ANGLIKANIZM
Anglikanizm powstał w XVI wieku wskutek schizmy, czyli oddzielenia się duchowieństwa Kościoła angielskiego od katolicyzmu. Zwierzchnictwo nad Kościołem objął król Henryk VIII, który nie podlegał papieżowi.
Akt Supremacyjny
Kościół ten ukształtował się pod wpływem działalności reformacji, której idee dotarły do Anglii już w I połowie XVI wieku. Ważną postacią był Jan Winklif, który przygotowywał podatny grunt dla idei reformacji na terenie wysp brytyjskich. Znany powszechnie zatarg króla Henryka VIII z papieżem Klemensem VII wynikał z braku zgody papieża na rozwód i ponowny ożenek króla. Po zerwaniu z Watykanem Henryk VIII został ekskomunikowany, a w 1543 r. parlament angielski uchwalił pięć ustaw stanowiących o niezależności religijnej. Najbardziej istotną była ustawa pt. Akt Supremacyjny, która ogłaszała króla jedyną głową Kościoła angielskiego. Ustawy te stanowiły przejaw i skutki dłużej trwających przeobrażeń społeczno-ekonomicznych na terenie Anglii, które pociągały za sobą silne ruchy antyfeudalne, a więc i antypapieskie.
Artykuły wiary
Istotne znaczenie dla ostatecznego ustalenia ram doktryny anglikanizmu miała działalność królowej Elżbiety, córki Henryka VIII, która ogłosiła 39 Artykułów wiary , z czasem wzbogacone do 42 przez reformę Cranmera. Artykuły te stanowią do dziś podstawę dogmatyczną anglikanizmu. Ustanowiły m.in. władzę królowej, Najwyższego Kanclerza oraz władze ważniejszych uniwersytetów nad duchowieństwem.
Podziały
Anglikanizm ulegał wewnętrznym tarciom i przemianom, które w XIX w. doprowadziły do jego podziału na trzy odrębne kierunki:
High Church, opowiadający się za katolicką formacją religijną.
Low Church, skupiający zwolenników tradycyjnego protestantyzmu reformacyjnego.
Broad Church, obejmujący zwolenników protestantyzmu liberalnego.
Dalsze dzieje
Anglikanizm znalazł także podatny grunt w krajach zamorskich, głównie na terenie Ameryki Północnej oraz Australii, gdzie charakteryzuje się znacznym liberalizmem doktrynalnym i organizacyjnym. W 1985 r. po raz pierwszy w historii chrześcijaństwa w Australii arcybiskup Melbourne dokonał święceń kapłańskich ośmiu kobiet. Obecnie Wspólnota Anglikańska wraz z Angielskim Kościołem liczą około 55 mln wyznawców.
W zakresie doktryny religijnej kultu Kościół anglikański oscyluje pomiędzy katolicyzmem, a luteranizmem. Uznaje on Biblię jako główne źródło objawienia, ale nie odrzuca także tradycji. Zachował on też katolicki dogmat zbawienia przez Kościół, ale przyjął również luterańską prawdę zbawienia przez wiarę.
Za czasów królowej Elżbiety, córki Henryka VIII utrzymano zasadę prymatu Biblii nad tradycją i hierarchią kościelną i przyjęto nieco zmodyfikowaną doktrynę Kalwina o predestynacji. Anglikanizm odrzuca wiarę w czyściec, kult świętych oraz inne praktyki wprowadzone przez katolicyzm średniowieczny. Ponadto przyjmuje symboliczną obecność Chrystusa w Eucharystii. Akcentuje jednak sakralny charakter kapłaństwa i sukcesję apostolską w hierarchii kościelnej.
2