1. Co to jest giełda?
Giełda papierów wartościowych to „miejsce, w którym” odbywają się transakcje papierami wartościowymi zorganizowane w taki sposób, że przy kojarzeniu ofert sprzedaży i kupna wszyscy jej uczestnicy są równi i mają jednakowy dostęp do informacji. Giełda jest, więc formą rynku, a powszechnie stosowane stwierdzenie "instytucjonalna forma rynku kapitałowego" najlepiej odzwierciedla jej naturę.
2. Zadania giełdy.
Giełda jest jedną z najważniejszych instytucji w współczesnej gospodarce. Dobrze funkcjonującą giełda powinna spełniać następujące kryteria :
a. wypełniać ustawowe wymagania stawiane giełdom,
b. posiadać wewnętrzny, precyzyjny regulamin określający sposób jej funkcjonowania i kryteria doboru instytucji pośredniczących w handlu, np. biura maklerskie, zapewniać powszechny i równy dostęp do informacji,
c. dbać o przejrzystość rynku,
d. zapewniać bezpieczne rozliczenia,
e. organizować regularne sesje,
f. posiadać szybki i bezawaryjny system informatyczny zapewniający szybkość transakcji,
g. dbać o to, żeby spółki nie opuszczały w sposób nagły giełdy wycofując swoje akcje z obrotu.
3. Funkcje giełdy.
alokacyjna - umożliwia przepływ kapitału w kierunku ich najefektywniejszego wykorzystania - np. środki finansowe otrzyma ta spółka, która ma najlepsze perspektywy ich wykorzystania i przyniesie największe potencjalne zyski jej akcjonariuszom,
wartościująca - ta funkcja giełdy umożliwia dokonanie rynkowej wyceny przewidywanych decyzji ekonomicznych przez podmioty gospodarcze, możemy więc ocenić jak dana spółka gospodaruje w porównaniu z innymi,
kontrolna - tworzy pośredni mechanizm kontroli przez akcjonariuszy efektów działań spółki i pracy zatrudnionych managerów
Pozostałe funkcje to:
Zwiększenie skłonności do oszczędzania
Pomnożanie kapitałów
Zwiększenie płynności notowanych papierów wartościowych
Finansowanie deficytów budżetowych
Umożliwienie lepszej dywersyfikacji ryzyka
Transformacja terminów zapadalności notowanych instrumentów finansowych
4. Cechy giełdy:
1) nie ma konieczności składowania towaru giełdowego (na giełdzie) w formie naturalnej (in natura),
2) nie ma konieczności spotykania się kupujących i sprzedających na giełdzie; działa pośrednik (na zlecenie),
3) brak preferencji przedmiotowych podmiotów dokonujących transakcji, a wynika to ze sposobu ustalania cen
4) stałość obrotu giełdowego - wynika z zamienności papieru wartościowego.
5. RYNKI KAPITAŁOWE
Pierwotny i wtórny
W przypadku rynku kapitałowego bardzo istotny jest podział na rynek pierwotny i wtórny, ponieważ ma on zasadnicze znaczenie dla wszystkich uczestników tego rynku, wskazując na kierunek przepływu kapitału i strony transakcji.
Z rynkiem pierwotnym mamy do czynienia wówczas, gdy nabycie papierów wartościowych nowej emisji proponuje ich emitent. Na rynku pierwotnym ma, zatem miejsce zasilenie emitenta w kapitał.
Z rynkiem pierwotnym mamy po raz pierwszy do czynienia w momencie zakładania spółki akcyjnej, kiedy to jej założyciele deklarują objęcie lub proponują innym osobom objęcie określonej liczby akcji. W celu finansowania dalszego rozwoju spółka może dokonywać kolejnych emisji akcji lub papierów wartościowych o charakterze dłużnym.
W przypadku emisji papierów wartościowych w ramach rynku niepublicznego, obowiązki i prawa zarówno emitenta jak i inwestorów określone są w ogólnych przepisach prawa odnoszących się do danego rodzaju papieru wartościowego.
