Zawody Przyszłości
Rynek pracy podlega ciągłym zmianom. Wpływ na to mają szybki rozwój nowych technologii, związane z koniunkturą zmiany popytu na pracę oraz procesy demograficzne oraz tendencje społeczno-gospodarcze Europy i świata. Przekształceniom ulega nie tylko wielkość i struktura zasobów ludzkich, ale także forma i sposób wykonywania pracy. Ewoluują również zawody i specjalności. Jedne odchodzą w zapomnienie, inne przeżywają dynamiczny rozwój, pojawią się nowe. Wszystko to bezpośrednio wiąże się z trendami na rynku pracy XXI wieku. Należy tu wymienić: umiędzynarodowienie działalności gospodarczej, dynamiczny rozwój technologii teleinformatycznych, wzrost znaczenia sektora usług a także ochrony zdrowia i środowiska naturalnego, ciągły wzrost poziomu wykształcenia i stałe podnoszeniem kwalifikacji, obniżanie się wieku rozpoczęcia pracy (praca już na studiach) oraz wzrost samo-zatrudnienia (zakładanie działalności gospodarczych, tworzeniem sobie miejsc pracy)1.
Zawodem przyszłości będzie w szczególności ten który wypełni luki w innowacyjnych dziedzinach oraz deficytowe kwalifikacje na rynku pracy. Profesje „z przyszłością" to z jednej strony te, które przetrwają, z drugiej te, które dopiero się narodzą.
Formowanie nowych specjalizacji związane jest głównie z warunkami społeczno - ekonomicznymi istniejącymi w danym kraju. Trudno mówić o konkretnym przedziale czasowym w jakim można prognozować zapotrzebowanie na nowe kwalifikacje, gdyż wiele procesów powstających obecnie odciśnie piętno dopiero w przyszłości.
Największa rewolucja w tym momencie dokonuje się w technologii, informacji, komunikacji, Internecie oraz biologii i chemii. Ogromne zmiany w tych obszarach wpływają na dywersyfikację i zmianę specjalizacji również w innych profesjach.
Już rzadko kiedy wystarcza znajomość w jednym tylko kręgu tematycznym, zazwyczaj na powodzenie na rynku pracy mogą liczyć osoby, które posiądą wiedzę interdyscyplinarną. Wiele państw staje się dziś jednym wielkim mechanizmem, jak w przypadku Unii Europejskiej. Podobnie jak jedna historia staje się wspólną historią, tak samo rynek pracy różnych państw staje się wspólnym rynkiem pracy2.
Dynamiczny rozwój różnych dziedzin, ogromna ilość informacji do przyswojenia, rosnące wymagania w środowisku pracy i praktyczny sposób podejścia do rozwiązywania problemów powoduje, że proces przyswajania informacji odbywa się zgodnie z regułą:
„Learning for Jobs" - nie -„Learning for Learning"
Skończyła się era pojęcia tzw. "praca stała". Nie ma już gwarancji pracy przez całe życie. Jedno, co jest pewne, to, to że życie toczy się zgodnie z zasadą:
„lifelong learning"
czyli nauki przez całe życie, zwiększającej szansę na rynku pracy.
Demografia, technologia oraz globalizacja - oto główne czynniki rzutujące na naszą przyszłość. Szybkie tempo przemian społecznych i ekonomicznych powoduje, iż w najbliższej przyszłości (a nawet już!) należy spodziewać się zmiany miejsca pracy kilka lub kilkanaście razy w ciągu życia. Podobna transformacja dotyczy specjalizacji czy zawodu.
Jednym z przewidywalnych czynników mający wpływ na kształtowanie się profesji w Polsce jest demografia. Jak widać z zamieszczonego poniżej wykresu w najbliższym dziesięcioleciu czyli do 2020 r. będzie miał miejsce powolny spadek liczby ludności, w kolejnym dziesięcioleciu spadek drastyczny.
