1 tona odpadów to równowartość 240 litrów oleju opałowego.

Jedyna spalarnia odpadów w naszym kraju: pod Warszawą. Druga która powstanie to będzie spalarnia w Krakowie.

Najgorszym położeniem dla składowisk są wyniesienia.

Zadanie na egzamin: stan środowiska w twoim miejscu zamieszkania i umiejętność interpretacji środowiska.

Kompostownie

W sekwencji selektywnego zbierania może pojawić się pojemnik na odpady biologiczne, w krajach zagranicznych - green box, z odpadów komunalnych wybieramy odpady biologiczne. Te odpady można wykompostować czyli zamieniać materię organiczną na materię organiczną przetworzoną głównie poprzez mineralizację, otrzymać kompost.

Kompost jest to przetworzoną materią organiczną, zmineralizowaną przydatną do użyźniania.

Musimy mieć odbiorcę kompostu, wtedy jest sens otwierania takiej kompostowni.

W Polsce: technologia kompostowania całej masy odpadów co nie jest dobre. Zielona Góra, pod Kołobrzegiem. Ten kompost jest jednak nieprzydatny ponieważ zawiera plastik, szkło materię nieorganiczną. Jeżeli chcemy ten kompost wykorzystać to musimy go uszlachetnić.

Bardzo istotne jest aby w kompoście nie było:

1. za dużo metali ciężkich

2. bakterii, wirusów.

Fermentacja odpadów

Odpady umieszcza się w dużych silosach. W tych silosach wytwarza się warunki beztlenowe (aerobowe). Fermentacja przebiega w ciągu kilku dni. W czasie tej fermentacji wydobywa się znaczna ilość metanu, czyli jest to produkcja biogazu. W tym procesie maleje masa odpadowa do około 25 % i to co zostaje możemy jeszcze przekompostować a reszta, która do niczego się nie nadaje dopiero trafia na składowisko.

Kompleksowy zakład utylizacji odpadów w Długoszynie.

Ważna jest sortowania gdzie odpad jest sortowany.

Jaki system jest najlepszy do gospodarowania odpadami?

System dualny który jest finansowany z różnych stron. Podstawowym elementem tego systemu jest to aby w miejscu zamieszkania zacząć segregację odpadów. Przy czym bezpośrednio w miejscu zamieszkania sortuje się na 3 lub 4 gatunki:

• opakowania,

• masę organiczną,

• resztę odpadów.

To jest odbierane przez zakład z naszego domu i za to płacimy.

Natomiast w odległości 300-500 m od naszego domu powinny się znaleźć pojemniki gdzie składamy plastik, szkło, makulaturę i za to my nie płacimy.

Zbieranie odpadów niebezpiecznych:

• baterii,

• lekarstw,

• opakowań po lekarstwach.

Co to jest odpad komunalny a co jest odpadem niebezpiecznym? Ustawa

Za gospodarkę odpadami odpowiada gmina natomiast za odpady na danej posesji czy przy danej posesji odpowiada właściciel.

Odpady niebezpieczne:

• przy produkcji samochodów, elektronika

co je cechuje:

• są palne,

• korozyjność,

• reaktywność, zdolność do eksplozji, wydzielania toksycznych gazów oraz wysoka zdolność reakcji chemicznych pomiędzy odpadami a środowiskiem,

• ekotoksyczność, tak jak poprzednia z tym, że procesy te przebiegają powoli, przez to mamy bezpośrednie lub pośrednie opóźnione zagrożenie dla jednego lub więcej elementów środowiska.

W UE powstała dyrektywa o tym że przy produkcji samochodów, samochody z konkretnych lat np. 2010 muszą stanowić 90 % materiału nadającego się do recyklingu natomiast 10 % może trafić na składowisko odpadów.

Reklama Calgonu z wieloma firmami produkującymi pralki. Każda firma jest nastawiona na to aby produkt który przestanie funkcjonować wrócił do recyklingu bez kamienia.

Prawna ochrona środowiska

Jeżeli mówimy o ochronie środowiska mówimy o ochronie całości a nie wyłączonego elementu.

W Polsce ustawowo jest chroniona:

• całość gruntów ornych i użytków zielonych

• całość gruntów znajdujących się pod lasami

Mamy różne stopnie ochrony.

Jak to jest ustawowa ochrona gruntów ornych, użytków zielonych i lasów:

Akt I. Zmiana użytkowania gruntu ornego na osadnicze nie może dokonywać się samowolnie tylko na podstawie określonego aktu prawnego.

