Do najczęstszych należą zakaż: ukł mocz (ZUM), dróg oddech (PNEU), miejsca operowanego (ZMO), zakaż krwi (KREW)
Ukł mocz, z wyjątkiem dystalnej części cewki mocz, jest pozbawiony flory bakteryjnej. Drobnoustr kolonizujące ujście cewki pochodzą z krocza, odbytu lub pochwy, w warunkach fizjol są spłukiwane strumieniem moczu. Inne mechanizmy obronne to: kwaśny odczyn moczu, wysokie stęż mocznika w moczu, obecność białek odpornościow w moczu, ochronne właściwości nabłonka dróg mocz, regularne opróżnianie pęch podczas mikcji, zwieracze zamykające światło cewki, mechanizm zastawkowy zapobiegający cofaniu się moczu z pęch mocz do nerek. Głównym czynnikiem predysponującym do ZUM jest cewnikowanie dróg mocz. Ryzyko zależy od metody i czasu cewnikowania, jakości opieki nad cewnikiem oraz ogólnego stanu pacj. Uropatogeny (ZUM) to Gram-ujemne pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae (najczęściej należą do gatunku Escherichia coli). W grupie pałeczek niefermentujących bakterie z rodzajów Pseudomonas i Acinetobacter. Patogeny są najczęściej wprowadzane do dróg mocz w czasie zakładania cewnika, gdy jego szczyt przechodzi przez skolonizowaną część cewki mocz. Bakterie mogą przemieszczać się w górę do pęcherza i nerek wzdłuż zewnętrznej powierzchni cewnika lub w jego świetle. Proces przyśpieszają drobne przesunięcia cewnika spowodow aktywnością pacj. Cewnik musi być stabilizowany balonem kotwiczącym w pęcherzu. Bakterie, które dotrą do pęch mocz namnażają się, co prowadzi bezobjawowej bakteriurii utrzymującej się do usunięcia cewnika. Stan ten jest wskazaniem do usunięcia cewnika lub rozpoczęcia antybiotykotera. Wnikanie patogenów do ukł drenującego następuje przez: 1.cewnik w okolicy zewn ujścia cewki mocz, 2.połączenie cewnika z przew odprowadzającym mocz, 3. zbiornik na mocz i kranik do jego opróżniania, 4.miejsce pobierania moczu do badania. Profilaktyka szpitalnych zakażeń ukł moczowego: 1.Prawidł założenie cewnika z zachowaniem zasad aseptyki. Aseptyka obejmuje osobę zakładającą cewnik i chorego, 2. stos środka antyseptyczn (Ocenisept, Instillagel), 3.Właściwe umieszczenie zbiornika na mocz poniżej pęch chorego, 4.Właściwe opróżnianie zbiornika przez kran umieszczony na dnie lub całkowite usunięcie zbiornika i zastąpienie go nowym., 5.Stos odpowiedniego cewnika o jak najmniejszej średnicy (14F, 16F) z jak najmniejszym balonem (5ml). Cewnik jałowy, 6.cewnik o możliwie małym przekroju zmniejsza ryzyko powstania urazu i zapal cewki mocz oraz grucz krok, 7.W przyp cewnika założonego na stałe wymieniać co 4-6 tyg, mocz opróżniać 3x dz, 8. stos cewniki powlekane subst nitrofurazonową, 9.Chorzy z długotrwałym drenażem powinni zostać przeszkoleni w zakresie właściwej higieny, mycia rąk,okol okołoodbytniczej i szybkiego rozpoznawan obj zakaż.
