15.12.2014

BUDOWA I PRZEBIEG PRZEŁYKU

Przełyk jako początkowy odcinek przewodu pokarmowego, stanowi mięśniowo-błoniastą cewę łączącą gardło z żołądkiem. W przełyku rozróżnia się część szyjną, piersiową i bardzo krótką część brzuszną. Początkowo przełyk biegnie górnie od krtani i tchawicy. Na wysokości V kręgu szyjnego przełyk przesuwa się na lewą stronę tchawicy i w tym położeniu kieruje się do jamy klatki piersiowej. W śródpiersiu leży on początkowo na lewej , a następnie na górnej powierzchni tchawicy. Nad podstawą serca przełyk przebiega z prawej strony łuku aorty i zmierza do rozworu przełykowego przepony. Na wysokości dziewiątej przestrzeni międzyżebrowej wkracza do jamy brzusznej, gdzie kończy się wkrótce w ujściu wpustowym żołądka. Błona śluzowa przełyku pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Ma ona białawe zabarwienie i tworzy podłużne fałdy ulegające łatwo wygładzeniu w czasie przesuwania się kęsa pokarmowego. Obecność tych fałdów, jak również wykształcone utkanie podśluzowe czynią z przełyku narząd bardzo rozciągliwy. Występują tu gruczoły przełykowe, są one niejednakowo rozwinięte u różnych gatunków zwierząt, przy czym jest to uzależnione od stopnia rozwoju ślinianek. Błona mięśniowa zbudowana jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej, przy czym układ jej włókien mięśniowych biegnie okrężnie, potem eliptycznie, a w końcu układają się w ten sposób, że w warstwie zewnętrznej leżą podłużnie, w wewnętrznej zaś okrężnie. Mięśniówka przełyku rozpoczyna się dwoma samodzielnymi pasmami mięśniowymi, przyczepiającymi się na szwie gardła, a także na chrząstkach nalewkowatych i pierścieniowatych krtani.

BUDOWA I FUNKCJE WĄTROBY TRZUSTKI I ŚLINIANEK

Wątroba jest największym gruczołem trawiennym o złożonej budowie cewkowej. Jest to narząd o dość zwartej konsystencji, czerwono-cynamonowej barwie, której odcień zależy od stopnia ukrwienia. Wątroba spełnia w organizmie wielorakie zadania. Wydziela żółć emulgującą tłuszcze (dlatego jest większa u zwierząt mięsożernych odżywiających się pokarmem o dużej zawartości tłuszczów niż u roślinożernych). W związku z tą funkcją wydzielania żółć trafia do początkowego odcinka dwunastnicy. Wątroba jest również swego rodzaju filtrem krwi płynącej z przewodu pokarmowego, krew jest tu oczyszczana z tksyn wchłoniętych w jelitach. Wątroba neutralizuje trujące produkty rozpadu białek oraz gromadzi zapasy węglowodanów w postaci glikogenu. Poza tym w życiu płodowym jest ona ważnym narządem krwiotwórczym i w tym okresie wypełnia niemal całą jamę brzuszną. Wątroba jest w związku z tym ściśle związana z naczyniami krwionośnymi, cała bowiem krew żylna odpływająca od żołądka, jelita i śledziony przechodzi przez nią za pośrednictwem żyły wrotnej. Żyła ta na obszarze wątroby rozpada się na żylną sieć włosowatą, z której powstają żyły wątrobowe, którymi krew, o zmienionym już składzie, trafia do żyły głównej tylnej. Wątroba jest jednym z głównych magazynów krwi, może bowiem zatrzymać do 20% całej krwi organizmu. U dorosłych zwierząt wątroba leży w płaszczyźnie środka ciężkości ciała, bezpośrednio za przeponą. Jej powierzchnia przeponowa jest wypukła , przylegająca zaś do żołądka i jelita wklęsła. Na brzegu brzusznym występują wcięcia międzypłatowe dzielące wątrobę na płaty. Miąższ wątroby utworzony jest ze zrazików wątroby. Na powierzchni trzewnej płata prawego znajduje si pęcherzyk żółciowy z przewodem pęcherzykowym. Wątroba unerwiona jest przez nerw błędny, a unaczyniona przez tętnice wątrobową i żyły wrotna i wątrobowe.

