BIEDA I BEZROBOCIE (07.01.09)

Bezrobocie i bieda ważne z punktu widzenia istnienia i powstawania zróżnicowań społecznych.

BEZROBOCIE

Kwestia bezrobocia jest problemem społecznym, który nie tylko wiąże się z kwestiami zróźnicowania społecznego, bo to zjawisko może występować w różnych warstwach i klasach społecznych, jest procesem do pewnego stopnia od jednostek niezależnym.

Jeśli jednak popatrzymy na problematykę bezrobocia z punktu widzenia zróżnicowań społecznych to pojawiają się dwie perspektywy. Pierwsza to taka, że zagrożenie bezrobocia jest nierównomiernie rozłożone w strukturze społecznej, w różnym stopniu dotyka różnych jednostek i grup społecznych (im wyżej postawiona jednostka w strukturze tym mniejsze niebezpieczeństwo bezrobocia i odwrotnie). Druga perspektywa: bezrobocie to proces prowadzący do powstawania zjawiska biedy, powstawania pewnej kategorii społecznej, która może być postrzegana jako odrębna część struktury społecznej, lub jako wychodzącą poza strukturę społeczną zupełnie odrębną grupę.

Kategoria bezrobocia w socjologii to kategoria ciekawa bo do pewnego stopnia jest definicją negatywna. Osoba bezrobotna to osoba nie pracująca, która chciałaby pracować, poszukuje pracy. Za osobę bezrobotną będziemy uważać kogoś kto mógłby pracować ale z takich czy innych powodów nie może podjąć pracy. W kategorii bezrobotnych mamy do czynienia nie tylko z osobami zarejestrowanymi w urzędzie pracy, które poszukują pracy, ale także z osobami, których niskie zarobki nie dają możliwości godnego życia lub praca nie jest dla nich satysfakcjonująca (tzw. bezrobotny pracujący).

Agendy rządowe zawsze dążą do ustalenia jasnych kryteriów przyznawania statusu bezrobotnego. W pewnych przypadkach samo bycie bezrobotnym nie jest takie złe bo paradoksalnie za statusem bezrobotnego kryją się różne przywileje (zasiłek, zapomogi). Jednocześnie bycie bezrobotnym z założenia stawia nas na najniższym szczeblu hierarchii społecznej (głównie ze względu na zarobki, dochód).

Możemy wyróżnić różne rodzaje bezrobocia ze względu na jego czas trwania:

1. Bezrobocie krótkotrwałe - do 3 miesięcy, związane z dostosowywaniem się jednostki do sytuacji na rynku. Z punktu widzenia ekonomicznego jest porządane, gdyż istnienie bezrobocia jest czynnikiem kontrolującym, mającym mobilizowac jednostki do pracy (boimy się utraty pracy, podnosimy kwalifikacje, zmieniamy prace na lepszą). Z założenia nie wpływa znacząco na sytuację ekonomiczną, wręcz wpływa pozytywnie na rozwój.

2. Bezrobocie typu cyklicznego - związne z cyklami koniunkturalnymi, pojawia się w okresach recesji, może to być też bezrobocie sezonowe ( zawody rolnicze). Spotyka ono osoby nisko wykwalifikowane

3. Bezrobocie strukturalne - związane ze zmianami w strukturze zawodowej lub gospodarczej danego kraju. Jest to bezrobocie długotrwałe, które jest związane z zanikaniem jakiegoś zawodu, związane z koniecznością przekwalifikowania się. Przykład: bezrobocie górników po zamknięciu kopalń

BIEDA

Bezrobocie może prowadzić do biedy. Osoby biedne możemy uważać za odrębną kategorie ludności, która plasuje się na niskich szczeblach hierarchii społecznych. Jeśli ktoś jest biedny to jest to jego problem jednostkowy ale z drugiej strony istnienie całej kategorii takich ludzi to już problem społeczny. Jeśli ktoś pozostaje w długotrwały sposób biedny to może być rozpatrywany jako nieodzowny element nierówności społecznych albo w pewnym momencie może wyjść zupełnie poza kategorie struktury społecznej. Jeśli mówimy o nierównościach to zawsze w strukturze społecznej pojawiają się dychotomiczne kategorie ludzi bogatych i biednych. Zauważyć można prawidłowości, że im większe są nierówności majątkowe tym silniej przejawia się zjawisko biedy.

Bieda może być w różny sposób definiowana. Definiujemy poprzez deprywację. Biedne są osoby, które nie mają zasobów, środków niezbędnych do życia.

Kategorie wyznaczania biedy: ile posiadamy pieniędzy do przeżycia (różnie to bywa w różnych społeczeństwach).

Eksperymenty poprzez obserwację uczestniczącą - wcielanie się w rolę biednego na jeden miesiąc (ograniczenie zasobów materialnych do 500 złotych na miesiąc itd.). Merytorycznie jest to błędne bo taki eksperyment okazuje się odzwierciedleniem jedynie biedy krótkotrwałej w małym stopniu wpływając na nasze funkcjonowanie.

Przy długotrwałej biedzie zmienia się nasza pozycja materialna, sposób zachowania oraz krąg osób, z którymi mamy do czynienia. Bezrobotni i biedni wiedząc, że ich wysiłki nie dadzą efektu, staraja się przetrwac poprzez minimalizowanie aktywności. Bycie biednym czy też bezrobotnym staje się częścią świadomości, niejako statusem społecznym. Krąg osób się zawęża, gdyż nie jesteśmy w stanie wypełnić pewnych standardów, które obowiązywały.

Osoby biedne powinny działać racjonalne i wydawać pieniądze racjonalnie, jednak zamiast kupić coś pożytecznego, zaopatrują się w rzeczy zupełnie nie pomagające im w przeżyciu (np. zamiast rozdzielenia pieniędzy na cały miesiąc na żywność, kupują dvd). Istnieje silna tendencja do utrzymania na siłę pewnego statusu życiowego. Bycie biednym, bezrobotnym staje się swoistym stylem życia.

PrzykÅ‚ad: Bezrobotni Marientalu (co rodzice dajÄ… dziecku na Å›niadanie do szkoÅ‚y w dzieÅ„ przed tym jak rodzice dostajÄ… zasiÅ‚ek i w dzieÅ„ po tym). W przypadku osób biednych wÅ‚Ä…cza siÄ™ logika „oczekiwania na deszcz”. ZaÅ‚ożenie jest takie, że przez dÅ‚uższy czas nie ma pieniÄ™dzy, obniża siÄ™ standard życia. W momencie gdy zasiÅ‚ek przychodzi, nie patrzÄ… na to że można je racjonalnie rozdzielic na jakiÅ› okres, tylko okazuje siÄ™, że przez dÅ‚uższy czas wstrzymywanÄ… konsumpcjÄ™ próbuje siÄ™ jak najszybciej zaspokoić.

Kultura biedy - nastawienie na przeżycie, zamkniÄ™cie siÄ™ w swoim Å›rodowisku, minimalne kontakty z innymi. Roszczenia typu: „My jesteÅ›my pokrzywdzeni, wy jesteÅ›cie winni nam pomagać”.

Kategoria osób biednym, popadających w otępiającą kulture ubóstwa, jest postrzegana przez badaczy jako odrębna klasa - underclass (podklasa).

---