Z rynkiem wtórnym mamy do czynienia wówczas, gdy po wyemitowaniu i przydziale papierów wartościowych nowej emisji ich pierwszemu właścicielowi, papiery te są następnie sprzedawane na rynku przez osoby inne niż emitent. Rynek wtórny polega, więc na obrocie papierami wartościowymi między inwestorami. Innymi słowy, na rynku wtórnym nie dokonuje się zasilenie emitenta w kapitał. To właśnie na rynku wtórnym kształtuje się wartość (cena) papierów wartościowych i to na tym rynku właściciel papierów może je sprzedać.
6. Mechanizm działania rynku wtórnego
Handel akcjami, obligacjami i innymi instrumentami finansowymi odbywa się na tzw. wtórnym rynku papierów wartościowych. W Polsce działają dwa takie rynki: Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie oraz Centralna Tabela Ofert.
TRANSAKCJE NA GIEŁDZIE
W czasie, gdy powstawały giełdy, przychodzili na nie ludzie, którzy chcieli sprzedać posiadane papiery wartościowe lub je kupić. Ponieważ trudno byłoby wszystkim zawierać transakcje bezpośrednio, zlecali to maklerom, czyli pośrednikom. Maklerzy zbierali od wielu klientów zlecenia kupna i sprzedaży papierów po określonych cenach i zawierali między sobą transakcje w imieniu klientów. Papiery wartościowe były wtedy wykonane z papieru, tak jak obecnie banknoty. Dziś sam mechanizm działania giełdy jest podobny. Papiery wartościowe nie są jednak wykonane z papieru, lecz istnieją wyłącznie w pamięci komputerów. Klientom, którzy tego chcą, wydawane są zaświadczenia, że są na przykład posiadaczami 100 tysięcy akcji pewnej spółki.
SKŁADANIE ZLECEŃ
Inwestorzy, aby złożyć zlecenie, nie muszą przychodzić na giełdę. Wystarczy, że pójdą do domu maklerskiego i tam złożą zlecenie. Mogą też złożyć zlecenie przez telefon, faksem lub przez Internet. Zlecenie zostanie przyjęte przez maklera. Jest to osoba, która zna się na rynku kapitałowym, zdała odpowiedni egzamin i posiada licencję wydaną przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd. Obecnie w Polsce jest około 1800 maklerów. W domu maklerskim tylko maklerzy mogą udzielać klientom bezpłatnych rekomendacji, czyli doradzać, w co warto inwestować. Sami maklerzy też nie spotykają się na parkiecie, czyli w sali giełdy, tylko pracują przy komputerach, a transakcje dokonywane są za pośrednictwem specjalnego systemu informatycznego. Dzięki wykorzystaniu komputerów możliwe jest o wiele szybsze dokonywanie transakcji. Ich wyniki są po chwili widoczne dla inwestorów. Mogą oni na bieżąco obserwować kształtujący się kurs akcji i szybko reagować - sprzedawać lub kupować papiery, którymi się interesują.
Na rynku kapitałowym obowiązują trzy bardzo ważne zasady:
1 Równy i powszechny dostęp do informacji.
Każdy inwestor na rynku powinien mieć takie same możliwości dotarcia do informacji o spółkach, których akcje lub obligacje są na giełdzie. Inwestorzy szukają informacji w Internecie, słuchają radia, oglądają telewizję, czytają gazety. To na podstawie tych informacji podejmują decyzje, czy kupić, czy też sprzedać papiery wartościowe. Jeśli ktoś dostawałby informacje szybciej niż inni, mógłby to wykorzystać na swoją korzyść, ponieważ wiedziałby, jak prawdopodobnie zachowają się inni, gdy otrzymają te same informacje. Dlatego spółki, których papierami wartościowymi handluje się na giełdzie, muszą niezwłocznie i w określony sposób dostarczać na rynek wiele informacji. Ich obowiązki informacyjne są określone w przepisach prawa.