Pies wątroba jest bardzo duża, z głębokimi wcięciami międzypłatowymi. Płat prawy i lewy dzielą się na boczny i przyśrodkowy. Płat ogoniasty ma prócz wyrostka ogoniastego silnie wykształcony wyrostek brodawkowaty ma on kształt trójkątny.

Świnia wątroba stosunkowo duża. Płat lewy i prawy podzielone są głębokimi wcięciami na płaty boczne i przyśrodkowe. Wyrostek ogoniasty słabo rozwinięty.

Przeżuwacze podział wątroby na płaty jest niewyraźny, płat czworoboczny oddziela od płata prawego jedynie pęcherzyk żółciowy.

Koń brak pęcherzyka żółciowego. Tylko płat czworoboczny od płata prawego oddzielony jest wcięciem.

Czynności wątroby. Wątroba jest największym gruczołem w organizmie zwierzęcym. Wydziela żółć do przewodu pokarmowego. Ta funkcja stanowi jednak tylko znaczna część jej zadań, jakim spełnia w organizmie. Poza zdolnością wytwarzania i wydzielania żółci, co w znacznym stopniu polega na aktywnym transporcie wielu składników z krwi i komórek wątrobowych do przewodów żółciowych, należy wymienić inne funkcje wątroby.

1.w zakresie przemiany pośredniej węglowodanów wątroba syntetyzuje glikogen i w razie potrzeby uwalnia z niego glukozę, wytwarza glukozę z produktów niecukrowych.

2.W zakresie przemian tłuszczowych wątroba syntetyzuje kwasy tłuszczowe z octanów i cukrów, zamienia nienasycone kwasy tłuszczowe w kwasy nasycone, syntetyzuje cholesterol.

3.W zakresie przemian białkowych wątroba bierze udział w syntezie albumin alfa i betaglobulin, jest czynnym magazynem białka i aminokwasów

4. W zakresie przemian nukleotydów wątroba ma zdolność wytwarzania kwasu moczowego i innych puryn

5. 5, do funkcji obronnych spełnianych przez wątrobę należą: zdolność fagocytozy reprezentowana przez komórki siateczkowo-śródbłonkowe gwiaździste, intaktywowanie trucizn.

6. 6.W zakresie hemapoezy należy wymienić udział wątroby w budowie erytrocytów i leukocytów w okresie życia embrionalnego

7. 7.Magazynujące funkcje wątroby obejmują magazynowanie czynne krwi, glikogenu, białek, witamin A, D, E, K, B12, żelaza, miedzi, cynku i manganu.

TRZUSTKA

Trzustka jest gruczołem o podwójnej funkcji,a mianowicie zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczej. Część zewnątrzwydzielnicza produkuje sok trzustkowy, zawierający enzymy trawienne uchodzący do dwunastnicy. Część wewnątrzwydzielnicza produkuje hormon insulinę, doprowadzany bezpośrednio do krwi. Główną masę gruczołu stanowi część zewnątrzwydzielnicza, ona też z decyduje o zewnętrznym wyglądzie trzustki. Jest to gruczoł o budowie zrazikowej, pęcherzykowej złożonej. Część wewnątrzwydzielnicza utworzona jest z małych komórek nabłonkowych skupiających się w wyspy, które leżą między pęcherzykami. Trzustka znajduje się w krezce dwunastnicy, na powierzchni trzewnej wątroby, rozróżnia się w niej płat prawy, lewy i trzon niejednakowo rozwinięte u różnych gatunków zwierząt. Przewód trzustkowy uchodzi do dwunastnicy albo samodzielnie albo razem z przewodem żółciowym wspólnym. Unerienie -nerw błędny,unaczynienie tętnica trzewna i tętnica krezkowa przednia.

Pies trzustka jest długa i wąska, barwy czerwonawej, ma szeroki płat lewy i długi, bo sięgający nerek,płat prawy.