Przez ukł oddech przepływa dziennie ok. 10 000 l powietrza zawierającego drobnoustr, cząstki kurzu i związki chem. Mechanizmy obronne: ruch rzęsek nabłonka migawkowego, obecne w ślinie i wydzielinie dróg oddech czynniki p/bakteryjne (lizozym, IgA), odruch kichania, odkrztuszania. Proces zapalny w ukł oddech jest następstwem osłabienia mechanizm obronnych z jednoczesną kolonizacją ukł oddech przez chorobotwór drobnoustr. Zaburz mechanizmów może być spowodow podeszłym wiekiem, paleniem tytoniu, chorobą podstawową..Czynniki ryzyka: 1.operacje z otwarciem kl piers, j brzusznej lub obejmujące szyję lub głowę, 2.intubacja, 3.wentylacja mechaniczna, 4.zaburz świadomości, 5.antybiotykoterapia, 6.choroba z immunosupresją, 7.wiek (dzieci poniżej 2 r.ż. i osoby starsze). Szczególnie istotnym czynnikiem ryzyka jest intubacja, wprowadza wdychane powietrze z pominięciem jamy nosowo-gardłowej, Po kilku godz od zaintubowa rurka jest kolonizowana przez drobnoustr obecne w gardle. Wiele z nich posiada zdolność tworzenia biofilmu na powierzchni rurki. Intubacja sprzyja aspiracji wydzieliny dróg oddech, zaburza odruch połykania, kaszlu i odkrztuszania, uszkadza śluzówkę,upośledza oczyszczanie śluzowo-rzęskowe. We wczesnym szpitalnym zapal płuc (pierwsze 4 doby hospitalizacji) za zakaż często odpowiedzialne są drobnoustr kolonizujące górne drogi oddech (Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influezae). U chorych z późnym szpit zapal płuc zwykle pałeczki Gram(-) lub Staphylococcus aureus. Wirusy np. grypy, RS mogą powodować wczesne i późne zap płuc. Grzyby Candida, Aspergillus -późne zapal płuc. Profilaktyka: 1.zapobieganie gromadzeniu się w płucach wydzieliny oskrzelowej u chorych unieruchomionych, 2.zapobieg zakaż krzyżowym między pacj oraz przenoszeniu drobnoustr przez ręce personelu, 3.kontrola skuteczności dezynfekcji i sterylizacji, prowadzenie szkoleń personelu, 4.Identyfikacja chorych szczególnie narażonych na zakaż, 5.Prowadzenie ćw oddech szybkie przywracanie odruchu kaszlu (drenaż ułożeniowy, oklepywanie, ćw oddech), 6.Właściwe odsysanie wydzieliny u podłączonych do respiratora, 7.Przestrzeganie zasad higieny szpit (mycie rąk przed i po kontakcie z chorym, dekontaminacja sprzętu, wymiana filtrów, stos jałowej wody destylowanej w nawilżaczach i nebulizatorach), 8.Wymiana osprzętu respiratora w cyklu nie krótszym niż 72 godz.
Dotyczy rany powstałej w następstwie cięcia chirurg, która obejmuje okolicę nacięcia i narząd lub przestrzeń, które zostały naruszone w trakcie zabiegu operac. ZMO rozpoznaje się, gdy dochodzi do rozejścia się brzegów rany i wycieku z niej treści ropnej. Dodatkowo obserwuje się miejscowe objawy zakaż: ból, tkliwość palpacyjna, obrzęk, zaczerwienienie wokół rany, nadmierne ucieplenie tkanek, obj uogólnione w postaci gorączki, leukocytozy, wysokiego stęż białka C-reaktywnego (CRP). Najczęściej do ZMO dochodzi po operacjach w obrębie przew pokarm (j cienkie i grube) oraz po zab ortopedycznych połączonych z wszczepieniem implantu. Zakaż dzielimy na: powierzchniowe, głębokie, narządowe (odległe od miejsca operacji). Zakaż powierzchniowe rozwija się w do 30 dni od zab chirurg, stan zapalny obejmuje tylko skórę lub tk podskórną w miejscu nacięcia. Zakaż głębokie rozwija się do 30 dni od zab chirurg jeśli nie stosowano implantów lub do 1 roku - jeśli wszczepiono implant i wszczep jest nadal utrzymywany, a stan zapalny dotyczy głębiej położonych tk miękkich w okolicy nacięcia (powięzi i mięśni). Zakaż narządowe odległe od miejsca operacji rozwija się do 30 dni od zab chirurg jeśli nie zastos implantów lub 1 roku jeżeli wszczepiono implant. Proces zapalny