5700

Inne wskaźniki antropologiczne: Queteleta1 masa ciała w g/wys. Ciała w cm. Zakres zmienności dla przeciętnej populacji osób dorosłych zamyka się w przedziale 350-450 jednostek im wartość wskaźnika jest większa tym osobnik ma tęgą budowę.Queteleta2(wskaźnik masy ciała BMI)masa ciała w kg/wys. Ciała w m2. Rohrera masa ciała w g/wys. Ciała w cm3x100. Smukłości wys. Ciała w cm/ pierw3st.z masy ciała w kg. Im wyższa wartość wskaźnika tym budowa szczuplejsza. Niskie wartości budowa tęga(zakr. Jedn.38-48)Należna masa ciała-to masa, którą powinien posiadać osobnik o określonej wys.i konstrukcji, ustala się ją w zależności od pewnych cech osobniczych budowy ciała: wys.masywności, kośćca. Wskaźniki proporcji pomiarów długościowych ciała: Międzykończynowy-dł.kończyny górnej/dł.kończyny dolnejx100 im wskaźnik większy tym osoba ma dłuższe kończyny górne, a im mniejszy tym krótsze.Dł.kończyny dolnej-dł.kończyny dolnej/wys.ciałax100im wartość wyższa tym kończynadolnadłuższa.Dł.tułowia-dł.tułowia/wys.ciałax100.Wskaźnik MANOUVRIERA-dł.podsiedzeniowakończyndolnych/wys.ciaławpostawie siedzącejx100 im większy tym kończyny są dłuższe. Wskaźniki dymorfizmu płciowego: rozdzielają budowę męską od kobiecej, opierają się na przeciwstawianiu pomiarów górnej części ciała, które osiągają większe rozmiary u mężczyzn pomiarom dolnej części ciała, które są większe u kobiet. Miedniczno-barkowy-szer.miednicy/szer.barkówx100 im większy wynik tym bardziej kobieca budowa. Spłaszczenia klatki-gł.klatki/szer.klatkix100. Obwodów tułowia-obwód klatki/obwód bioderx100.Metody wskaźników przyrodniczych Perkala: metoda porównawcza-grupa kontrolna odniesienia o tej samej płci i wieku ta sama populacja(aby móc porównać) Określa wew. proporcje bud.ciała każdego osobnika lub grupy osobników. Służy do określenia budowy ciała. Wybór gr. odniesienia zależy od celu jakim służą badania. Badający sam decyduje o wyborze gr. odniesienia oraz o liczbie i rodzaju poddanych analizie. Cechy te są pogrupowane w zespoły pozwalające ocenić np. dł.ciała, tęgość otłuszczenie. Mogą być dodatnie lub ujemne, przedział1-7.Normowanie cech antropo. Polega na wyliczeniu różnicy między własnym pomiarem a śr.arytmetyczną gr. odniesienia podzielone przez odchylenie standardowe gr. odniesienia. Wzór: z=x-x/sd.Cechy bud.ciała mają różne miana (kg,cm) różną wartość liczbową np. wys. ciała, szerokość kolana- aby umożliwić porównanie wykonuje się normowanie, wtedy otrzymujemy wartości cech osobnika w ilości jednostek SD. Wartość unormowana może być dodatnia (cecha osobnika ma wartość większą niż x gr. odniesienia)i ujemną czyli cech jest niższa od x gr. odniesienia. Różnica między wielkością cechy osobnika i gr. odniesienia jest unormowana przez podzielenie ich przez SD co nadaje im jednakową wagę bez względu na rozmiary badanej osoby gdyż SD jest proporcjonalne do wielkości cechy w populacji. Śr. Art. Wartość przeciętna zbioru, zsumowanie wartości danej cechy wszystkich osobników gr. i podzielenie otrzymanej sumy przez liczbę osób w gr.Odch.Stan SD:miara rozsiewu pomiaru danej cechy u wszystkich osobników badanej gr. w stosunku do średniej aryt. Tej cechy w gr. zwane duspersją.3 dyspersje: Jeśli do śr. art. dodamy i odejmiemy wartość 1SD to otrzymany przedział obejmie 68% badanej populacji 2SD-95% 3SD-99,9%. Zakres wartości cech unormowanych: (-3,+3) odchyleń standardowych dla x wartości cech unormowanych jakiejś cechy wszystkich osobników tej gr. równej 0 i dla SD wartości unormowanych równe 1. Metoda oceny typu bud. Ciała wg. Szeldona: ENDOMORFIA- miękkość, okrągłość kształtów, dominacja otłuszczenia, zdolność odkładania tłuszczu, przewaga wielkości tułowia nad kończynami, głębokość tułowia duża w stosunku do wymiarów poprzecznych, biodra szerokie, drobne ręce i stopy, twarz o miękkich rysach. Typ tawienny. MEZOMORFIA- budowa atletyczna, tęgość szkieletu, silne umięśnienie, mocne stopy, twarz kwadratowa, silnie rozwinięta żuchwa, skóra gruba. Typ atletyczny. EKTOMORFIA- przewaga smukłości, delikatna budowa, duża pow. ciała w stosunku do masy, duże mózgowie, rozbudowany centralny układ nerwowy. Typ mózgowy. Każdy komponent określany w skali 