Filozofia - narodziła się na przełomie VII i VI w. p.n.e.
Okres I Kolonia Azja Mniejsza
Tales z Miletu - uchodził za pierwszego filozofa. człowiek wszechstronnie uzdolniony, wykształcony, matematyk, inżynier, geograf i do tego miał dobrą głowę do interesów, autor twierdzenia z geometrii.
Tales przez wiele lat prowadził między innymi obserwacje nad klimatem i przewidział wyjątkowy urodzaj na oliwki dlatego wykupił wszystkie tłocznie w Milecie i okolicach. Milet to miasto kupieckie - teren dzisiejszej Turcji. Im ktoś miał więcej oliwek tym szybciej musiał przyjść do Talesa by wypożyczyć tłocznię bo inaczej jego plony zostałyby zmarnowane. I w ciągu jednego sezonu Tales zrobił nieograniczony majątek. Dzięki niemu mógł zajmować się swoimi badaniami.
„Świat powstał z wody” słowa Talesa
Tales był pierwszym znanym europejczykiem, który wskazał na coś materialnego z czego wszystko powstało. Zauważył, że wszelkim przejawom życia towarzyszy występowanie wilgotności więc utwierdził jeszcze siebie i innym w tym mniemaniu w swoim zdaniu. Tales zapoczątkuje całą tradycję filozofów gdzie każdy będzie czuł się w obowiązku odpowiedzenia na pytanie „z czego powstał świat?”
Uczeń Talesa Anaksymander z Mieltu powie, że świat powstał z apeironu czyli bezkresu.
Uczeń Anaksymandra Anaksymenes powie, że świat powstał z powietrza.
Anaksymander po raz pierwszy użyje słowa ARHE dla niego arhe było apeironem dla Anaksymenesa było powietrzem.
Talles nie znał jeszcze pojęcia ARHE
Talles zostawił wiele sentencji mądrościowych:
- „Ręcz za kogo, a nieszczęście pewne”
-„Niech mowa twoja nie budzi nienawiści u ludzi ze wspólną wiarą”
-„Trudno jest poznać samego siebie”
-„Ucz się tego co najlepsze”
-„nie wszystkim wierz panujący nad wszystkim panuje”
-„Pomysł ukrywaj w domu aby nie budzić zazdrości”
-„Jaką opiekę zapewnisz rodzicom, taką sam dostaniesz od dzieci”
-„Nie wzbogacaj się w niegodny sposób”
Tadeusz Kotardiński - twórca traksyologi - nasz rodak
Cnota - Grecy w pierwszym okresie uważali ją jako pojęcie bardzo pojemne. Każda umiejętność lub sprawność perfekcyjnie realizowana jest cnotą. Np. Homer uważał, zachwycał się że nikt na całej Helladzie nie potrafił tak pięknie kłamać i krzywoprzysięgać jak dziadek Odyseusza. Czynił on to w sposób doskonały.
Tales - patron sportowych kibiców. Umarł na stadionie dostał udaru słonecznego w Milecie.
Tales zajmował się astronomią i przewidział zaćmienie Słońca i na podstawie tej daty czyli 28.05.585 p.n.e. odtworzono czas jego życia.
Heraklit z Efezu - powie świat powstał z ognia.
Heraklit żyje w Efezie - miasto kupieckie. Udaje się na rynek, na rynku gwar, wrzask, upalny dzień, kupcy, jest zmęczony wszystko widzi to przed swoimi oczami ma dość idzie nad rzekę patrzy na wodę widzi masy wody. Przed chwila widział masy ludzi przechodzących przez rynek w Efezie. W jego umyśle kiełkuje taka synteza Panta Rei - wszystko płynie. (nie można wejść dwa razy do tej samej rzeki, w ten sam tłum)
Cokolwiek w świecie jest stałe to tym czymś stałym jest zmienność
Zmienność jest powszechnym atrybutem wszechrzeczy.
Heraklit chce być filozofem zadaje sobie pytanie co jest arhe wszechrzeczy.