Akt II. Grunty orne chronione klasy I II III IV bonitacji gleby.

Akt III. Chronimy użytki zielone oznaczone 1 i 2 Z.

Akt IV Chronimy lasy:

Wyróżniamy lasy:

• chronione,

• gospodarcze.

Te lasy chronione też spełniają funkcję gospodarczą ale także funkcję ochronną.

Lasy ochronne - w których wyróżniamy lasy glebochronne np. na wydmach śródlądowych, na zboczach górskich, na stromych zboczach jarów, wąwozów. Wyróżniamy także lasy wodochronne, które występują na obszarach źródliskowych rzek, na siedliskach wilgotnych czy na wododziałach.

Lasy uzdrowiskowe w otoczeniu uzdrowiska.

Za lasy ochronne uważa się lasy znajdujące się w odległości 10 km od wszystkich miejscowości powyżej 50 tys. mieszkańców.

Co w Polsce podlega ochronie - ustawa o ochronie przyrody.

Znać punktowe jak i powierzchniowe formy ochrony.

Problem oceny stanu środowiska.

Metody oceny:

1. najprostsza metoda: przypatrujemy się jak te obszar był lub jest zagospodarowany przez człowieka.

2. metoda nakładania map

3. metoda jaką się stosuję do waloryzacji (mapa z 27 obszarami zdegradowanymi w Polsce, jednakże była ona błędna). Dla Polski stworzono ranking miast najbardziej zagrożonych: na pierwszym miejscu znalazło się Świecie nad Wisłą, było to jednak błędne, mimo, że jest tam duża emisja zanieczyszczeń ze względu na fabrykę celulozy, duży zrzut ścieków i produkcje odpadów, ale te zanieczyszczenia powietrze pochodzą z dość dużego emitora i na pewno nie dochodzą do Świecia, ścieki uchodzą do Wisły a odpady składowane poza miastem. Dlatego ten ranking nie był prawdziwy. Na podstawie tego należy wyciągnąć wnioski. Należy umiejętnie ocenić gdzie będzie degradacja środowiska w momencie stwierdzenia ogniska degradacji. Nie zawsze degradacja może nastąpić w miejscu gdzie mamy źródło tej degradacji a znacznie oddalone obszary od tego źródła mogą być zdegradowane.

4. metoda wartościowana stanu środowiska: mapa sozologiczna czyli mapa stanu środowiska przyrodniczego. Pozwala na zarejestrowanie elementów środowiska.

Sozo znaczy chronić. Mapa sozologiczna jest mapą stanu środowiska zarówno w przedziale zasobów środowiska jak również w poziomie informacji wszystkich przejawów degradacji.

Legenda mapy sozologicznej:

• zastosowana kolorystyka w zieleni dla przedstawienia walorów,

• następne elementy które się tam znajdują, to są wszystko poziomy informacyjne związane z degradacją komponentów środowiska przyrodniczego:

= warstwy informacyjne związane w powierzchnią terenu,

= warstwy informacyjne związane z glebami,

= warstwy informacyjne związane z degradacją lasów,

= warstwy informacyjne związane z degradacją wód powierzchniowych i podziemnych,

= warstwy informacyjne związane z degradacją powietrza atmosferycznego

= wydzielone zostały inwestycje szczególnie uciążliwe dla środowiska,

= umieszczono również przeciwdziałanie degradacji środowiska.

Mapy :

• analogowe, jest to transformacja, wizualizacja informacji na papierze. Każda mapa analogowa w momencie jej wydania jest mapą nieaktualną.

• cyfrowe, obrazy kartograficzne związane z metodą zapisu cyfrowego na nośnikach elektromagnetycznych. Możemy umieścić więcej informacji, legenda może mieć ogromne rozmiary. Np. można stworzyć opisy do miejscowości znajadujących się na mapie.

Mapa pozwala nam na:

= waloryzację obszaru,

= wybór miejsca,

= pozwala nam na określenie miejsc konfliktowych.

Sytuacje konfliktowe

Nie zawsze musi dojść do tych sytuacji. Uniknięcie tych sytuacji jest związane z dobrym przeprowadzeniem pewnych działań w przypadku kiedy lokalizujemy określone działanie w środowisku, czy to będzie działanie związane z lokalizacją przemysłu, osadnictwa, z budową ośrodka.

