Piotr Demianowicz Uspieński

FRAGMENTY

NIEZNANEGO

NAUCZANIA

W POSZUKIWANIU CUDOWNEGO

Warszawa 1991 Wydawnictwo "Pusty Obłok"

Tytuł oryginału: P. D. Ouspensky, „In Search of the Miraculous ­Fragments of an Unknown Teaching".

Copyright © by Tatiana Nagro 1977

Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo „Pusty Obłok" 1991, 00-461 Warszawa, AI. Ujazdowskie 6 p. 19.

Polskie tlumaczenie powstało w oparciu o wydania angielskie i francuskie.

Przełożyła Magda Złotowska Redagowała Anna Brzezińska

Drukarnia Wydawnicza im. W. L. Anczyca, Kraków Zam. 3423/91. Druk z dostarczonych diapozytywów

SPIS TREŚCI

ROZDZIAŁ I

Powrót z Indii. Wojna i „poszukiwanie cudownego". Stare myśli. Zagadnienie szkół. Plany przyszłych podróży. Wschód i Europa. Notatka w gazecie moskiewskiej. Wykłady o Indiach. Spotkanie z G. „Człowiek w przebraniu". Pierwsza rozmowa. Opinia G. na temat szkół. Grupa G. „Przebłyski Prawdy". Dalsze spotkania i rozmowy. Organizacja moskiewskiej grupy G. Problem opłaty i funduszów na pracę. Kwestia dochowania tajemnicy i zobowiązań branych na siebie przez uczniów. Rozmowa na temat Wschodu. „Filozofia”, „teoria" i „praktyka". Jak został odnaleziony system? Idee G.: „Człowiek jest maszyną rządzoną przez zewnętrzne wpływy. Wszystko „się zdarza". Nikt niczego nie „czyni ". Po to, by „czynić", trzeba „być". Człowiek jest odpowiedzialny za swoje działania, maszyna nie jest odpowiedzialna. Czy do poznawania maszyn potrzebna jest psychologia? Obietnica „faktów': Czy moż­na powstrzymać wojny? Rozmowa o planetach i o Księżycu jako o żywych istotach. „Inteligencja" Słońca i Ziemi. „Subiektywna" i „obiektywna" sztuka.

ROZDZIAŁ II

Petersburg w 1915 roku. G. w Petersburgu. Rozmowa na temat grup. Odwołanie się do pracy „ezoterycznej". „Więzienie" i „ucieczka z więzienia". Co jest konieczne do tej ucieczki? Kto może pomóc i jak? Początek spotkań w Petersburgu. Pytanie o reinkarnację i przyszłe życie. Jak można osiągnąć nieśmiertelność? Walka pomiędzy „tak" i „nie". Krystalizacja na właściwej i błędnej podstawie. Konieczność ofiary. Rozmowy z G. i obserwacje. Sprzedaż dywanów i rozmowy na temat dywanów. Co G. powie­dział o samym sobie. Pytanie o pradawne poznanie i o to, dlaczego jest ono ukryte. Odpowiedź G.: poznanie nie jest ukryte. Ma­terialność poznania i odmowa przyjęcia danego poznania przez człowieka. Pytanie o nieśmiertelność. „Cztery ciała człowieka". Przykład retorty wypełnionej metalicznymi pyłami. Droga fakira, droga mnicha i droga jogina. „Czwarta droga”. Czy istnieje cywi­lizacja i kultura?

ROZDZIAŁ III 76

Podstawowe idee G. dotyczące człowieka. Brak jedności. Wielo­rakość różnych „ja': Budowa ludzkiej maszyny. Centra psychiczne. Metoda G. wykładania idei systemu. Nieuniknione powtórzenia. Co oznacza ewolucja człowieka. Mechaniczny postęp jest nie­możliwy. Europejska idea ewolucji człowieka. Powiązanie wszyst­kiego ze sobą w przyrodzie. Ludzkość i Księżyc. Przewaga po­jedynczego człowieka nad masami. Konieczność znajomości ludz­kiej maszyny. Nieobecność w człowieku stałego Ja. Rola małych „ja': Nieobecność w człowieku indywidualności i woli. Wschodnia alegoria o domu i służącym. „Zastępca rzadcy". Rozmowy o fakirze na gwoździach i o buddyjskiej magii

.