Coraz częściej na miejsca pracy ludzi wprowadza się maszyny i urządzenia, ich zastępujące. I tak w miejsce parkingowych (osoby od pobierania opłat za parkingi) wprowadza się parkomaty, a w procesach produkcyjnych pracowników zastępują inteligentne maszyny. Świat staje się bardziej techniczny, mniej humanistyczny. Jednak nie można zapominać, że nad wszystkimi tymi urządzeniami i tak zawsze ostatecznie będzie czuwał człowiek.
Zauważa się trzy tendencje w formowaniu się zawodów przyszłości.
Pierwsza z nich to zawody podstawowe, na które zapotrzebowanie będzie istniało zawsze, trudno bowiem wyobrazić sobie życia bez lekarza, nauczyciela, murarza, stolarza, hydraulika, kierownika (chodzi tu od specjalistów od zarządzania ludźmi)... Jednak korzystanie z niektórych usług wykonywanych przez specjalistów zawodów podstawowych przestało się opłacać. I tak w zapomnienie powoli odchodzi zawód szewca.
Druga droga powstawania zawodów przyszłości to kształtowanie się nowych specjalizacji wśród istniejących profesji3.
Trzecia droga to powstawanie zawodów nowej generacji
Zawody które zostają w niezmienionej formie, stanowią znaczną mniejszość.
Większość ulega przeobrażeniu, a te które powstają bazują na zdobyczach poprzednich lat lub są wynikiem łączenia się różnych specjalizacji.
Ludzie „nieśmiało" sięgają po zawody mało znane i dopiero kształtujące się na rynku.
Podstawowe zawody mają tę zaletę, że są poniekąd niezależnie od sytuacji gospodarczo-ekonomicznej danego państwa. W mniejszym lub większym zakresie ale zawsze istnieje na nie popyt.
Popyt na zawody nie związane z podstawowymi potrzebami jest uzależniony głównie od kondycji gospodarczej (wzrasta lub kurczy się).
Do takich podstawowych zawodów możemy zaliczyć:
lekarz, pielęgniarka, weterynarz
nauczyciel
murarz, dekarz, architekt
spawacz, brukarz
urzędnik (ten za biurkiem i ten w terenie)
hydraulik, elektryk, „gazownik" oraz tzw. „złota rączka", czyli pan od wszystkiego
krawcowa, ogrodnik
W dalszej kolejności bardziej szczegółowo o różnych profesjach.
Strażak, policjant, żołnierz zawodowy, strażnik miejski czyli osoby które są niezbędne do pomocy ludziom do codziennego funkcjonowania w państwie jako obywatele, zaspokajający podstawowe potrzeby bezpieczeństwa.
Urzędnik, praca konieczna z uwagi na zapewnienie prawidłowego funkcjonowania państwa jako całego systemu, dopóki będzie państwo dopóty będą urzędnicy
Montażysta, osoba od montowanie różnych urządzeń i elementów, np. paneli słonecznych, instalacji centralnego ogrzewania, wymiany okien i drzwi
Operator sprzętu ciężkiego (koparki, betoniarki, dźwigi, wywrotki, podnośniki montażowe, ładowarki, spycharki, pogłębiarki, zgniatarki, wciągarki, zagęszczarki, ubijarki, suwnice, wiertnice)
Kierowca zawodowy, coraz bardziej wyspecjalizowany zawód, to nie tylko osoba od kierowania pojazdem, ale wykwalifikowany specjalista, który wie, co i jak przewozić, w jakiej kolejności ładować towary, w jakich warunkach je przechowywać. Koniecznością w transporcie międzynarodowym jest choćby podstawowa znajomość języków obcych
Konstruktor, czyli specjalista od projektowania maszyn i urządzeń, a także części do pojazdów4
Jakie jeszcze obszary i dziedziny gospodarki rysują przed pracownikami najlepsze perspektywy zawodowe? Wymienić tu niewątpliwie należy:
Internetowe zawody przyszłości;
Specjaliści finansowi;
Negocjatorzy;
Zawody w służbie społeczeństwa;
Menedżerowi kultury;
Nauczyciele i szkoleniowcy;
Hotelarze.
