ZAWODY PRZYSZŁOŚCI
Zanim przejdę do głównego tematu mojego referatu pokrótce przedstawię historię i zadania UE, gdyż po wejściu naszego kraju do UE będą pojawiać się całkiem nowe zawody i te, których dotąd nie znaliśmy.
Unia europejska - rys historyczny:
1952r. - powstanie Europejskiej Wspólnoty węgla i Stali, która była zaczątkiem późniejszych struktur europejskich (RFN, Francja, Holandia, Włochy, Luksemburg).
1958 - powołanie Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej i EWG, s skład której wchodzą te samo państwa jak wyżej.
1973 r. - do Wspólnot Europejskich przystępują Wielka Brytania, Irlandia i Dania.
1986 r. - kolejne 2 kraje przystępują do wspólnot ; Hiszpania i Portugalia.
1993 r. - Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Maastricht powstaje UE. w skład jej weszły wszystkie dotychczas utworzone wspólnoty wymienione wyżej EWWiS, EURATOM, EWG - przewiduje się integrację nie tylko gospodarczą, ale i polityczną.
1995 r. - do UE dołączają kolejne 3 państwa Szwecja, Finlandia i Austria
1998 r. - rozpoczynają się negocjacje w sprawie przystąpienia do UE państw takich jak Polska, Czechy, Węgry, Słowenia i Cypr.
1999 r. - wprowadzenie wspólnej waluty UE o nazwie EURO.
2002 r. - przewidywane zakończenia wprowadzania nowej waluty.
Charakterystyka UE;
15 państw członkowskich
3,2,mln km2 powierzchni
ok. 370 mln mieszkańców
11 języków oficjalnych
Główne zadanie UE to tworzenie wspólnego rynku czyli swobodny przepływ ludzi, towarów, kapitału i usług.
Główne instytucje UE to:
Komisja Europejska, główny organ wykonawczy z siedziba w Brukseli- proponowanie nowych ustaw i kontrola ich wdrażania w życie
Rada Unii Europejskiej, organ decyzyjny i polityczny - wypracowywanie kontroli ogólnej polityki państw członkowskich
Parlament Europejski - kontrola prac Komisji Europejskiej, podejmowanie inicjatyw ustawodawczych a także zatwierdzanie budżetu Unii.
Trybunał Sprawiedliwości - najważniejszy organ sądowy UE - rozstrzyganie sporów pomiędzy poszczególnymi państwami i instytucjami Unii.
Rada Europejska - tworząca politykę unii, wyznacza ogólne kierunki polityki.
Najważniejsze fakty integracji RP z UE.
W 1991 r. podpisano Układ Europejski stanowiący stowarzyszenie Polski z Wspólnotami Europejskimi, który wszedł w życie 2 lata później, i na mocy którego powołano Radę Stowarzyszenie RP- UE. Układ Europejski reguluje obecnie stosunki pomiędzy Polską a krajami UE.
1996 r. - Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Komitetu Integracji Europejskiej
1997 r. - przyjęto i przekazano do Sejmu dokument Narodowa Strategia Integracji
1998 r. - rozpoczynają się negocjacje o członkostwo Polski w UE.
1999 r. - przez cały rok składanie stanowisk Polski dotyczących różnych dziedzin naszej gospodarki.
Europejski rynek pracy, unijna polityka, model kształcenia zawodowego a także urynkowienie edukacji wymusza na nowych państwach członkowskich dostosowanie się do standardów Unii Europejskiej w każdej dziedzinie naszego życia. Jedną z tych dziedzin jest się rynek pracy. Każdy obywatel po osiągnięciu określonego wieku wchodzi na ten rynek i staje przed koniecznością wyboru zawodu. Dotychczas rynek pracy obejmował swym zasięgiem tylko terytorium naszego państwa, teraz (po wejściu do UE) będziemy mogli szukać pracy w ramach całej wspólnoty. Z czym to się wiąże, przede wszystkim z dostępem do nowych technologii, z możliwością wyboru miejsca swojej działalności zawodowej w dowolnym kraju Unii. Integracja europejska zakłada między innymi swobodną migrację pracowników, co sprawia, że istnieje potrzeba wprowadzenia standaryzacji kwalifikacji zawodowych, porównywalności kształcenia i wzajemnego uznawania dyplomów.
Wejście na rynki europejskie to także dostęp do wykonywania zawodów, które na naszym rynku pracy dotychczas nie funkcjonowały, a także wymuszenie powstania nowych zawodów związanych ściśle z obsługą struktur unijnych jak i takich, które powstaną na bazie nowych technologii wcześniej nam nie dostępnych.