ROZDZIAŁ IV 93

Ogólne wrażenia związane z systemem G. Spogladając wstecz. Jedno z podstawowych założeń. Linia wiedzy i linia bycia. Różne poziomy bycia. Rozbieżność linii wiedzy i linii bycia. Co daje rozwój wiedzy bez odpowiadającej mu zmiany bycia i zmiana bycia bez wzrostu wiedzy. Co oznacza „rozumienie': Rozumienie jako wypadkowa wiedzy i bycia. Różnica pomiędzy rozumieniem i wiedzą. Rozumienie jako funkcja trzech centrów. Dlaczego ludzie próbują nazwać rzeczy, których nie rozumieją. Nasz język. Dla­czego ludzie nie rozumieją się nawzajem. Słowo „człowiek" i jego różne znaczenia. Język stosowany przez system. Siedem stopni pojęcia „człowiek". Zasada względności w systemie. Stopniowania równoległe do stopniowania człowieka. Słowo „świat". Różno­rodność jego znaczeń. Badanie słowa „świat" z punktu widzenia za­sady względności Podstawowe prawo wszechświata. Prawo Trzech Zasad lub Trzech Sił. Konieczność trzech sił dla zaistnienia zja­wiska. Trzecia siła. Dlaczego nie widzimy trzeciej siły? Trzy siły w pradawnych nauczaniach. Stwarzanie światów przez wolę Absolutu. Łańcuch światów albo „promień stworzenia". Liczba praw w każ­dym świecie.

ROZDZIAŁ V 118

Wykład o „mechanice wszechświata". Promień stworzenia i jego rozwój począwszy od Absolutu. Sprzeczność naukowych pogladów. Księżyc jako koniec promienia stworzenia. Wola Absolutu. Idea cudu. Nasze miejsce w świecie. Księżyc żywi się życiem orga­nicznym. Wpływ Księżyca i uwalnianie się od Księżyca. Różna „materialność" różnych światów. Świat jako świat „wibracji". Wibracje zwalniają proporcjonalnie do ich odległości od Absolutu. Siedem rodzajów materii. Cztery ciała człowieka i ich stosunek do różnych światów. Gdzie znajduje się Ziemia. Trzy siły i kosmiczne własności materii. Atomy substancji złożonych. Definicja materii według manifestujących się przez nią sił. „Węgiel", „tlen'; ,,,azot" i „wodór". Trzy siły i cztery materie. Czy człowiek jest nieśmier­telny, czy nie? Co oznacza nieśmiertelność? Człowiek, który ma czwarte ciało. Historyjka o seminarzyście i wszechmocy Boga. Rozmowy o Księżycu. Księżyc jako waga w zegarze. Rozmowa o języku uniwersalnym. Objaśnienie Ostatniej Wieczerzy.

ROZDZIAŁ VI

Rozmowa o celach. Czy nauczanie może zmierzać do określo­nego celu? Cel istnienia. Osobiste cele. Znać przyszłość. Istnieć po śmierci Być panem samego siebie. Być chrześcijaninem. Pomóc ludzkości. Powstrzymać wojny. Wyjaśnienia G. Przeznaczenie, przypadek i wola. „Obłąkane maszyny”: Ezoteryczne chrześcijań­stwo. Jaki powinien być cel człowieka? Przyczyny wewnętrznej niewoli. Od czego zaczyna się droga prowadząca do wyzwolenia. „Poznaj samego siebie". Różne rozumienie tej idei. Poznawanie siebie. Jak poznawać? Obserwacja siebie. Odnotowywanie i ana­liza. Podstawowa zasada działania ludzkiej maszyny. Cztery centra: myślowe, emocjonalne, ruchowe, instynktowe. Rozróżnienie po­między pracą różnych centrów. Wprowadzanie zmian w działaniu maszyny. Zachwianie równowagi. W jaki sposób maszyna wraca do równowagi? Przypadkowe zmiany. Niewłaściwa praca centrów. Wyobraźnia. Śnienie na jawie. Nawyki. Przeciwstawianie się na­wykom w celu obserwacji siebie. Walka z wyrażaniem negatyw­nych emocji. Odnotowywanie mechaniczności. Zmiany wynikające z właściwej obserwacji siebie. Idea centrum ruchowego. Potoczna klasyfikacja działań człowieka. Klasyfikacja oparta na podziale centrów. Automatyzm. Działania instynktowe. Różnica pomiędzy funkcjami instynktowymi i ruchowymi. Podział emocji. Różne poziomy centrów.