Internetowe zawody przyszłości:
Dydaktyk medialny - przygotowuje oprogramowanie umożliwiające naukę. Praca taka, polega na przenoszeniu wiedzy zawartej w podręcznikach na płyty CD. Wiedza zaprezentowana w taki sposób musi mieć wartość dydaktyczną i musi być też łatwo przyswajana. Praca dydaktyka wymaga doskonałej znajomości komputera, umiejętności programowania, wiedzy z zakresu pedagogiki. Osoba chcąca wykonywać taki zawód musi umieć współpracować z innymi, gdyż tutaj konieczna jest współpraca z nauczycielami różnych przedmiotów. W Polsce nie ma uczelni, które kształcą dydaktyków medialnych. Najczęściej zostają nimi twórcy multimedialni.
Traffic manager - zajmuje się śledzeniem ruchu na witrynie internetowej, przygotowywaniem raportów i statystyk dotyczących np. oglądalności serwisu dla różnych działów firm, klientów zewnętrznych. W Polsce nie istnieją szkoły przygotowujące do tego zawodu, ani nie ma ludzi posiadających doświadczenie w tej branży. Wszystko krystalizuje się z dnia na dzień.
Kierownik ds. zawartości (Content Manager) lub dyrektor serwisów - odpowiada za organizację i sposób prezentacji zawartości strony internetowej. Współpracuje ze specjalistami ze wszystkich działów wnoszących wkład w budowę serwisu. Uzgadnia wymagania techniczne z pracownikami działu informatyki, współpracuje przy tworzeniu kampanii marketingowych. Osoba, która chce wykonywać taki zawód musi mieć przygotowanie techniczne.
Specjalista ds. kanału e-mail - definiuje strategię firmy, dotyczącą postępowania z pocztą przychodzącą i wychodzącą. Przy pomocy poczty elektronicznej tworzy swój wizerunek. Osoba taka planuje kampanie reklamowe firmy, prowadzi badania nad możliwościami zaoferowania odbiorcom nowych form e-mail. Ktoś kto chciałby wykonywać taki zawód musi mieć doświadczenie w tworzeniu oprogramowania.
Analityk nowych miar - analizuje raporty dotyczące ruchu na stronie internetowej. Określa na podstawie liczby użytkowników i czasu wizyty na stronie odpowiednią dla danego serwisu strategię rozwoju. Osoba zainteresowana takim zawodem musi posiadać umiejętność analitycznego myślenia, wyciągania wniosków z "liczb". Bardzo potrzebne jest do tego zawodu doświadczenie w zarządzaniu bazami danych.
Organizator pracy wirtualnej - koordynuje pracę grupy ekspertów dla osiągnięcia wyznaczonego celu. Czuwa nad komunikacją, przepływem informacji, rejestracją zmian wprowadzanych w założeniach projektu, nadzorowaniem realizacji harmonogramów i weryfikacją osiągniętych przez rozproszoną grupę celów. Kiedy zadanie zostanie zakończone, organizator pracy wirtualnej rozpoczyna pracę z nową grupą. Jest to praca dla osób ze zdolnościami przywódczymi, interpersonalnymi. Osoby takie muszą dokładnie określać, jakiego rodzaju specjalistów wymaga konkretny projekt. Powinny także dobrze organizować swoją pracę, koncentrować się na kilku sprawach jednocześnie.
Etyczny haker - to specjalista, który za odpowiednim wynagrodzeniem będzie włamywać się do sieci korporacyjnej (która go zatrudnia!), w celu wyszukania jej słabych punktów i zaproponowania bezpieczniejszego rozwiązania. Etyczny haker musi bardzo dobrze znać systemy operacyjne, aplikacje, prototypy sieciowe, oprogramowania zabezpieczające. Musi mieć bardzo dobrą reputację (wiadomo, że słowo haker kojarzy się z pobytem w więzieniu). Osoba chcąca pracować w takim zawodzie musi szybko reagować na zmiany, posiadać doświadczenie zawodowe, być otwartą na nowe wyzwania.