może dotyczyć każdego miejsca anatomicznego w ustroju z wykluczeniem skóry, tk podsk, powięzi, i mięśni w okolicy nacięcia. Czynnikami zakażającymi są drobnoustr tworzące fizjol florę skóry i bł śluz górnych dróg oddech, przew pokarm oraz ukł mocz płciow. Najczęściej: Staph aureus, gronk koagulazo-ujemne, bakterie z rodzaju Enterococcus (faecalis), pałeczki Gram-ujemne z rodziny Enterobacteriaceae (Escherichia coli) oraz pałeczki niefermentujące (Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter spp.). Gatunki drobnoustr odpowiedzialnych za ZMO różnią się w zależności od anatomicznej lokalizacji operacji. Powstanie zakaż zależy od czynników przedoperacyj, śródoperacyj i pooperacyj. Czynniki przedoperacyjne: 1.wiek chorego w szczególności noworodki i osoby pow 65 r.ż.,2.stan odżywienia: niedożywienie, otyłość, 3.choroby współistniejące np. cukrzyca, niewyd narządowa, nowotwory, 4.palenie tytoniu, 5.pierwotne i wtórne zaburz immunologiczne, 6.długi czas hospitalizacji przed operacją (zabieg powinien być wykonany w drugiej, trzeciej dobie po przyjęciu do szpitala), 7.współistniejące zakaż w miejscu odległym od rany operacyjnej, 8.nosicielstwo drobnoustrojów, szczególnie S.aureus. Czynniki okołooperacyjne: 1.zaniechanie toalety całego ciała przed operacją, 2.mechaniczne usuwanie owłosienia (mikrouszkodz -wrota zakaż), Zalecanym spos jest depilacja chemiczna, 3.zaniechanie antyseptyki skóry, zbyt krótki czas mycia chirurg, nieprawidł wentylacja sali opera, nieprawidł steryliz narz chirurg, okołooperacyjna profilaktyka p/bakteryjna 4.długi czas operacji, powyżej (4 godz) Czynniki pooperacyjne: 1.stos drenów i nieprawidł nadzór nad raną operacyjną. Przenoszenie patogenów odbywa się podczas wykonywania przy chorym podstawowych zab diagnost, leczniczych i pielęgnac. Zakaż mogą szerzyć się drogą powietrzną, w kroplach śluzu z górnych dr oddech oraz w cząsteczkach kurzu. Ilość drobnoustr rozsiewanych z ukł oddech zwiększa się podczas kichania, kaszlu, rozmowy.
Obecność we krwi patogenów, w tym bakterii (bakteriemia), grzybów (fungemia) lub wirusów (wiremia) może być wynikiem naruszenia ciągłości tkanek lub rozsiewu drobnoustr z istniejących ognisk infekcji. Bakteriemia może rozwinąć się w sepsę. Sepsa przechodzi we wstrząs septyczny: spadek ciśn, kwasica, oliguria, zaburz świadomości. Końcowym etapem jest zespół niewydol wielonarz z ograniczeniem funkcji ważnych dla życia narządów (np. nerek, wątroby, płuc). Szpit zakaż krwi są w ok. 60% następstwem cewnikow naczyń w celu podaży płynów, elektrolitów,leków, żywienia pozajelit, dializoterapii, przetaczania krwi i prep krwiopoch. Rozwijają się w następstwie skolonizowania cewnika drobnoustr pochodzącymi ze skóry, skażonych prepar antysept, płynów infuzyjnych skażonych w czasie przygotowywania wlewów. Szczególnie krytycznym jest zewn końcówka oraz miejsce wkłucia. Największe ryzyko niesie kaniulacja żyły udowej. Zakaż jest rozpoznawane na podst obj sepsy bez obecności ognisk infekcji oraz jednoczesnej izolacji tego samego drobnoustr z krwi obwodowej i cewnika.Pośrednim dowodem na zakaż odcewnik jest ustąpienie obj po usunięciu cew naczyniowego. Profilaktyka: Stos jałowych zestawów do przetoczeń, zachowanie zasad aseptyki podczas przygotowywania płynów infuz i zakładania cewników naczyniowych, stos filtrów w ukł infuzyjnym, właściwa pielęgnacja miejsca wkłucia, usunięcie cewnika natychmiast, gdy jego użycie przestaje być klinicznie uzasadnione, przy podejrzeniu zakaż zmienić miejsce wkłucia oraz przesłać do badania mikrobiol końcówkę cewnika i próbki krwi, w przypadku obj infekcji miejscowej pobrać wymaz z miejsca wkłucia. |
|
|
|