Realizacja prac szczególnie niebezpiecznych na polecenie pisemne wg Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912).

Prace na czynnych urządzeniach i instalacjach energetycznych mogą być wykonywane na polecenie pisemne, ustne lub bez polecenia.

Prace bez polecenia pisemnego przy urządzeniach energetycznych wykonujemy w przypadku konieczności ratowania:

1. zdrowia, życia ludzkiego,

2. mienia, maszyn i urządzeń przez zniszczeniem

3. wykonywania czynności eksploatacyjnych określonych w szczegółowych instrukcjach stanowiskowych przez upoważnionych pracowników.

z zachowaniem odpowiednich (dostępnych) środków zabezpieczających zdrowie i życie ludzkie.

Polecenie pisemne określa:

1. zakres, rodzaj, miejsce i termin wykonania pracy

2. środki i warunki bezpiecznego wykonania pracy

3. liczbę pracowników skierowanych do pracy

4. osoby funkcyjne - wyznaczonych poleceniem pracowników odpowiedzialnych za organizację bezpiecznej pracy:

1. poleceniodawcę

2. dopuszczającego

3. koordynującego

4. nadzorującego

5. kierownika robót

6. kierującego zespołem pracowników

5. planowane przerwy w pracy, okres ważności polecenia

Definicje osób funkcyjnych występujących w trakcie realizacji prac na polecenie pisemne:

Po stronie zlecającego roboty:

1. poleceniodawca - pracownik, upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wydawania poleceń na wykonanie pracy, będący na wykazie osób upoważnionych przez pracodawcę (kierownika zakładu), posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru i zajmujący się eksploatacją danego odcinka sieci, urządzeń

2. dopuszczający - pracownik wyznaczony przez poleceniodawcę, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważnionego pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych - będący na wykazie osób upoważnionych przez pracodawcę (kierownika zakładu), do wykonywania czynności w celu przygotowania miejsca pracy (wyłączenia, zabezpieczenia etc) do realizacji prac na polecenie pisemne

3. koordynującym - wyznaczony przez poleceniodawcę pracownika komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru

po stronie wykonawcy robót:

4. kierujący zespołem pracowników - wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji (zazwyczaj brygadzista), kierujący zespołem pracowników realizującym prace na polecenie pisemne

5. kierowniku robót - wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru, do koordynacji prac, gdy w jednym obiekcie energetycznym jednocześnie pracuje więcej niż jeden zespół pracowników wykonawcy

oraz:

nadzorujący - wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji, wykonujący wyłącznie czynności nadzoru, wyznaczony w przypadku gdy pracę wykonywać będzie zespół pracowników nie będący zespołem pracowników kwalifikowanych lub kierujący zespołem nie posiada świadectwa kwalifikacyjnego lub też poleceniodawca uzna to za konieczne ze względu na szczególny charakter i warunki wykonywania pracy, nadzorujący nie powinien wykonywać innych prac poza czynnościami nadzoru

Zakres obowiązków osób funkcyjnych w trakcie realizacji prac na polecenie pisemne:

1. Poleceniodawca:

1. ustala rodzaj polecenia (pisemne, ustne)

2. określa zakres i termin wykonywania pracy

3. określa miejsce wykonywania pracy oraz podstawowe wymagania dotyczące środków i warunków wykonywania pracy (zarówno w miejscu pracy jak i w bezpośrednim sąsiedztwie)

4. wyznacza imiennie kwalifikowane osoby funkcyjne do realizacji polecenia

5. wydaje (wypisuje i zatwierdza osobiście) polecenie w 2 egzemplarzach i przekazuje polecenia dopuszczającemu

6. prowadzi ewidencję wydanych (numerowanych) poleceń i archiwizuje je przez okres 30 dni.

