INSTRUMENTY OCHRONY SRODOWISKA

OGOLNIE:

1. Instrumenty prawne

2. Instrumenty finansowo-prawne (opłaty i kary, podatki, fundusze)

3. Instrumenty prawno-administrac.

• normy (standardy) emisji

• normy (standardy) imisji

• ograniczenia i zakazy

• normy produktowe

• pozwolenia prawno-admin.

• pozwolenia zintegrowane

1. MN prawo ochrony środowiska

Przedmiotem zagadnień są tu regulacje wynikające ze źródeł prawa MN hard Iow czy soft law w zależności od przyjętej konwencji, których to przedmiotem jest środowisko lub ochrona środowiska.

Na gruncie systemu prawa przyjmuje się, że dzieli się źródła prawa na

• Prawo wewnętrzne (pochodzące od organów państwa)

• prawo międzynarodowe (które wynika z aktywności państwa i wiąże państwo, jest ono stroną).

• Prawo twarde (hard law) jest prawem wiążącym, źródłami lego prawa jest umowa MN i zwyczaj MN)

• Prawo miękkie (soft law), które nie konieczne jest prawem wiążącym, ale prawem, którym generują zasadniczo organizacje MN.

Tradycyjne źródła prawa:

• umowa MN,

• umowy państw dot. ochrony środowiska (prawo traktatowe)

Rodzaje umów międzynarodowych:

1. Ze względu na ilości stron umowy:

• Bilateralne — dwustronne,

• Multibilateralne - przynajmniej trzy strony

2. Ze względu na obszar, w którym obowiązuje dany akt:

• dwustronne

• regionalne

• globalne — o charakterze powszechnym.

Mamy też szereg umów MN zakazujących

• oddziaływania na środowisko w celach wojskowych,

• zakazy, ograniczenia dot. stosowania broni masowego rażenia, broni biologicznej,

układy MN wprowadzające

• zakaz wyścigu zbrojeń,

• sposób wykorzystania ziemi i przestrzeni kosmicznej
  

2. WSPÓLNOTOWA, UNIJNA LEGISLACJA:

Prawo wtórne

• Dyrektywy

• Rozporządzenia

• decyzje

Orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości zawierające interpretację powyższych aktów prawnych.

Inne dokumenty, takie jak komunikaty, raporty, zalecenia choć nie mają wiążącego charakteru, to jednak mają istotne znaczenie dla prowadzenia polityki ochrony środowiska. Wyznaczają one bowiem cele, lub propozycje rozwiązań, które w dalszej perspektywie mogą znaleźć odzwierciedlenie w aktach normatywnych.

3. WSPÓŁPRACA Z KRAJAMI TRZECIMI
   

4. UCHWALANIE PROGRAMOW NA RZECZ OCHRONY SRODOWISKA
   

•  Natura 2000 - powstrzymanie wymieranie zagrożonych gatunków i siedlisk do roku 2020

• Racjonalne wykorzystanie zasobów”

• polityka wodna

• poprawa jakości powietrza

• zmniejszenie ilość wytwarzanych odpadów

• Program LIFE -  wspiera projekty ochrony środowiska

5. EFEKTYWNOŚĆ PRAWA

• Znajomość przepisów prawnych

• Poprawność konstrukcyjna przepisów prawnych

• Zabezpieczenia proceduralne i organizacyjne

• Współzależność z innymi normami społecznymi i moralność, obyczaje i warunkami społecznymi.

PRZESŁANKI OCHRONY ŚRODOWISKA

Przesłanki wyznaczane są przez przedmiot ochrony czyli człowieka jego życie, zdrowie, potrzeby, jakość życia.

 

Prawo przekształca wyniki badań środowiska w normy.

Przesłanie ogólne:

Ochrona środowiska naturalnego jest obowiązkiem obywateli i władz publicznych, które poprzez politykę zrównoważonego rozwoju powinny zapewnić nie tylko bezpieczeństwo ekologiczne, ale i dostęp do zasobów nieuszczuplonych współczesnemu i przyszłemu pokoleniu.