Wybór Heraklita pada na ogień który przybiera różne kolory - zmienność arhe
Każdy człowiek ma głęboka potrzebę posiadania prawdy o świecie jego powstania.
Każda odpowiedź to spekulacja na miarę czasu.
Demokryt z Abdery (ok. 460 - 370 p.n.e.)- szukał połączenia części wspólnej dla wody, ognia, powietrza i ognia. Powiedział świat powstał z maleńkich niepodzielnych cząstek materii - atomów.
Demokryt przyglądał się wraz ze swoim nauczycielem Leucyfrem na pyłki kurzu w smudze światła.
Demokryt mówi ze cząsteczki łaczą się ze sobą bo:
1at maja haczyki 2wypustki
1at maj a dziurki 2 kołeczki
Demokryt odkrył tez że tak jak i atomy musi być próżnia gdyż atomu musza się swobodnie poruszać tworząc większe cząstki. Jeżeli tak się dzieje oznacza to że każdy stan kolejny tego świata jest ściśle wyznaczony przez stan bezpośrednio go poprzedzający a to oznacza że w świecie panuje powszechny determinizm czyli w świecie nie ma miejsca na przypadek.. Wszystko daje się racjonalistycznie i materialistycznie wytłumaczyć wzajemnym oddziaływaniem na siebie cząstek materii.
Opowieśc o tym jak Demokryt pojmuje determinizm i wytłumaczalność zjawisk świata - opisuje starożytny historyk filozofii w księdze „Żywoty i poglądy słynnych filozofów”.
Szedł sobie przez pole łysy człowiek i spadł na jego głowę żółw. Człowiek poniósł śmierć na miejscu. Orły mają taki zwyczaj iż chcąc się dostać do smacznego mięsa żółwia unoszą go na jakąs wysokość i zrzucają na kamień, Pęka skorupa. tym razem orzeł zobaczył łysinę.
Demokryt tworzy wizję świata:
- materialistyczną - bo wszystko tłumaczy fizycznymi oddziaływaniami na siebie cząstek materii
- monistyczną - bo tłumaczy świat w myśl jednej zasady
- deterministyczną - bo wszystko ma swoją przyczynę
- racjonalistyczną - wszystko da się rozumnie wytłumaczyć
Wszystkich myślicieli tego okresu nazywamy jedną zbiorczą nazwą Jońskich Filozofów Przyrody lub Materialiści Greccy W Epoce Przedakatejskiej <od Talesa do Demokryta>
Okres II Ateny Centrum
Sokrates żył 70 lat od 469 do 399 p.n.e.
Realia w jakich Sokrates żył - w Grecji i Atenach panuje ustrój demokratyczny. Sukcesywnie odbierana jest władza królom. W Grecji jest zapotrzebowanie na typ działacza społecznego, Rodzi się zapotrzebowanie na
- logika
- retoryka - sztuka mówienia
- erystyka - sztuka prowadzenia sporów
Tylko ludzie mający takie umiejętności mogą się liczyć w polityce.
Sofiści - nauczyciele tych wszystkich umiejętności jakie potrzebne się w demokracji.
Najsławniejsi sofiści - Gorgiasz, Protagoras, Hippiasz, Kadynach, Menon
Sofiści uczą Ateńczyków: jak najsłabsze argumenty przedstawić jako najsilniejsze, jak najsilniejsze racje przeciwnika ukazać jako najsłabsze. uczą jak używać i jak nadużywać rozumu, wnioskować, rozumować. wszystko dla polityki dla uzyskania większości w wyborach.
Przeciwko praktykom sofistycznym wystąpił Sokrates.
Sokrates zauważy, że sofiści zyskają swoje sukcesy dzięki chwiejności znaczeniowej swoich wyrazów bo jeżeli w 1 i tym samym rozumowaniu będziemy oferowali to samo słowo ale w różnych znaczeniach możemy udowodnić swoją tezę.