ROZDZIAŁ VII

Czy można osiągnąć „świadomość kosmiczną "? Co to jest świadomość ? Pytanie G. o to, co spostrzegliśmy podczas obserwacji siebie. Nasze odpowiedzi. Uwaga G.: przeoczyliśmy najważniejszą rzecz. Dlaczego nie spostrzegamy tego, że nie pa­miętamy samych siebie? „To obserwuje", „to myśli'; „to mówi". Próby pamiętania samego siebie. Wyjaśnienia G. Znaczenie nowego problemu. Nauka i filozofia. Nasze własne doświadczenia. Próby podziału uwagi. Pierwsze doznanie dobrowolnego pamiętania sie­bie. Co przypominamy sobie z przeszłości. Dalsze doświadczenia. Sen na jawie i przebudzenie. Co przeoczyła europejska psychologia. Różnice w rozumieniu idei świadomości.

Poznawanie człowieka jest równoległe z poznawaniem świata. Po Prawie Trzech pojawia się następne podstawowe prawo wszech­świata: Prawo Siedmiu czy też Prawo Oktaw. Brak ciągłości w wibracjach. Oktawy. Skala siedmiotonowa. Prawo „interwałów". Konieczność dodatkowych wstrząsów. Co dzieje się pod nie­obecność dodatkowych wstrząsów. Po to, by czynić , trzeba być w stanie kontrolować „dodatkowe wstrząsy". Oktawy podporządko­wane. Oktawy wewnętrzne. Życie organiczne w miejscu „interwału". Wpływy planetarne. Boczna oktawa sol - do. Znaczenie nut la sol _fa. Znaczenie nut do, si. Znaczenie nut mi, re. Rola życia orga­nicznego w zmianach zachodzących na powierzchni Ziemi.

ROZDZIAŁ VIII 167

Różne stany świadomości. Sen. Jawa. Świadomość siebie: Obiek­tywna świadomość. Brak świadomości siebie. Co jest pierwszym warunkiem uzyskania świadomości siebie? Wyższe stany świado­mości i wyższe centra. „Jawa" zwykłych ludzi jako sen. Życie śpiących ludzi. Jak można się obudzić? Czym jest człowiek w momencie narodzin. Wpływ „edukacji" i przykładu otaczających go ludzi. Możliwości człowieka. Poznawanie siebie: „Umysłowe zdję­cia". Różni ludzie w jednym człowieku. „Ja" i „Uspieński': Kto jest czynny, a kto jest bierny? Człowiek i jego maska. Podział siebie jako pierwszy etap pracy nad samym sobą. Podstawowa ja­kość bycia człowieka. Dlaczego człowiek nie pamięta samego siebie. „Utożsamianie się" . „Zważanie ; ,"Zważanie wewnętrzne „niesprawiedliwość'; szczerość i słabość Co oznacza „zewnętrzne zważanie". „Zderzaki". Sumienie. Moralność. Czy istnieje idea wspólnej dla wszystkich moralności? Czy istnieje chrześcijańska moralność? Czy istnieją wspólne dla wszystkich pojęcia dobra i zła? Nikt niczego nie robi w imię zła Różne koncepcje dobra i rezultaty tych różnych koncepcji. Na czym może się opierać trwała idea dobra i zła? Idea prawdy i kłamstwa Walka ze „zderzakami" i z kłamaniem. Metody pracy szkoły. Podporządkowanie się. Zdanie sobie sprawy z własnej nicości. Osobowość i esencja. Martwi lu­dzie. Ogólne prawa. Coś o pieniądzach