Researcher - menedżer informacji - profesjonalnie wyszukuje informacje w internecie. Stosuje specjalistyczne oprogramowania, korzysta z zaawansowanych procedur wyszukiwania. Na pewno musi znać bardzo dobrze oprogramowania.
Wembaster - zajmuje się tworzeniem, projektowaniem stron www, zakładaniem serwisów internetowych. Popyt na informatyków będzie się zwiększał z roku na rok.
Analityk systemów komputerowych - zajmuje się projektowaniem konkretnych zastosowań umożliwiających przetwarzanie danych i rozwiązywanie problemów użytkownika. Przygotowuje koncepcję systemu, tworzy konkretne oprogramowania, testuje programy, przeszkala pracowników. Chcąc pracować w takim zawodzie należy być opanowanym, samodzielnym. Dodatkowo trzeba rozumować logicznie i myśleć twórczo.
Telepracownicy - wykonuje różnego rodzaju prace tylko w domu, posługując się internetem. Rozwój komputeryzacji, sprawi, że szkoły muzyczne będą kształcić pod kątem obsługi instrumentów elektronicznych wspomaganych przez komputer, a plastyczną sztalugę i pędzel zastąpią programem graficznym i myszką5.
Specjaliści finansowi:
Analityk finansowy - wykonuje czynności związane z badaniem danych finansowych pochodzących z różnych źródeł. Opracowuje prognozy przyszłościowe na podstawie znajomości rynku i faktów. Analityk musi znać aktualne informacje o sytuacji gospodarczej kraju, zagadnienia dotyczące zasad prowadzenia działalności gospodarczej, rachunkowości, analizy ekonomicznej i funkcjonowania rynku pieniężnego. Osoba chcąca wykonywać taki zawód musi ukończyć szkołę średnią z odpowiednim profilem lub szkołę wyższą o kierunku ekonomicznym.
Doradca inwestycyjny - odpłatnie udziela rad i informacji w zakresie obrotu papierami wartościowymi. Przeprowadza analizy finansowe związane z rynkiem kapitałowym. Wykonuje czynności związane z udzielaniem pisemnej lub ustnej rekomendacji nabycia lub zbycia określonych papierów wartościowych lub powstrzymuje się od zawarcia transakcji. Doradców inwestycyjnych zatrudniają domy maklerskie, banki i instytucje mające związek z gospodarką. Do wykonywania tego zawodu potrzebna jest wiedza z zakresu rachunkowości, matematyki, statystyki.
Negocjatorzy:
Negocjatorzy w dużych firmach i korporacjach - przedmiotem negocjacji staną się warunki fuzji, umów czy kontraktów. Posiadanie bogatych informacji o partnerach biznesowych, łącznie z danymi objętymi tajemnicą, gwarantować będzie przewagę na rynku.
Specjalista ds. eksportu / importu - sprzedaje towary wyprodukowane w kraju lub kupuje towary w innych krajach i sprowadza je do Polski. Do podstawowych czynności należy: zbadanie eksportu i importu, poszukiwanie rynków sprzedaży towarów, negocjowanie cen. Osoba chcąca pracować w takim zawodzie musi mieć dobrą pamięć, uzdolnienia rachunkowe, myśleć twórczo, doskonale znać języki obce. Dodatkowo powinna być niezależna i dyspozycyjna6.
