A

Amortyzacja - oznacza rozłożenie wartości przez pewien okres w czasie eksploatacji

Analiza wartości - postępowanie planowe, zorientowane na koszty zmierzające do osiągnięcia funkcjonalności produktu, spełnienia wymagań przy najmniejszych kosztach wytwarzania

Austenit - roztwór stały węgla w żelazie γ

Azotowanie - powierzchniowe nasycenie stali azotem; cel: b. twarda warstwa, nie potrzeba już części hartować

B

Brąz - stop miedzi z innymi metalami np. brąz cynowy (1-11%cyny), aluminiowy, ołowiowy, krzemowy, manganowy

Budżet - finansowy wymiar opracowanego planu;zestawienie przewidywanych wydatków dot.realizacji danego planu i sposoby ich pokrycia

C

Cementyt - węglik żelaza Fe3C, faza międzymetaliczna żelaza z węglem

Ceramika techniczna - materiały składające się z tlenków, azotków lub węglików; podział: tlenkowa np. MgO; beztlenkowa np. Sic

Cykl produkcyjny - czas od rozpoczęcia procesu produkcyjnego produktu do momentu przekazania go klientowi

Cykl wytwórczy - związany z realizacją całego procesu wytwórczego

Cykl powstania produktu - badania-idee produktu, koncepcja, rozwój produktu, prototyp i testowanie

Cykl życia produktu - wprowadzenie wzrost, dojrzałość, nasycenie, spadek

D

Dyskontowanie - przeliczanie przyszłych wartości na wartości obecne

Dystrybucja - działanie związane z fizycznym przepływem produktu od producenta do konsumenta lub użytkownika

E

Elastyczny sys.prod. - zintegrowany kompleks urządzeń technologicznych CNC .zautomatyzowanych środ. transp. i manipulacji przedmiotami i narzędziami.

F

Ferryt - roztwór stały węgla w żelazie α

Filary - przedsiębiorstwa, konsumenci, banki, Skarb Państwa (rodzaje powiązań: kredyty usługi, świadczenia, pracownicy, zyski, podatki itp.) (10)

Fazy przygotowania konstrukcyjnego - badania i analizy, zał. konstrukcyjne, projekt wstępny, projekt roboczy, wykonanie i badanie prototypu, projekt ostateczny

Funkcje - związane z produktem; maja realizować potrzeby przy spełnieniu wymagań w stopniu możliwym do akceptacji przez klienta; rodzaje: podstawowe(są niezbędne aby produkt wytwarzać - uzasadniają istnienie produktu, oświetlenie pomieszczenia); podrzędne (spełniają się przez produkt, ale nie są niezbędne do jego działania, umożliwia sygnalizację); zbędne( takie które istnieją ale klient ich nie oczekuje, wydzielanie ciepła)

G

Gospodarka narodowa - całokształt powiązanych ze sobą w obrębie państwa działów produkcji i usług

Gospodarka światowa = gospodarki narodowe państw

Gospodarka towarowa - oparta na wytwarzaniu produktów przeznaczonych do wymiany w drodze kupna - sprzedaży

H

Hartowanie - nagrzewanie (temp ok. 980ºC) i szybkie chłodzenie; efekt: uzyskanie struktury martenzytycznej - stal ma największą twardość

K

Koszty - nakłady pieniężne wydatkowane na określony cel k.prod=k.robo.+k.mater.+k.ogólny

Klejenie - można stosować do prawie wszystkich materiałów, także metali; duża wytrzymałość na ścinanie połączenia stwarza możliwość przenoszenia dużych obciążeń stycznych

Kompozyty - tworzywa wysokowytrzymałe; jest to mieszanina lub kombinacja składników nie rozpuszczający się w sobie, każdy składnik zachowuje swoje właściwości co stanowi w połączeniu tworzywo konstrukcyjne o nowych właściwościach; np. włókna węglowe Al2O3

Kryteria konstrukcyjne - niezawodność, działanie, ekonomiczność, ergonomiczność, estetyka, podział na zespoły, podzespoły i części, wytwórcze