Tu wydziela się 3 etapy powstawania sytuacji konfliktowych:

1. etap projektowania: wybieramy to miejsce i już wtedy może dojść do konfliktu. Na tym etapie może dojść do konfliktu wtedy kiedy to projektowanie odbywa się przez osoby niekompetentne lub odbywa się bez gruntownych badań i rozeznania środowiska. Projektowanie odbywa się często na zasadzie wymuszania uzgodnień lokalizacyjnych.

2. etap realizacji inwestycji: a. w czasie budowy inwestycji dokonuje się daleko idących zniszczeń środowiska przyrodniczego (autostrada pod Poznaniem)

b. zaniechanie lub ograniczanie realizacji części zaprojektowanych inwestycji szczególnie inwestycji, które miały na celu ochronę środowiska (rezygnacja z oczyszczalni ścieków, elektrofiltrów)

c. wielokrotna, znaczna rozbudowa zakładów np. ośrodków turystycznych zamiast 5 buduje się 15, które i tak nie zostaną maksymalnie obłożone w sezonie,

3. etap eksploatacji zakładów gdzie następuje wyłączanie części urządzeń, które mają służyć dobremu stanowi środowiska.

Podejście ekonomiczne do zagadnień ochrony środowiska

Jest możliwe kształtowanie środowiska jeżeli element ekonomiczny się tutaj pojawi.

Pytanie: czy istnieje możliwość przebrnięcia do problemów kształtowania ochrony środowiska?

Skuteczność przedsięwzięć takich jest wtedy możliwa kiedy podejdziemy do tego zagadnienia w sposób następujący: musimy doprowadzić do takiego stanu, że fakty naruszenia środowiska z uwagi na związane z nim ryzyko ekonomiczne staną się przedsięwzięciami nieopłacalnymi.

Musimy określić co jest dozwolone a co jest niedozwolone i jakie są związane z tym kary.

Podejmowanie przez poszczególne jednostki gospodarujące przedsięwzięć w zakresie z ochrony środowiska stanowić będzie z punktu widzenia ich interesu mniejsze zło od obciążeń finansowych z tytułu opłat, które podlegać będą one w przypadku powstrzymania się od zastosowania wymaganych prawem przedsięwzięć od przedsięwzięć finansowych które podlegać będą one w przypadku powstrzymywania się od zastosowania wymaganych prawem przedsięwzięć. Inaczej mówić nieopłacalne stanie się zanieczyszczanie środowiska w sensie emisji zanieczyszczeń.

Pojawia się problem przeprowadzania rachunku ekonomicznego:

3 elementy:

1. straty bezpośrednie i pośrednie,

2. wydatki na ochronę obejmujące zarówno nakłady inwestycyjne jak i koszty eksploatacji tychże urządzeń,

3. efekty zastosowania środków ochrony bezpośrednie jak i pośrednie związane w szczególności z likwidacją strat wywołanych niepodejmowaniem tychże środków.

Straty środowiskowe:

1. wg przyczyny powstawania strat:

1. straty wynikłe w skutek działalności człowieka,

2. straty wynikłe w skutek działania sił przyrody,

Potęgowanie sił przyrody przez człowieka:

1. powodzie potęgowane przez wylesianie i antropogenizacje dolin rzecznych co doprowadza szybkiego spływu wód i podnoszenia się poziomu wód,

2. zagospodarowywanie obszarów o dużym ryzyku środowiskowym, np. w basenie M. Śródziemnego wykorzystanie stoków górskich o znacznym nachyleniu do uprawy winnic, uprawy tarasowe w Azji.

2. wg zakresu strat:

1. straty wynikające z oddziaływania zanieczyszczonych lub naruszonych elementów środowiska na otoczenie, np. zanieczyszczone powietrze które spowoduje wymieranie lasów,

2. straty powstające w związku z wykorzystaniem zdegradowanych elementów środowiska w procesach produkcji lub konsumpcji.

3. wg charakteru strat :

1. straty ekonomiczne czyli bezpośrednie, te które możemy od razu wyrazić,

2. starty społeczne trudniejsze do określenia, czyli pośrednie.

4. z punktu widzenia wymierności strat:

1. wymierne

2. niewymierne, czyli np. zabytków w Krakowie

Metody obliczania tychże strat:

1. restytucyjna (odnowienia) która polega na oszacowaniu wydatków na inwestycje i kosztów eksploatacji urządzeń niezbędnych do zredukowania tychże strat. Wlicza się również wydatki ponoszone przez inne podmioty gospodarcze na redukcję powstałych strat.

