„Wymień rodzaje pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych wymaganych dla zakładów pracy, podaj wymagania prawne (techniczne oraz organizacyjne) dla tych pomieszczeń. Ustal rodzaje środków higieny osobistej jakie powinien zapewnić pracodawca”

Zakład pracy to każda organizacja funkcjonująca w oparciu o przepisy określające cel jej powstania i zakres działania oraz zatrudniająca pracowników na podstawie umowy o pracę. Najogólniejszym i podstawowym zadaniem każdego zakładu pracy jest produkowanie dóbr i pełnienie usług z myślą o zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa. Każdy pracodawca jest zobowiązany do tego, aby w swoim zakładzie pracy wyznaczyć właśnie miejsce na pomieszczenia higieniczno-sanitarne, które muszą być utrzymywane (oraz znajdujące się tam urządzenia) w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne korzystanie z nich przez pracowników. Ich rodzaj, liczbę i wielkość trzeba dostosować do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków jej wykonywania. Obowiązuje to zarówno w stosunku do mężczyzn, jak i kobiet. Jeśli wśród zatrudnionych są osoby niepełnosprawne pomieszczenia te musza być dostosowane do ich warunków sprawnościowych, zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi. Według definicji przez pomieszczenie higieniczno-sanitarne rozumie się: szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, toalety, palarnie, jadalnie, z wyjątkiem stołówek, pomieszczenia do ogrzewania się pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży roboczej lub ochronnej. Wymagania dotyczące pomieszczeń higieniczno-sanitarnych dokładnie precyzuje załącznik 3 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia

26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. nr 169 z 2003 r., poz. 1650).

Ww. rozporządzenie obliguje pracodawcę do zapewnienia pracownikom pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych, których rodzaj, liczba i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii, rodzaju pracy oraz warunków, w jakich praca jest wykonywana. Pomieszczenia higieniczno-sanitarne powinny znajdować się w budynku, w którym odbywa się praca. Usytuowanie tych pomieszczeń powinno uniemożliwić pracownikom z nich korzystającym przechodzenie przez pomieszczenia, w których znajdują się substancje trujące, materiał zakaźny albo wykonywane

są prace szczególnie brudzące. Pomieszczenie higieniczno-sanitarne powinny być ogrzewane, oświetlone oraz wentylowane zgodnie z przepisami budowlanymi i Polskimi Normami. Wysokość tych pomieszczeń nie może być mniejsza niż 2,5m, przy czym w przypadku usytuowania ich w piwnicach, suterenach lub na poddaszu dopuszcza się zmniejszenie wysokości tych pomieszczeń do 2,2m. Pracodawca jest zobowiązany utrzymywać pomieszczenia higieniczno-sanitarne w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne korzystanie z nich przez pracowników. Ponieważ pomieszczenia te wymagają utrzymania czystości podłóg oraz ścian, powierzchnie te powinny być pokryte materiałem gładkim, nienasiąkliwym i odpornym na działanie wilgoci do wysokości 2m. Ponadto w pomieszczeniach, gdzie znajdują się natryski i umywalnie, na podłogach w miejscu mycia należy umieścić podkładki izolujące. Szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami oraz toalety powinny być urządzone oddzielnie dla kobiet i mężczyzn (jeżeli zakład zatrudnia mniej niż10 pracowników na jedną zmianę, pomieszczenia te mogą być wspólne pod warunkiem zapewnienia osobnego korzystania przez kobiety i mężczyzn). Jeżeli pracodawca zatrudnia do 20 pracowników, powinien zapewnić im toalety i umywalki, a także warunki do higienicznego przechowywania odzieży własnej, roboczej i ochronnej oraz do higienicznego spożywania posiłków. Jeżeli w zakładzie pracy nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia i prace brudzące oraz nie ma szczególnych wymagań sanitarnych, miejsca do spożywania posiłków, przechowywania odzieży oraz umywalki mogą znajdować się w jednym pomieszczeniu. Pracownicy zatrudnieni w pomieszczeniach biurowych mogą przechowywać swoją odzież w miejscu pracy. Ponadto pracodawca zatrudniający osoby niepełnosprawne powinien zapewnić dostosowanie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych wraz z dojściem do nich, do ich potrzeb.