Kształtowanie wtryskowe - przetwórstwo tw.szt; odbywa się w formach do których wtryskiwane jest tworzywo termoplastyczne

Kucie matrycowe - siła działa dynamicznie; w porównaniu do kucia swobodnego zapewnia krótszy czas wykonania, większą dokładność, mniejsze naddatki

Kucie swobodne - siła działa dynamicznie; obróbka mało wydajna, wymagająca wysokich kwalifikacji pracownika i mało dokładna

L

Ledeburyt - mieszanina cementytu i austenitu

Lutowanie - do połączenia potrzebne jest spoiwo zwane lutem; temp. Topnienia lutu jest znacznie niższa niż temp. Topnienia materiału łączonych części

Ł

Łączenie - mogą być to procesy łączenia rozłącznego (połączenia kształtowe: klinowe, wpustowe, wypustowe; sworzniowe, gwintowe sprężyste i rurowe) i nierozłącznego(spawane, zgrzewane, klejone, lutowane, nitowe, skurczowe

M

Marketing - proces zarządzania odpowiedzialny za identyfikowanie, przewidywanie, i spełnianie życzeń konsumentów,prowadzący do zysku

Martenzyt - mieszanina austenitu i ferrytu

Model - rzeczywisty obiekt jako rysunek, schemat, zależność matemat.

Mosiądz - stopy miedzi, zawierają do 45% cynku i dodatki jednego lub kilku pierwiastków

N

Nawęglanie - węgiel dyfunduje do warstwy powierzchniowej części, cel: uzyskanie twardej i odpornej na ścieranie powierzchni części, co uzyskuje się przez hartowanie nawęglanej części

Niezawodność - zdolność do ciągłego wykonania wyznaczonych funcji

O

Obróbka - rodzaje: zgrubna usuwanie materiału, max wydajność-najważniejsze kryterium; kształtująca: nadanie kształtu zbliżonego do ostatecznego, ważne: dokładność, jakość; wykańczająca: najważniejsze parametry dokładności; bardzo dokładna: najważniejsza jest dokładność warstwy wierzchniej

Obróbka plastyczna - polega na kształtowaniu metalu przez wywarcie siły umożliwiającej przekroczenie granicy plastyczności materiału, lecz nie powodującej przekroczenia jego wytrzymałości doraźnej; metody: walcowanie, kucie, tłoczenie; zalety: minimalizacja odpadów, mały koszt jednostkowy, łatwość automatyzacji

Obróbka cieplna - polega na nagrzaniu metali lub stopów metali do temp niższej od temp ich topnienia oraz chłodzeniu powodującym zmiany ich struktury a tym samym ich własności fizycznych i mechanicznych

Obróbka cieplno-chemiczna - zmiany strukturalne uzyskuje się nie tylko za pomocą zabiegów cieplnych, ale również celowo spowodowanym działaniem chemicznym ośrodka, w którym przedmiot się nagrzewa (np. nawęglanie i azotowanie)

Obróbka erozyjna - podział: elektroerozyjna, elektrochemiczna, strumieniowo erozyjna; charakterystyka: suwanie materiału na skutek miejscowego podgrzania do wysokiej temp; materiał usuwany niewidocznym gołym okiem; kształt narzędzia odzwierciedlony na przedmiocie

Obróbka hybrydowa - łączenie oddziaływania różnych energii na materiał obrabiany w celu uzyskania efektu synergii

Obróbka kompletna - umożliwia wykonanie wszystkich lub prawie wszystkich operacji na jednym stanowisku roboczym

Obróbka mechaniczna - nadawany jest ostateczny kształt wyrobu, właściwości jego powierzchni i dokładności (obróbka: ścierna, erozyjna, skrawaniem)

Obróbka skrawaniem - wiór (oddzielony materiał), ostrze o określonej geometrii; podział: toczenie, frezowanie, wiercenie, struganie, dłutowanie, przecinanie; charakterystyka: narzędzie jedno -lub wieloostrzowe o określonej geometrii; wiór o dużych wymiarach; usuwanie materiału na skutek efektu klina - rozdzielanie materiału przez ostrze narzędzia