2. Dopuszczający:

1. przygotowuje miejsce pracy

2. jeżeli nie został wyznaczony koordynujący:

1. dopuszcza po uprzednim przygotowaniu instalacji/urządzenia pracowników wykonawcy do wykonania pracy (wg poniższych zasad przygotowań)

3. jeżeli został wyznaczony koordynujący:

• uzyskuje zezwolenie na rozpoczęcie przygotowania miejsca pracy od koordynującego

• po uzyskaniu od koordynującego potwierdzenia o wykonaniu niezbędnych przełączeń oraz zezwoleniu na dokonanie dalszych wymaganych poleceniem przełączeń przystępuje do założenia odpowiednich urządzeń zabezpieczających, przewidzianych do wykonania przez dopuszczającego w treści polecenia

• wyłącza urządzenia z ruchu w zakresie określonym w poleceniu i uzgodnionym z koordynującym

• blokuje napędy łączników, zawory, zasuwy w sposób uniemożliwiający przypadkowe uruchomienie wyłączonych urządzeń lub doprowadzenie czynnika

• sprawdza, czy w miejscu pracy w wyłączonych urządzeniach zostało usunięte zagrożenie: napięcie, ciśnienie, temperatura, woda, gaz, wykonuje (zleca) pomiary zawartości tlenu w powietrzu czy też występowania gazów niebezpiecznych

• montuje wymagane zabezpieczenie na wyłączonych urządzeniach zaślepki, uziemienia (przy wykonywaniu czynności związanych z przygotowaniem miejsca pracy może brać udział, pod nadzorem dopuszczającego, członek zespołu, który będzie wykonywał pracę, jeżeli jest pracownikiem uprawnionym)

• zakłada ogrodzenia i osłony w miejscu pracy stosownie do występujących potrzeb,

• oznacza miejsce pracy i wywiesza tablice ostrzegawcze w tym również w miejscach zdalnego sterowania napędami wyłączonych urządzeń.

• wraz z kierującym zespołem pracowników lub nadzorującym wskazuje zespołowi pracowników miejsce pracy

• poucza zespół pracowników o warunkach pracy oraz wskazuje zagrożenia występujące w sąsiedztwie miejsca pracy

• udowadnia, że w miejscu pracy zagrożenie nie występuje

• potwierdza dopuszczenie do pracy podpisem w odpowiednich rubrykach w dwóch egzemplarzy polecenia pisemnego lub w przypadku polecenia ustnego w dzienniku operacyjnym prowadzonym przez dopuszczającego

• po dopuszczeniu do pracy oryginał polecenia pisemnego przekazuje kierownikowi robót, kierującemu zespołem pracowników lub nadzorującemu zaś kopię polecenia przechowuje przez czas realizacji prac na polecenie pisemne

po zakończeniu robót i zgłoszeniu przez wykonawcę:

9. sprawdza i potwierdza wykonanie pracy

10. likwiduje miejsce pracy po jej zakończeniu poprzez usunięcie technicznych środków zabezpieczających użytych do jego przygotowania

11. przygotowuje urządzenia do ruchu i powiadamia o tym koordynującego, w czynnościach związanych z likwidacją miejsca pracy mogą brać udział, pod nadzorem dopuszczającego: kierujący zespołem pracowników i członkowie tego zespołu.

12. dokonuje zapisów wraz kierującym zespołem na poleceniu - zamyka polecenie i przekazuje oryginał do poleceniodawcy celem archiwizacji

3. Koordynujący:

1. koordynuje wykonanie prac określonych w poleceniu z ruchem urządzeń i instalacji energetycznych

2. określa czynności rozłączeniowe związane z przygotowaniem miejsca pracy

3. wydaje zezwolenie na przygotowanie miejsca pracy, dopuszczenie do pracy i likwidację miejsca pracy

4. prowadzi zapisy w dokumentacji eksploatacji ustaleń wynikających z pkt. b-d

po zakończeniu robót i zgłoszeniu przez dopuszczającego:

5. podejmuje decyzje i zezwala na uruchomienie urządzenia lub instalacji energetycznej, przy których była wykonywana praca, po otrzymaniu informacji od dopuszczającego o gotowości urządzenia do ruchu, jeśli praca była wykonywana przez kilka zespołów pracowników, decyzję o uruchomieniu urządzenia lub instalacji energetycznej koordynujący może podjąć po otrzymaniu informacji, o której mowa powyżej od wszystkich dopuszczających

4. Kierujący zespołem pracowników

1. dokonuje doboru pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do wykonania poleconej pracy

2. sprawdza przygotowania miejsca pracy i przejmuje je od dopuszczającego, jeżeli zostało przygotowane właściwie

3. zaznajamia podległych pracowników ze sposobem przygotowania miejsca pracy, występującymi zagrożeniami w miejscu pracy i w bezpośrednim sąsiedztwie oraz warunkami i metodami bezpiecznego wykonywania pracy

4. zapewnia wykonania pracy w sposób bezpieczny

5. egzekwuje od członków zespołu stosowanie właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu

6. nadzoruje przestrzegania przez podległych pracowników przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie wykonywania pracy

7. powiadamia dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu prac

8. zapewnia usunięcie materiałów, narzędzi oraz sprzętu

9. wyprowadza zespół pracowników z miejsca pracy

10. powiadamia dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu pracy

5. Kierownik robót:

1. Koordynuje pracę pracy różnych zespołów pracowników wykonawcy (nie mylić z koordynatorem), w celu wyeliminowania zagrożeń wynikających z ich jednoczesnej pracy na jednym obiekcie

6. Nadzorujący:

1. sprawdza przygotowanie miejsca pracy i je przejmuje od dopuszczającego, jeżeli zostało przygotowane właściwie

2. zaznajamia nadzorowanych pracowników z warunkami bezpiecznego wykonywania pracy

3. sprawuje ciągły nadzór nad pracownikami tak aby nie przekraczali granicy wyznaczonego miejsca pracy

4. powiadamia dopuszczającego lub koordynującego o zakończeniu pracy

Zasady wystawiania poleceń:

1. Wydawanie poleceń i dopuszczenie pracowników do wykonywania pracy należy do obowiązków prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych.

2. Jeżeli dozór nad ruchem urządzeń lub instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, jest sprawowany przez poleceniodawcę, to poleceniodawca powinien być również powołany do pełnienia funkcji koordynującego, w innym przypadku koordynującym powinien być pracownik komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad ruchem urządzeń i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca.

3. W przypadku gdy dozór nad ruchem urządzeń lub instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, jest prowadzony przez różne komórki organizacyjne zakładu, koordynującym powinna być osoba z kierownictwa jednej z tych komórek.

4. W przypadku gdy na jednym obiekcie energetycznym wykonuje prace jednocześnie więcej niż jeden zespół pracowników, należy wyznaczyć kierownika robót, jeżeli poleceniodawca uzna to za konieczne

5. Polecenie pisemne wykonania pracy powinno być wystawione:

1. kierującemu zespołem lub nadzorującemu i przekazane dopuszczającemu celem przygotowania rejonu robót

2. na prace wykonywane przez jeden zespół pracowników w jednym miejscu pracy

6. Dozwolone jest:

1. przekazywanie polecenia pisemnego środkami łączności

2. wystawienie jednego polecenia pisemnego na takie same prace wykonywane przez jeden zespół pracowników kolejno w innych miejscach pracy, gdy zespół pracuje w tym samym czasie tylko w jednym miejscu, a warunki bezpiecznego wykonania pracy są takie same we wszystkich miejscach

7. Miejsce pracy dla prac wykonywanych w budynkach powinno być ograniczone do jednego pomieszczenia lub strefy wyznaczonej w poleceniu

8. Poleceniodawca może dopuścić wykonywanie prac przez jednego lub kilku pracowników zespołu w różnych pomieszczeniach, dokonując odpowiedniego zapisu w poleceniu