              
SZATNIE:

Szatnie mogą być urządzone w suterenach lub piwnicach, pod warunkiem zastosowania odpowiedniej izolacji ścian zewnętrznych i podłóg zabezpieczającej pomieszczenia przed wilgocią i nadmiernymi stratami ciepła oraz zapewnienia warunków ewakuacji ludzi z tych pomieszczeń. Szatnie powinny być urządzone w oddzielnych lub wydzielonych pomieszczeniach, powinny być one suche i w miarę możliwości oświetlone światłem dziennym. W szatniach powinny być zapewnione miejsca siedzące dla co najmniej 50 % zatrudnionych na najliczniejszej zmianie. Szerokość przejścia między dwoma rzędami szaf oraz głównych przejść komunikacyjnych powinna być nie mniejsza niż 1,5m. Szerokość przejść między rzędami szaf a ścianą powinna być nie mniejsza niż 1,1m.
W szatniach należy zapewnić przynajmniej czterokrotną wymianę powietrza na godzinę, a w szatniach wyposażonych w okna otwierane przeznaczonych dla nie więcej niż dziesięciu pracowników wymiana powietrza nie może być mniejsza niż dwukrotna na godzinę.

Szatnie dzieli się na:

·         Szatnie odzieży własnej pracowników - przeznaczone do przechowywania odzieży należącej do pracowników (domowej), jeżeli ze względów higienicznych odzież ta nie powinna się stykać z odzieżą roboczą i środkami ochrony indywidualnej.

·         Szatnie odzieży roboczej i ochronnej - przeznaczone do przechowywania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, dla pracowników zatrudnionych przy pracach powodujących znaczne zabrudzenie odzieży lub jej zmoczenie oraz dla pracowników, których odzież robocza musi spełniać szczególne wymagania
higieniczno- sanitarne.

·         Szatnie podstawowe - przeznaczone do przechowywania odzieży własnej pracowników oraz odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej, dla zatrudnionych przy pracach, podczas których zabrudzenie odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej występuje w małym stopniu i nie stwarza ryzyka zanieczyszczenia odzieży własnej pracowników. Powinna ona mieć bezpośrednie połączenie z umywalnią.

·         Szatnie przepustowe - składające się z części przeznaczonej na odzież własną pracowników, części przeznaczonej na odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej oraz przepustowego zespołu sanitarnego z natryskami, łączącego obie te części. Powinna ona być urządzona dla pracowników zatrudnionych przy pracach związanych ze stosowaniem lub wydzielaniem substancji trujących, zakaźnych, promieniotwórczych, drażniących lub uczulających oraz innych substancji o nieprzyjemnym zapachu, a także przy pracach pylących, w wilgotnym i gorącym mikroklimacie lub powodujących intensywne brudzenie.

 

UMYWALNIE I POMIESZCZENIA Z NATRYSKAMI:

W skład zespołu szatni powinny wchodzić umywalnie łatwo dostępne i zapewniające bezkolizyjny ruch pracowników już umytych i przebranych w odzież własną. Do umywalek powinna być doprowadzona woda bieżąca. Szerokość przejścia między umywalkami a ścianą przeciwległą powinna wynosić nie mniej niż 1,3m, a między dwoma rzędami umywalek nie mniej niż 2m.Na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde dwadzieścia kobiet jednocześnie zatrudnionych przy pracach biurowych lub w warunkach zbliżonych do tych prac przypadać powinna co najmniej jedna umywalka.

Na każdych dziesięciu pracowników najliczniejszej zmiany powinna w umywalni przypadać co najmniej jedna umywalka indywidualna a przy pracach brudzących i w kontakcie z substancjami szkodliwymi lub zakaźnymi co najmniej jedna umywalka na każdych pięciu pracowników lecz nie mniej niż jedna przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

Drzwi do łazienki, umywalni i wydzielonego ustępu powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczenia i mieć szerokość co najmniej 0,8m. Kabina natryskowa nie zamknięta, stanowiąca wydzieloną część pomieszczeń natrysków i umywalni zbiorowych, powinna mieć powierzchnię nie mniejszą niż 0,9m² i szerokość co najmniej 0,9m, natomiast zamknięta wydzielona ściankami na całą wysokość pomieszczenia, powinna mieć powierzchnię nie mniejszą niż 1,5m² i szerokość co najmniej 0,9m oraz być wyposażona w wentylację mechaniczną. Szerokość przejścia między dwoma rzędami kabin, przy zastosowaniu zasłon zasuwanych lub ścianek osłaniających, powinna wynosić co najmniej 1,30m, a miedzy kabinami i ścianą co najmniej 0,90m.