Świnia trzustka ma zabarwienie szarożółte. Wyróżnia się w niej trzon ,płat prawy i lewy, układa się na wysokości dwóch pierwszych kręgów lędźwiowych.

Przeżuwacze trzustka leży wzdłuż dwunastnicy na przestrzeni od XII kręgu piersiowego do IV kręgu lędźwiowego

Koń trzustka ma barwę żółtawą,trzon jako część ośrodkowa gruczołu przylega do pętli esowatej dwunastnicy,wąski i długi płat lewy sięga lewe4j strony worka ślepego żołądka, śledziony i lewej nerki, połączony z nimi za pomocą tkanki łącznej, płat prawy jest najgrubszą i najszerszą częścią trzustki i dotyka do prawej nerki, jelita ślepego i okrężnicy, łącząc się z nimi tkanką łączną,od strony górnej przylega do przepony.

BUDOWA JELITA CIENKIEGO

Jelito cienkie rozciąga się od odźwiernika żołądka do jelita ślepego, składa się z dwunastnicy jelita czczego i jelita krętego. W jelicie cienkim odbywa się trawienie -rozpad węglowodanów, białek i tłuszczów pod wpływem enzymów zawartych w wydzielinach licznych gruczołów trawiennych. Oprócz tego do początkowego odcinka dwunastnicy uchodzą przewody wyprowadzające dwóch wielkich gruczołów zaściennych, tj. trzustki i wątroby. W jelicie cienkim odbywa się również wchłanianie rozłożonych wskutek trawienia, składników odżywczych. Wyrazem funkcji chłonnych jest bardzo duża powierzchnia tego jelita, na którą składa się znaczna jego długość,sfałdowanie błony śluzowej oraz obecność kosmków jelitowych. Najdłuższe jelito cienkie mają zwierzęta roślinożerne, które odżywiają się paszą objętościowa, pozostawiającą obfitość składników uprzednio nie strawionych. Ściana jelita jest bogato wyposażona w naczynia krwionośne i chłonne oraz sploty nerwowe przywspłóczulne. Błona śluzowa ma charakterystyczny, aksamitny wygląd, jaki nadają jej liczne kosmki jelitowe.

Dwunastnica jest pierwszym , położonym tuż za żołądkiem odcinkiem jelita cienkiego. Jej krezka jest stosunkowo krótka i między obu blaszkami zawiera trzustkę. Dwunastnica u wszystkich zwierząt leży w prawej okolicy podżebrowej i tylko swoim dalszym końcem wkracza do okolicy lędźwiowej, gdzie skręca na lewo, przedłużając się w jelito czcze.

Jelito czcze zawieszone jest na długiej krezce i tworzy liczne pętle jelitowe. Bierze ono początek od dwunastnicy, po jej przejściu na lewą stronę jamy brzusznej. Jelito czcze bez wyraźnej granicy przechodzi w jelito kręte.

Jelito kręte zwane także jelitem biodrowym, stanowi u zwierząt domowych tę część jelita cienkiego, która ma przebieg prosty i za pomocą fałdu krętniczo-kątniczego, łączy się z jelitem ślepym. Jest to odcinek dość krótki i przy ujściu do jelita grubego tworzy brodawkę krętniczą. Brodawka ta u przeżuwaczy ma kształt okrągłego fałdu błony śluzowej, a u innych zwierząt niewielkiego wzniesienia sterczącego do światła jelita grubego.

BUDOWA JELITA GRUBEGO

Jelito grube dzieli się na jelito ślepe okrężnicę i odbytnicę zakończoną odbytem.