Jedną z głównych dziedzin, która będzie się rozwijać i na bazie której rozwijają się inne jest Informatyka. Komputer i Internet przecierają drogę do nadejścia Wieku Informacji, a wraz z nim zmian równie wszechogarniających i głębokich jak te wywołane przez rewolucje przemysłową. Wprowadzenie pod koniec lat 70 komputerów do miejsc pracy było rewolucyjnym zdarzeniem - krzemowy chip stał się zaczątkiem świata opartego na informacji. Pojęcia przestrzeni i czasu nabrały zupełnie innego sensu. W wymiarze ekonomicznym pojawiło się zjawisko globalizacji gospodarek. Przestrzeń skurczyła się, czas zaczął płynąć ciągłym strumieniem, żyjemy w tzw. 24 godzinnym społeczeństwie, w którym różnego rodzaju usługi dostępne są całą dobę i 7 dni w tygodniu. Społeczeństwo informacyjne ze swoimi regułami wnika w każda dziedzinę życia społecznego i gospodarczego. Typową formą pracy w najbliższym czasie będzie więc praca z informacją . Obecnie połowa siły roboczej w krajach wysoko rozwiniętych pracuje z informacją . Informacja jest najdroższym towarem np. ponad 50% rynkowej ceny samochodu stanowi informacja w postaci prowadzonych badań, projektu, zarządzania produkcją i sprzedażą itd. Ten nowy przedmiot pracy wymaga nowych metod, pozwalających na jego obsługę i tu mamy do czynienia z nowym zjawiskiem a mianowicie z telepracą . Chociaż nie jest to może rodzaj zawodu chciałabym poświęcić temu zjawisku trochę czasu bo stanowi ono nową przyszłościową formę pracy .
Telepraca jest to nowa metoda pracy, która wymaga wysokich kompetencji informatycznych a jej pomyślne wdrożenie przynieść może wiele nowych miejsc pracy na naszym ubogim rynku. Telepraca jest źródłem wielu korzyści indywidualnych, biznesowych i środowiskowych, przede wszystkim to, że praca możliwa jest w każdym miejscu i o każdej porze. Pojęcie telepracy zostało po raz pierwszy użyte przez Jacka Nilles'a na początku lat 70 w USA w okresie kryzysu paliwowego. Pod koniec lat 80 i na początku 90 Komisja Europejska spopularyzowała ten rodzaj pracy i sfinansowała szereg badań na ten temat. W UE głównym motywem podjęcia tego tematu były i są przesłanki ekonomiczne i społeczne. W społeczeństwie informacyjnym, sieci teleinformacyjne dostarczają czynnik produkcji - informacje - do człowieka, praca jest w pewnym sensie niezależna od miejsca pracy. Koncepcja telepracy współistnieje z innymi innowacyjnymi przejawami społeczeństwa informacyjnego takimi jak : handel elektroniczny, zarządzanie wiedzą, globalizacja handlu i rynków, wirtualne i uczące się organizacje i zespoły, rozwój intelektualnego kapitału itd.
Według Raportu UE z 1999 na progu trzeciego milenium ponad 9 mln Europejczyków pracuje w systemie telepracy w USA 18 mln. Z danych zawartych w „Strategii pracy 2000” w Europie Zachodniej brakowało w przeliczeniu na etaty 500 tys. informatycznych specjalistów a do roku 2002 będzie ich brakować około 1,6 mln. Szacuje się, że tylko 10% ogólnej liczby siły roboczej w EZ posiada kwalifikacje informatyczne. Jak więc widać z przedstawionych powyżej danych zawody oparte na kompetencjach informatycznych są zawodami jak najbardziej przyszłościowymi. Nieodłącznie związane z informatyką są również wszystkie zawody obejmujące obsługę wszelkiej łączności( zwłaszcza po połączeniu z UE), sieci teledacyjnych, światłowodowych a także łączności satelitarnej i telefonii komórkowej. W przypadku tej ostatniej można nawet powiedzieć o eksplozji, ma ona w UE 140 mln. użytkowników czyli ponad 1/3 całej liczby ludności. Zmianom tym towarzyszą nowe technologie typu UMTS, GPRS, usługa WAP i zakupy przez telefon komórkowy. Także w obszarze telewizji cyfrowej stwarza się warunki do rozwoju Internetu i interaktywnych usług z wykorzystaniem odbiornika TV.
Prawidłowy, szybki i sprawny przepływ informacji gromadzonych w różnych miejscach to podstawa dobrze działającego państwa czy też związku państw typu UE.