ROZDZIAŁ IX 241

„Promień stworzenia" w postaci trzech oktaw promieniowania. Stosunek materii i sił znajdujących się na różnych płaszczyznach świata, do naszego życia. Interwały w oktawach kosmicznych i wypełniające je wstrząsy. „Punkt wszechświata”. Gęstość wibracji. Trzy siły i cztery materie. Tlen'; „Azot", „Wodór". „Węgiel ". Dwanaście triad. „Tablica Wodorów. Materia w świetle jej chemicznych, fizycznych, psychicznych i ­kosmicznych właściwości. Inteligencja materii. „Atom". Wszystkie ludzkie funkcje i stany znajdujące się w człowieku. uzależnione są od energii. Substancje znajdujące się w człowieku. Człowiek ma wystarczającą ilość energii do rozpoczęcia pracy nad samym sobą, jeśli oszczędza własną energię. Marnowanie energii. „Naucz się oddzielać subtelne od grubego”. Wytwarzanie deli­katnych wodorów. Zmiana bycia. Rozwój wewnętrznych ciał. Organizm ludzki jako trzypiętrowa fabryka. Trzy rodzaje pokarmu. Pojawienie się w organizmie pokarmu, powietrza i wrażeń. Trans­formacją substancji rządzi Prawo Oktaw. Oktawa pokarmu i okta­wa powietrza. Ekstrakcja „wyższych" wodorów". Oktawa wra­żeń nie rozwija się. Możliwość stworzenia sztucznego wstrząsu w chwili odbioru wrażenia. Świadomy wysiłek. „Pamiętanie siebie”. Wynikający z niego rozwój oktawy wrażeń i oktawy powietrza. Drugi świadomy wstrząs. Wysiłek związany z emocjami. Przygoto­wanie do tego wysiłku. Analogia pomiędzy ludzkim organizmem i wszechświatem. Trzy etapy w ewolucji ludzkiej maszyny. Przemia­na emocji. Alchemia. Centra pracują za pomocą różnych wodorów. Dwa wyższe centra. Niewłaściwa praca niższych centrów. Material­ność wszystkich procesów wewnętrznych.

ROZDZIAŁ X

Od czego zaczyna się droga? Prawo przypadku. Rodzaje wpły­wów. Wpływy ukształtowane w życiu. Wpływy ukształtowane poza życiem, świadome tylko u swego początku. Centrum magnetyczne. Szukanie drogi. Odnalezienie człowieka, który wie. Trzeci rodzaj wpływów: wpływ świadomy i bezpośredni. Wyzwolenie się od prawa przypadku. „Krok”; „schody" i „droga”. Specjalne warunki czwartej drogi. Możliwość ukształtowania błędnego centrum ma­gnetycznego. Jak można rozpoznać błędne drogi? Nauczyciel i uczeń. Wiedza zaczyna się od nauczania o kosmosach. Potoczne pojęcie istnienia dwóch kosmosów: makrokosmosu i mikrokosmo­su. Pełne nauczanie o siedmiu kosmosach. Stosunek pomiędzy kosmosami: jak zero do nieskończoności. Zasada względności. „Droga w górę jest jednocześnie drogą w dół". Co to jest cud. „Okres wymiarów". Przeglad systemu kosmosów z punktu widze­nia teorii wielu wymiarów. Uwaga G., że „Czas jest oddechem". Czy mikrokosmos jest człowiekiem, czy „atomem"?

ROZDZIAŁ XI

„Jeśli ziarno pszeniczne wpadłszy w ziemię, nie obumrze, samo zostawa, lecz jeśli obumrze, wielki owoc przynosi". Księga aforyzmów. Obudzić się, umrzeć, narodzić się. Co uniemożliwia człowiekowi narodzenie się na nowo? Co uniemożliwia człowie­kowi „umieranie"? Co uniemożliwia człowiekowi obudzenie się? Niezdawanie sobie sprawy ze swojej własnej nicości. Co oznacza uświadomienie sobie swej własnej nicości? Co stoi temu na przeszkodzie? Hipnotyczne oddziaływanie życia. Sen, w którym żyją ludzie, jest snem hipnotycznym. Czarodziej i owce. „Kunda­lini". Wyobraźnia. Budziki. Zorganizowana praca. Grupy. Czy można pracować w grupach bez nauczyciela? Prowadzona w gru­pach praca nad poznawaniem siebie. Zwierciadła. Wymiana obserwacji. Ogólne i indywidualne warunki. Reguły. „Główna wada". Zdanie sobie sprawy ze swojej własnej nicości. Nie­bezpieczeństwo naśladownictwa. „Bariery". Prawda i kłamstwo. Szczerość wobec samego siebie. Wysiłki. Akumulatory. Duży akumulator. Praca intelektualna i emocjonalna. Potrzeba czucia. Możliwość rozumienia drogą czucia tego, czego nie można zro­zumieć umysłem. Centrum emocjonalne jest subtelniejszym apa­ratem niż centrum intelektualne. Wytłumaczenie ziewania w związku z akumulatorami. Rola i znaczenie śmiechu w życiu. Nieobecność śmiechu w wyższych centrach

.