W jelicie grubym odbywa się końcowe wchłanianie składników pokarmowych i w związku z tym jego błona pokryta jest również nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym, lecz w odróżnieniu od jelita cienkiego pozbawiona jest kosmków. Zwiększenie czynnej powierzchni chłonnej w jelicie grubym następuje przez jego wydłużenie, powiększenie średnicy oraz zwłaszcza u zwierząt roślinożernych, dzięki obecności licznych fałdów. W jelicie grubym zwierząt roślinożernych odbywa się dalszy proces trawienia rozpoczęty w jelicie cienkim. Ponieważ treść w jelicie grubym jest gęsta, jej przesuwanie umożliwia śluz, wydzielany przez liczne jedno i wielokomórkowe gruczoły, oraz wzmocniona błona mięśniowa ściany jelita. U konia i świni, w związku ze znaczną średnicą jelita, warstwa podłoża błony mięśniowej tworzy taśmy. Cieńsza między taśmami mięśniówka powoduje, że ściana jelita tworzy wypuklenia od strony światła jelita oddzielone są one od siebie wyraźnymi fałdami półksiężycowatymi. W końcowych odcinkach jelita grubego formują się masy kałowe.

Jelito ślepe czyli kątnica jest ślepo kończącym się uwypukleniem początkowej części jelita grubego. Granicę między jelitem ślepym a okrężnicą wyznacza miejsce zejścia się jelita krętego z jelitem grubym-ujście krętnicze.

JAMA GĘBOWA BUDOWA I FUNKCJE

Jama ustna stanowi początkowy narząd trawienny, służy do przyjmowania pokarmu i mechanicznej jego przeróbki. Pokarm jest zwykle pobierany za pomocą zębów, warg lub języka. Mechaniczna obróbka pokarmu polega na rozrywaniu, odgryzaniu, rozdrabnianiu(żuciu lub przeżuwaniu), nawilżaniu i naślinianiu kęsa oraz kierowaniu go do gardła. Jama ustna ma zrąb kostny, własną muskulaturę i liczne narządy specjalne, takie jak: wargi, policzki, zęby, dziąsła, język, podniebienie twarde i miękkie, gruczoły ślinowe. Rusztowanie kostne jamy ustnej stanowi głównie żuchwa i szczęka, ściany boczne utworzone są przez policzki, które ku przodowi przedłużają się w wargi górną i dolną. Między wargami znajduje się szpara ust, między zaś nasadą języka a podniebieniem miękkim cieśń gardzieli, która łączy jamę ustną z gardłem. Łuki zębowe górny i dolny dzielą jamę ustną na przedsionek jamy ustnej i jamę ustną właściwą, w której mieści się język. Wnętrze jamy ustnej pokryte jest błoną śluzową, przechodzącą w skórę na krawędzi warg,

Przedsionek jamy ustnej stanowi wąską przestrzeń w kształcie podkowy zawartą między łukami zębowymi z jednej strony a wargami z drugiej.

Wargi ust są to fałdy skórno-mięśniowe ograniczające wejście do jamy ustnej. Wyłączając psa wargi biorą udział w pobieraniu pokarmów płynnych, o u konia i małych przeżuwaczy także w przyjmowaniu pokarmów stałych, pełnią one jednocześnie rolę narządów dotykowych, kontrolujących przyjmowany pokarm.

Policzki tworzą ściany boczne przedsionka jamy ustnej, w postaci fałdów skórno-mięśniowych przechodzących ze szczęki na żuchwę tylnie od zębów trzonowych

Ślinianka przyuszna leży poniżej otworu słuchowego zewnętrznego, między żuchwą a kręgiem szczytowym. Wydzielina ślinianki ma charakter surowiczy.

Jama ustna właściwa ograniczona jest od przodu i z boków przez łuki zębowe, od jamy nosowej oddziela ją podniebienie twarde, a od gardła podniebienie miękkie. Taki stan rzeczy pozwala zwierzętom swobodnie oddychać podczas jedzenia.

Dziąsło jest to część błony śluzowej jamy ustnej okrywająca wyrostki zębodołowe szczeki i brzeg zębodołowy żuchwy od strony powierzchni wargowej, policzkowej i językowej.

Zęby są bardzo twarde narządy służące do chwytania i przytrzymywania pokarmu, do jego odgryzania i rozdrabniania. Służą one także do ataku i obrony. Dziąsło otacza szyjki zębów i przedłuża się w okostną zębodołów.

Podniebienie twarde stanowi jednocześnie sklepienie jamy ustnej i dno jamy nosowej. Rusztowaniem podniebienia twardego jest podniebienie kostne w którego skład wchodzą wyrostki podniebienne kości siekaczowych i szczęk oraz blaszki poziome kości podniebiennych.