9. Przy wykonywaniu pracy przez jeden zespół pracowników kolejno w kilku miejscach pracy dopuszczenie w nowym miejscu pracy może nastąpić po zakończeniu pracy w poprzednim miejscu

10. Samowolna zmiana miejsca pracy jest niedozwolona

11. Zakończenie pracy na polecenie następuje, jeżeli cały zakres prac przewidziany poleceniem został w pełni wykonany

12. Polecenie wykonania pracy jest ważne na czas określony przez poleceniodawcę, w razie potrzeby poleceniodawca może w pole­ceniu dokonać zmiany uprzednio podanych terminów wykonania pracy oraz zmiany liczby pracowników w składzie zespołu odnotowując to w odpowiedniej rubryce

13. Polecenia wykonania pracy powinny być rejestrowane przez poleceniodawcę w rejestrze poleceń, przy czym w przypadku polecenia ustnego powinna być odnotowana jego treść. Formę ewidencji poleceń ustala pracodawca

14. Polecenia pisemne wykonania prac należy przechowywać przez okres 30 dni od daty zakończenia pracy

15. Prace przy urządzeniach i instalacjach energetycznych mogą być wykonywane tylko przy zastosowaniu sprawdzonych metod i technologii, dopuszcza się wykonywanie prac przy zastosowaniu nowych metod i technologii, pod warunkiem wykonywania tych prac w oparciu o opracowane specjalnie dla nich instrukcje

16. Przy wykonywaniu prac na polecenie jest zabronione:

1. rozszerzanie pracy poza zakres i miejsce określone w poleceniu

2. dokonywanie zmian położenia napędów, aparatury i armatury odcinającej, użytej do przygotowania miejsca pracy, usuwanie ogrodzeń, osłon, barier, zaślepek i tablic ostrzegawczych oraz zdejmowanie uziemiaczy, jeżeli ich zdjęcie nie zostało przewidziane w poleceniu.

17. Jeżeli w czasie pracy warunki bezpiecznego jej wykonania nie pozwalają kierującemu zespołem pracowników na bezpośredni udział w pracy z jednoczesnym pełnieniem funkcji nadzoru i kontroli, nie powinien on bezpośrednio wykonywać tej pracy, a wykonywać tylko czynności nadzorowania zespołu pracowników

18. W razie konieczności opuszczenia miejsca pracy przez kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego, dalsze wykonywanie pracy powinno być przerwane, zespół pracowników wyprowadzony z miejsca pracy, a miejsce pracy odpowiednio zabezpieczone przed dostępem osób postronnych.

Przerwy w pracy na polecenie pisemne:

1. Po przerwaniu pracy wykonywanej na polecenie jej wznowienie może nastąpić po ponownym dopuszczeniu do pracy, nie wymaga się ponownego dopuszczenia do pracy po przerwie, jeżeli w czasie trwania przerwy zespół pracowników nie opuścił miejsca pracy lub miejsce pracy na czas opuszczenia go przez zespół pracowników zostało zabezpieczone przed dostępem osób postronnych

2. Przed wznowieniem pracy po przerwie nie wymagającej ponownego dopuszczenia, kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący jest obowiązany dokonać dokładnego sprawdzenia zabezpieczenia miejsca pracy

3. Jeżeli podczas sprawdzania, o którym mowa w ust. 2, zostanie stwierdzona zmiana tego zabezpieczenia, wznowienie pracy jest niedozwolone

4. O decyzji wstrzymania pracy kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący powinien niezwłocznie powiadomić dopuszczającego lub koordynującego oraz odnotować przerwę w poleceniu pisemnym wykonania pracy

5. Po przerwie w pracy wymagającej ponownego dopuszczenia do pracy przed jej wznowieniem kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący obowiązany jest powiadomić dopuszczającego lub koordynującego, a w razie wykonywania pracy na polecenie pisemne przekazać to polecenie dopuszczającemu lub koordynującemu po uprzednim podpisaniu

6. Jeżeli w czasie trwania przerwy w pracy przewidywana jest likwidacja miejsca pracy, kierujący zespołem pracowników obowiązany jest przed jego opuszczeniem przez zespół pracowników usunąć z niego materiały, narzędzia i sprzęt oraz powiadomić o tym dopuszczającego lub koordynującego.