2 Centralizacja obrotu.
Handel papierami wartościowymi odbywa się na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie lub na Centralnej Tabeli Ofert. Zlecenia składają tysiące inwestorów i dzięki temu kształtują się kursy papierów wartościowych. Nie dałoby się tego osiągnąć, gdyby inwestorzy próbowali dogadywać się między sobą indywidualnie.
3 Dematerializacja papierów wartościowych.
Ta zasada dotyczy wszystkich papierów wartościowych, takich jak obligacje, akcje czy certyfikaty inwestycyjne. Zasada ta dotyczy również jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, które nie są papierami wartościowymi. Wszystkie te instrumenty finansowe są zdematerializowane, czyli nie istnieją w formie fizycznej. Kiedyś zarówno akcje, jak i obligacje miały postać papierowych dokumentów. Dziś istnieją one tylko w formie zapisów na rachunkach inwestorów prowadzonych przez domy maklerskie lub banki.
7. Instytucje rynku kapitałowego:
Do głównych instytucji rynku kapitałowego należy Giełda Papierów Wartościowych
W Warszawie SA, która odpowiedzialna jest za organizowanie obrotu giełdowego realizowanego zarówno na rynku kasowym (np. akcje, obligacje), jak i na rynku terminowym (kontrakty futures, opcje), oraz Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA, którego głównymi zadaniami są rozliczanie transakcji zawartych na rynku regulowanym i przechowywanie papierów wartościowych. Wypada wspomnieć, że od wielu już lat rynek kapitałowy w Polsce bazuje na niematerialnym obrocie papierami wartościowymi tzn. obrocie opartym o zapisy komputerowe. Bankiem rozliczeniowym, za którego pośrednictwem Krajowy Depozyt dokonuje rozliczeń pieniężnych, jest Narodowy Bank Polski.
Poza Giełdą Papierów Wartościowych w Warszawie pewna liczba akcji spółek, obligacji
korporacyjnych, obligacji komunalnych, obligacji Skarbu Państwa, listów zastawnych i certyfikatów inwestycyjnych notowana jest również na regulowanym rynku pozagiełdowym prowadzonym przez spółkę MTS-CeTO SA. Podmiot ten prowadzi także platformę obrotu o nazwie Elektroniczny Rynek Skarbowych Papierów Wartościowych (ERSPW), na którym dokonywane są przede wszystkim hurtowe transakcje obligacjami i bonami skarbowymi. Stosunkowo nowym podmiotem jest pierwsza w Polsce giełda działająca w oparciu o ustawę o giełdach towarowych, tzn. Towarowa Giełda Energii SA, na której prowadzony jest obrót energia elektryczna, kontraktami terminowymi na energię, a w przyszłości także innymi instrumentami.
Nadzór nad rynkiem kapitałowym w Polsce, tzn. giełdami, domami maklerskimi, towarzystwami funduszy inwestycyjnych, licencjonowanymi maklerami papierów wartościowych i doradcami inwestycyjnymi, izba rozliczeniowa, jaka jest Krajowy Depozyt, oraz spółkami znajdującymi się w publicznym obrocie sprawuje Komisja Papierów Wartościowych i Giełd będącą centralnym organem administracji państwowej.
Regulacje prawne
Najważniejszym aktem prawnym polskiego rynku kapitałowego regulującym publiczny obrót papierami wartościowymi oraz normującym zasady tworzenia, organizacji i nadzoru nad wszystkimi podmiotami działającymi w ramach publicznego obrotu jest Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. "Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi" (z póź. zmianami).
8. INSTRUMENTY FINANSOWE
Inwestowanie bezpośrednie, tzn. inwestowanie w:
■ instrumenty rynku pieniężnego (rachunki oszczędnościowe, lokaty bankowe, bony komercyjne, bony pieniężne, bony skarbowe),
■ instrumenty rynku kapitałowego - o stałym dochodzie (obligacje) i o zmiennym dochodzie (akcje i obligacje),
■ instrumenty pochodne (kontrakty forward, kontrakty futures, opcje, warranty),
■ instrumenty alternatywne (waluty, metale, kamienie wartościowe, nieruchomości, sztuka, kolekcjonerstwo).