Ponadto na pewno na rynku pracy miejsce znajdą takie zawody jak:
Spawacz (bardzo szerokie możliwości, od energetyki do przemysłu samochodowego)
Ratownik
Stewardesa
Pracownik związany z logistyką, transportem, spedycją
Osoba zajmująca się hazardem - kasyna, salony gier, totalizatory sportowe, zakłady buchmacherskie
Ogrodnik, czyli osoba zajmująca się sprzedażą roślin, krzewów, „ciętych kwiatów", jak również osoba uprawiająca warzywa i owoce
Pracownik turystyki, branża wrażliwa na wahania kondycji gospodarczej, rozwija się dynamicznie podczas bumu, w chwili kryzysu zauważa się jej kurczenie
Kucharz
Kelner
Farmaceuta
Lekarz, coraz częściej zawód związany nie tylko z leczeniem ale prewencją chorób oraz nastawieniem na estetykę. I tak na przykład dentysta oprócz leczenia zębów i wypełniania ubytków zajmuje się tzw. „plastyką" czyli wybielaniem zębów, zakładaniem koronek, itd., chirurg nie tylko dokonuje operacji związanych z ratowaniem życia ale może przeprowadzić laserową korektę wad wzroku, korektę kształtu nosa, czy uszu
Pielęgniarka, czyli specjalistka głównie od zastrzyków, podawania leków, kroplówek oraz diagnozowanie pierwszych niebezpiecznych objawów chorobowych
Opiekunka nad osobami starszymi, z uwagi na przedłużenie okresu życia (szczególnie postępującego u mężczyzn) oraz potrzeby zagwarantowania starszym osobom opieki, coraz liczniej potrzebni będą pracownicy pomagający w codziennych czynnościach. Dotyczy to osób starszych mieszkających samodzielnie, którym niedołężność przynosi utrudnienia w codziennym funkcjonowaniu
Zawody związane z opieką społeczną^ np. opiekunka środowiskowa, która ma za zadanie doraźnej opieki nad osoba starszą, pomoc w codziennych czynnościach, kształtowanie pozytywnych relacji z rodziną, aktywizowaniu w samodzielności. Odmianą opiekuna środowiskowego jest opiekun w domu pomocy społecznej
Pomocnik osoby niepełnosprawnej,*] czyli pracownik udzielający wsparcia niepełnosprawnym, którzy zaczęli lub zaczną wychodzić z cienia i coraz częściej będą aktywnie uczestniczyć wżyciu społecznym i zawodowym
Nie ma obecnie zawodu, który nie dotknęłaby „ręka" informatyzacji i rozwoju technologii. Tam gdzie składano do niedawna podpis własnoręcznie dziś można elektronicznie, nawet skrzynia biegów jest automatyczna.
Dotychczasowa analiza zawodów wyraźnie pokazała, że zmiany społeczne i ekonomiczne mają wpływ na wszystkie profesje. Jednak to rozwój IT wywarł największy wpływ na formowanie się nowych specjalizacji zawodowych.
Można rozważać w mniejszym lub większym zakresie, na ile zawody przyszłości będą się rozwijać. Główne czynniki, które wpływają na rozwój zawodów to: globalizacja, technologia oraz demografia. Istnieją niepodważalne „pewniki" tj. rozwój technologii i informatyzacji, są też takie, których nie jesteśmy stanie przewidzieć - jak zmiany przepisów prawa. Teraz żeby wybrać zawód przyszłościowy należy patrzeć na popyt na rynku pracy, zmiany, jakie tam zachodzą. Nie chcąc wypaść z rynku pracy musimy dostosować się do reguł tam panujących.
Bibliografia:
http://www.postawnarozwoj.uni.lodz.pl/admin/zdjecia/file/ebooks/ZAWODY%20PRZYSZ%C5%81O%C5%9ACI.pdf
http://www.vizja.net/kandydaci/lista/
http://www.bfkk.pl/rynek_pracy/zawodyprzyszlosci.html
http://www.bfkk.pl/rynek_pracy/zawodyprzyszlosci.html↩
http://www.postawnarozwoj.uni.lodz.pl/admin/zdjecia/file/ebooks/ZAWODY%20PRZYSZ%C5%81O%C5%9ACI.pdf↩
http://www.postawnarozwoj.uni.lodz.pl/admin/zdjecia/file/ebooks/ZAWODY%20PRZYSZ%C5%81O%C5%9ACI.pdf↩
http://www.postawnarozwoj.uni.lodz.pl/admin/zdjecia/file/ebooks/ZAWODY%20PRZYSZ%C5%81O%C5%9ACI.pdf↩
http://www.vizja.net/kandydaci/lista/↩
http://www.vizja.net/kandydaci/lista/↩