Podniebienie miękkie zwane również żagielkiem podniebiennym, jest bezpośrednim przedłużeniem ku tyłowi podniebienia twardego. Dzięki jego obecności ssaki obdarzone są zdolnością żucia pokarmu. Podniebienie miękkie stanowi fałd błony śluzowej, otaczający mięśnie i gruczoły, wyodrębnia się w nim powierzchnię ustną i gardłową. Błona śluzowa powierzchni ustnej podniebienia miękkiego pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim i zawiera ujścia licznych ślinowych gruczołów podniebiennych, które tworzą dość gruby pokład pod błoną śluzowa.

Dno jamy ustnej prawie w całości wypełnia język i tylko między nim i dziąsłami pozostaje z boków wolna, szczelinowata przestrzeń, na której dnie znajduje się fałd podjęzykowy.

Język stanowi wał mięśniowy obdarzony wielką ruchliwością. Okrywająca go błona śluzowa wyposażona jest w liczne i różnokształtne brodawki. Język spełnia wielorakie funkcje, a mianowicie bierze udział w ocenie pokarmu pod względem dotykowym i smakowym, w przyjmowaniu płynów, a u niektórych zwierząt również pokarmów stałych, jest pomocny przy żuciu i połykaniu, a u psów uczestniczy w procesie termoregulacji. Język za pomocą mięśni przymocowuje się do kości gnykowej i do żuchwy. W jeżyku wyodrębnia się nasadę, trzon i koniec.

Ślinianki-żuchwowa, podjęzykowa.

KAŁ I JEGO SKŁAD

Kał jest produktem procesów trawiennych, dlatego składniki pokarmowe powinny w nim stanowić tylko nieznaczny procent. W jego skład, poza niestrawionymi składnikami pokarmowymi, wchodzą złuszczone nabłonki, sole mineralne, głównie dwuwartościowe (Ca, Mg,Fe ), woda oraz gazy. Podczas powolnego transporty treści w jelicie grubym odbywa się intensywne wchłanianie wody, soli mineralnych (sodu, potasu) i produktów powstałych w procesach fermentacyjnych cukrowców i białek. Ilość kału wydalana u poszczególnych zwierząt zależy od zawartości włókna w pokarmie oraz od zdolności adsorpcji wody w jelicie grubym. U wszystkich gatunków zwierząt treść w jelicie grubym jest zagęszczana na skutek wchłaniania wody w tym odcinku przewodu pokarmowego. Kał zawiera przeciętnie 60-80% wody. Barwa konie bydło oliwkowa,żółtobrązowa lub brązowozielona, świnie gliniastobrązowa, mięsożerne gliniastożółta, brązowa, szara. Śluz występuje w stanach zapalnych różnych odcinków przewodu pokarmowego, przy zatkaniu rozszerzenia żołądkowego okrężnicy dużej i zatkaniu okrężnicy małej u koni, wpochwieniu jelit, zatkaniu ksiąg, trawieńca, zapaleniu pęcherzyka żółciowego. Krew-krwawienie z różnych odcinków przewodu pokarmowego (skręt jelit, skazy krwotoczne, zakrzepy tętnic jelitowych, urazy mechaniczne).

