e') trudności w czytaniu i zaburzenia emocjonalne mają wspólny patome-chanizm neurofizjologiczny.

3.6.2. TEORIE GENETYCZNE

Założenie o dziedziczeniu dysleksji jest najstarszym historycznie stanowi­skiem etiologicznym. Pojawiło się wraz z pierwszymi doniesieniami o przypad­kach „wrodzonej ślepoty słownej" (por. Bogdanowicz 1989; Jaklewicz 1982). Hinshelwood i inni lekarze opisujący pojawienie się „ślepoty słownej" stawiali hipotezę o jej genetycznym uwarunkowaniu. W potwierdzeniu tej hipotezy dużą rolę odegrały badania bliźniąt jedno- i dwujajowych (Bogdanowicz 1989; Ja­klewicz 1982; Jorm 1987; Kołtuska 1989 b).

Przez szereg lat doszukiwano się potwierdzenia tej hipotezy w tym, że trudności w czytaniu występują w tej samej rodzinie oraz w fakcie częstszego występowania tego zjawiska u chłopców (Kołtuska 1989 b). Nie uzyskano wszakże jednakowych danych co do zakresu występowania tego problemu w rodzinach. Szacunki dotyczące rodzinnego uwarunkowania zaburzeń czytania wahają się od 70% (Jaklewicz 1982), przez 40% (National Institute of Child Health USA, 1982) do 20% (Kucera 1965; Wurst 1975). Rozbieżności owe można częściowo wytłumaczyć nie uściślonym rozumieniem trudności czy zaburzeń czytania.

Badania przeprowadzone w Polsce (Jaklewicz i wsp. 1975) nie potwierdziły wpływu dziedziczności na występowanie trudności w przyswojeniu czytania. "Według Kołtuskiej (1989 b), brak jednoznacznych danych weryfikujących hi­potezę dziedziczności wynika między innymi z tego, że dane te zbierano na ogół przy użyciu procedury ex post facto, a informacje dotyczące przodków i rodzin badanych dzieci nie były wystarczająco udokumentowane. Przytacza ona także poglądy Owena, który uważa, że dziedziczenie zaburzeń czytania jest polige-netyczne, lecz wystąpienie i zakres tego zaburzenia zależy od interakcji między predyspozycjami genetycznymi, środowiskiem i efektywnością terapii. Zbliżone stanowisko prezentuje A. Jorm (1985), widząc specyficzne zaburzenia czyta­nia jako połączony efekt dziedziczności i czynników zewnętrznych. Czynnik dziedziczny można zatem uznać za istotny w etiologii zaburzeń czytania, choć powinno wiązać się go z określonymi zmianami w funkcjonowaniu mózgu. Najnowsze badania prowadzone w Danii wskazują jednakże na specyficzne, genetyczne uwarunkowanie dysleksji, dotyczące w szczególności przyswajania języka (Hansen 1992).

Wydaje się więc, że w związku z dziedzicznie uwarunkowanym współwy-stępowaniem zaburzeń mowy, lateralizacji i trudności w czytaniu, winno się

59

---