Inwestowanie pośrednie, tzn. inwestowanie w:
■ jednostki lub tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych,
■ portfele inwestycyjne zarządzane przez firmy typu asset management
Definiując pojęcie instrumentów finansowych należy pamiętać, że są one częścią pewnego systemu - systemu finansowego. W Polsce system taki zaczął "budować się" od podstaw w połowie lat 80-tych. Wkraczanie polskiej gospodarki w funkcjonowanie wolnorynkowe przyniosło ze sobą posługiwanie się przez podmioty gospodarcze właśnie instrumentami finansowymi W państwach rozwiniętych gospodarczo ma to na celu łatwiejsze i sprawniejsze zarządzanie finansami, szybsze rozliczenia, doskonalsze przeprowadzanie transakcji finansowych, pozbawienie ich charakteru gotówkowego. Można powiedzieć, że instrumenty finansowe stały się koniecznością już w funkcjonowaniu nowoczesnych systemów finansowych w krajach gospodarki wolnorynkowej.
Instrumenty finansowe traktować należy jako odrębną swoistą formę pieniądza lub jako odrębny kontrakt między stronami, regulujący wzajemne płatności.
Podając najprostszą definicję należy powiedzieć, że instrumenty finansowe dla jednych podmiotów gospodarczych mają charakter pasywów, natomiast dla innych są ich aktywami. Mogą mieć charakter "pożyczki" lub być udziałem w majątku innego podmiotu gospodarczego funkcjonującego na rynku. Instrumenty finansowe w każdym z przypadków są więc zobowiązaniami eminentna takiego instrumentu wobec ich posiadacza. Innymi słowy obietnicami wypłacenia określonych środków pieniężnych przyszłości przez eminentna. Instrumenty finansowe można pogrupować według różnych kryteriów:
W aspekcie własnościowym dzielimy na instrumenty; o charakterze wierzycielskim i własnościowym, czyli: (mające charakter pożyczki) wszelkiego rodzaju depozyty bankowe, weksle, obligacje mające charakter udziału w majątku, kapitale podmiotu gospodarczego - przede wszystkim akcje. Kryterium generowania dochodów;
przynoszące stały dochód ( zazwyczaj są to obligacje),
przynoszące dochód zmienny (akcje).
Kryterium czasu:
krótkoterminowe (o początkowym terminie zapadalności do 1 roku),
średnioterminowe (o początkowym terminie zapadalności od 1 roku do 5 lat),
długoterminowe(o początkowym terminie zapadalności powyżej lat 5).
(Czasami też instrumenty finansowe dzieli się też, wykorzystując inną konwencję, czyli na instrumenty krótkoterminowe o terminie zapadalności do 1 roku (tzw. instrumenty pieniężne) oraz instrumenty długoterminowe o terminie zapadalności powyżej 1 roku (tzw. instrumenty kapitałowe)). Podział ze względu na charakter eminentna instrumentu:
bezpośrednie instrumenty finansowe, które emitowane są przez niefinansowe podmioty gospodarcze, władze lokalne, centralny, rządy,
instrumenty rynku pieniężnego (rachunki oszczędnościowe, lokaty bankowe, bony komercyjne, bony pieniężne, bony skarbowe),
instrumenty rynku kapitałowego - o stałym dochodzie (obligacje) i o zmiennym dochodzie (akcje i obligacje),
instrumenty pochodne (kontrakty forward, kontrakty futures, opcje, warranty),
instrumenty alternatywne (waluty, metale, kamienie wartościowe, nieruchomości, sztuka, kolekcjonerstwo).
pośrednie instrumenty finansowe emitowane przez wszystkie instytucje finansowe.
jednostki lub tytuły uczestnictwa funduszy inwestycyjnych,
portfele inwestycyjne zarządzane przez firmy typu asset management
Instrument finansowy stanowi również nośnik informacji o wartości, cenie, rzadkości, wielkości popytu itd. Im wyższy poziom zorganizowania rynku, tym lepiej instrumenty finan-sowe spełnianą funkcję informacyjną.