2. substytucji stosowana jest wtedy kiedy jako miernik strat, służą nam koszty pozyskania elementów środowiska lub urządzenia mogącego pełnić identyczną funkcję co utracone elementy środowiska. Np. bogactwa mineralne zastępujemy czymś.

3.rachunek strat wg norm ochrony środowiska jako dopuszczalnych maksymalnych poziomów stanu środowiska. Za tymi normami idzie standaryzacja oraz określenie skutków ekonomicznych takiego działania.

Idea ekorozwoju ma na celu zapobieganie tendencji spadkowej stanu środowiska, odbicie się od tego stanu i zdefiniowanie tzw. ekorozwoju, który łączy rozwój społeczno-ekonomiczny z zachowaniem stanu równowagi przyrodniczej.

Co to jest pojęcie zrównoważonego rozwoju, czyli ekorozwoju?

Aby móc realizować taki ekorozwój są potrzebne pewne instrumenty:

1. odpowiednie ustawy, które regulują do jakiego momentu możemy ingerować w środowisko tj. prawo ochrony środowiska, u. ochrony przyrody, u. o odpadach, u. opakowaniach i odpadach opakowaniowych.

2. instrumenty ekonomiczne: (Polska)

• opłaty za korzystanie środowiska,

• kary za bezprawne korzystanie ze środowiska albo za przekraczanie korzystania ze środowiska.

Opłaty za:

• gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz wprowadzanie w nich zmian np. za zanieczyszczanie powietrza atmosferycznego. Jeżeli chcemy emitować zanieczyszczenie to musimy dostać zezwolenie na tą emisję i za tą emisję my płacimy,

• składowanie odpadów na składowisku,

• usuwanie drzew i krzewów,

• korzystanie w wód i urządzeń wodnych,

• wydobywanie kopalin,

• z tytułu przeznaczenia gruntów na cele nierolnicze i nieleśne,

• za świadczone usługi komunalne,

• miejscowe tzw. klimatyczne

Kary pieniężne za:

• naruszenie zasobów środowiska w zakresie ochrony powietrza, wycinania drzew i krzewów, składowania odpadów, przekroczenia hałasu itp.

Kary i opłaty stanowią narodowy fundusz ochrony środowiska.

Te pieniądze nie zasilają budżetu państwa. Z tego korzysta Główny inspektor ochrony środowiska.

To jest kierowane do 4 poziomów finansowania:

• narodowego,

• wojewódzkiego,

• powiatowego,

• gminnego.

System depozytowy jest to opłata, którą musi ponieść nabywca produktu potencjalnie szkodliwego dla środowiska, zwrotna pod warunkiem odstawienia wyeksploatowanego produktu lub jego pozostałości do miejsca utylizacji. Np. opakowania.

Zastaw ekologiczny stosowany w krajach wysoko rozwiniętych; jest to suma pieniędzy złożona na specjalnie oprocentowanym koncie bankowym, która zostaje zwrócona po umownym okresie funkcjonowania zakładu przemysłowego jeśli ten zakład nie spowodował degradacji. Np. przez okres 10 lat.

Jeżeli ten zakład spowoduje degradację to te pieniądze są przeznaczane na rekultywację.

Rynki uprawnień budujemy zakład przemysłowy i ten zakład dostaje zezwolenie na emisję 10 m ³ zanieczyszczeń na godzinę i to jest zezwolenie, które on otrzymuje.

Jeżeli np. zakład zmieni technologię i będzie emitował np. połowę mniej emisji to musi się to opłacać, na tym polega mechanizm ekonomiczny.

Przykłady odnośnie funduszy ochrony środowiska:

1. problem możliwości korzystania z zasobów środowiska

2. obiekty które będą miały tabliczkę że zostały sfinansowane przez te fundusze.

Jakie są różnice pomiędzy 4 systemami finansowania:

Narodowy i wojewódzki: istnieje możliwość otrzymania pożyczek z tym że trzeba spełniać warunek a mianowicie posiadać 50 % własnych środków finansowych.

Powiatowe i gminne są tylko i wyłącznie dla zasilania potrzeb powiatu i gminy.

Ekofundusz często zasilający obiekty turystyczne który powstał na zasadzie decyzji Klubu Paryskiego o ekokonwersji polskiego zadłużenia.

Ekokonwersja polega na tym że część zadłużenia polskiego zostaje skierowana na inne twory realizacji finansowej. Ten dług zostaje wykorzystany w celu tworzenia inwestycji ekologicznych np. budowa oczyszczalni ścieków.