Przypadki szczególne:  

1. Pracownicy nie będący pracownikami zakładu prowadzącego eksploatację danego urządzenia i instalacji powinni wykonywać prace wyłącznie na podstawie polecenia pisemnego, z wyjątkiem prac, dla których czynności związane z dopuszczeniem do pracy ustalono odrębnie na piśmie

2. W okresie wykonywania prac rozruchowych obowiązki określone w ust. 1 spoczywają na wykonaw­cy rozruchu lub przyszłym użytkowniku, jeżeli została zawarta między nimi umowa na piśmie.

3. Na czas wykonywania prac remontowych lub modernizacyjnych przy nieczynnych urządzeniach i instalacjach energetycznych obowiązki określone w ust. 1 mogą być przekazane wykonawcy tych prac, o ile obowiązki te określono w zawartej z nim umowie na piśmie.

Przygotowanie rejonu robót

Kotły parowe:

Prace wewnątrz kotłów a w szczególności w komorach paleniskowych i ciągach konwekcyjnych, mogą być wykonywane po:

1. wygaszeniu, rozprężeniu, wychłodzeniu, przewietrzeniu i zastosowaniu zabezpieczenia w miejscach połączenia kotła z instalacjami lub urządzeniami, które mogą być źródłem zagrożenia dla pracowników

2. usunięciu nawisów żużla, cegieł wypadających ze ścian i sklepienia oraz popiołu z lejów, przewodów i zsypów, pracownicy przed przystąpieniem do pracy przy usuwaniu żużla i popiołu powinni być zabezpieczeni przed oparzeniem i szkodliwym działaniem pyłów i gazów

Otwarcie włazów do walczaka kotła i wejście do kotła może być dokonane dopiero po:

1. sprawdzeniu, że w walczaku nie ma wody lub pary pod ciśnieniem

2. odłączeniu technologicznym, skutecznym przewietrzeniu oraz zabezpieczeniu przed wystąpieniem czynnika stwarzającego zagrożenia, w sposób określony w instrukcji eksploatacji.

Postępowanie z żużlem i popiołem:

1. żużel i popiół należy gasić w specjalnie do tego celu przeznaczonych miejscach lub pomieszczeniach, przy użyciu urządzeń lub instalacji określonych w instrukcji eksploatacji

2. zasady składowania żużla i popiołu oraz eksploatacji urządzeń na składowiskach powinny być określone w sposób szczegółowy w instrukcjach eksploatacji

3. składowisko żużla i popiołu należy zabezpieczyć przed wtórnym pyleniem do otoczenia oraz oznaczyć odpowiednimi tablicami ostrzegawczymi

Zabronione jest:

1. wykonywanie prac wewnątrz kotłów na dwóch poziomach równocześnie, przy usytuowaniu stanowisk pracy jednego nad drugim bez wymaganego zabezpieczenia (wyścielenie - wygrodzenie podestem poziomów robót)

2. jednoczesne wykonywanie prac wewnątrz kotłów i lejów zsypowych żużla i popiołu bez wymaganego zabezpieczenia

Sieci cieplne:

Prace remontowe przy sieciach cieplnych, rurociągach i węzłach cieplnych powinny być poprzedzone:

1. zapoznaniem pracowników z aktualną dokumentacją sieci

2. uzgodnieniami z właścicielem lub użytkownikiem znajdujących się w pobliżu prowadzonych prac remontowych elementów uzbrojenia technicznego terenu w przypadku sieci podziemnych

3. odłączeniu odcinków remontowanych poprzez zamknięcie armatury odcinającej; gdy zachodzi potrzeba, zamknięciu z obydwu stron oraz od strony odgałęzień

