KAMERALIZM
W XVII i XVIII wieku w Niemczech uformował się prąd myśli ekonomicznej zwany kameralizmem. Po niemiecku Kammer oznacza izbę księcia lub skarb. Do najwybitniejszych przedstawicieli kameralizmu należą Veit Ludwick von Seckendorff oraz Johann-Heinrich Gottlob von Justi.
Ludwick von Seckendorff głosił teorię mówiącą, że gospodarka państwa podlega takim samym zasadom jak gospodarstwo prywatne. Dobre gospodarstwo utożsamiał on z silnym skarbem. Jako źródła zasilania skarbu wymieniał głównie dochody z domen, z regaliów, takich jak: kopalnie, mennice, rybołówstwo, polowania. Podatki zaliczał do grupy dochodów nadzwyczajnych obok ceł i grzywien. Opowiadał się za podatkami w formie pośredniej jako mniej dokuczliwymi. Uważał, że dochody czerpane z podatków nie mogą być traktowane wyłącznie w ujęciu fiskalnym i że należy pobierać w podatkach raczej za mało niż za dużo.
Johann-Heinrich Gottlob von Justi zaś usystematyzował zasady podatkowe. Jego zasady brzmiały następująco:
Podatki nie mogą wpływać hamująco na rozwój przedsiębiorczości, zwłaszcza prywatnej;
Dominować powinny różne formy opodatkowania pośredniego jako przejaw sprawiedliwości społecznej, przeciwstawny do koncepcji jedynego podatku głoszonej przez fizjokratów;
Sprawiedliwy podatek to taki, który nie przekroczy górnej granicy 1/6 dochodu społecznego;
Zwiększenie fiskalizmu nakładanych obciążeń podatkowych jest zagrożeniem dla funkcjonowania gospodarki państwa i dla gospodarowania prywatnego;
Nakładanie podatku może nastąpić jedynie drogą parlamentarnie uchwalonych ustaw;
Pobór podatków powinien następować w sposób prosty i przy udziale małej liczby urzędników.
Reprezentantem polskich kameralistów jest Jan Ferdynand Nax, który w 1790 roku opublikował Wykład początkowych prawideł ekonomii politycznej. Zawarł w nim kilka istotnych uwag na temat podatków. Jego zdaniem obok funkcji fiskalnej podatki powinny realizować funkcje polityczno-społeczne oraz powinny być nakładane również na artykuły i działalność nieprodukcyjną.
Ocena poglądów kameralistów
Kameraliści reprezentowali pogląd, że budżet państwa powinien być zrównoważony, a system podatkowy powinien charakteryzować się umiarkowaniem. Z teorii tej wywodzą się współcześnie stosowane procedury podatkowe, kontrola wpływów i wydatków budżetowych. Ich rozważania, a także postulaty zakładały przede wszystkim działanie w państwie dobrej i sprawiedliwej administracji publicznej. Kameraliści podkreślali konieczność prawidłowego funkcjonowania aparatu państwowego i stosowania dobrych technik podatkowych, mniej natomiast zajmowali się rozwojem teorii podatku.