Łatwo zmienić znaczenie słów. Sokrates zażąda formalnego zdefiniowania pojęć na początku dyskusji by sprawdzić czy na końcu sprawy znaczenie danego słowa nie zmieniło się. Po 2 zażąda czynności indukcyjnych.
Więc Sokrates zażąda:
- definicji
- rzetelnej indukcji
Sokrates wypracuje dwie metody dochodzenia:
- metoda elemptyczna - metoda zwijania. Sokrates zadawał tak długo pytania swojemu rozmówcy aż do tego jak rozmówca zaprzeczy swojej tezie. Zaprzecza sam sobie. Rozmówca wyzbywa się poglądów fałszywych.
- metoda majotyczna - położnicza Sokrates zadawał tak długo pytania aż rozmówca zgodzi się z jego tezą.
Rolą filozofa jest zbić fałszywe poglądy i pomóc w narodzeniu się prawdy.
Sokrates zajmuje się etyką. Zawęził pojęcie cnota. (jest tylko jedna etyczna)
Cnota dla Sokratesa jest utożsamiana z wiedzą więc można się jej nauczyć. Jest to intelektualizm etyczny.
Sokrates staje się twórcą etyki głosi, że w każdym człowieku tkwi boski pierwiastek Daimonion. czyli Sokrates wskazał na coś takiego w człowieku co my dziś nazywamy zgubieniem.
Sokrates popada w konflikt z władzą ateńską. Sokrates ma swoich uczniów.
Anytosm Meletos i Likon sporządzą donos na Sokratesa iż Sokrates nie uznaje bogów uznanych przez państwo oraz, że psuje młodych. Za to groziła kara śmierci. Dochodzi do procesu. Sokrates na procesie rozzłoszcza sędziów swoją logiczną argumentacją przeciwko zarzutom:
Na zarzut psucia młodzieży Sokrates odpowie:” Jeżeli ja Sokrates psuje młodzież to młodzież staje się coraz gorsza. Jeżeli młodzież staje się coraz gorsza to coraz gorsze staje się społeczeństwo ateńskie, jeżeli coraz gorszym staje się społeczeństwo ateńskie to mnie Sokratesa psującego społeczeństwo będą spotykać coraz to większe szkody. Dlatego jeżeli ja Sokrates psuje młodzież to działam na własną szkodę. Ale człowiek rozumy nie może działać na własną szkodę zatem albo ja Sokratesie psuje młodzieży albo jeśli to czynię to działam nieświadomie, a wówczas nie można mnie Sokratesa uznać winnym”
A na zarzut niewiary w bogów Sokrates odpowiada: ”Ja Sokrates uczyłem przez całe życie o boskim pierwiastku daimonionie czy można wierzyć w synów nie wierząc w ojców. Zatem kiedy ja mówiłem iż w każdym z synów jest bóstwo opiekuńcze…
Sprawa skończyła się źle demokratyczną przewagą głosów. Sokrates miał możliwość ucieczki z więzienia. Czekał na wyrok ok. miesiąca. Wypił kielich kikuty, pochodził by krew krążyła, potem się położył i umarł.
Sokrates służył w wojsku. Walczył pod Anchipolis i pod Derią <bitwy historyczne> miał wielką odwagę cywilną.
W tamtych czasach wierzono, iż jeżeli nie uczci się należytym pogrzebem dusza będzie miała problem z wejściem do Hadesu.
Flota ateńska nie pozbierała z fal morskich trupów marynarzy. Na zajutrz Dejmos żąda ukarania floty właśnie za to. Urząd pełnił tego dnia Sokrates. Tam urzędy pełniło się przez jeden dzień jedna osoba i potem ktoś inny, Sokrates nie pozwolił na ukaranie floty. Jednak jego następcą do tego dopuścił. Sokrates w całych Atenach szukał najbardziej nieznośnej żony by móc ćwiczyć na niej swoją cierpliwość. Był mężem niedochodowym - nie pobierał opłat za nauki tak jak sofiści.