Obróbka ścierna - mały wiór, dużo małych ostrzy nieokreślonej geometrii; podział: szlifowanie ściernicami, obróbka luźnym ścierniwem; charakterystyka: narzędzie składające się z nieprzeliczalnej liczby ostrzy o nieokreślonej geometrii; wiór o małych wymiarach, częściowo utleniany; usuwanie materiału na skutek efektu klina - rozdzielanie materiału przez ostrze narzędzia

Odlewnictwo - proces polega na zalaniu płynnym metalem formy mającej kształt odpowiadający zew. kształtowi wykonywanego przedmiotu; wew. kształty odlewu odtwarza się za pomocą rdzeni, natomiast kształt formy uzyskuje się za pomocą modelu; materiały na odlewy: żeliwo, staliwo, metale kolorowe

Odlewanie pod ciśnieniem - płynny metal pod ciśnieniem doprowadzony jest do metalowej formy; powierzchnie są gładkie, wymiary dokładne; produkcja masowa i wielkoseryjna

Odlewanie w formach piaskowych - forma wykonana z masy formierskiej, kształt zew. odwzorowany jest modelem a wew. rdzeniem; przez układ wlewowy wlewa się metal, kontrolę wypełnienia formy umożliwiają otwory przelotowe

Odlewanie w kokilach - kokile to trwałe metalowe formy zezwalające na wykonanie w nich tysięcy odlewów; ze względu na drogie formy opłacają się przy produkcji seryjnej i masowej

Odlewanie odśrodkowe - płynny metal wlewa się do wirującej formy; wykonuje się części obrotowo-symetryczne; nie potrzeba układu wlewowego ani rdzeni

Odlewanie pod ciśnieniem - przetwórstwo tw.szt; najczęściej stosowane jest do żywic lub roztworów tworzyw sztucznych

Odpuszczanie - stosowane dla stali hartowanych - część podgrzewa się do temp od180 do 650ºC, w zależności od tego jaki efekt chcemy uzyskać, przetrzymuje w tej temp i następnie chłodzi; efekt: usuniecie naprężeń hartowniczych, obniżenie twardości i zwiększenie wydłużenia i udarności

Operacja - zamknięta część procesu technologicznego, czynność wykonywana jest bez przerw na inne czynności przez jednego pracownika lub grupę na jednym stanowisku w jednym lub kilku zamocowaniach

Optymalna konstrukcja - logiczna funkcja prawidłowo dobranych kryteriów

P

Perlit - mieszanina cementytu i ferrytu

Planowanie - projektowanie przyszłości; co robić, jak zrobić, w jakim czasie, pytanie te przed podjęciem działania

Polimery - związki wielocząsteczkowe; termoplasty ( miękną gdy wzrasta temp); elastomery (zdolność do nietrwałego odkształcenia)

Podejście systemowe - kompleksowe rozwiązanie danego problemu, uwzględnia wszystkie jego możliwe aspekty

Prasowanie na gorąco - przetwórstwo tw.szt.; materiałem wyjściowym są proszki lub kształtki wstępnie formowane z tworzyw termoutwardzalnych

Proces - jest ciągiem następujących po sobie działań, które składają się na „nieprzerwany ruch”

Proces produkcyjny - jest uporządkowanym ciągiem działań (operacji -zadań) w wyniku których klient otrzymuje wymagane produkty; podział: proces badań i rozwoju, proces wytwórczy, proces dystrybucji i obsługi klienta

Proces technologiczny - jest to część procesu wytwarzania bezpośrednio związana ze zmianą kształtu, wymiarów, jakości powierzchni i własności fizykochemicznych części maszyn, bądź też z łączeniem tych części; struktura: operacje (zamocowania, pozycje)→zabieg(przejścia) →czynności→ruch elementarny; dane wejściowe: rys. konstrukcyjny, posiadane zasoby, ilość sztuk wykonywanych wyrobów; etapy: zgrubna, kształtująca, wykańczająca b. dokładna