W pomieszczeniach umywalni należy zapewnić co najmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny, natomiast w pomieszczeniach z natryskami wymiana ta nie powinna być mniejsza niż pięciokrotna w ciągu godziny. Temperatura wody ciepłej doprowadzonej do umywalek, natrysków i brodzików przy stosowaniu centralnej regulacji lub zbiorowego mieszania wody powinna wynosić od 35° C do 40° C, a w przypadku indywidualnego mieszania wody od 50° C do 60° C.

USTĘPY:

Ustępy powinny być zlokalizowane w odległości nie większej niż 75m od stanowiska pracy. Odległość ta może być większa jedynie dla pracowników pracujących stale na otwartej przestrzeni, lecz nie powinna przekraczać 125m od najdalszego stanowiska pracy. Ustępy powinny mieć wejściowe pomieszczenie izolujące wyposażone w umywalki z dopływem ciepłej i zimnej wody w ilości jedna umywalka na trzy miski ustępowe lub pisuary, lecz nie mniej niż jedna umywalka. Drzwi prowadzące do pomieszczenia izolującego oraz drzwi łączące je z dalszą częścią ustępu powinny zamykać się samoczynnie. W budynkach ustępy powinny być urządzone na każdej kondygnacji. Jeżeli na kondygnacji pracuje mniej niż 10 osób ustępy mogą znajdować się nie dalej niż na sąsiedniej kondygnacji.

W pomieszczeniach ustępów należy zapewnić wymianę powietrza w ilości nie mniejszej niż 50 m3 na godzinę na jedną miskę ustępową i 25 m3  na jeden pisuar. Zainstalowane w ustępach miski ustępowe i pisuary powinny być spłukiwane bieżącą wodą oraz podłączone do kanalizacji.

Szerokość przejścia wzdłuż kabin ustępowych przy jednostronnym ich rozmieszczeniu powinna wynosić co najmniej 1,3m, jeżeli naprzeciwko kabin są umieszczone pisuary, odległość między ścianą na której są zainstalowane, a kabinami nie powinna być mniejsza niż 2m. Na każdych 30 mężczyzn zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar, lecz nie mniej niż jedna miska i jeden pisuar przy mniejszej liczbie zatrudnionych. Na każde 20 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać jedna miska ustępowa, lecz nie mniej niż jedna miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych.

W budynkach użyteczności publicznej i zakładu pracy powinny znajdować się ustępy ogólnodostępne i mieć wejście z dróg komunikacji ogólnej. Powinna przypadać co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar na 35 mężczyzn oraz jedna miska ustępowa na 25 kobiet. 

JADALNIE:

Obowiązek zapewnienia pracownikom osobnego pomieszczenia do spożywania posiłków (jadalni) dotyczy pracodawców zatrudniających powyżej dwudziestu pracowników na jednej zmianie. Obowiązek ten nie dotyczy zakładów pracy, w których wykonywane są prace wyłącznie o charakterze biurowym. W przypadku gdy pracownicy narażeni są na kontakt ze szkodliwymi środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnymi albo przy pracach szczególnie brudzących, należy zapewnić im jadalnie nawet wtedy, gdy poziom zatrudnienia nie osiąga 20 pracowników. Należy w widocznych miejscach umieścić napisy lub znaki informujące o zakazie palenia tytoniu.

Ustala się następujące typy jadalni:

·         typ I - jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych,

·         typ II - jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów,

·         typ III - jadalnia z zapleczem - przeznaczona do spożywania posiłków profilaktycznych, przy czym jest dopuszczalne łączenie jadalni typu II i III.