Przy wejściu do Unii jest możliwość korzystania z innych funduszy, które mają wydźwięk ponadregionalny np. oczyszczanie Bałtyku.

Certyfikat czystszej produkcji jest to walka z odpadami oraz odprowadzaniem zanieczyszczeń do środowiska. Czysta produkcja to jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, zmniejszenie ilości produkowanych ścieków oraz zmniejszenie ilości produkowanych odpadów.

ISO które są oparte na zasadzie, która polega na systematycznym i konsekwentnym działaniu, które zostało określone jako działanie w czasie przy jednoczesnym doskonaleniu. To doskonalenie uzyskujemy przez konsekwentne wykonywanie czterech idących po sobie działań:

• odpowiednie planowanie,

• przejęcie tego planu i działanie,

• konsekwentne sprawdzanie efektów tego działania,

• zastosowanie innowacji przyjęcia nowych standardów i doprowadzenie do doskonalenia swego działania.

Rodzina ISO 9000

ISO 9000 dotyczy jakości produktów.

Przyjęcie cyklu Bellinga (chyba tak się pisze) polega na kreowaniu świadomości i zaangażowania wszystkich pracowników a przede wszystkim naczelnego kierownictwa na rzecz jakości.

ISO 14000 norma związana z zarządzaniem środowiskiem.

Problem polityki środowiskowej:

• przyjęcie określonego stanu środowiska,

• oceny tego stanu środowiska,

• określenie wymogów działania w tym środowisku (określenie hierarchii potrzeb czyli określenie polityki środowiskowej).

Na podstawie przyjętej polityki środowiskowej:

• planujemy,

• wdrażamy,

• sprawdzamy i następują działania korygujące abyśmy weszli na wyższy poziom,

• przegląd

Certyfikat taki zakład otrzymuje wtedy kiedy jego poziom działania jest udowodniony przez przegląd zewnętrzny.

To ISO 14000 jest przeznaczone dla wszystkich podmiotów gospodarczych bez względu na zakres działania.

Jakie mogą być korzyści z wprowadzenia systemu zarządzania.

• bardzo istotna sprawa ekonomiczna jak i środowiskowa: redukcja kosztów, zmniejszenia zużycia energii, surowców itp.

• szybkie wykrywanie nieprawidłowości,

• polepszenie stosunków z władzami i grupami zainteresowanymi,

• racjonalne skalkulowanie kosztów ubezpieczeń,

• motywowanie pracowników,

• oszczędność czasu i ludzkiego wysiłku,

• ułatwienia wielu zezwoleń,

• możliwość wprowadzania działań zapobiegawczych zanim nastąpią szkodliwe efekty środowiskowe.

Amica Wronki ma ISO 14001.

Kiedy wejdziemy do UE to pojawi się nowa norma:

EMMAS ekologicznego wykorzystania środowiska

1. ISO jest normą międzynarodową a EMMAS europejską.

2. EMMAS tylko przedsiębiorstwa przemysłowe a ISO bez ograniczeń.

3. Przy EMMAS tylko zaświadczenie a przy ISO certyfikat.

Na świecie ISO 14001 posiada około 45 tys. przedsiębiorstw.

Najwięcej w Japonii, Niemczech, Wlk. Brytanii. W USA jest tylko 21, Rosji 14, w Polsce 52.

Należy myśleć o ISO 14001 kiedy mamy przedsiębiorstwo w kręgu bardzo ważnego aspektu środowiskowego który wpływa na środowisko i na działanie danego przedsiębiorstwa.

Jeżeli w zasięgu naszego działania pojawia się określony aspekt środowiskowy, to wtedy pojawiają się 3 najważniejsze elementy:

• wymagania prawne które wiążą się z zagadnieniem ekonomii,

• wymogi polityki środowiskowej,

• spojrzenie prognostyczne, przygotowania do likwidacji sytuacji awaryjnych.

Czernobyl wystąpił z dwóch względów:

• nie wzięcie pod uwagę aspektu środowiskowego i zaniedbań,

• zawinił człowiek oraz niedbalstwo technologiczne.

Normy zarządzania środowiskiem ISO 4001-4004

Analiza cyklu życia produktu obejmuje:

• wydobycie surowca,

• przetworzenie surowca,

• produkcję,

• utylizację.

ISO 14001 i cała generacja to jest system zarządzania który będziemy realizować.

Zarządzanie środowiskowe obejmuje: przedsiębiorstwo oraz wyrób.

---