Produkt - jest to wyrób lub usługa będąca materialnym, energetycznym lub informacyjnym rezultatem funkcjonowania systemu produkcyjnego

Produktywność - stosunek efektów Y uzyskanych z nakładów X poniesionych na uzyskanie tych efektów [P=Y/X=efekty/nakłady]

Prognoza - zbiór informacji o przyszłym kształcie zjawisk lub procesów-

Projektowanie sekwencyjne - podejście tradycyjne, rozpoczęcie kolejnego zadania następuje po zakończeniu, uzgodnieniu i ewentualnej korekcie zadania poprzedzającego (49)

Projektowanie współbieżne - równoległe wykonywanie procesów, standaryzacja, integracja

Przedsiębiorstwo - wyodrębniony prawnie i finansowo podmiot gosp. działający w określonym systemie gosp.

Przejście - elementarna część zabiegu w której następuje zdjęcie jednej lub wielu warst materiału za pomocą jednego lub wielu zabiegów

Przygotowanie produkcji - konstrukcyjne-produkty (co produkować?); technologiczne- procesy (jak to robić?); organizacyjne- przedsiębiorstwo (ile będzie kosztować? Kiedy się znajdzie na rynku?) - decyzje rzutują na koszty

Przygotowanie konstrukcyjne - podstawa: co będzie produkowane; działalność perspektywiczna (studia wstępne, prace naukowo - badawcze, badanie rynku, ogólna koncepcja, patentowanie), działalność właściwa (dokumentacja, prototyp); należy zwrócić uwagę na obliczenia wytrzymałościowe, dobór materiału, uzasadnienie przyjętych tolerancji

Przygotowanie technologiczne - następuję po przygotowaniu konstrukcyjnym; określenie jak wyrób będzie produkowany

R

Rachunkowość zarządcza - dostarcza informacji o przyszłości i ewentualnym podjęciu działań alternatywnych (za pomocą miernika kosztów)

S

Spawanie - ciepło doprowadzone w takiej ilości, aby wywołać topnienie krawędzi łączonych części; łączenie następuje za pomocą spoiwa o temp. Topnienia zbliżonej do temp. Topnienia metalu rodzimego

Spiekanie proszków - (ceramika, cermetale) można uzyskać materiały o specjalnych właściwościach, można wyeliminować obróbkę skrawaniem w wytwarzaniu takich części, przy odpowiednio dużej skali produkcji można zmniejszyć koszt jednostkowy wykonania części

Stal - otrzymywany w procesach stalowniczych przerobiony plastycznie stop żelaza z węglem(do ok. 2,11% C) i innymi pierwiastkami

Staliwo - stal lana, stal odlana do formy odlewniczej (nie przerobiona plastycznie)

Symulacja - odtwarzanie zachowania się obiektu badań w warunkach rzeczywistych

Synergia - współdziałanie różnych czynników , skuteczniejsze nią suma ich oddzielnych działań

System - powiązany ze sobą zbiór elementów działających wspólnie dla osiągnięcia założonego celu (muszą wystąpić powiązania)

System produkcyjny - stanowi celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informacyjny eksploatowany przez człowieka i służący wytwarzaniu określonych produktów w celu zaspokojenia potrzeb klientów(podział na część bliższą i dalszą 16)

Szereg czasowy - model, w którym prognoza zmiennej wyznaczona jest w funkcji czasu

T

Technologie HT - zaawansowane technologie w zakresie operacji technologicznych wiąże się przede wszystkim z wprowadzeniem nowych materiałów narzędziowych oraz nowych rozwiązań konstrukcyjnych stosowanych w urządzeniach technologicznych

Technologiczność konstrukcji - sposób konstruowania produktu, aby wytwarzanie poszczególnych części produktu jak i jego montaż był w warunkach danego systemu produkcyjnego najprostsze i najmniej kosztowne

Tłoczenie - obróbka plastyczna; siła działa statycznie; grubość ścianek wyrobu jest prawie jednakowa i niewiele różni się od grubości materiału wyjściowego(blach, krążków itp.)

