Urok romantycznej poezji i kryjące się w niej niebezpieczeństwa dla poety i społeczeństwa
1. "NK" Z. Krasiński
Czym jest poezja w świetle "Nieboskiej komedii"? Przekleństwem. Fałszem. "Matką Piękności i Zbawienia". Prawdą. To są definicje poezji, jakie zawarł w swoim dramacie Krasiński, chociaż są sprzeczne. Poezja to modny w romantyzmie temat. W "NK" autor zawarł portret poety-romantyka, pełnego dylematów - lecz nie tylko Hrabia Henryk jest w tym dramacie poetą. Jest nim także mały Orcio, jest poetką w chwili śmierci i obłędu Maria. Z punktu widzenia Hrabiego poezja rzeczywiście jest piętnem i przekleństwem, zresztą ginie on z okrzykiem "Poezjo bądź przeklęta!". To fakt, że Hrabia Henryk był poetą, spowodował ciąg tragicznych wypadków: poczucie obcości z zwykłym świecie, zaślepiony pęd za Dziewicą, którą także możemy uważać za uosobienie zwodniczej poezji, obłęd i chorobę żony, chorobę Orcia. Z kolei w pojęciu Marii poezja była wartością uwznioślającą człowieka, czymś upragnionym, bohaterka pragnęła jej dla siebie i dla syna. W przypadku Orcia - poezja stała się treścią życia, oddzielnym światem, w którym żyje niewidomy chłopiec. Nie mamy więc wątpliwości, że są to różne "odmiany" poezji. Tą, która owładnęła Henryka - to poezja fałszywa, on sam zaś jest poetą przeklętym. Poezja Orcia i Marii jest prawdziwa - oni są poetami błogosławionymi. Jeśli założymy, że poezja jest wielkim dobrem, wynosi ponad tłumy poetę, jest sposobem na poznanie prawdy, to życie poety i jego czyny nie mogą być w sprzeczności z tymi ideałami. A Hrabia Henryk zgrzeszył: pychą, egoizmem, użyciem poezji jako pustego "poetyzowania" i rozkoszy - dlatego wypaczona poezja stała się jego przekleństwem. Poezja jest darem Boga - ktoś kto go otrzymał nie może ulec szeptom szatana, życiem musi podświadczać głoszoną ideę. Poezją jest wszechwładna, ma siłę nadprzyrodzoną - stwarzającą lub niszczącą.
2. Inne uroki i niebezpieczeństwa(metoda wyznacznikowa - chce mi się spać 01:12 piątek)
A. Mickiewicz:
" Konrad Wallenrod" - poeta jest wieszczem narodowym , zagrzewa do walki, to co reprezentuje i do czego zachęca jest dla niego niebezpieczne, posiada broń w rękach - poezję, szyfr, głos przemawiający do sprzymierzeńców inaczej niż do wrogów, dlatego Mickiewicz na wzór Wallenroda, swojego bohatera ukrywa prawdziwe przesłanie do narodu pod postacią właśnie poezji - tak jak Konrad i Halban ukryli w poezji przesłanie wśród krzyżaków, tak Mickiewicz mówi do narodu polskiego w taki sposób , aby cenzura rosyjska pomyślała, że w "Konradzie Wallenrodzie" nie ma żadnych ukrytych prawd, zagrzewania do walki, itd.
"Romantyczność" - ukazuje uroki miłości , prawdziwej wiary, uczucia. Pokazuje wielka miłość nawet po śmierci kochanka Karusi. Stara się nam ukazać, że uczucie jest ponadczasowe, że potrafi wszystko przetrwać. Zawarta jest w tym utworze prawda, że w życiu należy często zdawać się na intuicję i na to co czuje serce, a nie co dyktuje rozum.
Dziady "Wlk Impr" - Konrada opanowuje poezja, natchnienie ogarnia go do tego stopnia, że zaczyna bluźnić przeciwko Bogu. Mimo jego dobrych i szlachetnych intencji, opanowuje go zło. On ma świadomość swojej wielkości jako poety i wielkości poezji, którą tworzy. Ta poezja wywiera jakby zły wpływ na niego. W pewnym stopniu wymyka mu się z rąk, pycha i zarozumiałość teraz przemawiają, jego geniusz jest silniejszy od Boga i Jego stworzenia(świat i ludzie).To jest niebezpieczeństwo i zagrożenie dla poety. Poeta musi mieć świadomość swojej wielkości do tego stopnia, aby trzymać ją "na wodzy" i nie dać się jej wymknąć i dążyć w złym kierunku.
Część IV - Pustelnik obarcza winą księdza za swoje samobójstwo, dlatego, że dał mu do rąk książki Wertera i (coś jeszcze), to one pokazały mu , że można uchylić się od cierpienia jak zrobił to Werter. Dały mu zły przykład, niszcząc życie i prowadząc do alienacji i śmierci. Według wielu książek romantycznych śmierć jest jedyną radą na nieszczęśliwą miłość, ideały równości i wolności, brak obyczajów szlacheckich, konwenansów to "czysta teoria". Rzeczywistość była inna, trudna, bohater ścierający się z nią to jednostka nie mająca żadnych szans, wizja bezsilności napawała bohatera przygnębieniem. - nic innego jak tylko się zabić.
Byron :
"Giaur" - uroki świata, przyrody, orientalny klimat i krajobraz. Poeta zachwyca się pięknymi widokami. Miłość jest siłą sprawczą w życiu wenecjanina , dyktuje mu co ma robić. Lecz decyzja zemsty na Hassanie skazuje bohatera na alienację, wyobcowanie ze świata. Giaur nie czuje się dobrze po popełnieniu zbrodni, ma wyrzuty sumienia, idzie do klasztoru.
Pozostałe uroki :
piękność świata, autor przedstawiał cudowne wizje, piękną przyrodę, egzotyczne kraje, czasy nasycone fantastyką i ludowością, folklorem co budowało pewien nastrój, który jest swoistym urokiem romantycznym
metafizyka, spirytualizm - to tajemniczość, niezwykłość, coś co wybiega poza ramy rozumu, coś w co możemy tylko wierzyć, irracjonalne sceny, zjawiska, zjawy, głosy, to również służy w poezji romantycznej do budowania na stroju i stanowi jej urok
miłość, uczucie, apoteoza jednostki, wierność ideałom, walka o równość i wolność, o sprawiedliwość, przeciw konwenansom, obłudnej moralności
alienacja, śmierć, niezrozumienie, wyśmianie, wygnanie, samotnictwo, popadnięcie w depresję, pozbawienie tożsamości, tradycji, języka, rodziny, miłości