanse i zagrożenia),

• pozwala identyfikować potencjalne przyczyny ewentualnych zakłóceń
  w badanym obiekcie, a tym samym określić niezbędną terapię.

Trafna diagnoza może być postawiona tylko wówczas , gdy:

• dysponujemy odpowiednią, niezbędną wiedzą o badanym obiekcie,

• dysponujemy wiedzą o jego strukturze,

• dysponujemy wiedzą o występujących powiązaniach przyczynowo-skutkowych wewnętrznych i zewnętrznych,

• pomiar cech (symptomów), charakteryzujących dany obiekt, jest dokładny.

W zależności od kierunku zastosowania diagnostyki może ona mieć charakter:

• diagnozy przyporządkowującej badany obiekt do gatunku lub typu,

• diagnozy genetycznej wyjaśniającej źródło zastanego stanu rzeczy z uwzględnieniem przyczyn,

• diagnozy rozwojowej inaczej prognostycznej.

Diagnoza polega na wszechstronnym rozpoznaniu badanego przedsiębiorstwa w oparciu o:

• diagnozę rozpoznawczą (wstępną, orientacyjną, ogólną) polegającą na sprecyzowaniu głównych obszarów niesprawności (obszarów krytycznych, newralgicznych) przedsiębiorstwa jako całości i ukierunkowaniu dalszych badań.

• diagnozę rozwiniętą (szczegółową, właściwą, podstawową) złożoną z:

• pełnego opisu stanu istniejącego,

• identyfikacji podstawowych niesprawności i zakłóceń (dysfunkcji),

• wyjaśnienia, genezy, źródeł i przyczyn rozpoznanych dysfunkcji (diagnoza przyczynowa),

• porównania (określenia odchyleń i dystansu) z innymi podobnymi przedsiębiorstwami lub stanem pożądanym (diagnoza różnicowa),

• określenia fazy rozwoju badanych zjawisk i całego systemu (diagnoza rozwoju).

• diagnozę strategiczną - przeprowadzoną przy zastosowaniu np. analizy SWOT:

• diagnoza zewnętrzna - identyfikacji szans i zagrożeń ze strony otoczenia,

• diagnoza wewnętrzna - identyfikacji sił i słabości badanego przedsiębiorstwa,

Na podstawie powyższych czynności wnioskuje się na temat środków, sposobów i przesłanek umożliwiających dalszy oraz szybszy rozwój przedsiębiorstwa poprzez, z jednej strony lepsze wykorzystanie szans i atutów, z drugiej - zniwelowanie zagrożeń i słabości (prognoza).

Klasyczna, pełna procedura metody diagnostycznej wymaga uwzględnienia pewnych fazy dających kolejno odpowiedź na określone pytania:

Faza wstępna, polegająca na określeniu celu i przedmiotu (obiektu, obszaru) bada­nia	Co i po co badać?
Faza podstawowa, na którą składają się etapy:
identyfikacji (opisu) wszystkich faktów dotyczących stanu istniejącego,	Jak jest?
krytycznej oraz konstruktywnej oceny i analizy stanu istniejącego: diagnoza przyczynowa, diagnoza różnicowa, diagnoza strategiczna, diagnoza rozwoju,	Co funkcjonuje dobrze, a co niedomaga? Dlaczego tak jest? Jaki dystans dzieli nas od innych? Jakie mamy szanse i co grozi nam ze strony otoczenia? Jak może być lepiej, jeśli wykorzystamy nasze atuty oraz szanse? Jak może być lepiej, jeśli zniwelujemy słabości i zagrożenia?
projektowania wariantów (propozycji) rozwiązań,	Co i jak konkretnie powinniśmy w tym zakresie zrobić?
wyboru i uzasadnienia wariantu optymalnego,	Jakie podstawowe i dodatkowe efekty możemy uzyskać po wdrożeniu zaproponowanych roz­wiązań?
Faza końcowa, składająca się z etapów:
przygotowania warunków do wdrożenia i wprowadzenia nowych rozwiązań do praktyki,	Jak wdrożyć projektowane rozwiązania aby uzyskać zaplanowane efekty?
kontroli realizacji i analizy efektów funkcjonowania nowych rozwiązań.	W jakim stopniu uzyskaliśmy (zrealizowa-liśmy) zaprojektowane efekty?