7 ptk., a suma ma byćw granicach od 9-12ptk. Somatogram Szeldona: rozkład typów budowy ciała ocenianej populacji utworzonej na zasadzie trójkąta równobocznego. Na wierzchołku są osobnicy o skrajnym nasyceniu danym komponentem budowy. Max nasycenie endomorfii zmniejsza się w miarę odchylenia się od wierzchołka wzrasta zaś wartość mezomorfii i ektomorfii od 1-7. W środku somatogramu są osobnicy o takim samym średnim udziale każdego komponentu w kształtowaniu somatotypu. Metoda oceny budowy ciała wg. Carter: oparta na koncepcji 3komponentów bud.ciała Sheldona, komponenty te wyrażają: otłuszczenie, masywność, tęgość bud.kości, smukłość bydowy. Metoda ta jest obiektywna, pomiarowa- możemy oceniać to co zaobserwowaliśmy i możemy zmierzyć, oparta na pomiarach bezpośrednich, skala1-9. Wiek kalendarzowy: zapisujemy dwie ostatnie cyfry roku badania i z tabeli otrzymujemy ile tysięcznych roku upłynęło od początku roku i odejmujemy zapisane dwie cyfry roku urodzenia odczytane dane z tabeli. Sposób określania komponentów endo, mezo, ektomorfii: Endo-to miara otłuszczenia, na podstawie 3fałdów ramię, pod łopatką i nad talerzem biodrowym, uzyskaną wartość punktową odczytujemy z tabeli. Mezo- miara masywności budowy lub gęstości. Podstawa oceny to pomiar wys.ciała, szerokość łokci, kolana oraz obwody przedramienia i podudzi.4+D/B. Ekto- miara smukłości, którą wyliczamy ze wskaźnika smukłości a wartość odczytujemy z tabeli. Sposób określania typu.bud ciała wg. Wankego: koncepcja typologiczna. Wyróżnił 4 typy bud., do których określania podstawą jest 5 wskaźników, z których 4 opisują różne elementy przestrzenne bud., szkieletu, a 5 określa proporcje masy do wys., ciała. Typ krótko-tułowiowy(szerokie barki, wąska miednica, płaska klatka, duża waga w stosunku do wzrostu). Typ długo-tułowiowy( wąskie barki, szeroka miednica, beczkowata klatka, średnia waga). Typ3( krótki tułw, szerokie barki, szeroka miednica, beczkowata klatka, średnia waga). Typ4( długi tułw, wąskie barki, średnia miednica, płaska klatka, mała waga). Sylwetki tych typów podobne do liter Y,V. Wskaźnik uwzględniający tk.miękką-Rohrera. U kobit typ Y i mężczyzn Y. Wiek biologiczny: stopień zaawansowania w rozwoju czyli osiągnięty przez osobnika% ostatecznych wymiarów ciała, odsetek całkowity liczby zębów właściwych dorosłemu człowiekowi, stopień skostnienia kości, stopień rozwoju wtórnych cech płciowych. Nie zawsze jest zgodny z metrykalnym gdzie osoby o tym samym wieku są szybko czyli wcześnie dojrzewające lub powoli-późno. Metody oceny wieku biologicznego: wieku szkieletowego-ocena stopnia skostnienia szkieletu, ocena nasad kości przedramienia, nadgarstka, dłoni i palców, metody atlasowa i punktowa. Wiek morfologiczny- bierzemy tu pod uwagę wys., masę ciała w stosunku do wieku( wys.,ciała zależy od predyspozycji genetycznych, środowiska, tempa rozwoju-można obliczyć na podstawie siatki centylowej) Masa ciała, tu określa się wiek a pomocą siatki centylowej proporcji masy do wysokości- można określić nadwagę lub niedowagę. Wiek zębowy- na podstawie uzębienia mlecznego lub stałego. Wiek II rzędowych cech płciowych u ch rozwój genitali, u dzi piersi(u obojga owłosienia łonowego, każda cecha ma 5stadiów)1 to brak objawów zew., dojrzewania, a 5 to stadium dorosłe. U dzi 2 stadium ok.14 roku życia. Czas między II a V stadium u dzi 3lata u ch 4lata ch wyżsi od dzi o ok.13cm. Siatka centylowa: mediana- średnia wartość zbioru. Pojęcie normy rozwoju: jest ono umowne, obszar zmienności cech populacji obejmujący swoim zasięgiem co najmniej 50% zmienności tej cechy, obszar między 25a75 centylem danej cechy. Normowanie: np. wys.,ciała polega na odjęciu od śr. wys., swojej średniej wzrostu gr., odniesienia i podzielić przez SD. Skok pokwitaniowy wysokości, masy ciała: Są to największe przyrosty wys., i masy ciała w okresie dojrzewania płciowego. Dzi. 2-9,5lat ch.2-11,5lat wielkość rocznych przyrostów maleje. Szczyt skoku pokw.,wzrostu u dzi. To wiek 12 lat, 8 cm na rok.ch. w wieku 14 lat 9 cm na rok.Skok u ch. Jest wyższy i trwa dłużej 11,5-15,6lat, a u dzi.9,5-13,1lat. Szczyt skoku pokw.masy ciała u dzi. Przypada na wiek 13lat u ch.15lat.