9. Instrumenty pochodne
Innym rodzajem instrumentów finansowych są tzw. instrumenty pochodne, których wartość kształtuje się jako pochodna wartość innych, rzeczywistych, bazowych instrumentów finansowych, takich jak: towary, [surowce, płody rolne], papiery wartościowe oraz parametry rynku [stopy procentowe, kursy walut]). Zwane także derywatywami lub derywatami lub instrumentami pozabilansowymi. "Zatem przez instrument pochodny należy rozumieć instrument finansowy zbudowany na podstawie cech konstrukcyjnych określonego aktywu bazowego, który swoją wartością rynkową determinuje wartość instrumentu pochodnego."
Ważną jest informacja, że powstanie instrumentów pochodnych notuje się z końcem lat siedemdziesiątych, a ich powstanie wiązało się z zabezpieczeniem przed ryzykiem zmian kursów walutowych, stóp procentowych występujących na rynkach towarowych i finansowych . Instrumenty pochodne występują w Polsce na razie w bardzo skromnym zakresie. Najbardziej rozwiniętym segmentem rynku są kontrakty futures na indeksy WIG20 i TECHWIG. Mam nadzieję, że już niedługo będziemy mieli ich znacznie większy wybór. Rynek opcji właściwie nie istnieje, nie ma możliwości ich wystawiania, ceny są bardzo wysokie a płynności w zasadzie nie ma. Spodziewać się bardzo szybkiego rozwoju rynku instrumentów pochodnych w ciągu najbliższych 1 - 2 lat. Nawet jeśli polska giełda nie będzie w stanie wprowadzić w szerokim zakresie tych instrumentów liberalizacja prawa dewizowego umożliwi ich nabywanie na zagranicznych giełdach. Są to instrumenty bardzo przydatne przy konstruowaniu portfela inwestycji. W żadnym wypadku przy umiejętnym ich używaniu nie narażamy się na ryzyko większe niż przy bezpośredniej inwestycji np. w akcje. Jak każdy instrument finansowy mogą spowodować duże straty gdy są używane bez zrozumienia ich istoty.
Instrumenty pochodne dzieli się na dwie podstawowe grupy:
instrumenty o ryzyku symetrycznym (kontrakty terminowe Mogą to być kontrakty typu foward i futures lub swapy).
instrumenty o ryzyku niesymetrycznym (opcje, warranty, obligacje zmienne).
10. INDEKSY GIEŁDOWE
Giełda publikuje 14 indeksów. Wartości WIG20, mWIG40, sWIG80 i WIG są publikowane w
trakcie trwania notowań ciągłych, pozostałych indeksów trzykrotnie w trakcie sesji giełdowej (po pierwszym i drugim fixingu oraz na zamknięcie sesji) - są to WIG-PL oraz subindeksy sektorowe: WIG-banki, WIG-budownictwo, WIG-chemia, WIG-deweloperzy, WIG-informatyka, WIG-media, WIG-paliwa, WIG-spożywczy, WIG-telekomunikacja. Indeksy WIG20 i mWIG40 są instrumentami bazowymi dla kontraktów terminowych, a indeks WIG20 również dla opcji notowanych na Giełdzie Warszawskiej.
W skład wszystkich indeksów giełdowych mogą wejść spółki, które spełnią następujące bazowe kryteria:
liczba akcji w wolnym obrocie większa od 10%,
wartość akcji w wolnym obrocie większa od 1 mln EUR,
spółka nie może być oznaczona w sposób szczególny,
spółka nie może być zakwalifikowana do segmentów MINUS5 oraz
znajdować się w Strefie Niskiej Płynności,
Charakterystyka
Indeks WIG20
Jest obliczany do 16 kwietnia 1994 roku, na podstawie wartości portfela akcji 20 największych i najbardziej płynnych spółek z podstawowego rynku akcji. Pierwsza wartość indeksu wynosiła 1000 pkt. WIG20 jest indeksem typu cenowego, co oznacza że przy jego obliczaniu bierze się pod uwagę jedynie ceny zawartych w nim transakcji, a nie uwzględnia się dochodów z tytułu dywidend. W indeksie WIG20 nie może uczestniczyć więcej niż 5 spółek z jednego sektora giełdowego.