Powierzchnia jadalni nie powinna być mniejsza niż 8m², a na każdego pracownika powinno przypadać co najmniej 1,1m² powierzchni. Dla każdego pracownika spożywającego posiłek w jadalni należy zapewnić indywidualne miejsce siedzące przy stole. Jadalnia powinna być wyposażona w umywalki w ilości nie mniejszej niż jedna umywalka na dwadzieścia miejsc siedzących w jadalni, lecz nie mniej niż jedna umywalka. Przy każdej umywalce powinny znajdować się ręczniki jednorazowe lub powinna być zainstalowana suszarka do rąk. W jadalni powinny być zainstalowane urządzenia do podgrzewania przez pracownika posiłku własnego oraz zlewozmywaki dwukomorowe w ilości jeden zlewozmywak na dwadzieścia miejsc w jadalni, ale nie mniej niż jeden zlewozmywak. W jadalniach typu I i II lub przy nich powinny znajdować się indywidualne zamykane szafki przeznaczone do przechowywania w higienicznych warunkach własnego posiłku pracownika. Dla pracowników zatrudnionych przy wykonywaniu prac w kontakcie ze szkodliwymi substancjami albo materiałami zakaźnymi lub trującymi powinny być urządzone oddzielnie jadalnie niedostępne dla innych pracowników. Jadalnia taka powinna być oddzielona od pomieszczeń pracy pomieszczeniem izolującym, w którym należy urządzić miejsca do pozostawienia odzieży ochronnej oraz zainstalować umywalki z ciepłą bieżącą wodą.

 

POMIESZCZENIA HIGIENY OSOBISTEJ KOBIET:

W zakładzie pracy zatrudniającym od 20 do 200 kobiet w jednym budynku powinna być urządzona w umywalni dla kobiet kabina higieny osobistej wyposażona w bidet, umywalkę z ciepłą bieżącą wodą i miskę ustępową. Na każde następne 200 kobiet należy urządzić dodatkową kabinę. Powierzchnia kabiny, nie może być mniejsza niż 2,4m² . Powierzchnia pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8m².  W pomieszczeniach higieny osobistej kobiet należy zapewnić przynajmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny. W zakładzie pracy zatrudniającym na jedną zmianę więcej niż 20 kobiet w jednym budynku należy urządzić pomieszczenie z miejscami do wypoczynku w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek, przyjmując co najmniej jedno miejsce na każdych 300 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie, lecz nie mniej niż jedno miejsce.

PALARNIE:

Palenie tytoniu w zakładach pracy jest dozwolone wyłącznie w odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach (palarniach) wyposażonych w dostateczną ilość popielniczek. Należy podkreślić, że tylko pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników ma obowiązek urządzenia palarni. Powinny być one usytuowane w sposób nie narażający osób niepalących na wdychanie dymu tytoniowego. Powinno w nich przypadać co najmniej 0,1m2 powierzchni podłogi na każdego pracownika najliczniejszej zmiany korzystającego z tego pomieszczenia, z tym jednak, że powierzchnia poszczególnych pomieszczeń przeznaczonych na palarnie nie powinna być mniejsza niż 8m2. W palarni należy zapewnić przynajmniej dziesięciokrotną wymianę powietrza w ciągu godziny. Palarni nie można urządzić w pomieszczeniach przejściowych. Należy je oddzielić od ciągów komunikacyjnych drzwiami. Określona przepisami co najmniej dziesięciokrotna wymiana powietrza w ciągu godziny może być dokonywana poprzez wentylację wymuszoną (mechaniczną) lub przez wentylację grawitacyjną.