ROZDZIAŁ XII

Praca w grupach staje się coraz bardziej intensywna. Ogra­niczony „repertuar ról" każdego człowieka. Wybór pomiędzy pracy nad samym sobą i „spokojnym życiem". Trudności z byciem posłusznym. Miejsce „zadań". G. wyznacza konkretne zadania. Reakcja przyjaciół na idee. System wyzwala w ludziach to, co najlepsze, albo to, co najgorsze. Jacy ludzie mogą włączyć się do pracy? Przygotowanie. Konieczne jest rozczarowanie. Pytanie, które człowiekowi dokucza. Nowa ocena przyjaciół. Rozmowa o typach. G. wyznacza następne zadanie. Próby opowiedzenia hi­storii własnego życia. Intonacje. „Esencja" i „osobowość". Szcze­rość. Zły nastrój. G, obiecuje odpowiedzieć na dowolne pytanie. „Wieczny Powrót". Eksperyment polegający na oddzieleniu oso­bowości od esencji. Rozmowa na temat seksu. Rola seksu jako podstawowej siły motywującej wszelką mechaniczność. Seks jako główna możliwość wyzwolenia. Nowe narodziny. Przemiana energii seksualnej. Nadużywanie seksu. Czy wstrzemięźliwość se­ksualna jest pożyteczna? Właściwa praca centrów. Stały środek ciężkości.

.

ROZDZIAŁ XIII

Intensywność wewnętrznej pracy. Przygotowanie do „faktów". Wizyta w Finlandii. Początek „cudu”. „Rozmowy" z G. w umyśle. „Ty nie śpisz”: Widzenie „śpiących ludzi". Niemożliwość badania wyższych zjawisk zwykłymi środkami. Zmiana pogladu na temat „metod działania". „Główna cecha charakterystyczna". G. określa główne cechy charakterystyczne ludzi. Reorganizacja grupy. Ci, którzy porzucili pracę. Siedzenie pomiędzy dwoma stołkami. Trud­ność powrotu. Mieszkanie G. Reakcje na milczenie. „Widzenie kłamstw". Pokaz. Jak się obudzić? Jak stworzyć potrzebny stan emocjonalny? Trzy drogi. Konieczność ofiary. „Poświęcenie włas­nego cierpienia". Rozszerzona Tablica Wodorów. „Wykres rucho­my". Nowe odkrycie. „Mamy bardzo mało czasu".

ROZDZIAŁ XIV 404

Trudność przekazywania „obiektywnych prawd" za pomocą po­tocznego języka. Obiektywna i subiektywna wiedza. Jedność w różnorodności. Przekazywanie obiektywnej wiedzy. Wyższe centra. Mity i symbole. Formuły słowne: „Jak w górze, tak na dole". „Poznaj samego siebie". Dwoistość. Przekształcenie dwoistości w troistość. Linia woli. Czteroistość. Pięcioistość - konstruowanie pentagramu. Pięć centrów. Pieczęć Salomona (Gwiazda Sześcio­ramienna). Symbolika liczb, figur geometrycznych, liter i słów. Inne symboliki. Wlaściwe i błędne rozumienie symboli. Poziom rozwoju. Jedność wiedzy i bycia: Wielkie Czynienie. „Nikt nie może dać człowiekowi tego, czego wcześniej nie miał". Osiągnię­cie czegokolwiek tylko dzięki swoim wlasnym wysiłkom. Różne znane „linie" , korzystające z symboliki. Ten system i jego miejsce. Jeden z podstawowych symboli tego nauczania. Enneagram. Prawo Siedmiu w połączeniu z Prawem Trzech. Badanie enneagramu. „To, czego człowiek nie może umieścić w enneagramie, jest tym, czego nie rozumie”. Symbol w ruchu. Doświadczenie enneagramu poprzez ruch. Ćwiczenia. Język uniwersalny. Obiektywna i subiek­tywna sztuka. Muzyka. Muzyka obiektywna opiera się na we­wnętrznych oktawach. Mechaniczna ludzkość może mieć tylko subiektywną sztukę. Różne poziomy bycia człowieka.