Technologie związane z dostępem do Internetu to także możliwość powstania nowych zawodów. Obecnie już około 50 mln Europejczyków ( dane na koniec 1999) w UE korzystało z Internetu, przewiduje się, że liczba ta podwoi się w 2003 r. Rozwój Internetu oraz internetowych i telekomunikacyjnych aplikacji (e-maile, poczta głosowa, telekonferencje, zdalny dostęp, technologie bezprzewodowe) mają ogromny wpływ na pracę i prowadzenie biznesu - rozwija się obecnie tzw e-biznes( przeciętnie co czwarte gospodarstwo domowe w UE posiada co najmniej 1 komputer). Powstają nowe zawody a inne są redukowane bądź eliminowane jeszcze inne ulegają transformacji, zwiększają się wymagania dotyczące kwalifikacji w niektórych zawodach a w innych zmniejszają się, zmienia się charakter wymaganych kwalifikacji. I tak zawód urzędnika już niedługo może nosić nazwę - operator bazy danych a zawód stróż nocny - operator pulpitu w firmie ochroniarskiej. Internet tak samo jak telepraca to przyszłość, od której nie uciekniemy. Już dziś wiele osób robi tu zakupy, rezerwuje podróże, miejsca w hotelach, samolotach i na koncertach, reklamuje swoje usługi i szuka potrzebnych informacji. Dzięki tej nowej technologii czytamy prasę, oglądamy relacje z różnych imprez, kontaktujemy się bezpośrednio z różnymi firmami, instytucjami i organizacjami, możemy się uczyć, pracować i odpoczywać np. słuchając muzyki czy oglądając galerie obrazów. Ale tak naprawdę nie wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że ktoś musi to obsługiwać i czuwać nad tym by informacje były ciągle aktualizowane i tu znów mamy do czynienia z nowymi zawodami. Nie tak dawno zaczęły pojawiać się w naszej prasie ogłoszenia typu poszukuję grafika komputerowego albo webbmastera.
Wszystkie nowe technologie wiążą się z powstawaniem nowych zawodów, ale nie tylko nowo powstające zawody mają przyszłość. Żeby nowoczesne zawody mogły się rozwijać musi im towarzyszyć odpowiednie zatrudnienie w tzw. zawodach tradycyjnych i zawodach średniego szczebla. Chciałabym teraz przedstawić zawody, które już istnieją na naszym rynku pracy i mają szansę istnieć jeszcze długo - są więc też zawodami przyszłości. Jednym z takich zawodów jest zawód pielęgniarki, niedoceniany i nisko opłacany, ale z perspektywą na przyszłość. Wynika to z faktu natury demograficznej, którego przebieg ma charakter nieodwracalny a polega na tym, iż społeczeństwo starzeje się. Liczba urodzin już obecnie nie zapewnia odtwarzalności pokoleń, średnia długość życia rośnie, a za około 15 lat pokolenie wyżu demograficznego wkroczy w wiek emerytalny. Tak więc znacznie przybędzie osób potrzebujących opieki zdrowotnej i opieki domowej. Ponadto będzie w dalszym ciągu rozwijała się prywatna służba zdrowia, która daje możliwość zatrudnienia dla wielu osób o tej specjalizacji. Także kraje UE, w których już dziś brakuje fachowej siły roboczej w tej dziedzinie to możliwość zatrudnienia i przyszłość dla zawodu pielęgniarki.
Innym zawodem na który według prognostyków będzie duży popyt jest zawód robotnika budowlanego co wróży wzrost branży budowlanej i wszelkich inwestycji, sytuację tę możemy obserwować już dziś rozglądając się wokoło i widząc coraz to nowe obiekty budowlane powstające jak „grzyby po deszczu” . Z tych dwóch przedstawionych powyżej przykładów wynika, iż nie zawsze zawody wymagające ukończenia studiów wyższych będą miały przyszłość, czasami wystarczy wykształcenie średnie. Z opracowań Międzyresortowego Zespołu do Prognozowania popytu na pracę wynika, iż największy popyt w najbliższych latach będzie na pracowników z wykształceniem nie jak wszyscy sądzą wyższym, ale średnim; około 45% ofert na rynku będzie kierowanych do tych właśnie osób. Na podstawie tych samych badań przewiduje się, iż w roku 2005 nastąpi nasycenie rynku specjalistami po studiach. Nie oznacza to jednak iż ludzie wykształceni nie znajdą miejsc pracy, prognozy mówią iż ludzie ci będą w większości zakładać własne firmy, będą więc kierownikami własnych przedsiębiorstw. Poza tym osoby z wyższym wykształceniem będą potrzebne jeszcze w wielu dziedzinach, o których teraz będzie mowa.