Indeks mWIG40
Indeks mWIG40 jest kontynuacją indeksu MIDWIG i jest obliczany od 31 grudnia 1997 roku i
obejmuje 40 średnich spółek notowanych na Giełdzie. Wartość początkowa indeksu wynosiła
1000 pkt. mWIG40 jest indeksem typu cenowego, co oznacza że przy jego obliczaniu bierze
się pod uwagę jedynie ceny zawartych w nim transakcji, a nie uwzględnia się dochodów z tytułu dywidend. W indeksie mWIG40 nie uczestniczą spółki z indeksów WIG20 i sWIG80 oraz spółki zagraniczne notowane jednocześnie na Giełdzie i innych rynkach o wartości rynkowej w dniu rankingu powyżej 1 mld euro.
Indeks sWIG80
Indeks sWIG80 jest kontynuacją indeksu WIRR obliczanego od 31 grudnia 1994 roku i w
obecnej chwili obejmuje 80 małych spółek notowanych na Giełdzie. Wartość początkowa
indeksu wynosiła 1000 pkt. sWIG80 jest indeksem typu cenowego, co oznacza że przy jego
obliczaniu bierze się pod uwagę jedynie ceny zawartych w nim transakcji, a nie uwzględnia się dochodów z tytułu dywidend. W indeksie sWIG80 nie uczestniczą spółki z indeksów WIG20 i mWIG40 oraz spółki zagraniczne notowane jednocześnie na Giełdzie i innych rynkach o wartości rynkowej w dniu rankingu powyżej 100 mln euro.
Indeks WIG
Indeks WIG to pierwszy indeks giełdowy i jest obliczany od 16 kwietnia 1991 roku. Pierwsza
wartość indeksu WIG wynosiła 1000 pkt. Obecnie WIG obejmuje wszystkie spółki notowane na GPW, które spełnią bazowe kryteria uczestnictwa w indeksach. W indeksie WIG obowiązuje zasada dywersyfikacji, mająca na celu ograniczenie udziału pojedynczej spółki i sektora giełdowego. Jest indeksem dochodowym i przy jego obliczaniu uwzględnia się zarówno ceny zawartych w nim akcji, jak i dochody z dywidend i praw poboru
11. Zasady działania rynku giełdowego:
równy i powszechny dostęp do informacji - zasada ta jest realizowana poprzez nałożenie na emitentów dokładnie określonych wymagań informacyjnych (np. prospekt emisyjny, okresowe raporty), obowiązku informowania o fakcie posiadania tzn. znacznych pakietów akcji a także poprzez określenie podmiotów odpowiedzialnych za przygotowanie informacji i jej przekazanie do wiadomości uczestników rynku.
centralizacja obrotu - celem tej zasady było zwiększenie atrakcyjności rynku wtórnego oraz wzrost płynności rynku, które nie tylko zwiększają liczbę zawieranych transakcji lecz przyciągają także nowych inwestorów. Zasada ta ułatwia rzetelną wycenę notowanych walorów i tym samym zwiększa zaufanie do rynku.
dematerializacja obrotu - forma instrumentu finansowego wpływająca na kształt, bezpieczeństwo, efekty, ilość obrotu oraz psychologiczne zachowania inwestorów.
obowiązkowe pośrednictwo podmiotów świadczących usługi maklerskie przy zawieraniu transakcji na rynku regulowanym - podmiotami tymi są:
• domy maklerskie,
• banki prowadzące działalność maklerską,
• banki prowadzące rachunki papierów wartościowych,
Do prowadzenia działalności maklerskiej konieczne jest zatrudnienie maklerów lub doradców inwestycyjnych.