ROZDZIAŁ XV

Religia jako pojęcie względne. Religie odpowiadają poziomowi bycia człowieka. „Czy modlitwa może pomóc?" Nauka modlitwy. Powszechny brak wiedzy o chrześcijaństwie. Kościół chrześci­jański jako szkoła. Egipskie „szkoły powtarzania". Znaczenie obrządków. „Techniki" religii. Gdzie w człowieku brzmi slowo „Ja"? Dwie części rzeczywistej religii i czego każda z nich naucza. Kant i idea skali. Źycie organiczne na Ziemi. Wzrost promienia stworzenia. Księżyc. Ludzkość jest ewoluującą częścią życia orga­nicznego. Ludzkość w zastoju. Zmiana możliwa jest tylko na „rozdrożach': Proces ewolucji zawsze zaczyna się od utworzenia świadomego zarodka. Czy istnieje świadoma siła, walcząca z ewolucją? Czy rodzaj ludzki ewoluuje? „Dwustu świadomych lu­dzi mogłoby zmienić całe życie na Ziemi". Trzy „wewnętrzne kręgi ludzkości". „Krąg zewnętrzny". Cztery „drogi" jako cztery bramy prowadzące do „kręgu egzoterycznego". Szkoły czwartej drogi. Pseudoezoteryczne systemy i szkoły. „Prawda w postaci kłamstwa". Szkoły ezoteryczne na Wschodzie. Wtajemniczenie i Misteria. Możliwe jest tylko wtajemniczenie siebie.

ROZDZIAŁ XVI

Wydarzenia historyczne zimy 1916-17. System G. jako prze­wodnik w labiryncie sprzeczności albo jako „Arka Noego". Świa­domość materii. Jej stopnie inteligencji. Trzy - , dwu - i jedno­piętrowe maszyny. Człowiek złożony z człowieka, owcy i robaka. Klasyfikacja wszystkich stworzeń za pomocą trzech cech kosmicz­nych: tego, co one jedzą, czym oddychają i w jakim środowisku żyją. Możliwości zmieniania pokarmu przez czlowieka. „Wykres Wszystkiego, Co Żyje”. G. po raz ostatni wyjeżdża z Petersburga. Interesujące wydarzenie - „transfiguracja" czy „plastyka"? Wrażenia wywołane przez G. na dziennikarzu. Upadek Mikołaja II. „Koniec historii Rosji”. Plany opuszczenia Rosji. Wiadomości od G. Kontynuacja pracy w Moskwie. Dalsze badanie wykresów i idei kosmosów. Rozwinięcie idei: „czas jest oddechem" w odniesieniu do człowieka, Ziemi i Słońca; w odniesieniu do dużych i malych komórek. Zbudowanie „Tablicy czasu w różnych kosmosach". Trzy kosmosy zawiera­ją wspólnie wszystkie prawa wszechświata. Zastosowanie idei kosmosów do wewnętrznych procesów ludzkiego organizmu. Życie molekuł i elektronów. Wymiary czasu w różnych kosmosach. Za­stosowanie wzoru Minkowskiego. Stosunek różnych czasów do centrów ludzkiego ciała. Stosunek do wyższych centrów. „Kos­miczne obliczenia czasu" w literaturze gnostycznej i indyjskiej.

„Jeśli chcesz odpocząć, przyjedź tutaj do mnie': Wizyta u G. w Aleksandropolu. Stosunki G. ze swoją rodziną. Rozmowa o nie­możności robienia czegokolwiek pośród masowego obłędu. „Wy­darzenia nie są przeciwko nam”. Jak wzmocnić czucie „Ja”? Krótka wizyta w Petersburgu i w Moskwie. Wiadomość przekazana tam­tejszym grupom. Powrót do Piatigorska. Grupa złożona z dwunastu osób zbiera się w Jessientuki.