Na podstawie informacji zawartych w specjalistycznych pismach o rynku pracy a także od ekspertów zajmujących się rekrutacja pracowników możemy powiedzieć, iż wiele zawodów będzie cieszyć się jeszcze długo powodzeniem. Przykładem tego jest zawód prawnika zwłaszcza ze znajomością prawa handlowego czy giełdowego. Także zawody z grupy humanistycznej typu dobry wykładowca, trener a już na pewno psycholog czy socjolog znajdą zatrudnienie. Wiąże się to z rozwojem kilku dziedzin między innymi edukacji(prowadzenie specjalistycznych kursów), biznesu(promocja, reklama, sztuka negocjacji) gdzie zaistnieje konieczność szerszego wykorzystania nauk socjologicznych i psychologicznych. Również prognozowany rozwój systemu administracji państwowej da szansę zawodom związanym z tą dziedziną. Nie można zapomnieć o zawodzie lekarza, będzie on nadal zawodem przyszłościowym, chociaż może nie w takim charakterze jak dotychczas. Już dziś powstają prywatne kliniki, prywatne sanatoria i specjalistyczne gabinety lekarskie, zmieni się też na pewno rola lekarza domowego .
Jeszcze innym aspektem naszej przyszłości jest czas pracy, który ciągle ulega skróceniu. Nadmiar czasu trzeba jakoś zagospodarować i tu znów przyszłość dla zawodów związanych z wszelkimi usługami typu fryzjerstwo, kosmetyka, odnowa biologiczna i inne. Wolny czas to też turystyka a więc specjaliści zajmujący się organizacją wycieczek, wczasów, obsługą hoteli i restauracji.
Ostatnią grupą zawodów, której chciałabym poświęcić kilka słów jest grupa doradców. Nasza rzeczywistość jest coraz bardziej złożona i wiele decyzji, które musimy podejmować na co dzień wymaga znajomości bardzo często zmieniających się zagadnień, w związku z tym coraz częściej korzystamy i będziemy w przyszłości korzystać z usług doradczych. Znamy obecnie doradców podatkowych, ubezpieczeniowych, finansowych i doradców zawodowych, o której to grupie jako nam najbliższej skreślę kilka zdań.
Początki doradztwa zawodowego w EZ wiążą się z Traktatem Rzymskim z 1957 r. budującym zręby struktur europejskich. Konsekwencją Traktatu była regulacja prawna z 1963 r. kiedy decyzją Rady Ministrów Wspólnoty Europejskiej ustanowiono jednolite zasady edukacji doradcy zawodowego. Obecnie swobodny przepływ kapitału, towarów i siły roboczej wśród krajów UE, do której to już niedługo wejdziemy, musi spowodować pojawienie się zapotrzebowania na doradztwo zawodowe w wymiarze europejskim. Doradca zawodowy dziś to eurodoradca jutro. Integracja z UE daje dużo większe możliwości rozwijania się tego nowego zawodu. Nowoczesne przedsiębiorstwa o wymiarze europejskim będą potrzebować wysoko wyspecjalizowanych grup pracowników - jedną z tych grup będą doradcy zawodowi i doradcy planowania karier funkcjonujący na poziomie międzynarodowym. Ta potencjalna grupa będzie miała za zadanie wytyczać i ujmować intelektualnie nowe wymiary działalności gospodarczej człowieka. W większej części swej profesji eurodoradca będzie uczestniczył w zagadnieniach makro: społecznych, ekonomicznych, organizacyjnych i politycznych a klientami eurodoradców będą przede wszystkim organizacje i instytucje. Czeka zatem dla nich wiele miejsc pracy, ale też wiele nowych zadań do opanowania. Jest to więc zawód jak najbardziej przyszłościowy, ale wymagający ustawicznego pogłębiania wiedzy, znajomości nowych technik komunikacji i otwartości na zmieniający się świat.
Na koniec mojego referatu jako ciekawostkę dotyczącą zawodu doradcy zawodowego chciałabym wspomnieć o dwóch inicjatywach UE dotyczących doradców zawodowych, dzięki którym powstały następujące stowarzyszenia:
Fedora - powołana w 1988 r. i zrzeszająca doradców zawodowych pracujących w szkołach wyższych na rzecz studentów.
Euro - Orientation - powołana w 1990 r. łącząca doradców zawodowych pracujących zarówno z młodzieżą jak i z dorosłymi , której członkiem jest Stowarzyszenie Doradców Szkolnych i Zawodowych RP.
Oraz stworzenie projektu organizacji Akademii UE w 1994 r. , której zadania wyznaczają rolę doradcy zawodowego w integrującej się Europie.
Źródła:
Artykuły z Rzeczpospolitej Nr 266/2000
Materiały z międzynarodowej konferencji w Złotym Potoku 1998 r.
Inne artykuły zamieszczone w Internecie