Wykład: Funkcjonowanie nerek i ich znaczenie dla ustroju
Nerki i cały układ moczowy to u człowieka najważniejszy układ wydalniczy moczu, w którym organizm w czasie doby traci 1,5 litra wody i a w niej - elektrolity(sód, potas, wapń, magnez, chlor i wodorowęglany).
Układ moczowy składa się z:
Nerek,
Moczowodów,
Pęcherza moczowego,
Cewki moczowej.
Nerki są przymocowane do ścian jamy brzusznej przy pomocy tkanki łącznej. Położone są po obu stronach kręgosłupa w okolicy lędźwiowej tuż za żołądkiem i wątrobą(lewa leży nieco wyżej niż prawa). Są one zaopatrywane w krew przez tętnice nerkowe i żyły nerkowe odprowadzające oczyszczoną i przefiltrowaną krew do organizmu.
Każda z nerek ma ok. 10cm długości, 6cm szerokości i waży ok.150g. W czasie minuty przez nerki przepływa ok. 1200ml krwi, która jest filtrowana.
Podczas przepływu krwi przez nerki są z niej wyodrębniane produkty przemiany materii i woda i utworzony w ten sposób mocz spływa moczowodami( rurki długości ok. 25cm) do pęcherza moczowego( może pomieścić ok. 700ml moczu ale już przy 350ml czujemy potrzebę wydalania go), skąd mocz zostanie wydalony przez cewkę moczowa na zewnątrz(zwiększone ciśnienie w pęcherzu moczowym i rozkurcz zwieracza cewki moczowej - ośrodek mikcji w rogach bocznych rdzenia kręgowego - pobudzanie a hamowanie - ośrodek neuronów ruchowych w części krzyżowej rdzenia kręgowego i moście).
Jednostką funkcjonalną nerki jest nefron. Składa się on z ciałka nerkowego i kanalików nerkowych. W ciałku nerkowym zachodzi - filtracja kłębuszkowa, mocz tworzący się w nefronie odpływa przez kanalik nerkowy zbiorczy i przewód brodawkowy do miedniczki nerkowej.
W każdej nerce jest ok. 1mln nefronów a nerki pracują prawidłowo jeżeli jest czynnych ok. 600 tysięcy nefronów. W samych nerkach tętnica nerkowa dzieli się na sieć bardzo małych naczyń krwionośnych, które są zaplecione w ścisły węzeł zwany kłębuszkiem nerkowym. Ściany naczyń działają jak filtry, które przesyłają produkty przemiany materii i wodę do woreczka w kształcie małej filiżanki tzw. Torebki Bowmana, który położony jest w części nerki zwanej - korą. Torebka ta jest wyposażona w 30 cm przewód zwany kanalikiem krętym, który prowadzi do wewnętrznej części nerki czyli rdzenia, który potem skręca o 180 stopni i wraca do części korowej nerki.
W nerkach więc zachodzi absorbcja i reasorbcja, właśnie nerki filtrują, oczyszczają i utrzymują równowagę w krwi i innych płynach ustrojowych oraz usuwają toksyczne produkty przemiany materii.
Czynność nerek wiąże się z:
Tworzeniem moczu(czynność zewnątrzwydzielnicza) - mocz jest więc produktem filtrowania krwi, to filtrowanie jest wolniejsze w czasie nocy. Z moczem usuwane są metabolity nadmiar płynów i elektrolitów. Tworzenie moczu jest związane z filtracją kłębuszkową, resorpcją kanalikową i sekrecję kanalikową;
Wydzielaniem do krwi związków biologicznie czynnych (czynność wewnątrzwydzielnicza).
Na przepływ krwi przez naczynia kłębuszków mają wpływ hormony np. noradrenalina, wazopresyna, dopamina, mineralokortykoidy, parathormon i inne.
Dzięki wazopresynie tylko 1% wody przefiltrowanej w kłębuszkach nerkowych ostatecznie ulega wydaleniu z moczem.
Składniki moczu wydalane w ciągu doby:
Składniki nieorganiczne - chlorki, sód, fosfor, potas, siarka, wapń, magnez, Jod,
Składniki organiczne - mocznik, kreatynina, amoniak, kwas moczowy, kreatyna.
Czynności wewnątrzwydzielnicze nerek są pod wpływem wydzielanej - Reniny.
5