Tłoczenie płyt - przetwórstwo tw.szt; odbywa się w foremniku, który odwzorowuje kształt

Typizacja - wybór takich części i zespołów , których konstrukcja okazała się najbardziej sprawna i celowa

U

Ulepszanie cieplne - połącze4nie hartowania i wysokiego odpuszczania (w temp>500ºC); efekt: uzyskanie najkorzystniejszych właściwości mechanicznych przy możliwej obróbce skrawaniem

Unifikacja - polega na konstruowaniu optymalnych technicznie i ekonomicznie części i zespołów w celu ich szerokiego i różnorodnego wykorzystania (unifikowane są zespoły typizowane)

Uszkodzenie - przypadek, gdy urządzenie nie wykonuje prawidłowo swoich funkcji całkowite, częściowe, stopniowe, narastające z upływem czasu, nagłe, możliwe do wykrycia orze badania i analizy

W

Walcowanie - obracające się walce w kilku przejściach wykonują wyrób; podstawowe wyroby to: kształtowniki walcowe, rury, blachy

Wydajność - miara wykorzystania zasobów systemu produkcyjnego

Wymagania klientów: skracanie cyklu życia produktu; szybkie wprowadzanie nowych produktów (lepszych jakościowo o znacznej niezawodności; zróżnicowanie produktów (udział klienta w „tworzeniu” produktu)

Wyżarzanie - zupełne: temp od ok. 920 do 750ºC - b. wolne chłodzenie razem z piecem, efekt: budowa drobnoziarnista, duża ciągliwość, mała twardość; normalizujące: temp. od ok. 920 do 750ºC - powolne chłodzenie na powietrzu, efekt: usunięcie naprężeń wew., przygotowanie struktury przed dalszą obróbką cieplną i mechaniczną; zmiękczające: ok. 750ºC - dłuższe wygrzewanie i chłodzenie, efekt: obniżenie twardości, polepszenie obrabialności - w tym także dla obróbki plastycznej; rekrystalizujące: od ok. 550 do 650ºC - wygrzewanie i chłodzenie, efekt: usunięcie zgniotu po obróbce plastycznej na zimno; odprężające: od ok. 400 do 500ºC - wygrzanie i chłodzenie, efekt: usunięcie naprężeń wew. bez wyraźnych zmian strukturalnych

Wzrost zatrudnienia w przygotowaniu produkcji: technologie informatyczne; automatyzacja; komputeryzacja (możliwość modelowania i symulacji); technologie umożliwiające uzyskanie wysokiej wydajności, jakości i dokładności

Z

Zabieg - to część operacji w trakcie której następuje zmiana wymiarów, chropowatości, stanu lub liczności podczas montażu

Zakład produkcyjny - stanowi wyodrębnioną pod względem techniczno-produkcyjnym i terytorialnym całość

Zamocowanie - jest to ściśle określone położenie przedmiotu na obrabiarce

Zarządzanie - jest to rozporządzanie zasobami, a szczególnie procesami i informacjami, dla osiągnięcia zamierzonych celów zgodnych z zasadami gospodarowania w określonym otoczeniu i warunkach zmian zachodzących w tym otoczeniu

Zdolność produkcyjna - możliwość wytwarzania wyrobów lub świadczenia usług o wymaganej przez klientów wartości w określonym czasie i ilościach wynikających z zasobów sys. prod.

Zgrzewanie - do połączenia potrzeba tyle ciepła by osiągnąć stan plastyczny w miejscu łączenia; połączenie następuje dzięki silnemu dociśnięciu łączonych części

Znak towarowy - ważna rola w życiu prezdsięb.; środek walki o jakość produktów i materialne korzyści firmy

Ż

Żeliwo - odlewniczy stop żelaza z węglem (ponad 2%C) i innymi pierwiastkami

---