Warto zwrócić jeszcze uwagę na problem palarni, gdyż pomieszczenie to jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. W niektórych zakładach pracy na podstawie Ustawy z dnia 9.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami palenia tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. nr 10 z 1996 r., poz. 55 z poźn. zm.) wprowadzono zakaz całkowitego palenia tytoniu, co jednocześnie w myśl ww. ustawy zdaniem niektórych pracodawców zwalnia ich od obowiązku wyodrębniania w zakładach pracy pomieszczeń (palarni) przeznaczonych do palenia tytoniu. Jednakże pogląd ten nie jest do końca właściwy. Warto wspomnieć tu o wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 kwietnia 2007 r. sygnatura akt: I OSK 892/06, którego rozstrzygnięcie brzmi jednoznacznie, iż na pracodawcy (zatrudniającym co najmniej 20 pracowników) spoczywa powinność wyodrębnienia pomieszczeń przeznaczonych do palenia tytoniu oraz oznaczenia miejsc, w których zakaz palenia obowiązuje. W uzasadnieniu wyroku Sąd podał, iż w § 2 ust. 2 Rozporządzenia MPiPS z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów BHP (Dz. U. nr 168 z 2003 r., poz. 1650) stwierdzono, że ilekroć w rozporządzeniu mowa o pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych, należy przez to rozumieć także palarnie. Zdaniem NSA jest to definicja zakresowa pełna, polegająca na wymienieniu wszystkich nazw pomieszczeń, które w rozumieniu tego aktu prawnego wyczerpują zakres pojęcia pomieszczenia higieniczno-sanitarne. Definicja ta ma charakter definicji legalnej. Powiązanie więc definicyjne z § 111 ust. 1 i 2 ogólnych przepisów BHP prowadzi do wniosku, że obowiązek zapewnienia pomieszczeń higieniczno-sanitarnych nie zależy od uznania pracodawcy, lecz ma charakter obligatoryjny. Nie można zatem twierdzić, że z Ustawy z dnia 9.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami palenia tytoniu i wyrobów tytoniowych wynika prawo pracodawcy do zakazania palenia tytoniu we wszystkich obiektach zamkniętych zakładu pracy. Zakaz wskazany w tym przepisie dotyczy owszem pomieszczeń zamkniętych, natomiast ustawa dopuszcza palenie tytoniu w pomieszczeniach specjalnie do tego przygotowanych - palarniach, co w powiązaniu z ogólnymi przepisami BHP kształtuje właśnie obowiązek pracodawcy. Reasumując, to po stronie pracodawcy powstaje konieczność wyznaczenia palarni, jeżeli zatrudnia on co najmniej 20 pracowników. Obowiązek ten jest niezależny od tego, czy zatrudnia się pracowników palących czy niepalących. Wystarczy, że zostanie spełniony warunek liczby zatrudnionych i firma będzie objęta tym obowiązkiem, nawet w sytuacji gdy żaden z pracowników nie pali. Wyrok NSA jest brzemienny w skutkach - wynika z niego jednoznacznie obowiązek pracodawcy przygotowania pomieszczenia na palarnię. To z kolei jest związane z ogromnymi kosztami, bo palarnie muszą spełniać wysokie wymagania techniczne wynikające z § 40-42 Rozporządzenia o ogólnych przepisach BHP, np. powietrze ma być wymienianie dziesięciokrotnie w ciągu godziny, a na powierzchni minimum 4m² musi znaleźć się odpowiednia liczba popielniczek.

POMIESZCZENIA DO PRANIA, ODKAŻANIA, SUSZENIA I ODPYLANIA ODZIEŻY ROBOCZEJ I OCHRONNEJ: 

W zakładach pracy w których są zatrudnieni pracownicy przy pracach powodujących znaczne zabrudzenie odzieży lub jej zmoczenie oraz dla pracowników, których odzież robocza, z uwagi na rodzaj wykonywanej pracy, musi spełniać szczególne wymagania higieniczno sanitarne, powinno znajdować się pomieszczenie wyposażone w urządzenia do odkażania, odpylania, suszenia odzieży i czyszczenia obuwia. Na każdego pracownika korzystającego z suszarni powinno przypadać co najmniej 0,2m² powierzchni podłogi. Pralnia powinna zostać wyposażona w urządzenia mechaniczne do prania oraz zapewnić możliwość odpylania, degazacji, dezynfekcji, suszenia oraz naprawy odzieży roboczej i ochronnej. W sytuacji gdy odzież pracowników jest narażona na zanieczyszczenia substancjami trującymi, należy stosować urządzenia służące do neutralizacji tych substancji.