silny nadzór na rynkiem -w Polsce wszyscy uczestnicy tzw. rynku regulowanego podlegają licencjonowaniu, a udzielaniem licencji i zezwoleń zajmuje się aktualnie Komisją Nadzoru Finansowego. Nadzór nad rynkiem kapitałowym a w szczególności giełdowym powinien:
• opierać się na zasadzie współpracy z instytucjami rynku oraz z instytucjami samorządowymi skupiającymi np. maklerów czy doradców inwestycyjnych,
• być wyposażony we właściwe narzędzia nadzorcze,
• być nadzorem skonsolidowanym,
Zmiany na rynku kapitałowym od 24 października 2005r. Zniesiono zasadę centralizacji (koncentracji) obrotu i obowiązkowego pośrednictwa domów maklerskich.
12. PRZESTĘPSTWA NA RYNKU KAPITAŁOWYM
PROPONOWANIE NABYCIA
Prawo zabrania proponowania bez zgody Komisji Papierów Wartościowych i Giełd nabycia papierów wartościowych w taki sposób, że propozycja jest skierowana do więcej niż 300 osób lub składana jest za pośrednictwem środków masowego przekazu. Oferowanie papierów wartościowych bez przekazania należytej informacji o ryzyku związanym z inwestowaniem w taki papier wartościowy stanowi naruszenie prawa. Jeżeli mamy wątpliwości, czy dana oferta jest przeprowadzana za zgodą Komisji, powinniśmy skontaktować się z Komisją.
INFORMACJE POUFNE
Osoby pracujące w spółkach lub blisko z nimi związane mają dostęp do różnych istotnych informacji firmie, na przykład o wynikach finansowych lub o zawieranych kontraktach. Prawo zakazuje ujawniania i wykorzystywania informacji poufnych. Przestępstwo to narusza najważniejszej zasady rynku kapitałowego, jaką jest równy dostęp wszystkich inwestorów do informacji. Ujawnienie ważnych informacji wpływa na kurs akcji spółki. Jeśli ktoś, kto ma dostęp do informacji poufnych, jeszcze nie ujawnionych, przekazałby je komuś lub sam wykorzystał, byłby w lepszej sytuacji niż reszta inwestorów.
MANIPULACJA
Prawo zakazuje manipulowania kursem papierów wartościowych. Manipulacja to takie działanie, które powoduje, że kurs akcji spółki rosie albo spada, chociaż nie jest to spowodowane czynnikami rynkowymi, na przykład dobrymi lub złymi wynikami finansowymi spółki. Zdarzają się osoby, które posiadając dużo akcji danej spółki i chcąc by jej kurs wzrósł, ciekł się do stosowania manipulacji. Nie opisujemy w tym poradniku, jakie mógł być metody manipulacji. Niemniej jednak Komisja Papierów Wartościowych i Giełd na bieżąco śledzi kursy akcji i sprawdza wszelkie podejrzane, nienaturalne ich zmiany.
13. BARIERY ROZWOJU POLSKIEGO RYNKU AKCJI
Giełda istotnie wpływa na funkcjonowanie gospodarki. W początkowym okresie dzięki przeprowadzanym procesom prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych zapewniony był stały dopływ nowych ofert publicznych. Jednak od 2000 r. proces ten uległ¸ znacznemu zahamowaniu i z tego powodu liczba nowych emisji jest mała. Po kilkunastu latach istnienia rynku akcji w Polsce rynek kapitałowy ma nadal niewielkie znaczenie makroekonomiczne.
Giełda Papierów Wartościowych jest jedną z najważniejszych instytucji rynku kapitałowego. Jest to podmiot organizujący publiczny obrót akcjami spółek. W pierwszych 5 latach istnienia giełda rozwijała się bardzo dynamicznie. Niestety, na skutek wielu czynników rozwój ten został zahamowany. Czynniki te można pogrupować w kilka kategorii, a mianowicie:
-czynniki podażowe,
-czynniki popytowe,
-czynniki prawne (bezpieczeństwo obrotu).