Sposoby diagnozowania:

• obserwacja

• eksperyment

Elementy diagnostyki:

• rejestracja (monitorowanie)

• rozpoznawanie (diagnoza)

• interwencja (działania usprawniające)

OGÓLNY SCHEMAT DIAGNOSTYKI

rejestrowanie

identyfikatory stanu

(czynniki o istotnym wpływie na funkcjonowanie obiektu)

interwencja diagnoza

Metod diagnostyczne można ogólnie podzielić na:

• metody jakościowe (socjologiczne i opisowe): ankiety, wywiady, testy diagnostyczne, opisy słowne, itp.

• metody ilościowe (wskaźnikowe i punktowe): wskaźniki poziomu i dynamiki zjawisk, struktury i natężenia, oceny sprawności i efektywności, zakłóceń i odchyleń, ryzyka, szacowanie w przyjętej skali punktowej.

Obiektem diagnozy może być każda dziedzina działalności gospodarczej, każdy jej fragment czy wycinek.

Obszary (wymiary) dokonywania diagnoz w przedsiębiorstwie

Siłą motoryczną każdego przedsiębiorstwa jest system zarządzania, którego istotę stanowią procesy informacyjno-decyzyjne przebiegające przede wszystkim w ob­szarze:

• głównych funkcji zarządzania,

• planowanie,

• organizowanie,

• motywo­wanie,

• kontrolowanie.

• zasobów przedsiębiorstwa,

• ludzkich (personel),

• rzeczowych (fizycznych),

• finansowych,

• technologicznych,

• informacyjno-organizacyjnych (bazy danych, itp.).

• faz kreo­wania produktów.

• B + R,

• zaopatrzenie,

• produkcja

• marketing i sprzedaż,

Funkcje zarządzania Zasoby	Planowanie	Organizowanie	Motywowanie	Kontrolowanie
Zasoby ludzkie (personel)	+	+	+	+
Zasoby rzeczowe	+	+	-	+
Zasoby finansowe	+	+	-	+
Zasoby technologiczne	+	+	-	+
Zasoby informacyjno-organizacyjne	+	+	-	+

Przykład:

Analizując zarządzanie zasobami ludzkimi, można diagnozować (badać) kolejno sposób:

• planowania zasobów (np.: procedurę badania i planowania potrzeb kadro­wych w zakresie ilości i jakości pracowników, tryb planowania rekrutacji, doboru lub redukcji zatrudnienia, planowanie awansu na stanowiska, procesów dosko­nalenia zawodowego itp.),

• organizowania (pozyskiwania) i rozmieszczenia kadr (np. jak przebiega na­bór i dobór kandydatów, proces wprowadzania do pracy, szkolenia i doskona­lenia zawodowego, kształtowania struktury organizacyjnej, itd.),

• motywowania pracowników do pracy (np. jaka jest konstrukcja i skuteczność systemów motywacji materialnej i pozamaterialnej),

• kontrolowania gospodarki zasobami ludzkimi (np.: jak przedstawia się system ocen pracowniczych, płynność i stabilność załogi, wydajności pracy itd.).

Przykłady obszarów (wymiarów)
dokonywania diagnoz

• Czas

(np. czas realizacji zamówienia, czas poszczególnych procesów, itp.)

Przestrzeń

(np. lokalizacja przedsiębiorstwa, miejsce funkcjonowania przedsiębiorstwa, przestrzenne rozmieszczenie przedsiębiorstwa, rozmieszczenia maszyn i urządzeń, itp.)

• Rynek

(np. pozycja na rynku, udział w rynku, jego dynamika, działalność marketingowa, itp.)

Zasoby ludzkie

(np. wiedza i umiejętności personelu, system motywacyjny, system rekrutacji, itp.)

Organizacja działania

(np. kompetencje zarządu, styl zarządzania, struktura organizacyjna, kultura organizacji, technologia, itp.)

Finanse

(np. struktura kapitału, rentowność, płynność, zyskowność, itp.)

8

8

8

---