Poza tym mamy trzy przesłanki:

• Biologiczne

• Społeczne

• Ekonomiczne

Przesłanki biologiczne:

W zamyśle tej przesłanki, nie chodzi o ochronę wszystkiego co żyje, ale tylko o ochronę biologicznego bytu człowieka, czyli zdrowie i życie człowieka jako główny sens współczesnej ochrony środowiska.

• Przykładem takiej ochrony może być wytwarzanie żywności naturalnej, bez środków chemicznych.

Jest to dzisiaj prawie niemożliwe, gdyż taka produkcja zmniejszyłaby gwałtownie globalne zasoby żywności.

Ale taką żywność można spotkać np. na rynkach lokalnych

Przesłanki społeczne:

Mają one charakter zbiorczy, zwracają uwagę na jakość życia, mają charakter uzupełniający.

W ich zakres wchodzi:

• poczucie estetyczne - ochrona czystości, estetyka otoczenia, zachowanie walorów krajobrazu;

• zachowanie żywych zasobów przyrody (z ekonomicznego i biologicznego punktu widzenia;

• dbałość o zasoby rekreacyjne środowiska;

• potrzeba zachowania dorobku kultury materialnej narodu (także w celach badawczych);

• potrzeby humanitarne kształtowania postaw człowieka

 

Przesłanki ekonomiczne:

Środowisko naturalne nie jest ekspansywne (poza klęskami żywiołowymi).

• Środowisko wyznacza tempo i granice rozwoju gospodarczego, zanieczyszczenie środowiska i wyczerpywanie się surowców, koszt ochrony środowiska, a także ograniczenie wzrostu ekonomicznego.

• Rozwój może generować straty w środowisku - ich naprawienie to ogromne koszty, nakłady nie poniesione dziś będą musiały być zwielokrotnione w przyszłości.

ZASADA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

Pojęcie zrównoważonego rozwoju pochodzi pierwotnie z leśnictwa, a stworzone zostało przez Hansa Carla von Carlowitza. Oznaczało ono pierwotnie sposób gospodarowania lasem polegający na tym, że wycina się tylko tyle drzew, ile może w to miejsce urosnąć, tak by las nigdy nie został zlikwidowany, by mógł się zawsze odbudować.

Dla prawidłowego zrozumienia, czym jest zrównoważony rozwój, kluczowe są dwa pojęcia (Stappen 2006):

• koncepcja podstawowych potrzeb

• idea ograniczonych możliwości, a zwłaszcza wytrzymałości światowego systemu ekologicznego.

Definicja ta brzmi następująco:

„Zrównoważony rozwój to rozwój, który zaspokaja potrzeby obecne, nie zagrażając możliwościom zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń.

Opiera się na dwóch podstawowych pojęciach:

• pojęciu "potrzeb", w szczególności podstawowych potrzeb najbiedniejszych na świecie, którym należy nadać najwyższy priorytet;

• pojęciu ograniczeń, narzuconych zdolności środowiska do zaspokojenia potrzeb obecnych i przyszłych przez stan techniki i organizacji społecznej.“

Zrównoważony rozwój stanowi ważny element systemu prawa międzynarodowego:

W Polsce zasada zrównoważonego rozwoju zyskała rangę konstytucyjną - została zapisana w art. 5 Konstytucji RP, a definicja zrównoważonego rozwoju znalazła się w ustawie Prawo Ochrony Środowiska.

Najszerszą definicję zrównoważonego rozwoju stanowi

27 Zasad Zrównoważonego Rozwoju zamieszczonych w dokumencie podpisanym przez ministrów większości krajów, nazwanym podczas Szczytu Ziemi w Rio de Janeiro w sprawie środowiska i rozwoju - "Deklaracją z Rio. Konferencja Narodów Zjednoczonych ”Środowisko i Rozwój” odbyła się w dniach 0d 3 do 14 czerwca 1992 r.

---