Mechanizm oddawania moczu

Mocz wypływający z kanalików zbiorczych gromadzi się w miedniczkach nerkowych. Przechodzenie moczu do miedniczki odbywa się dzięki czynnym skurczom mięśni gładkich kielicha nerkowego. Skurcze te są powodowane zmianą ciśnienia hydrostatycznego w tzw. przestrzeni martwej nerek (w kanalikach zbiorczych, miedniczkach i moczowodach).Cofaniu się moczu z miedniczki zapobiega obecność mięśnia zwieracza kielicha. Miedniczki kurcząc się, wyciskają mocz do moczowodów, które zbudowane są z błony mięśniowej. Błona ta składa się z przeplatających się pasm mięśni gładkich biegnących spiralnie w kierunku pęcherza moczowego. Moczowody wykonują ruchy perystaltyczne, które przesuwają mocz do pęcherza moczowego. Nerwy regulujące motoryką moczowodów należą do układu autonomicznego. Moczowody mają również unerwienie czuciowe i dlatego nagłe rozciągnięcie moczowodu jest bodźcem wywołującym ból. Pęcherz moczowy jest zbiornikiem moczu i narządem wydalającym go na zewnątrz, dzięki głównemu mięśniowi pęcherza moczowego, zwanym mięśniem wypieraczem moczu. Unerwienie pęcherza moczowego i cewki moczowej pochodzi od układu autonomicznego i somatycznego. Wydalanie moczu z pęcherza jest złożonym aktem odruchowym. Odruchem tym kierują odpowiednie ośrodki znajdujące się w korze mózgowej, podwzgórzu, pniu mózgu i rdzeniu kręgowym. Wydalanie moczu zależy od antagonistycznych regulacji czynności mięśni zwieracza i wypieracza moczu, a mianowicie skurczom wypieracza moczu towarzyszy rozkurcz mięśni zwieracza i przeciwnie zwiotczeniu mięśnia wypieracza moczu towarzyszy wzrost napięcia lub skurcz mięśni zwieraczy. Ta stała regulacja czynności skurczowej i rozkurczowej podporzątkowana jest kontroli ośrodków nerwowych. Ośrodki kierujące odruchem wydalania moczu znajdują się w rdzeniu kręgowym-współczulny w odcinku lędźwiowym i przywspłóczulny w odcinku krzyżowym.

Mechanizm oddawania moczu

Odruch oddawania moczu powstaje wskutek wzrostu ciśnienia w pęcherzu moczowym. W ścianie pęcherza znajdują się receptory wrażliwe na rozciąganie. Przekroczenie określonego progu rozciągania wywołuje czucie parcia i wyzwala reakcję odruchową. Drażnienie receptorów pęcherza wyzwala w nim impulsy, które są przewodzone do ośrodka oddawania moczu znajdującego się w rdzeniu kręgowym. W odpowiedzi na to pobudzenie ośrodek ten za pośrednictwem nerwów motorycznych wysyła impulsy do pęcherza i cewki moczowej, w wyniku czego dochodzi do skurczu mięśnia wypieracza moczu, spadku napięcia mięśni zwieraczy oraz wydalania moczu. Czas wydalania moczu zależy od ilości moczu zebranego w pęcherzu, gatunku zwierzęcia, płci i wieku. Wydalanie moczu u samic trwa krócej niż u samców ze względu na budowę cewki moczowej. Cewka samic jest krótsza i słabiej umięśniona niż u samców, dlatego przelotowość jej jest większa,

BUDOWA I CZYNNOŚCI NARZĄDÓW WYPROWADZAJĄCYCH MOCZ

Miedniczka nerkowa jest rozszerzoną częścią moczowodu w postaci spłaszczonego

zbiornika umieszczonego w zatoce nerkowej. Zadaniem miedniczki jest przyjmowanie moczu spływającego przez przewody brodawkowe i bezzwłoczne przekazanie go do moczowodu właściwego/ W zależności od tego czy w grę wchodzi nerka jednobrodawkowa (pies, kot, owca, koza, koń) czy nerka wielobrodawkowa (człowiek, świnia) miedniczka obejmuje brodawkę bezpośrednio bądź tworzy szereg zachyłków zwanych kielichami nerkowymi, z których każdy obejmuje odpowiednią brodawkę. W nerce jednobrodawkowej miedniczka jest bezkielichowa bo sama zachowuje się jak jeden wielki kielich. Natomiast w nerce wielobtrodawkowej występuje na ogół tyle kielichów ile jest brodawek. U bydła w nerce wielobrodawkowej kielichy nerkowe obejmujące poszczególne brodawki nie są produktami miedniczki, bo jej tutaj brak. Są one natomiast zakończeniem poszczególnych rozgałęzień moczowodu, których jest tyle ile brodawek. A więc rozgałęziony moczowód bydła zastępuje brakującą miedniczkę. Miedniczka nerkowa ma trójwarstwową budowę. Zewnętrzna ścianę tworzy łącznotkankowa przydanka, środkową skąpe włókna mięśniowe oraz wewnętrzną błona śluzowa wysłana nabłonkiem wielowarstwowym przejściowym.