ROZDZIAŁ XVII 502

Sierpień 1917 roku. Sześć tygodni w Jessientuki. G. rozwija plan całej pracy. „Szkoły są niezbędne". „Nadwysiłki". Symulta­niczność centrów stanowi główną trudność w pracy nad samym sobą. Człowiek jako niewolnik swojego ciała. Marnowanie energii przez niepotrzebne napięcia mięśniowe. G. pokazuje ćwiczenia na kontrolę i rozluźnienie mięśni. Ćwiczenie „stop". Wymagania „stop". G. opowiada o przypadku „stop" mającym miejsce w Azji Środkowej. Wpływ „stop" w Jessientuki. Nawyk gadania. Ekspery­ment z poszczeniem. Co to jest grzech. G. pokazuje ćwiczenia na uwagę. Eksperyment z oddychaniem. Zdanie sobie sprawy z trud­ności Drogi. Niezbędność wielkiej wiedzy, wysiłków i pomocy. „Czy nie istnieje droga poza ,drogami'?" „Drogi" jako pomoc udzielana ludziom, stosownie do typów. „Subiektywne" i „obiek­tywne" drogi. Obywatel. Co znaczy „być poważnym"? Tylko jedna rzecz jest poważna. Jak osiągnąć rzeczywistą wolność? Ciężka droga niewoli i posłuszeństwa. Co człowiek jest gotów poświęcić? Bajka o wilku i owcach. Astrologia i typy. Pokaz. G. ogłasza roz­wiązanie grupy. Ostatnia podróż do Petersburga.

ROZDZIAŁ XVIII 535

Petersburg: październik 1917 roku. Rewolucja bolszewicka. Powrót do G., na Kaukaz. Postawa G. wobec jednego ze swoich uczniów. Mała grupa towarzysząca G. w Jessientuki. Przybywa więcej ludzi. Podjęcie pracy na nowo. Ćwiczenia są coraz trud­niejsze i coraz bardziej urozmaicone. Ćwiczenia umysłowe i fizy­czne, tańce derwiszów, poznawanie psychicznych „sztuczek". Sprzedaż jedwabiu. Wewnętrzna walka i decyzja. Wybór guru. Decyzja oddzielenia się. G. udaje się do Soczi. Ciężki czas: wojna i epidemie. Dalsze poznawanie enneagramu. „Wydarzenia" i ko­nieczność opuszczenia Rosji. Londyn jako punkt docelowy. Prakty­czne wyniki pracy nad samym sobą: odczuwanie nowego „Ja", „dziwna ufność". Zebranie grupy w Rostowie i wykładanie systemu G. G. otwiera swój Instytut w Tyfusie. Podróż do Konstantynopola. Zbieranie ludzi. Przyjazd G. Przedstawianie G. nowej grupy. Tłu­maczenie pieśni derwiszów. G. - pisarz i poeta. Instytut otwarty w Konstantynopolu. G. zgadza się na napisanie i wydanie książki. G. udaje się do Niemiec. Rok 1921 - decyzja o kontynuowaniu w Londynie pracy rozpoczętej w Konstantynopolu. G. organizuje swój Instytut w Fonteinebleau. Praca w Zamku Prieure. Rozmowa z Katherine Mansfield. G. mówi o różnych rodzajach oddychania. „Oddychanie poprzez ruch". Pokazy w Theatre des Champs Elysees w Paryżu. Wyjazd G. do Ameryki w roku 1924. Decyzja o nieza­leżnym kontynuowaniu pracy w Londynie.

Prowadzone przez P.D. Uspieńskiego w Europie i na Wschodzie poszuki­wanie nauczania, które odpowiedziałoby na pytania dotyczące Człowieka i Wszechświata, przywiodło go w 1915 roku do Petersburga, gdzie spotkał Georgija Gurdżijewa. W całym tekście tej książki Gurdżijew występuje jako G.

Fragmenty nieznanego nauczania są świadectwem ośmiu lat pracy Uspieńskiego jako ucznia Gurdżijewa.

G.I. Gurdżijew zmarł w 1949 roku w Paryżu, po udzieleniu pełnej zgody na równoczesne wydanie tej książki w Nowym Jorku, Londynie, Paryżu i Wiedniu.

---