4. założeniu odpowiedniej zaślepki lub wymontowaniu części rurociągu, jeżeli niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamknięcie armatury odcinającej z powodu jej nieszczelności

5. zabezpieczeniu armatury odcinającej przed nieprzewidywalną zmianą położenia

6. wygrodzeniu i oznakowaniu miejsc niebezpiecznych

7. otwarciu w remontowanym odcinku armatury spustowej, odpowietrzającej i rozruchowej

Jeśli wykonywanie prac remontowych wymaga obecności pracowników wewnątrz urządzeń i instalacji cieplnych, a w szczególności wewnątrz rurociągów, zbiorników, wymienników, zasobników, konieczne jest zabezpieczenie remontowanego odcinka rurociągu lub urządzenia poprzez:

1. montaż zaślepek dostosowanych do ciśnienia roboczego występującego w czasie pracy sieci lub urządzeń

2. lub zamknięcie dwóch zawieradeł z możliwością rozprężenia czynnika pomiędzy nimi (odwodnieniem, odpowietrzeniem) lub zdemontowanie części rurociągu

3. lub odcięcie dopływu czynnika przez dwa szczelne zawieradła z każdej strony, z której może zagrozić dopływ tego czynnika.

oraz przed wejściem do komór i kanałów sieci cieplnych należy wykonać kontrolę stężenia gazów i sprawdzenia, czy wewnątrz znajduje się odpowiednia ilość tlenu w powietrzu.

Podczas prac w komorach sieci cieplnych co najmniej jedna osoba powinna być na zewnątrz komory dla zabezpieczenia osób pracujących wewnątrz.

Zabronione jest:

1. sprawdzanie obecności gazów za pomocą otwartego ognia

2. wykonywanie prac remontowych i konserwacyjnych rurociągów polegających na spawaniu, rozkręcaniu połączeń kołnierzowych, wymianie armatury, jeżeli znajdują się one pod ciśnieniem czynnika lub napełnione są gorącą wodą o temperaturze powyżej 50^oC

3. rozkręcania złączy na rurociągach znajdujących się pod ciśnieniem czynnika

4. odkopywanie lub odkrywanie preizolowanych rurociągów sieci cieplnych będących w stanie naprężeń wewnętrznych na odcinkach dłuższych niż dopuszczalne (zakaz, o którym mowa nie dotyczy dokręcenia kompensatorów dławicowych i dławików armatury, gdy jest to dozwolone przez producenta urządzeń)

Urządzenie hydrotechniczne:

1. Przed przystąpieniem do prac remontowych przy rurociągach i armaturze urządzeń hydrotechnicznych należy zamknąć dopływ czynnika, rozprężyć i odwodnić te rurociągi.

2. Wykonywanie prac w odwodnionych rurociągach, sztolniach, spiralach turbinowych z ciśnieniowym doprowadzeniem wody, wieżach wyrównawczych i innych urządzeniach lub instalacjach hydrotechnicznych jest dozwolone tylko po podwójnym odcięciu wody górnej za pomocą zamknięcia ruchowo-awaryjnego i zamknięcia remontowego oraz po specjalnym zabezpieczeniu przed przypadkowym otwarciem tych zamknięć

3. Gdy istniejące rozwiązanie konstrukcyjne uniemożliwia zastosowanie podwójnego odcięcia wody, dopuszcza się wykonywanie prac, o których mowa w ust. 2, bez takiego odcięcia pod warunkiem zachowania specjalnych środków ostrożności określonych w instrukcjach eksploatacji urządzeń lub instalacji hydrotechnicznych

4. Prace w odwodnionych rurach ssących turbin wodnych, pompoturbinach i turbinach wodnych umieszczonych w komorach otwartych oraz komorach odwodnień powinny być wykonywane po odcięciu do­pływu wody za pomocą zamknięć.

 

---