64. Uwarunkowania, przebieg oraz przyrodnicze i gospodarcze skutki degradacji gleb.

Degradacja gleb- jest to proces zmiany jej właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych, prowadzący do obniżenia aktywności biologicznej, a w konsekwencji do zmniejszenia ilości oraz jakości produkowanej biomasy. Degradacja może doprowadzić do całkowitego wyłączenia gleby z produkcji. Dewastacją określa się natomiast całkowitą utratę właściwości produkcyjnych gleby.

4 rodzaje degradacji gleb:

• geotechniczna degradacja gleb - powoduje zewnętrzne zmiany na powierzchni.

Występuje w całym kraju, a szczególnie na terenach górniczych i budowlanych.

Zmiany te dotyczą zniekształceń w rzeźbie terenu w wyniku działalności górnictwa

odkrywkowego i podziemnego, budownictwa wodnego, drogowego i kolejnictwa;

• fizyczna degradacja gleb - polega na zagęszczeniu masy glebowej, pogarszaniu się

struktury gleby, nadmiernemu odwodnieniu gruntów wywołanym lejem depresyjnym, wadliwej melioracji, zawodnieniu osuwiska, oddziaływaniu zbiorników

wodnych oraz działaniu erozyjnym wody i wiatru;

• biologiczna degradacja gleb - charakteryzuje się spadkiem ilości i masy edafonu,

wywołanym pogorszeniem się struktury gleby, jej wilgotności i stosunków powietrznych lub pośrednio przez niszczenie szaty roślinnej; formą biologicznej degradacji jest także tzw. zmęczenie gleb;

• chemiczna degradacja gleb - przejawia się zakwaszeniem lub nadmierną

alkalizacją, naruszeniem równowagi jonowej, wysoką koncentracja soli w roztworach

glebowych, toksyczną koncentracją metali ciężkich, a także siarki i fluoru oraz związków biologicznie czynnych (węglowodorów, środków ochrony roślin).

Do podstawowych form degradacji gleby zalicza się:

• wyjałowienie ze składników pokarmowych i naruszenie równowagi jonowej,

• zakwaszenie i alkalizację środowiska,

• zanieczyszczenie składnikami fitotoksycznymi,

• zasolenie,

• nadmierny ubytek próchnicy,

• przesuszenie,

• zawodnienie (przewilgocenie),

• erozję,

• zniekształcenie struktury,

• zniekształcenie rzeźby terenu,

• mechaniczne uszkodzenie i zniszczenie poziomu próchniczego,

• zanieczyszczenie mechaniczne

• zanieczyszczenie biologiczne.

Główne Przyczyny degradacji gleb

• deforestacja - 580 mln ha - olbrzymie obszary terenów leśnych wycięto i wykarczowano głownie w celu zwiększenia powierzchni pastwisk oraz terenów zurbanizowanych. W ostatnim ćwierćwieczu XX wieku wycięto i przeznaczono pod uprawy rolne około 400 mln ha tropikalnej puszczy;

• nadmierny wypas bydła - 680 mln ha - stanowi to 20% powierzchni wszystkich pastwisk na świecie, przy czym najpoważniejsze ubytki nastąpił w Azji i Afryce.

• niewłaściwa gospodarka rolna - 550 mln ha - najwięcej w tej puli, bo aż 56% nastąpiło w wyniku erozji wodnej. Rocznie 25 mld ton ziemi zostaje wypłukanych do morza. W wyniku erozji wietrznej zdegradowanych zostało 28%, degradacji chemicznej i fizycznej 18% oraz w wyniku wyjałowienia 7% powierzchni gleb., intensyfikacja rolnictwa.

• uprzemysłowienie i urbanizacja - 19,5 mln ha - powierzchni Ziemi, nadającej się do wykorzystania rolniczego

Skutki degradacji gleb:

Przyrodnicze	Gospodarcze
Pogorszenie stanu higienicznego środowiska, Rozdrabnianie powierzchni biologicznie czynnej; Pogorszenie ekologicznych i rolniczych walorów gleby, Degradacja lasów iglastych, Zmiany w krajobrazie, Zmiany w globalnym cyklu hydrologicznym, Zmiany ważnych dla klimatu parametrów, Desertyfikacja ( pustynnienie ).	Zmniejszanie się areału gruntów rolnych; Pogorszenie właściwości produkcyjnych gruntów rolnych; Duże nakłady pieniężne na przywrócenie wartości rolniczej, Zmniejszenie plonów w gospodarce rolniczej i leśnej,

• Źródła:

• Siuta J. Gleba.,

• Skiba K, Poskrobko T.,Degradacja gleb problem globalny (artykuł),

• Wielka Encyklopedia Geografii Świata,

---