Kielichy nerkowe mogą występować w dwóch postaciach jako kielichy mniejsze im większe. Kielichy nerkowe mniejsze są, krótkie, obejmują odpowiednią brodawkę i uchodzą wprost do miedniczki. Kielichy nerkowe większe są długie i powstają z połączenia kielichów mniejszych. Zazwyczaj jeden kielich obejmuje dwie brodawki.

Moczowód właściwy stanowi kontynuację miedniczki nerkowej. Przyjmuje z niej mocz i przewodzi go do pęcherza moczowego. Moczowody układaj się pozaotrzewnowo, przyśrodkowo do nerek. Zmierzają do pęcherza moczowego, którego dogrzbietową ścianę przebijają skośnie na granicy szyjki.

Pęcherz moczowy jest zbiornikiem moczu. Leży u obu płci w jamie miednicznej na spojeniu łonowym, u samców poniżej odbytnicy a u samic pod pochwą. Trzon pęcherza przedłuąża się w przewężenie zwane szyjką, której kontynuacją jest cewka moczowa..Ściana pęcherza moczowego obejmuje trzy warstwy:błonę śłuzową z podśluzówką, błonę mięśniową oraz błonę surowiczą-przydankę.

Cewka moczowa jest to narząd zróżnicowany płciowo. Cewka moczowa samców stanowi kontynuację szyjki pęcherza moczowego. Rozpoczyna się ujściem cewki moczowej wewnętrznym, na szyjce pęcherza i kieruje wzdłuż spojenia miednicznego ku tyłowi. Początkowy odcinek cewki bardzo krótki, działa wyłącznie jako droga moczowa nazywa się cewką moczową właściwą. Odcinek następny, bardzo długi przewodzi mocz jak i produkty płciowe, działa więc jako cewka moczopłciowa. Granicę między cewką właściwą a moczopłciową wyznacza wzgórek nasienny. Jest to miejsce gdzie do cewki moczowej uchodzą nasieniowody. Cewka moczowa żeńska służy wyłącznie do wyprowadzania moczu. Jest ona stosunkowo krótka. Rozpoczyna się podobnie jak u samców na szyjce pęcherza ujściem wewnętrznym cewki moczowej, a kończy ujściem zewnętrznym cewki moczowej, otwierającym się do przedsionka pochwy, na granicy między pochwą a jej przedsionkiem.

ZĘBY BUDOWA I RODZAJE

Zęby są to bardzo twarde narządy służące do chwytania i przytrzymywania pokarmu, do jego odgryzania i rozdrabniania. W zależności od rodzaju pobieranego pokarmu budowa zębów u różnych gatunków zwierząt jest bardzo zróżnicowana. Ze względu na funkcję, budowę i położenie zęby dzieli się na grupy: zęby sieczne lub siekacze, kły, zęby przedtrzonowe i trzonowe. Zęby układają się w dwóch łukach zębowych górnym i dolnym.

Zęby sieczne położone są za wargami, po trzy z każdej strony. Siekacze środkowe nazywa się cęgami, obok nich leżą średniaki, a najbardziej zewnętrznie okrajki.(symbol i,I)

Kły osadzone są ku tyłowi od siekaczy, po jednym z każdej strony i w szczęce(symbol:c,C)

Zęby przedtrzonowe leżą za kłami, jest ich trzy niekiedy cztery z każdej strony i w obu łukach(symbol p,P).

Zęby trzonowe układają się najbardziej tylnie, liczba ich również w obu łukach i z każdej strony, wynosi 3 ewentualnie 2 lub 4(symbol M)

Zęby mleczne pojawiają się w określonym porządku przed urodzeniem lub wkrótce po nim, są one słabiej rozwinięte niż zęby stałe.