Wymienione wyżej czynniki w istotny sposób wpływają na rozwój rynku akcji w Polsce.
Przez czynniki podażowe należy rozumieć te bodźce, które powodują wzrost zainteresowania podmiotów rynkiem kapitałowym, a przez to wzrost liczby instrumentów będących przedmiotem obrotu na rynku akcji. Patrząc na bariery rozwojowe od strony podażowej do najważniejszych czynników wpływających w decydujący sposób na rynek akcji należy zaliczyć:
-politykę prywatyzacyjną rządu,
-wysokie koszty emisji przy wchodzeniu spółek na giełdę,
-czynniki strukturalne (struktura podmiotowa gospodarki),
-czynnik psychologiczny (niechęć akcjonariuszy spółek do upubliczniania wyników finansowych i informacji dotyczących strategii rozwoju),
-koniunktura gospodarcza,
-koniunktura giełdowa.
Rozpatrując czynniki wpływające na rozwój rynku akcji od strony popytowej można wyróżnić:
-koszty obrotu (opłaty transakcyjne i inne),
-ograniczona płynność rynku (free float),
-malejąca liczba akcji znajdujących się w wolnym obrocie,
-struktura inwestorów,
-skoncentrowanie obrotu na kilkunastu spółkach o największej kapitalizacji,
-przejście inwestorów indywidualnych z rynku akcji na rynek terminowy,
-prawne ograniczenia możliwości inwestycji w akcje,
-trwały spadek kapitalizacji giełdy i obrotów,
-niska skuteczność prawa w ściganiu przestępstw giełdowych,
-często zmieniające się przepisy podatkowe,
-wzrost znaczenia finansowania spółek poprzez emisję krótkoterminowych papierów dłużnych.
14. NOTOWANIA - JAK JE CZYTAĆ
Oficjalne wyniki notowań na Giełdzie podawane są w biuletynie wydawanym przez GPW pod nazwą Ceduła Giełdy Warszawskiej. Jest on publikowany w dniu następnym po dniu sesyjnym, którego dotyczy. W przypadku rynku CeTO podobną rolę spełnia codzienny Biuletyn Informacyjny publikowany na stronach internetowych MTS-CeTO po zakończeniu dnia obrotu. Ponadto, informacje o notowaniach instrumentów fi nansowych na obu rynkach są dostępne w sieci Internet na stronach różnych portali informacyjnych oraz w prasie codziennej (np. Gazeta Giełdy Parkiet).
Notowania akcji w systemie kursu jednolitego na GPW
A oto co oznaczają poszczególne pozycje:
Sektor - oznaczenie sektora gospodarki, w którym funkcjonuje emitent.
Rynek - rynek GPW, na którym notowane są dane papiery wartościowe (PP - rynek podstawowy)
Kod, nazwa i skrót - indywidualne oznaczenie emitenta jego pełną i skróconą nazwą oraz kodem nadawanym przez KDPW.
Kurs zamknięcia - kurs ostatniej transakcji (z reguły z fi xingu na zamknięcie).
Kurs odniesienia - kurs zamknięcia notowań ciągłych na sesji poprzedniej ustalony na fi xingu.
Zmiana kursu - procentowa zmiana kursu zamknięcia danej sesji w porównaniu z kursem zamknięcia na sesji przedniej.
Kurs otwarcia - kurs otwarcia notowań ciągłych na danej sesji ustalony na fi xingu.
Kurs minimalny, maksymalny i średni - odpowiednio najniższy, najwyższy i średni kurs w fazie notowań ciągłych na danej sesji.
Wolumen obrotu - sumaryczna liczba wolumenów poszczególnych transakcji zawartych podczas danej sesji.
Wartość obrotu - suma wartości wszystkich transakcji na danym papierze na danej sesji, gdzie wartość pojedynczej transakcji jest równa iloczynowi kursu i wolumenu transakcji pomnożonemu przez dwa. s - wskazanie, że papier wartościowy może być przedmiotem krótkiej sprzedaży.