 

POMIESZCZENIA DO OGRZEWANIA SIĘ PRACOWNIKÓW:

Pracodawca powinien zapewnić pracownikom pomieszczenie do schronienia się przed opadami atmosferycznymi, ogrzania się oraz zmiany odzieży dla pracowników którzy wykonują pracę na otwartej przestrzeni lub w nie ogrzewanych pomieszczeniach. W pomieszczeniach do ogrzewania się pracowników powinna być zapewniona temperatura co najmniej 16° C, a na każdego pracownika najliczniejszej zmiany powinno przypadać co najmniej 0,1m² powierzchni, przy czym całkowita powierzchnia pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8m² . Pomieszczenia te powinny być zaopatrzone w urządzenia do podgrzewania posiłków.

Oto najczęstsze uchybienia dotyczące urządzeń i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych stwierdzane w działalności kontrolnej:

- zły stan techniczny pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, np.: odpadający tynk ze ścian, zagrzybienie ścian,

- niesprawna wentylacja mechaniczna lub jej brak (tam gdzie jest wymagana),

- zły stan higieniczno-sanitarny, szczególnie w toaletach,

- brak pokrycia podłóg i ścian do wysokości 2 m materiałem odpornym na wilgoć oraz łatwo zmywalnym,

- w pomieszczeniach jadalni brak indywidualnych miejsc do siedzenia (zwykle są ławki),

- niewystarczająca liczba pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych, np.: zbyt mała liczba umywalni czy natrysków w stosunku do zatrudnionych,

- w jadalni brak zlewozmywaków dwukomorowych i indywidualnych szafek do przechowywania posiłków własnych pracowników,

- w szatniach brak indywidualnych szafek (dwie szafy pojedyncze lub jedna podwójna dla każdego pracownika) do przechowywania odzieży roboczej i własnej; najczęściej odzież robocza oraz własna przechowywane są razem.

Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy i jego obowiązkiem jest ochrona zdrowia i życia pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Obejmuje to także konieczność dostarczania pracownikom środków higieny osobistej. Obowiązek zapewnienia pracownikom środków higieny osobistej wynika z treści art. 233 k.p. oraz § 115 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn.zm.). Powołane przepisy stanowią, że pracodawca jest obowiązany zapewnić dostarczanie pracownikom środków higieny osobistej, przy czym ich ilość i rodzaje powinny być dostosowane do rodzaju i stopnia zanieczyszczenia ciała przy określonych pracach. Należy też dodać, że w regulaminie pracy, układzie zbiorowym pracy powinny być określone zakładowe normy przydziału wydawanych pracownikom środków czystości ustalone na pewien okres, np. miesiąca. Jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalania regulaminu pracy (np. zatrudnia mniej niż 20 pracowników), to normy przydziału środków higieny osobistej określa on w porozumieniu z przedstawicielem pracowników. Dostarczone pracownikowi środki higieny osobistej są własnością pracodawcy i powinny być użytkowane wyłącznie w zakładzie pracy.

Rodzaje i ilości dostarczanych środków higieny osobistej ustala się z uwzględnieniem w szczególności stopnia zabrudzenia ciała przy wykonywaniu pracy, wymagań higieny osobistej związanych z wykonywanymi czynnościami, względów wynikających z obowiązku przestrzegania wymogów sanitarnych. 

Zasady wyposażania pracowników w środki higieny osobistej powinny być określone w regulaminie pracy. Regulamin pracy pracodawca ma ustalać w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. W razie nie uzgodnienia jego treści w określonym przez strony terminie oraz w przypadku gdy w firmie nie ma związków zawodowych - regulamin ustala sam pracodawca (art. 1041-1042 k. p.) Normy przydziału środków ochrony określają też samodzielnie pracodawcy, u których nie ma obowiązku tworzenia regulaminu pracy. Chodzi tu przede wszystkim o pracodawców zatrudniających mniej niż 20 osób. W większych firmach regulaminu można nie wprowadzić jedynie gdy kwestie, które powinny być w nim zawarte, są uregulowane w układzie zbiorowym pracy. Natomiast stroną układów zbiorowych są związki zawodowe, a więc mają one wpływ na jego treść. 

Bibliografia

1. Rączkowski Bogdan, „BHP w praktyce”, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr sp.
   z o.o., Gdańsk 2009,

2. Ustawa z dnia 9.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami palenia tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. nr 10 z 1996 r., poz. 55 z późn. zm.),

3. Załącznik nr 3 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t. j. Dz. U. nr 169 z 2003 r., poz. 1650).

7

---