Wzór zębów

Całość uzębienia ujmuje się w formie tzw. wzorów zębowych, gdzie w postaci ułamka zwykłego pokazuje się liczbę siekaczy, kłów, przedtrzonowców i trzonowców w połowie łuku górnego( w liczniku) oraz dolnego0 (mianowniku)

zęby i.c.p.0 zęby I.C.P.M

mleczne i.c.p.0 stałe I.C.P.M.

Zęby krótkokoronne charakteryzują się obecnością korony, szyjki i korzenia.

Korona zęba jest to część zęba wystająca nad dziąsło. Ma ona kształt klina (siekacze), stożka (kły) albo pokryta jest stożkowatymi wyrostkami lub guzkami (przedtrzonowce, trzonowce)

Korzeń zęba ukryty jest w zębodole, do którego przymocowuje się za pomocą więzadła zębowego

Szyjka zęba jest to miejsce przejścia korony w korzeń zęba.

Zęby długokoronowe charakteryzują się bardzo długimi koronami, które zagłębiają się w zębodołach pełniąc rolę korzeni. Do zębów długokoronowych zalicza się siekacze koni, kły świni oraz przedtrzonowce i trzonowce konia i przeżuwaczy.

Pies 3.1.4.2. świnia 3.1.4.3. bydło 0.0.3.3. koń 3.1.3.3.

3.1.4.3 3.1.4.3. 4.0.3.3. 3.1.3.3.

Budowa i funkcje układu wydalniczego i rozrodczego u ptaków

Nerki ptaków, barwy ciemnoczerwonej i o miękkiej konsystencji mają kształt wydłużony, leżą w zagłębieniach kości lędzwiowo-krzyżowej i kości biodrowej. W nerkach ptaków trudno jest odgraniczyć strefę wydzielniczą od strefy wyprowadzającej. Cewki nerkowe w okolicy dolnej krawędzi nerki łączą się w krótkie cewki nerkowe zbiorcze, otwierające się do moczowodu. Moczowody kierują się do części środkowej steku. Brak jest pęcherza moczowego.

Narządy płciowe samicze

U ptaków rozwija się tylko lewy jajnik. Jest on niekształtny, guzowaty i leży pod przednim płatem lewej nerki, podwieszony na silnie unaczynionej krezce. Jajowód również tylko lewy jest to silnie pofałdowany przewód o dość zróżnicowanej budowie, bierze udział w wytwarzaniu osłonek komórki jajowej. W jajowodzie rozróżnia się cztery odcinki: 1.lejek tu następuje zapłodnienie komórki jajowej, 2.cieśń w tym odcinku wytwarzana jest gruba warstwa białka i cienka włóknista błona pergaminowa. Na tępym końcu jaj błona ta z czasem rozdziela się i ogranicza komorę powietrzną. 3. zwany macicznym tu powstaje porowata , twarda niekiedy pigmentowata skorupa wapienna, odcinek czwarty zwany pochwowym, przesuwa on wykształcone już w całości jajo do środkowego odcinka steku.

Narządy płciowe samcze. W odróżnieniu od większości ssaków ptaki nie mają moszny, a jądra zawiązują się, rozwijają i pozostają w jamie ciała, nieco z przodu i dolnie od przednich płatków nerek. Są one podwieszone na krótkiej krezce i mają kształt ziarna bobu lub jajowaty. Na wklęsłej przyśrodkowej powierzchni jądra leży, uwidaczniające się tylko w okresie godowym najądrze, do którego przewodu uchodzą przewodziki odprowadzające jądra. Nasieniowody są cienkie poskręcane i biegną wzdłuż kręgosłupa obok moczowodów, aby w końcu otworzyć się na brodawkach bocznej ściany części środkowej steku. Prącie u większości ptaków jest zredukowane. Dobrze wykształcone jest u kaczora i strusia. Prącie ptaków przypomina odpowiedni narząd gadów stanowiąc fałd dolnej ściany części końcowej steku, którego włóknisty zrąb ma przestrzenie, w czasie wzwodu wypełniającego się chłonką. U ptaków nie występują gruczoły płciowe dodatkowe.

---